Kudumisha Wema wa Adili Katika Ulimwengu Uliojaa Upotovu wa Adili

“Fulizeni kufanya mambo yote bila manung’uniko na mabishano, ili mpate kuja kuwa bila lawama na wasio na hatia, watoto wa Mungu wasio na waa miongoni mwa kizazi kilicho kombo na kilichopotoka.”—WAFILIPI 2:14, 15.

1, 2. Kwa nini Mungu alitaka Wakanaani waharibiwe kabisa?

AMRI ya Yehova hairuhusu kuridhiana. Waisraeli walikuwa karibu kuingia Bara Lililoahidiwa nabii Musa alipowaambia hivi: ‘Waangamizeni kabisa, Wahiti, na Waamori, na Wakanaani, na Waperizi, na Wahivi, na Wayebusi, kama alivyowaamuru BWANA, Mungu wenu.’—Kumbukumbu la Torati 7:2; 20:17.

² Kwa kuwa Yehova ni Mungu mwenye rehema, kwa nini alitaka wakazi wa Kanaani waharibiwe kabisa? (Kutoka 34:6) Sababu moja ilikuwa ‘Wakanaani wasije wakawafunza Waisraeli kufanya mfano wa machukizo yao yote, waliyoifanyia miungu yao; hivyo itakuwa ni makosa juu ya BWANA, Mungu.’ (Kumbukumbu la Torati 20:18) Musa alisema hivi pia: “Ni kwa ajili ya uovu wa mataifa haya BWANA awafukuza nje mbele yako.” (Kumbukumbu la Torati 9:4) Wakanaani walikuwa mfano mkubwa zaidi wa upotovu wa adili. Upotovu wa ngono na ibada ya sanamu zilikuwa sifa bainifu za ibada yao. (Kutoka 23:24; 34:12, 13; Hesabu 33:52; Kumbukumbu la Torati 7:5) Ngono ya maharimu, ufiraji, na ngono na wanyama yalikuwa ‘matendo ya nchi ya Kanaani.’ (Mambo ya Walawi 18:3-25) Watoto wasio na hatia walitolewa kikatili wakiwa dhabihu kwa miungu isiyo ya kweli. (Kumbukumbu la Torati 18:9-12) Si ajabu kwamba Yehova aliona kuwapo tu kwa mataifa hayo kuwa tisho kwa hali njema ya kimwili, kiadili, kiroho ya watu wake!—Kutoka 34:14-16.

3. Matokeo yalikuwa nini kwa sababu Waisraeli hawakutimiza kikamili maagizo ya Mungu kuhusu wakazi Wakanaani?

³ Kwa sababu maagizo ya Mungu hayakutekelezwa kikamili, wakazi wengi wa Kanaani waliokoka ushindi wa Israeli wa Bara Lililoahidiwa. (Waamuzi 1:19-21) Baada ya muda fulani, uvutano wenye kudhuru kwa siri wa Wakanaani ulihisiwa, na ingeweza kusemwa hivi: “[Waisraeli] wakazikataa sheria zake [Yehova], na agano lake, alilolifanya na baba zao; na shuhuda zake alizowashuhudia; wakafuata ubatili, wakawa ubatili, nao wakaandamana na mataifa waliowazunguka, ambao BWANA alikuwa amewaagiza, wasitende kwa mfano wao.” (2 Wafalme 17:15) Naam, kwa miaka kadhaa Waisraeli wengi walizoea upotovu wa adili ambao ulimfanya Mungu aamuru kutoweka kabisa kwa Wakanaani—ibada ya sanamu, mazidio ya kingono, na hata kudhabihu watoto!—Waamuzi 10:6; 2 Wafalme 17:17; Yeremia 13:27.

4, 5. (a) Ni nini kilichoyapata Israeli na Yuda yaliyokosa kuwa na uaminifu? (b) Ni himizo gani linalotolewa kwenye Wafilipi 2:14, 15, na ni maswali gani yanayotokezwa?

⁴ Kwa hiyo nabii Hosea alitangaza hivi: “Lisikieni neno la BWANA, enyi wana wa Israeli; kwa maana BWANA ana mateto nao wakaao katika nchi, kwa sababu hapana kweli, wala fadhili, wala kumjua Mungu katika nchi. Hapana neno ila kuapa kwa uongo, na kuvunja ahadi, na kuua, na kuiba, na kuzini; huruka mpaka, na damu hugusana na damu. Kwa ajili ya hayo nchi itaomboleza, na kila mtu akaaye ndani yake atadhoofika, pamoja na wanyama wa kondeni na ndege wa angani; naam, samaki wa baharini pia wataondolewa.” (Hosea 4:1-3) Katika 740 K.W.K., ufalme wa kaskazini wenye ufisadi wa Israeli ulitiishwa na Ashuru. Kwa njia fulani, zaidi ya karne nzima baadaye, ufalme wa kusini wa Yuda usio mwaminifu ulishindwa na Babiloni.

⁵ Matukio haya yatoa kielezi cha jinsi inavyoweza kuwa hatari kujiruhusu wenyewe tushindwe na upotovu wa adili. Mungu hukataa kabisa ukosefu wa uadilifu na hatauvumilia miongoni mwa watu wake. (1 Petro 1:14-16) Ni kweli kwamba twaishi katika “mfumo mwovu wa mambo uliopo,” katika ulimwengu ambao unaongezeka kuwa wenye ufisadi. (Wagalatia 1:4; 2 Timotheo 3:13) Ingawa hivyo, Neno la Mungu lawahimiza sana Wakristo wote waendelee kutenda katika njia ambayo watapata kuwa “bila lawama na wasio na hatia, watoto wa Mungu wasio na waa miongoni mwa kizazi kilicho kombo na kilichopotoka, ambao miongoni mwao [wanang’aa wakiwa] wamulikaji katika ulimwengu.” (Wafilipi 2:14, 15) Lakini twaweza kudumishaje wema wa adili katika ulimwengu huu uliojaa upotovu wa adili? Je, kweli yawezekana kufanya hivyo?

Ulimwengu wa Roma Uliojaa Upotovu wa Adili

6. Kwa sababu gani Wakristo wa karne ya kwanza walikabili ugumu wa kudumisha wema wa adili?

⁶ Wakristo wa karne ya kwanza walikabili ugumu wa kudumisha wema wa adili kwa sababu upotovu wa adili ulienea katika kila upande wa jamii ya Roma. Mwana-falsafa Mroma Seneca alisema hivi kuhusu watu walioishi wakati uleule alioishi: “Wanadamu hujitahidi katika ushindani mkubwa wa uovu. Kila siku tamaa ya kutenda maovu ni kubwa zaidi, hofu ya kutotenda maovu ni ndogo zaidi.” Aliilinganisha jamii ya Kiroma na “jumuiya ya hayawani.” Basi, haishangazi kwamba, ili kujitumbuiza Waroma walitafuta mashindano ya kikatili ya kupigana na wanyama na maonyesho machafu ya kuigiza.

7. Paulo alifafanuaje upotovu wa adili ambao ulikuwa umeenea miongoni mwa watu wengi katika karne ya kwanza W.K.?

⁷ Huenda ikawa mtume Paulo alikumbuka kushuka kwa tabia kwa watu katika karne ya kwanza alipoandika hivi: “Mungu aliwaacha kwenye hamu za ngono yenye kufedhehesha, kwa maana watu wao wa kike walibadili utumizi wa kiasili wa wao wenyewe kuwa ule ulio kinyume cha asili; na hivyohivyo pia hata watu wa kiume waliacha utumizi wa kiasili wa aliye wa kike na kuwakiana tamaa kali katika uchu wao kuelekea mtu na mwenzake, watu wa kiume kwa watu wa kiume, wakifanya yaliyo yenye aibu na kupokea katika wao wenyewe malipo kamili, yaliyostahili kosa lao.” (Waroma 1:26, 27) Wakiazimia kufuatia tamaa zisizo safi za kimwili, jamii ya Waroma ilikuja kulemewa na upotovu wa adili.

8. Watoto walitumiwaje mara nyingi kwa faida ya ubinafsi katika jamii ya Kigiriki na Kiroma?

⁸ Historia haielezi waziwazi kadiri ambavyo ugoni-jinsia-moja ulienea miongoni mwa Waroma. Ingawa hivyo, bila shaka, walipatwa na uvutano wa watangulizi wao Wagiriki, ambao waliuzoea sana. Lilikuwa jambo la kawaida kwa wanaume wazee kufisidi wavulana wachanga, wakiwa kana kwamba wako chini ya mbawa zao katika uhusiano wa mwalimu na mwanafunzi ambao mara nyingi uliongoza vijana hao kuwa na tabia potovu za kingono. Bila shaka, Shetani na roho wake waovu walikuwa wakiongoza upotovu huo wa adili na kutendwa vibaya kwa watoto.—Yoeli 3:3; Yuda 6, 7.

9, 10. (a) Ni katika njia gani ambayo 1 Wakorintho 6:9, 10 hushutumu matendo mbalimbali ya upotovu wa adili? (b) Malezi ya baadhi ya Wakristo katika kutaniko la Korintho yalikuwaje, na ni badiliko gani lililofanyika upande wao?

⁹ Akiandika chini ya upulizio wa kimungu, Paulo aliwaambia Wakristo katika Korintho hivi: “Ama! Je, hamjui kwamba watu wasio waadilifu hawatarithi ufalme wa Mungu? Msiongozwe vibaya. Wala waasherati, wala waabudu-sanamu, wala wazinzi, wala wanaume watunzwao kwa makusudi yasiyo ya asili, wala wanaume walalao pamoja na wanaume, wala wezi, wala watu wenye pupa, wala walevi, wala watukanaji, wala wanyang’anyi hawatarithi ufalme wa Mungu. Na hata hivyo baadhi yenu ndivyo mlivyokuwa. Lakini mmeoshwa mkawa safi, lakini mmetakaswa, lakini mmetangazwa kuwa waadilifu katika jina la Bwana wetu Yesu Kristo na kwa roho ya Mungu wetu.”—1 Wakorintho 6:9-11.

¹⁰ Hivyo barua zilizopuliziwa za Paulo zilishutumu ukosefu wa adili za kingono, akisema kwamba “waasherati” “hawatarithi ufalme wa Mungu.” Hata hivyo, baada ya kuorodhesha idadi kadhaa ya upotovu wa adili, Paulo alisema hivi: “Na hata hivyo baadhi yenu ndivyo mlivyokuwa. Lakini mmeoshwa mkawa safi.” Kwa msaada wa Mungu iliwezekana kwa wakosaji kuwa safi machoni pake.

11. Wakristo wa karne ya kwanza waliendeleaje katika mazingira hayo maovu ya siku yao?

¹¹ Ndiyo, wema wa adili wa Kikristo ulisitawi hata katika ulimwengu uliojaa upotovu wa adili katika karne ya kwanza. Waamini ‘waligeuzwa umbo kwa kufanywa upya akili zao.’ (Waroma 12:2) Waliacha ‘njia yao ya kwanza ya mwenendo’ nao walikuwa ‘wanafanywa upya katika kani inayotendesha akili zao.’ Hivyo waliukimbia upotovu wa adili wa ulimwengu na “[kuvaa] utu mpya ulioumbwa kulingana na mapenzi ya Mungu katika uadilifu wa kweli na uaminifu-mshikamanifu.”—Waefeso 4:22-24.

Ulimwengu wa Leo Uliojaa Upotovu wa Adili

12. Ni badiliko gani ambalo limetokea ulimwenguni tangu 1914?

¹² Vipi siku yetu? Ulimwengu tunamoishi umejaa upotovu wa adili zaidi kuliko wakati mwingine wowote. Hasa tangu 1914 kumekuwako na mshuko wa kiadili wa tufeni pote. (2 Timotheo 3:1-5) Wakikataa mawazo ya kidesturi juu ya wema wa adili, adili, heshima, na elimu-maadili, wengi wamekuwa wenye kujifikiria wenyewe katika kufikiri kwao na ‘wameishiwa na hisia zote za adili.’ (Waefeso 4:19) Gazeti Newsweek lilisema: “Tunaishi katika kizazi cha ukadirifu wa kiadili,” likiongezea kwamba tabia yenye kuonea ya kiadili “imeshusha mawazo yote yaliyo mema na mabaya kuhusu mapendezi ya kibinafsi, mapendezi ya kihisia-moyo au uchaguzi wa kitamaduni.”

13. (a) Vitumbuizo vingi vya leo vinachocheaje upotovu wa adili? (b) Vitumbuizo vibaya vinaweza kuwa na matokeo gani mabaya kwa watu?

¹³ Kama ilivyokuwa katika karne ya kwanza, vitumbuizo vilivyopotoka ni vya kawaida leo. Televisheni, redio, sinema, na vidio huandaa daima habari zinazohusiana na ngono. Upotovu wa adili hata umepenya katika mifumo ya kompyuta. Kulingana na uchunguzi mmoja wa chuo kikuu, ponografia ya kompyuta sasa ni “mojawapo ya matumizi ya tafrija makubwa zaidi (ikiwa si yaliyo makubwa zaidi) ya watumiaji wa mifumo ya kompyuta.” Matokeo ya haya yote ni nini? Mwandishi mmoja wa gazeti la habari asema hivi: “Wakati umwagikaji wa damu na ujeuri wa bure na ngono yenye ushaufu zinapojaza utamaduni wetu wenye kupendwa na wengi, twazoea umwagikaji wa damu na ujeuri wa bure na ngono yenye ushaufu. Sisi huchoshwa kabisa. Upotovu huvumilika kwa kuendelea kwa sababu huo hautushtui sana.”—Linganisha 1 Timotheo 4:1, 2.

14, 15. Kuna uthibitisho gani kwamba adili za kingono zimeshuka ulimwenguni?

¹⁴ Fikiria kwa uangalifu ripoti hii iliyo katika gazeti The New York Times: “Jambo ambalo lingeonekana kuwa lenye kushtua miaka 25 iliyopita sasa limekuwa mpango wa maisha wenye kukubalika. Idadi ya wenzi wanaochagua kuishi pamoja badala ya kuoana ilipanda hadi asilimia 80 [katika Marekani] kati ya mwaka wa 1980 na mwaka wa 1991.” Hilo si jambo la Amerika ya Kaskazini peke yake. Gazeti Asiaweek laripoti hivi: “Mjadala wa utamaduni unaendelea vikali katika nchi kotekote [Asia]. Suala ni kuhusu uhuru wa kingono dhidi ya viwango vya kidesturi, na misongo ya badiliko inaongezeka bila kukoma.” Takwimu zaonyesha ongezeko la kukubalika kwa uzinzi na ngono kabla ya ndoa katika nchi nyingi.

¹⁵ Biblia ilitabiri kwamba utendaji wa kishetani ungekuwa mwingi katika siku yetu. (Ufunuo 12:12) Basi, haipasi kutushangaza kwamba upotovu unaenea kwa njia yenye kutia hofu. Kwa kielelezo, kutumia watoto kingono ili kupata faida kumefikia viwango vyenye kuenea sana.a Shirika la Hazina ya Watoto ya Umoja wa Mataifa laripoti kwamba “biashara ya kutumia ngono ili kupata faida inawaharibu watoto katika karibu kila nchi ulimwenguni.” Kila mwaka “watoto zaidi ya milioni 1 ulimwenguni pote wanaripotiwa kulazimishwa katika umalaya wa watoto, wanasafirishwa na kuuzwa kwa makusudi ya kingono, na kutumiwa katika kufanyiza ponografia ya watoto.” Ugoni-jinsia-moja pia ni wa kawaida, wanasiasa na viongozi kadhaa wa kidini wakiongoza katika kuuchochea ukiwa “mtindo-maisha wa badala.”

Kukataa Upotovu wa Ulimwengu

16. Ni msimamo gani ambao Mashahidi wa Yehova huchukua kuhusu adili za kingono?

¹⁶ Mashahidi wa Yehova hawakubaliani na wale wanaokubali viwango vyenye uendekevu vya adili za kingono. Andiko la Tito 2:11, 12 lasema hivi: “Fadhili isiyostahiliwa ya Mungu iletayo wokovu kwa watu wa namna zote imedhihirishwa, ikituagiza tukatae katakata kukosa kumwogopa Mungu na tamaa za kilimwengu na tuishi kwa utimamu wa akili na uadilifu na ujitoaji-kimungu katikati ya mfumo uliopo wa mambo.” Ndiyo, twasitawisha chuki ya kweli, karaha ya upotovu, kama ngono ya kabla ya ndoa, uzinzi, na matendo ya ugoni-jinsi-moja.b (Waroma 12:9; Waefeso 5:3-5) Paulo alitoa himizo hili: “Acha kila mtu anayeliita jina la Yehova akatae kabisa ukosefu wa uadilifu.”—2 Timotheo 2:19.

17. Wakristo wa kweli huonaje matumizi ya vinywaji vya alkoholi?

¹⁷ Wakristo wa kweli hukataa maoni ya ulimwengu juu ya yale yanayoonekana kuwa upotovu mdogo. Kwa kielelezo, watu wengi leo huona matumizi mabaya ya alkoholi kuwa burudisho lenye kuchangamsha. Lakini watu wa Yehova wanatii shauri la Waefeso 5:18: “Msiwe mkilewa divai, ambayo katika hiyo mna ufasiki, bali fulizeni kujazwa roho.” Mkristo akichagua kunywa, yeye hufanya hivyo kwa kiasi.—Mithali 23:29-32.

18. Kanuni za Biblia huongozaje watumishi wa Yehova katika kuwatendea washiriki wa familia zao?

¹⁸ Tukiwa watumishi wa Yehova, sisi pia twakataa maoni ya watu wengine katika ulimwengu ya kwamba kupiga mayowe na makelele kwa mwenzi wa mtu wa ndoa na watoto au kuwatukana kwa maneno yenye kuumiza ni tabia yenye kukubalika. Wakiwa wameazimia kufuatia mwendo wenye wema wa adili, waume na wake Wakristo hufanya bidii pamoja kutumia shauri hili la Paulo: “Acheni uchungu wote wenye nia ya kudhuru na hasira na hasira ya kisasi na kupiga kelele na usemi wenye kuudhi viondolewe mbali kutoka kwenu pamoja na ubaya wote. Bali iweni wenye fadhili nyinyi kwa nyinyi, wenye huruma kwa njia nyororo, mkisameheana kwa hiari mtu na mwenzake kama vile Mungu pia kupitia Kristo alivyowasamehe nyinyi kwa hiari.”—Waefeso 4:31, 32.

19. Upotovu wa adili katika ulimwengu wa biashara umeeneaje?

¹⁹ Ukosefu wa ufuatiaji haki, udanganyifu, uwongo, mbinu za biashara zenye mashindano makali sana, na kuiba pia ni mambo ya kawaida leo. Makala moja katika gazeti la biashara CFO yaripoti hivi: “Uchunguzi wa wafanyakazi 4,000 . . . ulipata kwamba asimilia 31 ya watu waliochunguzwa washuhudia ‘mwenendo usiofaa mkubwa sana’ wakati wa mwaka uliotangulia.” Mwenendo usiofaa huo ulitia ndani kuiba, rekodi zenye kudanganya, udhia wa kingono, na wizi. Ikiwa tutabaki safi kiadili machoni pa Yehova, lazima tuepuke mwenendo kama huo na tuwe wafuatiaji haki katika shughuli zetu za kifedha.—Mika 6:10, 11.

20. Kwa nini Wakristo wanahitaji kujiepusha na “kupenda fedha”?

²⁰ Fikiria kwa uangalifu lililompata mwanamume mmoja aliyewazia kwamba angekuwa na wakati mwingi wa utumishi wa Mungu ikiwa angekuwa na faida kubwa sana katika kujasiria kifedha. Aliwavutia wengine katika mpango wa kitega uchumi kwa kutia chumvi sana matazamio ya faida yao. Mambo hayo yalipokosa kufaulu, alikuwa tayari kufanya lolote ili kulipa hasara kubwa zaidi alizopata hivi kwamba aliiba pesa alizokuwa amekabidhiwa. Kwa sababu ya matendo yake na mtazamo wa kutotubu, alitengwa na kutaniko la Kikristo. Kwa kweli hili onyo la Biblia ni la kweli: “Wale waazimiao kuwa matajiri huanguka ndani ya kishawishi na mtego na tamaa nyingi zisizo za akili na zenye kuumiza, ambazo hutumbukiza watu ndani ya uharibifu na uangamizo. Kwa maana kupenda fedha ni mzizi wa mambo mabaya ya namna zote, na kwa kujitahidi kufikilia kupenda huku wengine wameongozwa wapotee njia kutoka kwenye imani na wamejichoma wenyewe kotekote kwa maumivu mengi.”—1 Timotheo 6:9, 10.

21. Ni tabia gani iliyo ya kawaida miongoni mwa watu walio na mamlaka ulimwenguni, lakini wale wenye madaraka ya nyadhifa katika kutaniko la Kikristo wanapaswa kujiendeshaje?

²¹ Wanaume walimwengu wenye nguvu na wenye uvutano mara nyingi hukosa wema wa adili na huonyesha ukweli wa hii kanuni ya msingi, ‘Uwezo hufisidi.’ (Mhubiri 8:9) Katika nchi kadhaa, uhongaji na aina nyingine za ufisadi ni njia ya maisha miongoni mwa mahakimu, mapolisi, na wanasiasa. Hata hivyo, wale wanaoongoza katika kutaniko la Kikristo lazima wawe wenye wema wa adili na hawapaswi kupiga ubwana juu ya wengine. (Luka 22:25, 26) Wazee, pamoja na watumishi wa huduma, hawatumikii kwa “kupenda pato lisilo la haki.” Lazima wasiathiriwe na majaribio yoyote ya kuzuia au kuwa na uvutano kwa hukumu yao wakiwa na tarajio la kujitajirisha kibinafsi.—1 Petro 5:2; Kutoka 23:8; Mithali 17:23; 1 Timotheo 5:21.

22. Makala ifuatayo itazungumza juu ya nini?

²² Kwa ujumla, Wakristo wanakabiliana kwa mafanikio na magumu ya siku ya kisasa ya kudumisha wema wa adili katika ulimwengu wetu uliojaa upotovu wa adili. Hata hivyo, wema wa adili hutia mengi zaidi ya kuepuka uovu. Makala ifuatayo itazungumzia kinachotakikana hasa katika kusitawisha wema wa adili.

[Maelezo ya Chini]

Mambo ya Kupitia

◻ Kwa nini Yehova aliamuru kuharibiwa kabisa kwa Wakanaani?

◻ Ni upotovu gani wa adili uliokuwako katika karne ya kwanza, na Wakristo waliendeleaje katika mazingira kama hayo?

◻ Ni uthibitisho gani uliopo kwamba ulimwengu umeshuhudia mshuko mkubwa wa adili tufeni pote tangu 1914?

◻ Ni upotovu gani wa adili wa kawaida ambao watu wa Yehova lazima waukatae?

[Picha katika ukurasa wa 9]

Wakristo wa karne ya kwanza walikuwa wenye wema wa adili, hata ingawa waliishi katika ulimwengu uliojaa upotovu wa adili

[Picha katika ukurasa wa 10]

Upotovu wa adili hata umepenya katika mifumo ya kompyuta, ukipatia vijana wengi na watu wengine njia ya kufikia habari ya ponografia

[Picha katika ukurasa wa 12]

Lazima Wakristo wadumishe wema wa adili, si kuiga mbinu za wengine za ukosefu wa adili