Msifuni Mfalme wa Umilele!

“Yehova ndiye Mfalme kwa wakati usiodhahiri, hata milele.”—ZABURI 10:16, NW.

1. Ni maswali gani yazukayo kwa habari ya umilele?

UMILELE—wewe ungesema huo ni nini? Je, wafikiri kwa kweli wakati waweza kuendelea milele? Naam, hakuna shaka lolote kwamba wakati hutanuka milele katika wakati uliopita. Kwa hiyo kwa nini usitanuke milele katika wakati ujao? Kwa kweli, Biblia ya New World Translation humrejezea Mungu kuwa mwenye kusifiwa “kutoka wakati usiodhahiri hadi wakati usiodhahiri.” (Zaburi 41:13, NW) Usemi huo unamaanisha nini? Huenda tukasaidiwa kuuelewa kwa kurejezea habari inayohusiana nao—anga.

2, 3. (a) Ni maswali gani yenye kuhusu anga, yatusaidiayo kufahamu umilele? (b) Kwa nini tutake kumwabudu Mfalme wa umilele?

² Anga huenea kotekote kadiri gani? Je, ina mpaka wowote? Kufikia miaka 400 iliyopita, dunia yetu ilifikiriwa kuwa kitovu cha ulimwengu wote mzima. Kisha Galileo akaunda darubini, ikiwezesha sehemu kubwa zaidi ya mbingu kuonekana. Sasa Galileo angeweza kuona nyota nyingi zaidi naye akaweza kuonyesha kwamba dunia na sayari nyinginezo huzunguka jua. Njia ya Maziwa haikuonekana tena kuwa ya maziwa-maziwa. Ilithibitika kuwa galaksi yenye nyota, zikiwa karibu bilioni mia moja. Hatuwezi kamwe kuhesabu wingi huo wa nyota halisi, hata katika muda wote wa maisha. Baadaye, waastronomia wakaanza kuvumbua mabilioni ya galaksi. Hayo huenea angani bila mpaka, kupita umbali ambao darubini zenye nguvu zaidi zaweza kuona. Yaonekana kana kwamba anga haina mipaka. Ndivyo ilivyo na umilele—huo hauna mipaka!

³ Yaonekana kwamba wazo la umilele hupita uelewevu wa bongo zetu za kibinadamu zilizo dhaifu. Hata hivyo, kuna Mtu Fulani anayelielewa kikamili. Yeye aweza kuhesabu, ndiyo, na hata kuita kwa majina, yale mabilioni na mabilioni mengi ya nyota katika mabilioni ya galaksi! Huyo asema hivi: “Inueni macho yenu juu sana na kuona. Ni nani ameumba vitu hivi? Ni Yeye anayetokeza jeshi lavyo hata kwa hesabu, navyo vyote huviita hata kwa jina. Kwa sababu ya wingi wa nishati zenye msukumo, yeye akiwa pia mwenye kutenda kwa uwezo, hakuna kimoja chavyo kinachokosekana. Je, wewe hujapata kujua au hujapata kusikia? Yehova, Muumba wa ncha za mbali zaidi za dunia, ndiye Mungu kwa wakati usiodhahiri. Yeye hachoki wala hazimii. Uelewevu wake hauchunguziki.” (Isaya 40:26, 28, NW) Ni Mungu wa ajabu kama nini! Kwa hakika, yeye ndiye Mungu ambaye twapaswa kutaka kumwabudu!

“Mfalme kwa Wakati Usiodhahiri”

4. (a) Daudi alionyeshaje uthamini kwa Mfalme wa umilele? (b) Mmojawapo wanasayansi wakubwa zaidi katika historia alikata kauli gani juu ya chanzo cha ulimwengu wote mzima?

⁴ Kwenye Zaburi 10:16 (NW) Daudi asema hivi juu ya Mungu huyu aliye Muumba: “Yehova ndiye Mfalme kwa wakati usiodhahiri, hata milele.” Na kwenye Zaburi 29:10 (NW) yeye arudia hivi: “Yehova huketi akiwa mfalme kwa wakati usiodhahiri.” Ndiyo, Yehova ndiye Mfalme wa umilele! Zaidi ya hayo, Daudi ashuhudia kwamba Mfalme huyu aliyetukuka ndiye Mbuni na Mfanyi wa vyote tunavyoona angani, akisema hivi kwenye Zaburi 19:1: “Mbingu zauhubiri utukufu wa Mungu, na anga laitangaza kazi ya mikono yake.” Miaka ipatayo 2,700 baadaye, yule mwanasayansi mashuhuri Sir Isaac Newton alikubaliana na Daudi, akiandika hivi: “Mfumo huu mzuri sana wa jua, sayari na nyota zenye mikia ungeweza kutokana tu na kusudi na enzi kuu ya mtu mwenye akili na mwenye uweza.”

5. Isaya na Paulo waliandika nini kuhusu Chanzo cha hekima?

⁵ Twapaswa kunyenyekea kama nini kwa kujua kwamba Bwana Mwenye Enzi Kuu Yehova, ambaye hata ‘mbingu zenye nafasi kubwa sana hazimtoshi, wala mbingu za mbingu,’ huishi kwa umilele! (1 Wafalme 8:27) Yehova, afafanuliwaye kwenye Isaya 45:18 kuwa “aliyeziumba mbingu, . . . aliyeiumba dunia na kuifanya,” ndiye Chanzo cha hekima ipitayo kwa mbali sana uwezo wa ufahamu wa bongo za binadamu wanaokufa. Yehova alisema, kama vile ikaziwavyo kwenye 1 Wakorintho 1:19 (NW): “Hakika nitafanya hekima ya watu wenye hekima iangamie, na akili ya watu wenye akili hakika nitaisukuma kando.” Mtume Paulo aliongezea hivi katika mstari wa 20 (NW): “Yuko wapi mtu mwenye hekima? Wapi mwandishi? Wapi mshindania-maneno wa mfumo huu wa mambo? Je, Mungu hakuifanya hekima ya ulimwengu iwe pumbavu?” Ndiyo, kama vile Paulo alivyoendelea kusema kwenye sura ya 3, mstari wa 19 (NW) “hekima ya ulimwengu huu ni upumbavu kwa Mungu.”

6. Mhubiri 3:11 (NW) laonyesha nini kuhusu “wakati usiodhahiri”?

⁶ Magimba ya kimbingu ni sehemu ya uumbaji ambao Mfalme Sulemani alirejezea: “Kila kitu [Mungu] amekifanya kizuri kwa wakati wacho. Hata wakati usiodhahiri yeye ameuweka moyoni mwao, ili wanadamu wasipate kamwe kutambua kazi ambayo Mungu wa kweli ameifanya tangu mwanzo hadi mwisho.” (Mhubiri 3:11, NW) Kwa kweli, kujaribu kutambua maana ya “wakati usiodhahiri,” yaani, umilele, kumetiwa moyoni mwa mwanadamu. Lakini je, kweli aweza kupata ujuzi huo?

Tazamio Zuri Ajabu la Uhai

7, 8. (a) Ni tazamio gani zuri ajabu la uhai lililo mbele ya wanadamu, nalo laweza kupatikanaje? (b) Kwa nini tushangilie kwamba elimu ya kimungu itaendelea kwa umilele wote?

⁷ Yesu Kristo alisema hivi katika sala yake kwa Yehova: “Hii yamaaanisha uhai udumuo milele, wao kuendelea kutwaa ujuzi juu yako wewe, Mungu pekee wa kweli, na juu ya yule uliyemtuma, Yesu Kristo.” (Yohana 17:3, NW) Twaweza kupataje ujuzi huo? Twahitaji kujifunza Neno la Mungu, Biblia Takatifu. Hivyo twaweza kupata ujuzi sahihi juu ya makusudi matukufu ya Mungu, kutia ndani uandalizi uliofanywa kupitia Mwana wake kwa ajili ya uhai udumuo milele katika dunia iliyo paradiso. Huo utakuwa “uhai ulio kwelikweli” urejezewao kwenye 1 Timotheo 6:19 (NW). Huo utapatana na kile kifafanuliwacho na Waefeso 3:11 kuwa “kusudi la milele alilolikusudia [Mungu] katika Kristo Yesu Bwana wetu.”

⁸ Ndiyo, sisi wanadamu wenye dhambi twaweza kupata uhai udumuo milele kupitia elimu ya kimungu na imani katika dhabihu ya fidia ya Yesu. Elimu hiyo itaendelea muda mrefu kadiri gani? Itaendelea kwa umilele wote kadiri wanadamu waendeleavyo kuagizwa hatua kwa hatua katika hekima ya Muumba wetu. Hekima ya Yehova haina mipaka. Akitambua hilo, mtume Paulo alipaaza sauti hivi: “Jinsi zilivyo kuu utajiri na hekima na maarifa ya Mungu! Hukumu zake hazichunguziki, wala njia zake hazitafutikani!” (Warumi 11:33) Kwa kweli, yafaa kwamba 1 Timotheo 1:17 (NW) humwita Yehova “Mfalme wa umilele”!

Hekima ya Uumbaji wa Yehova

9, 10. (a) Ni kazi gani zenye utukufu Yehova alitimiza katika kutayarisha dunia iwe zawadi kwa wanadamu? (b) Hekima ya hali ya juu ya Yehova inaonyeshwaje katika uumbaji wake? (Ona sanduku.)

⁹ Fikiria ule urithi wa ajabu ambao Mfalme wa umilele ametuandalia sisi wanadamu. Zaburi 115:16 hutuambia hivi: ‘Mbingu ni mbingu za Yehova, bali dunia amewapa wanadamu.’ Je, hufikiri hiyo ni amana nzuri ajabu? Bila shaka! Nasi twathamini kama nini ule mwono wa kimbele wenye kutokeza wa Muumba wetu katika kuitayarisha dunia kuwa makao yetu ya wakati ujao!—Zaburi 107:8.

¹⁰ Mambo ya ajabu yalitendeka duniani wakati wa zile “siku” sita za uumbaji za Mwanzo sura ya 1, kila siku ikichukua muda wa maelfu ya miaka. Uumbaji huo mbalimbali wa Mungu hatimaye ungefunika dunia nzima kwa zulia la nyasi mbichi, misitu yenye fahari, na maua maridadi. Nayo ingejaa viumbe vingi mno vya baharini vya ajabu-ajabu, vikundi vya ndege wazuri wenye mabawa, na unamna-namna mwingi sana wa wanyama wa kufugwa na wasiofugwa, kila mmoja akizaa “kulingana na aina yake.” Baada ya ufafanuzi wa uumbaji wa mwanamume na mwanamke, Mwanzo 1:31 husimulia hivi: “Mungu akaona kila kitu alichokifanya, na tazama, ni chema sana.” Ni mazingira yenye kupendeza kama nini yaliyozingira wanadamu hao wa kwanza! Je, hatuoni katika uumbaji huo wote, ile hekima, ule mwono wa kimbele, na utunzaji wa Muumba mwenye upendo?—Isaya 45:11, 12, 18.

11. Sulemani alitukuzaje hekima ya uumbaji ya Yehova?

¹¹ Mmoja aliyestaajabia hekima ya Mfalme wa umilele ni Sulemani. Kwa kurudia-rudia alielekeza fikira kwa hekima ya Muumba. (Mithali 1:1, 2; 2:1, 6; 3:13-18) Sulemani atuhakikishia kwamba “dunia imesimama hata kwa wakati usiodhahiri.” Yeye alithamini maajabu mengi ya uumbaji, kutia ndani fungu la mawingu ya mvua katika kuiburudisha dunia yetu. Hivyo, aliandika hivi: “Mito yote huingia baharini, walakini bahari haijai; huko iendako mito, ndiko irudiko tena.” (Mhubiri 1:4, 7, linganisha NW.) Ndivyo inavyokuwa kwamba baada ya mvua na mito kuiburudisha dunia, maji yayo hurudi tena kutoka baharini hadi katika mawingu. Dunia hii ingekuwaje, nasi tungekuwa wapi, bila usafishaji huu na mzunguko wa maji?

12, 13. Twaweza kuonyeshaje uthamini kwa uumbaji wa Mungu?

¹² Uthamini wetu kwa ajili ya usawaziko katika uumbaji wapaswa kuungwa mkono na matendo, kama vile Mfalme Sulemani alivyoonyesha katika maneno ya kumalizia ya Mhubiri: “Umalizio wa mambo, yote yakiwa yamekwisha kusikiwa, ni: Mhofu Mungu wa kweli na uzishike amri zake. Kwa maana huu ndio wajibu wote wa mwanadamu. Kwa maana Mungu wa kweli mwenyewe atahukumu kila aina ya kazi kuhusiana na kila jambo lililofichwa, kama ni njema au mbaya.” (Mhubiri 12:13, 14, NW) Twapaswa kuhofu kufanya jambo lolote lisilompendeza Mungu. Badala ya hivyo, twapaswa kujaribu kumtii tukiwa na kicho chenye staha.

¹³ Hakika, twapaswa tutake kumsifu Mfalme wa umilele kwa sababu ya kazi zake zenye utukufu za uumbaji! Zaburi 104:24 (NW) hutangaza hivi: “Jinsi kazi zako zilivyo nyingi, Ee Yehova! Zote umezifanya kwa hekima. Dunia imejaa mazao yako.” Kwa shangwe, acheni tukubaliane na mstari wa mwisho wa zaburi hii kwa kujiambia wenyewe na wengine hivi: “Mbariki Yehova, Ee nafsi yangu. Msifuni Yah, enyi watu!”—NW.

Upeo wa Uumbaji wa Kidunia

14. Ni kwa njia zipi uumbaji wa kibinadamu wa Mungu washinda kwa mbali ule wa wanyama?

¹⁴ Uumbaji wote wa Yehova ni wenye ustadi. Lakini uumbaji wa kidunia wenye kutokeza zaidi ni sisi—wanadamu. Adamu halafu Hawa waliumbwa wakiwa upeo wa siku ya uumbaji ya sita ya Yehova—uumbaji ulio bora zaidi kuliko samaki, ndege, na wanyama! Ingawa wengi wa viumbe hawa ni wenye hekima kisilika, wanadamu wamepewa nguvu za kusababu, dhamiri iwezayo kupambanua kati ya mema na mabaya, uwezo wa kupangia wakati ujao, na tamaa iliyotiwa ndani ya kuabudu. Hayo yote yalitokeaje? Badala ya kuwa tokeo la mageuzi kutoka kwa hayawani wasio na akili, mwanadamu aliumbwa katika mfano wa Mungu. Kwa hiyo, ni mwanadamu pekee awezaye kuonyesha sifa za Muumba wetu, aliyejitambulisha kuwa “Yehova, Yehova, Mungu mwenye rehema na mwema, asiye mwepesi wa hasira na mwenye wingi wa fadhili-upendo na kweli.”—Kutoka 34:6, NW.

15. Kwa nini tumshangilie Yehova kwa unyenyekevu?

¹⁵ Acheni tumsifu na kumshukuru Yehova kwa sababu ya ubuni wa ajabu wa miili yetu. Mkondo wetu wa damu ulio muhimu kwa uhai huuzunguka mwili kwa kila sekunde 60. Kama vile Kumbukumbu la Torati 12:23 (NW) hutaarifu, “damu ndiyo nafsi”—uhai wetu—yenye bei sana machoni pa Mungu. Mifupa yenye nguvu, misuli yenye kunyumbuka, na mfumo wa neva wenye kuitikia vinakamilishwa na ubongo ulio mkuu zaidi kuliko ubongo wowote ule wa mnyama na ambao una uwezo mkubwa usioweza kufikiwa na kompyuta yenye ukubwa wa jengo refu sana. Je, hilo halikufanyi uhisi unyenyekevu? Lapaswa lifanye hivyo. (Mithali 22:4) Na ebu fikiria hili pia: Mapafu yetu, zoloto, ulimi, meno, na kinywa vyaweza kushirikiana ili kutoa usemi wa kibinadamu katika yoyote ya maelfu ya lugha. Daudi alimwimbia Yehova wimbo ufaao, akisema: “Nitakushukuru kwa kuwa nimeumbwa kwa jinsi ya ajabu ya kutisha. Matendo yako ni ya ajabu, na nafsi yangu yajua sana.” (Zaburi 139:14) Acheni tujiunge na Daudi katika kumsifu Yehova kwa shukrani, aliye Mbuni na Mungu wetu wa ajabu!

16. Ni wimbo gani mwana-muziki mashuhuri aliimba kwa kumsifu Yehova, na tuitikie mwaliko gani wenye kushurutisha?

¹⁶ Maneno ya wimbo wa kidini wa karne ya 18 uliotungwa na Joseph Haydn yasema hivi katika kumsifu Yehova: “Mpeni shukrani, enyi kazi Zake zote zilizo ajabu sana! Imbeni heshima Yake, imbeni utukufu Wake, barikini na kulitukuza Jina Lake! Sifa ya Yehova hudumu milele, Ameni, Ameni!” Na yenye uzuri hata zaidi ni yale maneno yaliyorudiwa sana katika Zaburi, kama ule mwaliko unaotolewa mara nne katika Zaburi ya 107 Zb 107:8, 15, 21, 31(NW): “Ee acheni watu wampe shukrani Yehova kwa sababu ya fadhili-upendo zake na kwa kazi zake za ajabu kwa wana wa wanadamu.” Je, wewe hujiunga katika sifa hiyo? Unapaswa, kwa kuwa kila kitu ambacho kwa kweli ni kizuri kina chanzo cha Yehova, Mfalme wa umilele.

Kazi Zenye Uweza Hata Zaidi

17. ‘Wimbo wa Musa na wa Mwana-Kondoo’ wamtukuzaje Yehova?

¹⁷ Katika miaka elfu sita iliyopita, Mfalme wa umilele ameanzisha kazi zenye uweza hata zaidi. Katika kitabu cha mwisho cha Biblia, kwenye Ufunuo 15:3, 4 (NW) twasoma juu ya wale walio mbinguni ambao wamepata ushindi dhidi ya maadui walio roho waovu: “Wanaimba wimbo wa Musa mtumwa wa Mungu na wimbo wa Mwana-Kondoo, wakisema: ‘Ni kubwa na za ajabu sana kazi zako, Yehova Mungu, Mweza-Yote. Ni za uadilifu na za kweli njia zako, Mfalme wa umilele. Ni nani ambaye kwa kweli hatakuhofu wewe, Yehova, na kulitukuza jina lako, kwa sababu wewe peke yako ni mwaminifu-mshikamanifu? Kwa maana mataifa yote yatakuja na kuabudu mbele yako, kwa sababu maagizo yako ya uadilifu yamefanywa kuwa dhahiri.’” Kwa nini huo waitwa ‘wimbo wa Musa na wa Mwana-Kondoo’? Acheni tuone.

18. Ni kazi gani yenye uweza inayokumbukwa katika wimbo ulio katika Kutoka sura 15?

¹⁸ Miaka ipatayo 3,500 iliyopita, wakati jeshi la Farao lenye uweza lilipoangamia katika Bahari Nyekundu, Waisraeli walimsifu Yehova kwa shukrani katika wimbo. Twasoma hivi kwenye Kutoka 15:1, 18 (NW): “Wakati huo Musa na wana wa Israeli walianza kuimba wimbo huu kwa Yehova na kusema yafuatayo: ‘Acha nimwimbie Yehova wimbo, kwa maana ametukuka sana. Farasi na mpanda-farasi wake yeye ametumbukiza baharini. Yehova atatawala akiwa mfalme kwa wakati usiodhahiri, hata milele.’” Amri za uadilifu za huyu Mfalme wa umilele zilidhihirika katika kuhukumu na kuangamiza kwake maadui waliokaidi enzi kuu yake.

19, 20. (a) Kwa nini Yehova alifanyiza taifa la Israeli? (b) Mwana-kondoo na wengine wamejibuje ushindani wa Shetani?

¹⁹ Kwa nini hilo lilikuja kuhitajiwa? Ni katika bustani ya Edeni yule nyoka mwenye hila aliwaongoza wazazi wetu wa kwanza watende dhambi. Tokeo la hilo likawa kupitishwa kwa hali ya kutokamilika yenye dhambi kwa wanadamu wote. Hata hivyo, kwa kupatana na kusudi lake la kwanza, Mfalme wa umilele alichukua hatua mara iyo hiyo, ambazo zingeongoza kwenye kuondolea mbali maadui wake wote kutoka kwenye makao ya dunia na kurudisha hali za kiparadiso. Mfalme wa umilele alifanyiza taifa la Israeli na kuandaa Sheria yake ili kuonyesha kimbele jinsi ambavyo angetimiza hilo.—Wagalatia 3:24.

²⁰ Lakini, baada ya wakati fulani, Israeli lenyewe lilididimia katika hali ya kutokuwa jaminifu, na hali hiyo yenye kuhuzunisha ilifikia upeo wakati watawala walo walipokabidhi Waroma Mwana mzaliwa-pekee wa Mungu ili ateswe vibaya sana na kuuawa. (Matendo 10:39; Wafilipi 2:8) Hata hivyo, uaminifu-maadili wa Yesu hadi kifo, akiwa “Mwana-Kondoo wa Mungu” aliyedhabihiwa, ulijibu kwa njia yenye kutokeza lile suala lililotolewa na Mpinzani wa kale wa Mungu, Shetani—kwamba hakuna mtu duniani ambaye angeendelea kuwa mwaminifu kwa Mungu akiwa chini ya jaribu kali sana. (Yohana 1:29, 36; Ayubu 1:9-12; 27:5) Ingawa wamerithi kutokamilika kwa Adamu, mamilioni ya wanadamu wengine wamhofuo Mungu wamefuata hatua za Yesu kwa kushika uaminifu-maadili wakabiliwapo na mashambulio ya kishetani.—1 Petro 1:18, 19; 2:19, 21.

21. Kwa kupatana na Matendo 17:29-31, ni nini litakalofuata kuzungumzwa?

²¹ Sasa siku imewasili kwa Yehova kuthawabisha waaminifu hao na kuhukumu maadui wote wa kweli na uadilifu. (Matendo 17:29-31) Hilo litatendekaje? Makala yetu ifuatayo itaeleza.

Sanduku la Pitio

◻ Kwa nini kwa kufaa Yehova anaitwa “Mfalme wa umilele”?

◻ Hekima ya Yehova inaonyeshwaje katika uumbaji wake?

◻ Ni katika njia zipi binadamu ni ustadi wa uumbaji?

◻ Ni kazi zipi zinazotokeza ‘wimbo wa Musa na wa Mwana-Kondoo’?

[Sanduku katika ukurasa wa 12]

Hekima ya Hali ya Juu ya Yehova

Hekima ya Mfalme wa umilele inaonyeshwa kwa njia nyingi sana katika uumbaji wake mbalimbali duniani! Ona maneno ya Aguri: “Kila usemi wa Mungu umesafishwa. Yeye ni ngao kwa wale wapatao kimbilio katika yeye.” (Mithali 30:5, NW) Kisha Aguri arejezea viumbe vingi kati ya viumbe vyenye uhai vya Mungu, vikubwa kwa vidogo. Kwa kielelezo, katika mstari wa 24 hadi wa 28 (NW) yeye afafanua “vitu vinne vilivyo vidogo kuliko vyote vya dunia, lakini ni vyenye hekima kisilika.” Hivyo ni chungu, wibari, nzige, na mjusi.

“Vyenye hekima kisilika”—ndiyo, wanyama wameumbwa kwa njia hiyo. Wao hawasababu mambo kama wanadamu bali hutegemea hekima iliyotiwa ndani. Je, umepata wakati wowote kustaajabia hilo? Wao ni viumbe wenye utaratibu kama nini! Mathalani, chungu hujipanga katika jumuiya mbalimbali, zinazotia ndani malkia, chungu-vibarua, na chungu wa kiume. Katika jamii nyingine za chungu, chungu-vibarua hata hufuga wadudu afidi katika mashamba yenye kuta ambazo wamejenga. Humo wao huwakamua afidi hao, huku chungu-askari-jeshi wakiwafukuza maadui wowote wanaoshambulia. Onyo lenye upole linatolewa kwenye Mithali 6:6: “Ewe mvivu, mwendee chungu, zitafakari njia zake ukapate hekima.” Je, vielelezo hivyo havipaswi kutuchochea sisi wanadamu tuwe na “mengi ya kufanya katika kazi ya Bwana”?—1 Wakorintho 15:58, NW.

Mwanadamu amejenga eropleni kubwa-kubwa. Lakini ndege (nyuni) ni hodari zaidi kama nini, kutia ndani yule ndege-mvumaji, mwenye uzani upunguao gramu 30! Eropleni aina ya Boeing 747 lazima ichukue lita 180,000 za mafuta, iendeshwe na watu waliozoezwa na itumie mifumo tata ya kusafiria hewani ili kuruka ng’ambo nyingine ya Bahari Kuu ya Pasifiki. Lakini, ndege-mvumaji mdogo hutegemea gramu moja tu ya shahamu kumwezesha aruke umbali ule wote kutoka Amerika Kaskazini, kuvuka Ghuba ya Mexico, hadi Amerika Kusini. Yeye hahitaji mzigo mzito wa mafuta, wala mazoezi ya kusafiria hewani, wala chati zenye mambo magumu wala kompyuta! Je, uwezo huo ulitokana na aksidenti fulani ya mageuzi? La, hasha! Ndege huyu mdogo ni mwenye hekima kisilika, akiwa ameratibiwa hivyo na Muumba wake, Yehova Mungu.

[Picha katika ukurasa wa 10]

Uumbaji wa namna-namna wa “Mfalme wa umilele” hutukuza utukufu wake

[Picha katika ukurasa wa 15]

Kama Musa na Israeli lote walivyosherehekea ushindi wa Yehova kwenye Bahari Nyekundu, kutakuwa na shangilio kuu baada ya Har–Magedoni