Daraka la Mwanamke Katika Maandiko

“Ataitwa mwanamke, kwa maana ametwaliwa katika mwanamume.”—MWANZO 2:23.

1, 2. (a) Watu fulani hufikiri Biblia ina maoni gani juu ya wanawake? (b) Ili kufuata haki, ni ulinganifu gani unaopasa kufanywa, na kitabu kimoja cha marejezeo kinataarifu nini?

MAANDIKO MATAKATIFU yanaonaje wanawake? Maoni juu ya hilo hutofautiana. Kitabu kimoja cha hivi karibuni kilitaarifu hivi juu ya habari hiyo: “Wazo la hivi karibuni ambalo hutangulia kudhaniwa mapema bila uchunguzi ni kwamba Biblia imewashushia wanawake cheo.” Watu fulani hudai kwamba katika sehemu zayo za Kiebrania na za Kigiriki pia, Biblia inawaonea wanawake. Je! hiyo ni kweli?

² Ili kufuata haki, inafaa kwanza kuchunguza jinsi wanawake walivyotendewa katika nyakati za Biblia miongoni mwa watu ambao hawakumwabudu Yehova. Katika baadhi ya staarabu za kale ambazo zilizoea ibada ya mama mungu-mke, wanawake walistahiwa kuwa mifano ya uzazi. Yaonekana kwamba walipewa staha ya juu sana katika Babulonia na Misri. Lakini mahali kwingineko hali yao haikuwa njema jinsi hiyo. Katika Ashuru ya kale mwanamume angeweza kufukuza mke wake alivyotaka na hata kumwua kama hakuwa mwaminifu. Nje ya nyumbani, mwanamke alipaswa kuvaa utaji. Katika Ugiriki na Roma, ni wanawake matajiri tu, wengi wao wakiwa malaya, au makahaba wa cheo cha juu, ndio waliokuwa na ruhusa ya kupata elimu na kuona shangwe ya kuwa na kadiri fulani ya uhuru. Hivyo, inaburudisha kusoma katika The New International Dictionary of New Testament Theology hivi:a “Tofauti na ulimwengu (wa kidini) wa mashariki mwingine wote, yeye [mwanamke katika Maandiko ya Kiebrania] anatambuliwa kuwa mtu na mwenzi wa mwanamume.” Hiyo inataarifiwa vizuri katika kitabu cha kumalizia cha Maandiko ya Kiebrania, ambapo nabii wa Yehova aeleza mke wa mwanamume kuwa ‘mwenzake,’ akiongezea hivi: “Mtu awaye yote asimtende mke wa ujana wake mambo ya hiana.”—Malaki 2:14, 15.

Aumbwa Kuwa Mwenzi wa Mwanamume

 3. na kielezi chini. (a) Baada ya kumuumba Adamu, Yehova alimpa migawo gani ya kazi? (b) Hata ingawa hakuwa na mke bado, ni jambo gani lililokuwa kweli juu ya Adamu kabla ya kuumbwa kwa Hawa, na ni jambo gani lililokuwa kweli pia kuhusu “Adamu wa mwisho,” Yesu?

³ Kulingana na Biblia, Yehova alimuumba Adamu “kwa mavumbi ya ardhi” na kumweka katika shamba la Edeni, kuilima. Mungu alimletea Adamu wanyama wa msituni na ndege wa angani ili aweze kuwachunguza na kuwapa majina. Muda wowote ambao ilimchukua Adamu kufanya hivyo, alikuwa peke yake. Katika migawo aliyokuwa amepokea kutoka kwa Yehova mpaka wakati huo, alikuwa mkamilifu, mtimilifu, bila kupungukiwa na kitu.b Hakuwa na “msaidizi wa kufanana naye [kikamilisho, NW].”—Mwanzo 2:7, 15, 19, 20.

4, 5. (a) Ni wakati gani haikuwa vizuri tena Adamu aendelee peke yake, na Yehova alifanya nini? (b) Yehova aliwapa Adamu na Hawa mgawo gani wa muda mrefu, nao ungehitaji nini kutoka kwa wote wawili?

⁴ Hata hivyo, wakati fulani ulipokuwa umepita, Yehova alitangaza kwamba haikuwa “vema huyo mtu awe peke yake,” naye akaendelea kumwandalia Adamu mwenzi kushiriki naye katika kazi zilizokuwa mbele yao. Alifanya Adamu alale usingizi mzito, akatwaa mmoja wa mbavu zake, na kufanyiza mwanamke, ‘mfupa katika mifupa ya Adamu na nyama katika nyama yake.’ Sasa Adamu angekuwa na “msaidizi,” “wa kufanana naye [kikamilisho, NW],” au mwenzi. “Mungu akawabarikia [wao, NW], Mungu akawaambia, Zaeni, mkaongezeke, mkaijaze nchi, na kuitiisha; mkatawale samaki wa baharini, na ndege wa angani, na kila kiumbe chenye uhai kiendacho juu ya nchi.”—Mwanzo 1:25, 28; 2:18, 21-23.

⁵ Ona kwamba mgawo huo ulipewa ‘kwao,’ kwa wote wawili mwanamume na mwanamke. Kushirikiana kwao hakukuhusisha tu kuijaza dunia. Kungetia ndani kuitiisha dunia na kutawala kwa njia inayofaa juu ya viumbe vyote vya hali ya chini. Kungehitaji sifa za uelewevu na za kiroho, na wote wawili mwanamume na mwanamke walikuwa na uwezo wenye kutosha wa kuzisitawisha hizo kulingana na mapenzi ya Mungu.

Daraka la Wanawake la Kiakili

 6. (a) Biblia inaonyesha nini juu ya nguvu ya kimwili kwa kulinganisha ya mwanamume na ya mwanamke? (b) Wanawake wangefanya vyema kusababu jinsi gani ili kukubali mpango wa mambo wa Yehova?

⁶ Bila shaka, kuitiisha dunia kungehitaji nguvu ya kimwili. Katika hekima yake isiyo na mwisho, Yehova alimuumba Adamu kwanza, halafu Hawa. Aliumbwa ‘kutoka katika mwanamume,’ “kwa ajili ya mwanamume,” na yaonekana akiwa na nguvu iliyo kidogo kuliko ya mwanamume. (1 Timotheo 2:13; 1 Wakorintho 11:8, 9; linganisha 1 Petro 3:7.) Huo ni uhakika wa maisha ambao wengi wanaounga mkono utawala wa kike, na wanawake fulani wengine pia, huonekana kuwa na ugumu wa kuukubali. Kwa uhakika wangekuwa wenye furaha zaidi kama wangejaribu kufahamu kwa nini Yehova alipanga mambo kwa njia hiyo, hivyo wakikubali daraka lao kutoka kwa Mungu. Watu walalamikao juu ya mipango ya Mungu wanaweza kulinganishwa na ndege-cha-usiku ambaye hukaa akinuna katika kiota chake kwa sababu hana nguvu kama shakwe wa baharini, badala ya kuruka kwenye tawi lililo juu na kuimba kwa shukrani kwa ajili ya karama za ajabu alizopewa na Mungu.

 7. Kwa nini Adamu alikuwa katika hali nzuri ya kutumia ukichwa juu ya Hawa na watoto wowote ambao wangezaliwa, lakini je, hiyo ilikuwa kwa hasara ya Hawa?

⁷ Kabla ya Hawa kuumbwa, bila shaka Adamu alipata maarifa mengi katika kuishi. Muda wa wakati huo, Yehova alimpa maagizo fulani. Adamu alipaswa kumpitishia mke wake hayo, hivyo akitenda akiwa msemaji wa Mungu. Kiakili, angalipaswa aongoze katika mambo yote kuhusu ibada na utendaji mbalimbali wa kimungu ambao wangehitaji kufanya wakiwa na nia ya kutimiza mgawo wao. Watoto wali-pozaliwa, angekuwa kichwa cha familia. Lakini hilo halingekuwa kwa hasara ya mke wake. Badala ya hilo, ingekuwa kwa faida yake kwa sababu angekuwa na mtu wa kumwunga mkono alipotumia juu ya watoto wake mamlaka yake mwenyewe iliyotoka kwa Mungu.

 8. Ni utaratibu gani wa kimungu wa mambo ambao umepangiliwa katika Biblia?

⁸ Kulingana na utaratibu wa mambo wa kimungu, Adamu alipaswa kumjibu Yehova kwa matendo yake, Hawa alikuwa chini ya ukichwa wa Adamu, watoto wowote wangekuwa chini ya mwongozo wa wazazi wao, na wanyama walikuwa katika utiisho kwa aina ya kibinadamu. Mwanamume na mwanamke walikuwa na madaraka yao mbalimbali, na kila mmoja angeweza kuishi maisha ya furaha na yenye matokeo. Hivyo, ‘mambo yote yangetendeka kwa uzuri na kwa utaratibu.’—1 Wakorintho 11:3; 14:33, 40, kielezi-chini.

Dhambi Iliharibu Daraka la Mwanamke

9, 10. Yalikuwa nini matokeo ya kuanguka kwa mwanamume na mwanamke katika dhambi, nayo yametokeza nini kwa wanawake wengi?

⁹ Kwa asili, uvamizi wa dhambi na kutokamilika katika Paradiso ya kwanza uliharibu mpango huo wa mambo wenye utaratibu. (Warumi 7:14-20) Ulileta magumu kwa mwanamume mwasi huyo na mke wake asiyetii. (Mwanzo 3:16-19) Tangu wakati huo, wanaume wengi wenye ubinafsi wametumia vibaya ukichwa wao wa haki, wakileta kuteseka kwingi kwa wanawake muda wa vipindi vya wakati vilivyopita.

¹⁰ Kwa kuona kimbele tokeo hilo hasa la dhambi, Yehova alimwambia Hawa hivi: “Tamaa yako itakuwa kwa mumeo, naye atakutawala.” (Mwanzo 3:16) Utawala huo wenye kutumiwa vibaya umekuwa sio utumizi unaofaa wa ukichwa. Umeonyesha hali ya udhambi wa mwanamume na pia kutokamilika kwa mwanamke, kwa kuwa nyakati fulani wanawake wameteseka kwa sababu wamejaribu kunyang’anya waume zao mamlaka.

11. Ni jambo gani lililo kweli juu ya wanawake wengi, na mwandishi mmoja aliandika nini juu ya wanawake katika nyakati za wazee wa ukoo?

¹¹ Lakini kwa kadiri kanuni za Biblia zimeshikiliwa, wanawake wengi wamepata utimilizo na furaha. Hiyo ilikuwa kweli hata katika nyakati za wazee wa ukoo. Akisema juu ya kipindi hicho katika kitabu chake La Bible au Féminin (Biblia Katika Jinsia ya Kike) mwandishi Laure Aynard aandika hivi: “Kile kinachotokeza sana katika masimulizi hayo yote ni daraka lenye maana la wanawake, fahari yao machoni mwa wazee wa ukoo, ujasiri wao wa kuanzisha mambo, na hali ya uhuru walimoishi.”

Wanawake Chini ya Sheria ya Musa

12, 13. (a) Cheo cha wanawake chini ya Sheria ya Musa kilikuwa nini? (b) Wanawake walikuwa na hali gani ya kiroho chini ya Sheria?

¹² Kulingana na sheria za Yehova zilizotolewa kupitia Musa, wake walitakiwa ‘watunzwe kwa upenzi.’ (Kumbukumbu 13:6, NW) Adhama ya wake ilipaswa iheshimiwe katika mambo ya kingono, na mwanamke yeyote hakupaswa atendewe vibaya kingono. (Walawi 18:8-19) Wanaume na wanawake walikuwa sawasawa mbele ya Sheria kama wangepatwa na hatia ya uzinzi, ngono ya kiukoo, au ngono pamoja na mnyama. (Walawi 18:6, 23; 20:10-12) Amri ya tano ilihitaji kwamba staha iliyo sawa ionyeshwe baba na mama.—Kutoka 20:12.

¹³ Juu ya yote, Sheria iliandalia wanawake nafasi kamili kusitawisha hali yao ya kiroho. Walinufaika kutokana na usomaji wa Sheria. (Yoshua 8:35; Nehemia 8:2, 3) Walitakiwa waadhimishe sikukuu za kidini. (Kumbukumbu 12:12, 18; 16:11, 14) Walishiriki katika Sabato ya kila juma na wangeweza kuweka nadhiri ya kuwa Mnaziri. (Kutoka 20:8; Hesabu 6:2) Walikuwa na uhusiano wa kibinafsi pamoja na Yehova na walisali kwa yeye wakiwa mtu mmoja mmoja.—1 Samweli 1:10.

14. Mwanachuo wa Biblia Mkatoliki asema nini juu ya wanawake Waebrania, na ni nini kinachoweza kusemwa juu ya daraka la wanawake chini ya Sheria?

¹⁴ Akieleza juu ya wanawake Waebrania, mwanachuo wa Biblia Mkatoliki Roland de Vaux aandika hivi: “Kazi yote ngumu ya nyumbani kwa uhakika ilikuwa yake; alichunga makundi ya wanyama, alifanya kazi kwenye mashamba, alipika chakula, alisokota, na kadhalika. Hata hivyo, hizo zote zinazoonekana kuwa kazi zenye kawaida isiyopendeza, mbali na kushusha cheo chake, zilimstahilisha sifa. . . . Na masimulizi hayo machache ambayo hutupa tazamo fupi katika ukaribu wa maisha ya kifamilia yanaonyesha kwamba mke Mwisraeli alipendwa na kusikizwa na mume wake, na kutendewa naye kama mtu aliye sawa naye. . . . Na hakuna shaka lolote kwamba hiyo ilikuwa hali ya kawaida. Lilikuwa onyesho la uaminifu la fundisho lililowekwa kuwa takatifu katika kitabu cha Mwanzo, ambapo Mungu anasemekana kuwa aliumba mwanamke kuwa msaidizi kwa mwanamume, ambaye mwanamume angeambatana naye (Mwa 2:18, 24); na sura ya mwisho ya Mithali inaimba sifa za mke mzuri wa nyumbani, mwenye kubarikiwa na watoto wake, na aliye fahari ya mume wake (Mit 31:10-31).” (Ancient Israel—Its Life and Institutions) Bila shaka, Sheria ilipofuatwa katika Israeli, wanawake hawakutendewa vibaya.

Wanawake Wenye Kutokeza

15. (a) Mwenendo wa Sara unatoaje kielezi cha uhusiano unaofaa kati ya mwanamume na mke wake? (b) Kwa nini kisa cha Rahabu kinastahili kuangaliwa?

¹⁵ Maandiko ya Kiebrania yana mifano mingi ya wanawake ambao walikuwa watumishi wa Yehova Mungu wenye kutokeza. Sara aandaa kielezi kizuri cha jinsi mwanamke wa kimungu aweza kuwa mwenye kujitiisha kwa mume wake na wakati ule ule mwenye kumsaidia katika kufanya maamuzi. (Mwanzo 21:9-13; 1 Petro 3:5, 6) Kisa cha Rahabu kinastahili kuangaliwa. Kinaonyesha kuwa ni ya uwongo mashtaka ya kwamba Yehova ana upendeleo wa kijamii na kwamba anaonea wanawake. Rahabu alikuwa kahaba asiye Mwisraeli. Yehova hakumkubali tu awe mwabudu wake lakini kwa sababu ya imani yake kubwa, iliyotegemezwa na matendo, kutia ndani badiliko la mtindo wa maisha, alimjulisha wazi kuwa mwadilifu. Zaidi ya hayo, alimpa thawabu na pendeleo lisilo la kawaida la kuwa nyanya wa kale wa Mesiya.—Mathayo 1:1, 5; Waebrania 11:31; Yakobo 2:25.

16. Mfano wa Abigaili unatoa kielezi gani, na kwa nini mwendo wake wa utendaji ulikuwa wa haki?

¹⁶ Kinachotoa kielezi cha uhakika wa kwamba Yehova hataki mke ajitiishe kwa mume wake kwa ujinga ni kisa cha Abigaili. Mume wake alikuwa mwanamume tajiri, mwenye makundi makubwa ya kondoo na mbuzi. Lakini alikuwa “hana adabu [mkatili, NW], tena mwovu katika matendo yake.” Abigaili alikataa kufuata mume wake katika mwendo wake mbaya. Akionyesha busara, akili nzuri, unyenyekevu, na uharaka wa kufikiri, alizuia hali ambayo ingekuwa yenye maafa kwa watu wa nyumba yake, naye alibarikiwa sana na Yehova.—1 Samweli 25:2-42.

17. (a) Wanawake wengine katika Israeli walikuwa na pendeleo gani la kutokeza? (b) Mfano wa Miriamu una somo gani kwa wanawake Wakristo ambao huenda wakapewa mapendeleo fulani ya utumishi?

¹⁷ Wanawake wachache hata walikuwa manabii wa kike. Hivyo ndivyo ilivyokuwa kwa kisa cha Debora, katika kipindi cha Waamuzi. (Waamuzi, sura za 4 na 5) Hulda alikuwa nabii wa kike katika Yuda, muda mfupi kabla ya uharibifu wa Yerusalemu. (2 Wafalme 22:14-20) Kisa cha Miriamu kinastahili kuangaliwa. Ingawa anasemekana kuwa nabii wa kike, aliyetumwa na Yehova, yaonekana kwamba pendeleo hilo lilimfanya awe na kiburi wakati mmoja. Alishindwa kung’amua mamlaka ambayo Yehova alikuwa amempa Musa ndugu yake mdogo ya kuongoza Israeli, naye akaadhibiwa kwa sababu hiyo, ingawa kwa wazi alitubu akarudishwa.—Kutoka 15:20, 21; Hesabu 12:1-15; Mika 6:4.

Wanawake Chini ya Dini ya Kiyahudi

18, 19. Cheo cha wanawake kilikuwa nini chini ya dini ya Kiyahudi, na ilitokeaje hivyo?

¹⁸ Kama vile tumeona, Sheria ya Musa ililinda haki za wanawake, na ilipofuatwa, iliruhusu wanawake waishi maisha yenye kuridhisha. Lakini wakati ulipopita, hasa baada ya uharibifu wa Yerusalemu katika 607 K.W.K., dini ya Kiyahudi ilisitawi, yenye kutegemea zaidi mapokeo ya mdomo kuliko Sheria ya Yehova iliyoandikwa. Tangu karne ya nne K.W.K. na kuendelea, dini ya Kiyahudi iliingiza kadiri kubwa ya falsafa ya Kigiriki. Kwa ujumla wanafalsafa wa Kigiriki hawakufikiria sana haki za wanawake, kwa hiyo kulikuwa mshuko ule ule wa cheo cha wanawake ndani ya dini ya Kiyahudi. Kutoka karne ya tatu K.W.K, wanawake wakaanza kutenganishwa na wanaume katika masinagogi ya Kiyahudi nao wakazuiwa kusoma Torati (Sheria ya Musa). Encyclopaedia Judaica inakiri hivi: “Kama tokeo ni wanawake wachache waliokuwa wenye elimu.” Masomo yalikuwa hasa kwa wavulana.

¹⁹ Katika kitabu chake Jerusalem in the Time of Jesus, J. Jeremias aandika hivi: “Kwa ujumla, cheo cha wanawake katika sheria ya kidini kinaelezwa vizuri zaidi katika kanuni hii yenye kurudiwa-rudiwa daima: ‘Wanawake, watumwa na watoto (Wasio Wayahudi).’ . . . Tunaweza kuongezea yote hayo kwamba kulikuwako mawazo mengi yenye kudharau yaliyotolewa juu ya wanawake. . . . Kwa hiyo twapata wazo la kwamba dini ya Kiyahudi katika wakati wa Yesu ilikuwa pia na maoni ya chini juu ya wanawake.”

Wanawake Waaminifu Waliokuwa Wakimngojea Mesiya

20, 21. (a) Ujapokuwa mtazamo wenye madharau wa viongozi wa kidini Wayahudi kuelekea wanawake, ni nani ambao wangepatikana miongoni mwa wale waliokuwa wakikesha wakati wa Mesiya ulipokaribia? (b) Ni nini kinachoonyesha kwamba Elisabeti na Mariamu walikuwa na ujitoaji kimungu wenye kina kirefu?

²⁰ Mtazamo huo wenye madharau kuelekea wanawake ulikuwa njia nyingine ambayo warabi wa Kiyahudi ‘walilitangua neno la Mungu kwa mapokeo yao.’ (Marko 7:13) Lakini kujapokuwa kudharau huko, wakati wa kuja kwa Mesiya kulipokaribia, wanawake wengine wenye kutii Mungu walikuwa wakikesha. Mmoja wao alikuwa Elisabeti, mke wa kuhani wa Kilawi Zekaria. Yeye na mume wake walikuwa “wenye haki mbele za Mungu, wakiendelea katika amri zote za Bwana na maagizo yake bila lawama.” (Luka 1:5, 6) Elisabeti alipendelewa na Yehova kwa kuwa, ingawa alikuwa tasa na mzee sana, alikuja kuwa mama ya Yohana Mbatizaji.—Luka 1:7, 13.

²¹ Kwa kuchochewa na roho takatifu, Elisabeti alionyesha upendo wenye kina kirefu kwa mwanamke mwingine wa siku yake mwenye kumtii Mungu, mtu wa ukoo aliyeitwa Mariamu. Wakati malaika Gabrieli alipomjulisha Mariamu, karibu mwisho wa 3 K.W.K., kwamba angepata kimuujiza mimba ya mtoto (Yesu), alimwelekezea maneno, “Uliyepewa neema,” akiongeza hivi: “Bwana [Yehova, NW] yu pamoja nawe.” Muda mfupi baadaye, Mariamu alimzuru Elisabeti, ambaye alibariki yeye na mtoto aliyekuwa akibeba, akimwita Yesu “Bwana” yake hata kabla hajazaliwa. Hivyo, Mariamu akatokeza maneno ya sifa kwa Yehova ambayo yashuhudia wazi wazi ujitoaji kimungu wake wenye kina kirefu.—Luka 1:28, 31, 36-55.

22. Baada ya kuzaliwa kwa Yesu, ni mwanamke gani mwenye kumhofu Mungu aliyeonyesha kwamba alikuwa miongoni mwa wale waliokuwa wakimngojea Mesiya?

²² Yesu alipozaliwa, na Mariamu akamleta kwenye hekalu katika Yerusalemu ili kumtoa kwa Yehova, mwanamke mwingine mwenye kumhofu Mungu, Ana nabii wa kike aliyezeeka, alionyesha shangwe yake. Alimshukuru Yehova na kusema juu ya Yesu kwa wote ambao walikuwa wakingojea kwa hamu Mesiya aliyeahidiwa.—Luka 2:36-38.

23. Mtume Petro anasemaje kuhusu wanawake waaminifu wa kabla ya wakati wa Ukristo, na ni maswali gani ambayo yatachunguzwa katika makala ifuatayo?

²³ Hivyo, wakati wa huduma ya kidunia ya Yesu ulipokaribia, bado kulikuwako ‘wanawake watakatifu, waliomtumaini Mungu.’ (1 Petro 3:5) Wengine wa wanawake hao walikuja kuwa wanafunzi wa Kristo. Yesu aliwatendeaje? Na je! kuna wanawake leo ambao hukubali kwa mteremo daraka lao kama lilivyopangiliwa katika Biblia? Maswali hayo yatachunguzwa katika makala ifuatayo.

[Maelezo ya Chini]

Maswali ya Kupitia

◻ Kutendewa kwa wanawake katika Israeli kulitofautianaje na walivyotendewa katika mabara mengine?

◻ Vyeo vya Adamu na Hawa vilikuwa gani kwa kuhusiana, na kwa nini?

◻ Wanawake Waisraeli walikuwa na cheo gani chini ya Sheria, na je, walikuwa wenye hasara kiroho?

◻ Ni baadhi ya masomo gani ya kujifunza kutokana na maisha ya wanawake wenye kutokeza katika Maandiko ya Kiebrania?

◻ Ni mifano gani mizuri ya imani ambayo inaweza kupatikana yajapokuwa yale maoni katika dini ya Kiyahudi?

[Sanduku katika ukurasa wa 10]

“MWANAMKE AMCHAYE BWANA [YEHOVA, NW]”

“10 Mke mwema, ni nani awezaye kumwona? Maana kima chake chapita kima cha marijani. 11 Moyo wa mumewe humwamini, wala hatakosa kupata mapato. 12 Humtendea mema wala si mabaya, siku zote za maisha yake. 13 Hutafuta sufu na kitani; hufanya kazi yake ya mikono kwa moyo. 14 Afanana na merikebu za biashara; huleta chakula chake kutoka mbali. 15 Tena huamka, kabla haujaisha usiku; huwapa watu wa nyumbani mwake chakula; na wajakazi wake sehemu zao. 16 Huangalia shamba, akalinunua; kwa mapato ya mikono yake hupanda mizabibu. 17 Hujifunga nguvu viunoni kama mshipi; huitia mikono yake nguvu. 18 Huona kama bidhaa yake ina faida; taa yake haizimiki usiku. 19 Hutia mikono yake katika kusokota; na mikono yake huishika pia. 20 Huwakunjulia maskini mikono yake; naam, huwanyoshea wahitaji mikono yake. 21 Hawahofii theluji watu wa nyumbani mwake; maana wote wa nyumbani mwake huvikwa nguo nyekundu. 22 Hujifanyia mazulia ya urembo; mavazi yake ni kitani safi na urujuani. 23 Mume wake hujulikana malangoni; aketipo pamoja na wazee wa nchi. 24 Hufanya nguo za kitani na kuziuza; huwapa wafanya biashara mishipi. 25 Nguvu na hadhi ndiyo mavazi yake; anaucheka wakati ujao. 26 Hufumbua kinywa chake kwa hekima, na sheria ya wema i katika ulimi wake. 27 Huangalia sana njia za watu wa nyumbani mwake; wala hali chakula cha uvivu. 28 Wanawe huondoka na kumwita heri; mumewe naye humsifu, na kusema, 29 Binti za watu wengi wamefanya mema, lakini wewe umewapita wote. 30 Upendeleo hudanganya, na uzuri ni ubatili; bali mwanamke amchaye BWANA [Yehova, NW], ndiye atakayesifiwa. 31 Mpe mapato ya mikono yake, na matendo yake yamsifu malangoni.”—Mithali 31:10-31.

[Picha katika ukurasa wa 8, 9]

Mahali pa wanawake katika familia palikuwa penye fahari