Sura 6

Sababu Gani Tunazeeka na Kufa?

 1. Wanasayansi wameshindwa kueleza nini juu ya uhai wa kibinadamu?

WANASAYANSI hawajui ni sababu gani wanadamu huzeeka na kufa. Inaonekana kwamba yawezekana kwa chembe zetu kuendelea kufanywa upya na kwamba inawezekana kwetu kuishi milele. Kitabu Hyojun Soshikigaku (Elimu Maalumu ya Chembe za Mwili) chasema hivi: “Ni fumbo kubwa jinsi kuzeeka kwa chembe kunavyohusiana na kule kuzeeka na kufa kwa mtu.” Wanasayansi wengi huamini kwamba kuna kikomo “cha asili, kilichorithiwa” kwa uhai. Je, unafikiri wanasema kweli?

 2. Watu fulani wamefanya nini kwa sababu ya ufupi wa uhai?

² Sikuzote wanadamu wametamani kuishi muda mrefu na hata wamejaribu kujipatia hali ya kutokufa. Tangu karne ya nne K.W.K., madawa ambayo ilidhaniwa yalikusudiwa kuwezesha hali ya kutokufa yalivutia uangalifu wa wakuu Wachina. Maliki fulani Wachina wa baadaye walijaribu madawa yaliyoonwa kuwa yenye kurefusha uhai yaliyofanyizwa kutokana na hidrajiri—wakafa! Kotekote duniani, watu huamini kwamba kifo si mwisho wa kuwako kwao. Wabuddha, Wahindu, Waislamu, na wengine wote wana matumaini maangavu juu ya uhai baada ya kifo. Katika Jumuiya ya Wakristo, wengi hutazamia uhai baada ya kifo katika mbingu yenye raha.

 3. (a) Sababu gani wanadamu hutamani uhai wa milele? (b) Ni maswali gani juu ya kifo yanayohitaji kujibiwa?

³ Dhana juu ya furaha baada ya kifo zinaonyesha tamaa kubwa ya kuwa na uhai wa milele. “Tena ameiweka hiyo milele ndani ya mioyo yao,” Biblia husema kuhusu wazo la umilele ambalo Mungu alitia ndani yetu. (Mhubiri 3:11) Yeye aliwaumba watu wa kwanza wakiwa na taraja la kwamba wangeweza kuishi milele duniani. (Mwanzo 2:16, 17) Basi, sababu gani wanadamu hufa? Kifo kililetwaje ulimwenguni? Ujuzi juu ya Mungu unatoa maelezo ya wazi juu ya maswali hayo.—Zaburi 119:105.

NJAMA YENYE UOVU

 4. Yesu alimtambulishaje mhalifu aliyesababisha kifo cha kibinadamu?

⁴ Mhalifu hujaribu kuficha mwendo wake. Hilo limekuwa kweli kumhusu yule aliyefanya uhalifu ambao umesababisha kifo cha maelfu ya mamilioni. Yeye amegeuza mambo kwa werevu ili kuficha kifo cha kibinadamu katika fumbo. Yesu Kristo alimtambulisha mhalifu huyu wakati Yeye alipowaambia hivi wale waliokuwa wakijaribu kumuua Yeye: “Ninyi ni wa baba yenu, Ibilisi, na tamaa za baba yenu ndizo mpendazo kuzitenda. Yeye alikuwa mwuaji tangu mwanzo; wala hakusimama katika kweli, kwa kuwa hamna hiyo kweli ndani yake.”—Yohana 8:31, 40, 44.

 5. (a) Yule aliyekuja kuwa Shetani Ibilisi alikuwa na mwanzo gani? (b) Maneno “Shetani” na “Ibilisi” humaanisha nini?

⁵ Ndiyo, Ibilisi ni “mwuaji” mwenye nia mbovu. Biblia hufunua kwamba yeye ni mtu halisi, si uovu tu uliomo moyoni mwa mtu. (Mathayo 4:1-11) Ingawa aliumbwa akiwa malaika mwadilifu, yeye “hakusimama katika kweli.” Inafaa kama nini kwamba aitwa jina Shetani Ibilisi! (Ufunuo 12:9) Aitwa “Shetani,” au “mkinzani,” kwa sababu amempinga na kumkinza Yehova. Mhalifu huyu aitwa pia “Ibilisi,” maana yake ni “mchongezi,” kwani amemwakilisha Mungu vibaya kwa njia ya kufuru.

 6. Sababu gani Shetani aliasi dhidi ya Mungu?

⁶ Ni nini kilichomchochea Shetani aasi dhidi ya Mungu? Pupa. Alitamani kwa pupa ibada ambayo Yehova alipokea kutoka kwa wanadamu. Ibilisi hakukataa katakata ile tamaa ya kupokea ibada hiyo, ambayo kwa haki ilikuwa ya Muumba pekee. (Linganisha Ezekieli 28:12-19.) Badala ya hivyo, huyo malaika aliyekuja kuwa Shetani alisitawisha tamaa hiyo yenye pupa mpaka ikakomaa na kuzaa dhambi.—Yakobo 1:14, 15.

 7. (a) Ni nini kisababishacho kifo cha kibinadamu? (b) Dhambi ni nini?

⁷ Tumemtambulisha mkosaji ambaye tendo lake la uhalifu limeongoza kwenye kifo cha wanadamu. Lakini ni nini kisababishi hasa cha kifo cha kibinadamu? Biblia husema: “Uchungu wa mauti ni dhambi.” (1 Wakorintho 15:56) Na dhambi ni nini? Ili kulielewa neno hilo, acheni tuchunguze maana ambayo lilikuwa nayo katika lugha za kwanza za Biblia. Vitenzi vya Kiebrania na Kigiriki vinavyotafsiriwa kwa kawaida kuwa “kutenda dhambi” humaanisha “kukosa” kwa maana ya kukosa alama au kutofikia lengo. Sisi sote hukosa alama gani? Alama ya utii mkamilifu kuelekea Mungu. Lakini, dhambi ililetwaje ulimwenguni?

JINSI NJAMA ILIVYOTEKELEZWA

 8. Shetani alijaribuje kupata ibada ya wanadamu?

⁸ Kwa uangalifu Shetani alitunga njama ambayo alifikiri ingeongoza kwenye kutawala kwake wanadamu wote na kupokea ibada yao. Yeye aliamua kuwashawishi wale watu wawili wa kwanza, Adamu na Hawa, watende dhambi dhidi ya Mungu. Yehova alikuwa amewapa wazazi wetu wa kwanza ujuzi ambao ungaliongoza kwenye uhai udumuo milele. Wao walijua kwamba Muumba wao alikuwa mwema kwa sababu alikuwa amewaweka katika ile bustani yenye kupendeza ya Edeni. Adamu alihisi wema wa Baba yake wa kimbingu zaidi wakati Mungu alipompa mke mrembo na mwenye kumsaidia. (Mwanzo 1:26, 29; 2:7-9, 18-23) Kuendelea kuishi kwa watu hao wawili wa kwanza kulitegemea utii kuelekea Mungu.

 9. Mungu alimpa mtu wa kwanza amri gani, na sababu gani hiyo ilikuwa yenye kufaa?

⁹ Mungu alimwamuru Adamu hivi: “Matunda ya kila mti wa bustani waweza kula, walakini matunda ya mti wa ujuzi wa mema na mabaya usile, kwa maana siku utakapokula matunda ya mti huo utakufa hakika.” (Mwanzo 2:16, 17) Akiwa Muumba, Yehova Mungu alikuwa na haki ya kuweka viwango vya adili na kufafanua yale yaliyokuwa mema na yale yaliyokuwa mabaya kwa viumbe vyake. Amri yake ilikuwa yenye kufaa kwa sababu Adamu na Hawa walikuwa huru kula matunda kutoka kwenye ile miti mingine yote katika bustani. Wangeweza kuonyesha uthamini wao kwa utawala wa Yehova wenye haki kwa kutii sheria hiyo badala ya kujiwekea kwa kiburi viwango vyao wenyewe vya adili.

10. (a) Shetani aliwafikiaje wanadamu ili awavute kwenye upande wake? (b) Shetani alimtungia Yehova madhumuni gani? (c) Wewe wafikirije juu ya shambulio la Shetani dhidi ya Mungu?

¹⁰ Ibilisi alitunga hila ili kuvuta wanadamu wa kwanza kutoka kwa Mungu. Ili kuwashawishi wachukue upande wake, Shetani alisema uwongo. Kwa kutumia nyoka, kama vile mtu mwenye ujuzi anaweza kufanya ionekane kama kwamba mwenye kusema ni kisanamu kilicho karibu, Ibilisi alimuuliza Hawa hivi: “Ati! hivi ndivyo alivyosema Mungu, Msile matunda ya miti yote ya bustani?” Hawa alipotaja amri ya Mungu, Shetani alitangaza hivi: “Hakika hamtakufa.” Kisha akamtungia Yehova madhumuni mabaya kwa kusema hivi: “Mungu anajua ya kwamba siku mtakayokula matunda ya mti huo, mtafumbuliwa macho, nanyi mtakuwa kama Mungu, mkijua mema na mabaya.” (Mwanzo 3:1-5) Hivyo Ibilisi alidokeza kwamba Mungu alikuwa akiwanyima jambo fulani jema. Hilo lilikuwa shambulio lenye uchongezi kama nini dhidi ya Baba wa kimbingu mwenye upendo na ukweli, Yehova!

11. Adamu na Hawa walikujaje kuwa wasaidizi wa Shetani?

¹¹ Hawa aliutazama tena ule mti, na sasa matunda yayo yalionekana kuwa yenye kutamanika sana. Basi akachukua matunda akala. Baadaye, mume wake akajiunga naye kimakusudi katika tendo hili lenye dhambi la kutokumtii Mungu. (Mwanzo 3:6) Ingawa Hawa alidanganywa, wote wawili yeye na Adamu waliunga mkono hila ya Shetani ya kutawala jamii ya kibinadamu. Kwa kweli, walikuwa wasaidizi wake.—Warumi 6:16; 1 Timotheo 2:14.

12. Ni nini lililokuwa tokeo la uasi wa binadamu dhidi ya Mungu?

¹² Adamu na Hawa walilazimika kukabili matokeo ya matendo yao. Hawakuwa kama Mungu, wenye ujuzi wa pekee. Badala ya hivyo, walihisi aibu wakajificha. Yehova alimtaka Adamu atoe hesabu naye akamtamkia adhabu hii: “Kwa jasho la uso wako utakula chakula, hata utakapoirudia ardhi, ambayo katika hiyo ulitwaliwa; kwa maana u mavumbi wewe, nawe mavumbini utarudi.” (Mwanzo 3:19) “Siku” ambayo wazazi wetu wa kwanza walikula kutokana na mti wa ujuzi wa mema na mabaya, wao waliadhibiwa na Mungu nao wakafa kulingana na maoni yake. Kisha wakafukuzwa kutoka Paradiso wakaanza mshuko wao kuingia katika kifo cha kimwili.

JINSI DHAMBI NA KIFO VILIVYOENEA

13. Dhambi ilieneaje kwa jamii yote ya kibinadamu?

¹³ Yaonekana Shetani alifanikiwa katika hila yake ya kupokea heshima ya kiibada kutoka kwa binadamu. Hata hivyo, hakuweza kuendeleza uhai wa waabudu wake. Dhambi ilipoanza kuwaathiri watu wawili wa kwanza, hawakuweza tena kupitisha ukamilifu kwa wazao wao. Kama vile mchoro uliochorwa katika jiwe, dhambi ilikuwa imepenya ndani kabisa katika jeni (sehemu inayorithisha tabia) za wazazi wetu wa kwanza. Kwa njia hiyo, wangeweza kutokeza tu wazao wasio wakamilifu. Kwa kuwa mimba za watoto wao zilitungwa baada ya Adamu na Hawa kutenda dhambi, wazao wao walirithi dhambi na kifo.—Zaburi 51:5; Warumi 5:12.

14. (a) Tunaweza kuwafananisha na nani wale wanaokana dhambi yao? (b) Waisraeli walijulishwaje hali yao yenye dhambi?

¹⁴ Hata hivyo, leo wengi hawaamini kwamba wao ni watenda-dhambi. Katika sehemu nyinginezo za ulimwengu, dhana juu ya dhambi iliyorithiwa haijulikani kwa ujumla. Lakini hiyo si ithibati ya kwamba dhambi haiko. Mvulana mwenye uso mchafu huenda akadai kwamba yeye ni safi, na huenda akasadikishwa baada tu ya yeye kujiangalia katika kioo. Waisraeli wa kale walikuwa kama mvulana huyo walipopokea Sheria ya Mungu kupitia nabii Wake Musa. Sheria hiyo ilionyesha wazi kwamba dhambi ilikuwako. “Singalitambua dhambi ila kwa sheria,” mtume Paulo aeleza. (Warumi 7:7-12) Kama vile huyo mvulana anayeangalia katika kioo, kwa kutumia Sheria ili kujiangalia, Waisraeli wangeweza kuona kwamba hawakuwa safi machoni pa Yehova.

15. Ni nini kinachofunuliwa kwa kuangalia katika kioo cha Neno la Mungu?

¹⁵ Kwa kuangalia katika kioo cha Neno la Mungu na kuona viwango vyalo, tunaweza kuona kwamba sisi si wakamilifu. (Yakobo 1:23-25) Kwa kielelezo, fikiria yale ambayo Yesu Kristo aliwaambia wanafunzi wake juu ya kumpenda Mungu na jirani yao, kama vile ilivyorekodiwa kwenye Mathayo 22:37-40. Wanadamu hukosa alama mara nyingi kama nini katika mambo haya! Wengi hawahisi hata kichomi chochote cha dhamiri juu ya kushindwa kuonyesha upendo kwa Mungu au kwa jirani zao.—Luka 10:29-37.

JIHADHARI NA MBINU ZA SHETANI!

16. Tunaweza kufanya nini ili kuepuka kudanganywa na hila za Shetani, na sababu gani hilo ni jambo gumu?

¹⁶ Shetani hujaribu kutufanya tuzoee kutenda dhambi kimakusudi. (1 Yohana 3:8) Je, kuna njia yoyote ya kuepuka kudanganywa na hila zake? Ndiyo, lakini hilo latutaka tupige vita dhidi ya mibetuko kuelekea kutenda dhambi kimakusudi. Hilo si rahisi kwa sababu ule mwelekeo wetu wa kutenda dhambi tuliozaliwa nao ni wenye nguvu sana. (Waefeso 2:3) Paulo alihitaji kung’ang’ana kwelikweli. Sababu gani? Kwa sababu dhambi ilikaa ndani yake. Ikiwa tunataka kibali cha Mungu, ni lazima sisi pia tupige vita dhidi ya mielekeo yenye dhambi iliyo ndani yetu.—Warumi 7:14-24; 2 Wakorintho 5:10.

17. Ni nini kinachofanya pigano letu dhidi ya mielekeo yetu yenye dhambi liwe gumu zaidi?

¹⁷ Kwa kuwa Shetani hutafuta sikuzote fursa za kutushawishi tuvunje sheria za Mungu, pigano letu dhidi ya dhambi si rahisi. (1 Petro 5:8) Akionyesha ufikirio kwa Wakristo wenzake, Paulo alisema hivi: “Nachelea; kama yule nyoka alivyomdanganya Hawa kwa hila yake, asije akawaharibu fikira zenu, mkauacha unyofu na usafi kwa Kristo.” (2 Wakorintho 11:3) Shetani hutumia mbinu zizo hizo leo. Yeye hujaribu kupanda mbegu za kutilia shaka wema wa Yehova na manufaa za kutii amri za Mungu. Ibilisi hujaribu kutumia kwa faida yake mielekeo yetu yenye dhambi tuliyorithi na kutufanya tufuatie mwendo wa kiburi, pupa, chuki, na ubaguzi.

18. Shetani hutumiaje ulimwengu ili kuendeleza dhambi?

¹⁸ Mojapo mbinu ambazo Ibilisi hutumia dhidi yetu ni ulimwengu, ulio katika nguvu yake. (1 Yohana 5:19) Tusipokuwa waangalifu, watu wafisadi na wasiofuatia haki katika ulimwengu unaotuzunguka watatubana tuingie katika mwendo wenye dhambi unaovunja viwango vya Mungu vya adili. (1 Petro 4:3-5) Wengi hupuuza sheria za Mungu na hata hukataa kutii midukuo ya dhamiri yao, hatimaye wakiifanya isihisi lolote tena. (Warumi 2:14, 15; 1 Timotheo 4:1, 2) Hatua kwa hatua wengine hufuata mwendo ambao hata dhamiri yao isiyo kamilifu haikuwaruhusu waufuate hapo awali.—Warumi 1:24-32; Waefeso 4:17-19.

19. Sababu gani haitoshi kuishi tu maisha safi?

¹⁹ Kuishi maisha safi ni jambo kuu katika ulimwengu huu. Hata hivyo, ili kumpendeza Muumba wetu mengi zaidi yatakiwa. Ni lazima pia tuwe na imani katika Mungu na kuhisi tuna daraka kuelekea yeye. (Waebrania 11:6) “Yeye ajuaye kutenda mema, wala hayatendi, kwake huyo ni dhambi,” akaandika mwanafunzi Yakobo. (Yakobo 4:17) Ndiyo, kupuuza Mungu na amri zake kimakusudi huko pekee ni namna ya dhambi.

20. Shetani angeweza kujaribuje kukuzuia usifanye yaliyo sawa, lakini ni nini kitakachokusaidia ukinze mibano hiyo?

²⁰ Yaelekea sana kwamba Shetani atachochea upinzani dhidi ya kufuatia kwako ujuzi juu ya Mungu kupitia fu­nzo lako la Biblia. Inatumainiwa kwa moyo mweupe kwamba hutaruhusu mibano hiyo ikuzuie usizoee yaliyo sawa. (Yohana 16:2) Ingawa watawala wengi walitia imani katika Yesu wakati wa huduma yake, wao hawakumuungama kwa sababu walikuwa na hofu ya kutengwa na jumuiya yao. (Yohana 12:42, 43) Shetani hujaribu bila huruma kutisha mtu yeyote anayetafuta ujuzi juu ya Mungu. Hata hivyo, wapaswa kukumbuka sikuzote na kuthamini yale mambo mazuri ajabu ambayo Yehova amefanya. Huenda hata ukaweza kusaidia wapinzani wapate uthamini uo huo.

21. Tunaweza kuushindaje ulimwengu na mielekeo yetu wenyewe yenye dhambi?

²¹ Maadamu sisi si wakamilifu, tutatenda dhambi. (1 Yohana 1:8) Hata hivyo, tuna msaada katika kupiga vita katika pigano hili. Ndiyo, inawezekana kushinda katika pigano letu dhidi ya yule mwovu, Shetani Ibilisi. (Warumi 5:21) Mwishoni mwa huduma ya Yesu duniani, yeye aliwatia moyo wafuasi wake kwa maneno haya: “Ulimwenguni mnayo dhiki; lakini jipeni moyo; mimi nimeushinda ulimwengu.” (Yohana 16:33) Hata kwa wanadamu wasio wakamilifu, inawezekana kuushinda ulimwengu kwa msaada wa Mungu. Shetani hana uwezo juu ya wale wanaompinga na ‘kujitiisha kwa Mungu.’ (Yakobo 4:7; 1 Yohana 5:18) Kama vile tutakavyoona, Mungu ameandaa njia ya kutoka katika utumwa wa dhambi na kifo.

TAHINI UJUZI WAKO

Shetani Ibilisi ni nani?

Sababu gani wanadamu huzeeka na kufa?

Dhambi ni nini?

Shetani huvutaje watu ili watende dhambi kimakusudi dhidi ya Mungu?

[Picha ya ukurasa mzima katika ukurasa wa 54]