“Yehova, Mungu Mwenye Rehema na Neema”

“Yehova, Yehova, Mungu mwenye rehema na neema, asiye mwepesi wa hasira na mwenye wingi wa fadhili-upendo na kweli.”—KUTOKA 34:6, NW.

 1. (a) Biblia hutoa faraja gani kwa wale ambao wameona wapendwa wakipotea njia na kuacha ibada ya kweli? (b) Yehova huwaonaje wakosaji?

“BINTI yangu aliniambia kwamba hakutaka kamwe kuwa mshiriki wa kutaniko la Kikristo,” asema baba mmoja Mkristo. “Kwa muda wa siku nyingi, majuma, na hata miezi mingi baadaye, nilihisi maumivu yenye kusumbua mwilini mwangu. Yalikuwa mabaya zaidi ya kifo.” Kwa kweli ni jambo lenye kuhuzunisha kuona mpendwa akipotea na kuacha njia ya ibada safi. Je, umepatwa na jambo kama hilo? Ikiwa ndivyo, utafarijiwa kujua kwamba Yehova ana hisia-mwenzi kukuelekea. (Kutoka 3:7; Isaya 63:9) Lakini yeye huwaonaje wakosaji hao? Biblia yaonyesha kwamba Yehova huwaalika kwa rehema warudi tena kwenye upendeleo wake. Aliwasihi Wayahudi waasi wa siku ya Malaki hivi: “Nirudieni mimi, nami nitawarudia ninyi.”—Malaki 3:7.

 2. Biblia huonyeshaje kwamba rehema ni sehemu muhimu ya utu wa Yehova?

² Kwenye Mlima Sinai Mungu alikazia rehema yake kwa Musa. Huko, Yehova alijifunua mwenyewe kuwa “Mungu mwenye rehema na neema, asiye mwepesi wa hasira na mwenye wingi wa fadhili-upendo na kweli.” (Kutoka 34:6, NW) Tangazo hilo lakazia kwamba rehema ni sehemu muhimu ya utu wa Yehova. Yeye “hutaka wote wafikie toba,” akaandika mtume Mkristo Petro. (2 Petro 3:9) Bila shaka, rehema ya Mungu ina mipaka. “Si mwenye kumhesabia mtu mwovu kuwa hana hatia kamwe,” Musa akaambiwa. (Kutoka 34:7; 2 Petro 2:9) Hata hivyo, “Mungu ni upendo,” nayo rehema ni sehemu kubwa ya sifa hiyo. (1 Yohana 4:8; Yakobo 3:17) Yehova ‘hatashika hasira yake milele,’ naye “anafurahia fadhili-upendo.”—Mika 7:18, 19, linganisha NW.

 3. Maoni ya Yesu kuhusu rehema yalitofautianaje na yale ya waandishi na Mafarisayo?

³ Yesu alidhihirisha kikamilifu jinsi Baba yake wa kimbingu alivyo. (Yohana 5:19) Yeye hakuwa akipuuza dhambi za wakosaji alipowatendea kwa rehema, bali alikuwa akionyesha hisia zilezile nyororo ambazo aliwaonyesha wale waliokuwa wagonjwa kimwili. (Linganisha Marko 1:40, 41.) Ndiyo, Yesu aliorodhesha rehema miongoni mwa “mambo yenye uzito zaidi” ya sheria ya Mungu. (Mathayo 23:23) Kinyume cha hilo, fikiria waandishi na Mafarisayo, ambao maoni yao ya kisheria kuhusu haki kwa kawaida hayakuruhusu kuwepo kwa rehema yoyote. Walipomwona Yesu akishughulika na watenda-dhambi, walilalamika: “Mtu huyu hukaribisha watenda-dhambi na hula pamoja nao.” (Luka 15:1, 2) Yesu aliwajibu washtaki wake kwa kutumia vielezi vitatu, ambavyo kila kimoja hukazia rehema ya Mungu.

 4. Yesu alisimulia vielezi gani viwili, na ni nini lililokuwa wazo kuu katika kila kimoja?

⁴ Kwanza, Yesu alisimulia juu ya mwanamume aliyeacha kondoo 99 kwenda kutafuta mmoja aliyekuwa amepotea. Wazo kuu lilikuwa nini? “Kutakuwa na shangwe zaidi mbinguni juu ya mtenda-dhambi mmoja atubuye kuliko juu ya waadilifu tisini na tisa wasio na uhitaji wa toba.” Halafu Yesu akasimulia juu ya mwanamke aliyetafuta sarafu ya drakma iliyokuwa imepotea na kushangilia alipoipata. Alimaanisha nini? “Shangwe hutokea miongoni mwa malaika za Mungu juu ya mtenda-dhambi mmoja atubuye.” Yesu alisimulia kielezi chake cha tatu kwa kutumia mfano wenye somo.a Kielezi hicho kimeonwa na wengi kuwa simulizi fupi lililo bora zaidi lililowahi kusimuliwa. Kufikiria mfano huo wenye somo kutatusaidia kumthamini na kuiga rehema ya Mungu.—Luka 15:3-10.

Mwana Mwasi Aondoka Nyumbani

 5, 6. Mwana aliye kijana zaidi katika kielezi cha tatu cha Yesu alionyeshaje ukosefu wa uthamini wenye kushtua?

⁵ “Mtu fulani alikuwa na wana wawili. Na yule kijana zaidi kati yao akamwambia baba yake, ‘Baba, nipe sehemu ya mali iliyo fungu langu.’ Ndipo yeye akawagawia njia zake za kujipatia riziki. Baadaye, baada ya siku zisizokuwa nyingi, huyo mwana aliye kijana zaidi alikusanya pamoja vitu vyote akasafiri nchi ya nje akaingia katika nchi ya mbali, na huko akafuja mali yake kwa kuishi maisha ya ufasiki.”—Luka 15:11-13.b

⁶ Hapa mwana aliye kijana zaidi alionyesha ukosefu wa uthamini wenye kushtua. Kwanza, alidai apewe urithi wake, kisha akaufuja “kwa kuishi maisha ya ufasiki.” Usemi “maisha ya ufasiki” umetafsiriwa kutokana na neno la Kigiriki limaanishalo “maisha mapotovu.” Msomi mmoja asema kwamba neno hilo “laonyesha hali ya kuacha kabisa ubora wa kiadili.” Kwa sababu nzuri, mara kwa mara huyo mwanamume kijana katika mfano wa Yesu wenye somo huitwa mwana mpotevu, neno lifafanualo mtu ambaye hutumia mali ovyoovyo na kwa kuziharibu.

 7. Ni nani leo wanaofanana na mwana mpotevu, na ni kwa nini wengi wao hutafuta uhuru katika “nchi ya mbali”?

⁷ Je, leo kuna watu wanaofanana na mwana mpotevu? Ndiyo. Kwa kusikitisha, idadi ndogo kwa kulinganishwa imeacha “nyumba” yenye usalama ya Baba wetu wa kimbingu, Yehova. (1 Timotheo 3:15) Baadhi yao huhisi kwamba hali katika nyumba ya Mungu ni yenye vizuizi vingi mno na kwamba jicho la Yehova lenye uangalifu ni kizuizi wala si ulinzi. (Linganisha Zaburi 32:8.) Fikiria mwanamke mmoja Mkristo aliyelelewa kulingana na kanuni za Biblia lakini baadaye akaanza kutumia vibaya kileo na madawa ya kulevya. Akikumbuka kipindi hicho chenye kuhuzunisha cha maisha yake, yeye asema: “Nilitaka kuthibitisha kwamba mimi binafsi ningeweza kuboresha maisha yangu. Nilitaka kufanya nilivyotaka, na sikutaka yeyote aniambie nifanye vinginevyo.” Kama mwana mpotevu, mwanamke huyu kijana alitafuta uhuru. Kwa kuhuzunisha, ilibidi aondoshwe kutoka katika kutaniko la Kikristo kwa sababu ya mazoea yake yasiyo ya Kimaandiko.—1 Wakorintho 5:11-13.

 8. (a) Ni msaada gani uwezao kutolewa kwa wale wanaotamani kuishi kinyume na viwango vya Mungu? (b) Kwa nini mtu apaswa kufikiria kwa makini chaguo analofanya kuhusiana na ibada?

⁸ Inahuzunisha sana wakati mwamini mwenzi anapodhihirisha tamaa ya kuishi kinyume na viwango vya Mungu. (Wafilipi 3:18) Jambo hilo litokeapo, wazee na wengineo wenye sifa za ustahili za kiroho hujaribu kumrekebisha upya mkosaji. (Wagalatia 6:1) Hata hivyo, hakuna yeyote ambaye hulazimishwa kukubali nira ya uanafunzi wa Kikristo. (Mathayo 11:28-30; 16:24) Ni lazima hata vijana wafanye chaguo la kibinafsi kuhusiana na ibada wafikiapo umri wa utu mzima. Mwishowe, kila mmoja wetu ana uhuru wa kuchagua naye atatoa hesabu yake mwenyewe kwa Mungu. (Waroma 14:12) Bila shaka, ‘tutavuna pia tulilopanda,’ somo ambalo mwana mpotevu katika mfano wa Yesu wenye somo alikuwa ajifunze punde.—Wagalatia 6:7, 8.

Kukata Tamaa Katika Nchi ya Mbali

 9, 10. (a) Mwana mpotevu alipatwa na badiliko gani la hali, naye alitendaje kulihusu? (b) Toa kielezi cha jinsi ambavyo wengine leo ambao huacha ibada ya kweli hupatwa na hali mbaya sawa na iliyompata mwana mpotevu.

⁹ “Alipokuwa ametumia kila kitu, njaa kali sana ilitokea kotekote katika nchi hiyo, naye akaanza kuwa katika uhitaji. Hata alienda na kujiambatanisha mwenyewe kwa mmoja wa raia wa nchi hiyo, naye akamtuma aingie katika mashamba yake ili achunge mifugo ya nguruwe. Naye alikuwa na kawaida ya kutamani kushibishwa kwa matumba ya mkarobu ambayo hao nguruwe walikuwa wakila, na hakuna yeyote aliyekuwa akimpa kitu chochote.”—Luka 15:14-16.

¹⁰ Ingawa alikuwa fukara, mwana mpotevu bado hakufikiria kurudi nyumbani. Badala yake, alifahamiana na raia fulani aliyemwajiri kazi ya kuchunga nguruwe. Kwa kuwa Sheria ya Kimusa ilisema kwamba nguruwe walikuwa wanyama wasio safi, yaelekea Myahudi hangekubali kazi kama hiyo. (Mambo ya Walawi 11:7, 8) Lakini ikiwa dhamiri ya mwana mpotevu ilimsumbua, ilimbidi aizime. Kwa vyovyote, hangeweza kumtarajia mwajiri wake, raia wa mahali hapo, ahangaishwe na hisia za mtoka-ugenini aliye fukara. Hali hiyo mbaya ya mwana mpotevu iko sawa na ile inayowapata watu wengi leo ambao huacha njia iliyonyoka ya ibada safi. Mara nyingi, watu hao hujishughulisha na mambo ambayo hapo awali wangeyafikiria kuwa yenye kushusha. Kwa kielelezo, akiwa na umri wa miaka 17, mwanamume mmoja kijana alikaidi malezi yake ya Kikristo. “Kukosa maadili na matumizi mabaya ya dawa za kulevya yalibatilisha miaka mingi ya mafundisho yaliyotegemea Biblia,” yeye akubali. Punde si punde, mwanamume huyo kijana alijipata gerezani kwa sababu ya unyang’anyi wa kutumia silaha na uuaji kimakusudi. Ingawa baadaye alipata nguvu tena kiroho, alipatwa na mateso makubwa kama nini kwa sababu ya “mfurahio wa muda wa dhambi”!—Linganisha Waebrania 11:24-26.

11. Tatizo la mwana mpotevu lilifanywaje kuwa baya zaidi, na wengine leo wametambuaje kwamba vivutio vya ulimwengu ni “udanganyo mtupu”?

¹¹ Tatizo la mwana mpotevu lilifanywa kuwa baya zaidi na uhakika wa kwamba “hakuna yeyote aliyekuwa akimpa kitu chochote.” Marafiki aliokuwa amepata karibuni walikuwa wapi? Kwa vile sasa alikuwa hana hata ndururu, kwao alikuwa kama “kitu cha kuchukiwa.” (Mithali 14:20, NW) Hali kadhalika, watu wengi leo ambao hupotea njia na kuacha imani hutambua kwamba vivutio na maoni ya ulimwengu huu ni sawa na “udanganyo mtupu.” (Wakolosai 2:8) “Bila mwongozo wa Yehova, nilipatwa na maumivu na huzuni nyingi,” asema mwanamke mmoja kijana ambaye aliacha tengenezo la Mungu kwa muda fulani. “Nilijaribu kujipatanisha na ulimwengu, lakini kwa sababu kwa kweli nilikuwa tofauti na wengine, walinikataa. Nilijihisi kama mtoto aliyepotea ambaye alihitaji baba wa kumwongoza. Ndipo nilipotambua kwamba nilimhitaji Yehova. Sikutaka kamwe kuishi bila kumtegemea.” Mwana mpotevu katika kielezi cha Yesu alitambua jambo lililo sawa na hilo.

Mwana Mpotevu Arudiwa na Fahamu Zake

12, 13. Ni mambo gani ambayo yamesaidia watu fulani leo warudie fahamu zao? (Ona Sanduku.)

¹² “Aliporudiwa na fahamu zake, alisema, ‘Ni wanaume wangapi walioajiriwa wa baba yangu ambao wanazidi katika kuwa na mkate, na huku mimi ninaangamia hapa kutokana na njaa kali! Hakika mimi nitainuka nifunge safari niende kwa baba yangu na kumwambia: “Baba nimefanya dhambi dhidi ya mbingu na dhidi yako wewe. Sistahili tena kuitwa mwana wako. Unifanye kama mmoja wa watu wako walioajiriwa.”’ Kwa hiyo akainuka akamwendea baba yake.”—Luka 15:17-20.

¹³ Mwana mpotevu ‘alirudiwa na fahamu zake.’ Kwa muda, mwana mpotevu alikuwa amejiingiza katika kutafuta anasa, kana kwamba alikuwa katika ulimwengu usio halisi. Lakini sasa alifahamu kabisa hali yake halisi ya kiroho. Ndiyo, hata ingawa alikuwa amejikwaa, bado kulikuwa na tumaini kwa mwanamume huyu kijana. Alikuwa na sifa fulani nzuri. (Mithali 24:16; linganisha 2 Mambo ya Nyakati 19:2, 3.) Namna gani wale wanaoliacha kundi la Mungu leo? Je, lingekuwa jambo lenye kupatana na akili kukata kauli kwamba, wote hao hawana tumaini kabisa, kwamba kwa vyovyote mwendo wao wa kuasi wathibitisha kwamba wamefanya dhambi dhidi ya roho takatifu ya Mungu? (Mathayo 12:31, 32) Si lazima iwe hivyo. Baadhi yao huumizwa sana na mwendo wao mkaidi, na hatimaye wengi wao hurudiwa na fahamu zao. “Sikumsahau Yehova kamwe, hata siku moja,” asema dada mmoja, akikumbuka muda aliokaa nje ya tengenezo la Mungu. “Sikuzote nilisali kwamba kwa njia fulani, siku moja angenikubali niirudie kweli.”—Zaburi 119:176.

14. Mwana mpotevu aliazimia kufanya nini, naye alionyeshaje unyenyekevu katika kufanya hivyo?

¹⁴ Lakini wale ambao wamepotea njia waweza kufanya nini kuhusu hali yao? Katika mfano wa Yesu wenye somo, mwana mpotevu aliamua kufunga safari ya kurudi nyumbani na kumwomba baba yake msamaha. “Unifanye kama mmoja wa watu wako walioajiriwa,” mwana mpotevu akaazimia kusema hivyo. Mtumishi aliyeajiriwa alikuwa kibarua, ambaye angeweza kufukuzwa baada ya kuarifiwa siku moja kimbele. Hiyo ilikuwa hali ya chini kuliko ya mtumwa ambaye, katika maana fulani, alikuwa kama mshiriki wa familia. Kwa hiyo, mwana mpotevu hakufikiria kuomba arudishwe kwenye hali yake ya zamani akiwa mwana. Angekuwa tayari kabisa kukubali hali ya chini zaidi, ili athibitishe upya uaminifu-mshikamanifu wake kwa baba yake siku kwa siku. Hata hivyo, mwana mpotevu alikuwa ashangae.

Mapokezi Yenye Uchangamfu

15-17. (a) Baba huyo alitendaje alipomwona mwana wake? (b) Kanzu, pete, na makubazi ambayo baba alimvika mwana wake vinamaanisha nini? (c) Baba anaonyesha nini kwa kutayarisha karamu?

¹⁵ “Alipokuwa angali mbali sana, baba yake alimwona mara hiyo naye akasukumwa na sikitiko, naye akakimbia akaangukia shingo yake na kumbusu kwa wororo. Ndipo yule mwana akamwambia, ‘Baba, nimefanya dhambi dhidi ya mbingu na dhidi yako. Sistahili tena kuitwa mwana wako. Unifanye niwe kama mmoja wa wanaume wako walioajiriwa.’ Lakini yule baba akawaambia watumwa wake, ‘Upesi! leteni nje kanzu, iliyo bora zaidi, mmvike hiyo, na mtie pete mkononi mwake na makubazi miguuni mwake. Nanyi leteni fahali mchanga aliyenoneshwa, mchinjeni na acheni tule na kujifurahisha wenyewe, kwa sababu huyu mwana wangu alikuwa amekufa naye akaja tena kwenye uhai; alikuwa amepotea naye akapatikana.’ Nao wakaanza kujifurahisha wenyewe.”—Luka 15:20-24.

¹⁶ Mzazi yeyote mwenye upendo angetamani sana mtoto apate nguvu tena kiroho. Kwa sababu hiyo, twaweza tu kuwazia baba ya mwana mpotevu akitazama kila siku njia iliyokuwa mbele ya nyumba yake, akitumaini kwa hamu kurudi kwa mwana wake. Sasa amwona mwana wake njiani akija! Bila shaka sura ya mvulana huyo ilikuwa imebadilika. Hata hivyo, baba anamtambua alipokuwa “angali mbali sana.” Yeye anapuuza mavazi yaliyorarukararuka na hali ya kushuka moyo; yeye anamwona mwana wake, naye anakimbia kumlaki!

¹⁷ Baba alipomfikia mwana wake, alimwangukia shingoni na kumbusu kwa wororo. Kisha akaamuru watumwa wake wamvike kanzu, pete, na makubazi. Kanzu hiyo haikuwa vazi la kawaida tu, bali ilikuwa kanzu “iliyo bora zaidi,” labda aina ya vazi rasmi lililorembeshwa sana ambalo lilitolewa kwa mgeni mheshimiwa. Kwa kuwa kwa kawaida pete na makubazi hayakuvaliwa na watumwa, baba alikuwa akidhihirisha kwamba mwana wake alikuwa akikaribishwa arudi akiwa mshiriki kamili wa familia. Lakini baba alifanya mengi hata zaidi. Aliagiza kuwe na karamu ya kusherehekea kurudi kwa mwana wake. Kwa wazi, mwanamume huyu hakumsamehe mwana wake shingo upande au kwa sababu kurudi kwake kulimlazimisha afanye hivyo; alitaka kumsamehe. Jambo hilo lilimfanya ashangilie.

18, 19. (a) Mfano wenye somo wa mwana mpotevu unakufunza nini kuhusu Yehova? (b) Yehova ‘hungojaje’ kurudi kwa mtenda-dhambi kama ionyeshwavyo na shughuli zake na Yuda na Yerusalemu?

¹⁸ Kufikia hapo, mfano wenye somo wa mwana mpotevu hutufunza nini kuhusu Mungu ambaye tunapendelewa kumwabudu? Kwanza, tunajifunza kwamba Yehova “ni mwenye rehema na neema, asiye mwepesi wa hasira na mwingi wa fadhili-upendo na kweli.” (Kutoka 34:6, NW) Kwa kweli, rehema ni sifa kuu ya Mungu. Ni njia yake ya kawaida ya kuwaonyesha hisia walio na uhitaji. Basi, mfano wa Yesu wenye somo watufundisha kwamba Yehova yu “tayari kusamehe.” (Zaburi 86:5) Yeye yu macho, kusema kitamathali, ili kuona badiliko lolote la maoni ya wanadamu wenye dhambi ambalo lingemwandalia msingi wa kuonyesha rehema.—2 Mambo ya Nyakati 12:12; 16:9.

¹⁹ Kwa kielelezo, fikiria shughuli za Mungu pamoja na Israeli. Nabii Isaya alipuliziwa na Yehova afafanue Yuda na Yerusalemu kuwa na ‘ugonjwa tangu kichwani hadi wayo wa mguu.’ Hata hivyo, yeye pia alisema: “BWANA atangoja, ili awaonee huruma, na kwa ajili ya hayo atatukuzwa, ili awarehemu.” (Isaya 1:5, 6; 30:18; 55:7; Ezekieli 33:11) Kama yule baba katika mfano wenye somo wa Yesu, Yehova ‘hutazama njia,’ kusema kitamathali. Anatazamia kwa hamu kurudi kwa wowote wale ambao wameacha nyumba yake. Je, tusingetarajia baba mwenye upendo afanye hivyo?—Zaburi 103:13.

20, 21. (a) Ni katika njia gani wengi leo huvutwa na rehema ya Mungu? (b) Ni nini kitakachozungumziwa katika makala inayofuata?

²⁰ Kila mwaka, rehema ya Yehova huvuta wengi warudiwe na fahamu zao na kurudi kwenye ibada ya kweli. Hilo huletea wapendwa wao shangwe iliyoje! Kwa kielelezo, fikiria yule baba Mkristo aliyetajwa mwanzoni. Kwa kufurahisha, binti yake alipata nguvu tena kiroho na sasa hutumikia akiwa mhudumu wa wakati wote. “Ninafurahi kadiri iwezekanavyo mtu kufurahi katika mfumo huu wa mambo uliochakaa,” huyo baba asema. “Machozi yangu ya huzuni yamebadilishwa yakawa machozi ya shangwe.” Bila shaka, Yehova hushangilia pia!—Mithali 27:11.

²¹ Lakini kuna mengi zaidi tuwezayo kujifunza kutokana na mfano wenye somo wa mwana mpotevu. Yesu aliendelea na simulizi lake ili aweze kutofautisha rehema ya Yehova na ule mtazamo mgumu wa kuhukumu uliokuwa wa kawaida miongoni mwa waandishi na Mafarisayo. Jinsi alivyofanya hivyo, na yale ambayo jambo hilo humaanisha kwetu, yatazungumziwa katika makala inayofuata.

[Maelezo ya Chini]

Kwa Kupitia

◻ Maoni ya Yesu kuhusu rehema yalitofautianaje na yale ya Mafarisayo?

◻ Ni nani leo wanaofanana na mwana mpotevu, na jinsi gani?

◻ Ni hali gani zilizomfanya mwana mpotevu arudiwe na fahamu zake?

◻ Baba alimwonyeshaje rehema mwana wake mwenye kutubu?

[Sanduku katika ukurasa wa 11]

WALIRUDIWA NA FAHAMU ZAO

Ni nini kilichowasaidia watu fulani ambao wakati mmoja waliondoshwa kutoka katika kutaniko la Kikristo warudie fahamu zao? Maelezo yafuatayo yatuarifu jambo hilo.

“Moyoni mwangu bado nilijua kweli ilipokuwa. Kujifunza Biblia na kuhudhuria mikutano ya Kikristo kwa miaka mingi kulikuwa kumeniathiri sana. Ningewezaje kuendelea kumpuuza Yehova? Hakuwa ameniacha; ni mimi niliyekuwa nimemwacha. Hatimaye, nilikiri jinsi nilivyokuwa mwenye makosa na mwenye shingo ngumu na kwamba Neno la Yehova ni la kweli sikuzote—‘unavuna unalopanda.’”—C.W.

“Mtoto wangu msichana alianza kuongea, na hilo lilinigusa moyo kwa kuwa nilitaka kumfundisha mambo kama vile Yehova ni nani na jinsi ya kusali kwake. Singeweza kulala, na pindi moja usiku sana niliendesha gari hadi kwenye bustani na kulia tu. Nililia, na kusali kwa Yehova kwa mara ya kwanza baada ya muda mrefu. Nilijua tu kwamba nilimhitaji Yehova tena maishani mwangu, nami nilitumaini kwamba angeweza kunisamehe.”—G.H.

“Wakati ambapo habari kuhusu dini ingezuka, ningewaambia watu kwamba kama ningechagua dini iliyofundisha kweli, lazima ningekuwa mmoja wa Mashahidi wa Yehova. Kisha nilikuwa nikisema kwamba wakati fulani nilikuwa Shahidi, lakini singeweza kuishi kulingana na vile nilivyotarajiwa kuishi, kwa hiyo nikaacha kuwa Shahidi. Nikitambua hilo, mara nyingi nilijihisi mwenye hatia na kukosa furaha. Hatimaye nilikiri, ‘Sina furaha. Ninahitaji kufanya mabadiliko makubwa.’”—C.N.

“Miaka 35 iliyopita mume wangu nami tulitengwa na ushirika. Kisha, mwaka wa 1991, tulifurahi kutembelewa bila kutarajia na wazee wawili waliotufahamisha juu ya uwezekano wa kumrudia Yehova. Miezi sita baadaye, tulifurahi mno kurudishwa. Mume wangu ana umri wa miaka 79, nami 63.”—C.A.