Wakristo wa Kweli Wanaheshimu Watu Wenye Umri Mkubwa!

“WATU wazee,” asema mchunguzi Suzanne Steinmetz, “wako katika mwisho wa maisha yao yenye kutokeza mazao ya kiuchumi, jambo ambalo ndio msingi unaotumiwa na utamaduni wetu kuthamini watu mmoja mmoja na kuheshimu maoni yao, kuwapa cheo, heshima na thawabu mbalimbali.” Hivyo maoni ya jamii ya kisasa juu ya watu wazee-wazee ni yenye kuhuzunisha, yasiyo mazuri. Haishangazi kwamba mara nyingi tunasoma juu ya kutotunzwa kwao na kutendwa vibaya.

Hata hivyo, Biblia ina maoni gani juu ya watu wazee-wazee? Neno la Mungu linakubali kwa uhakika kwamba kuzeeka si jambo rahisi. Akasali hivi mtunga zaburi: “Usinitupe wakati wa uzee, nguvu zangu zipungukapo usiniache.” (Zaburi 71:9) Katika umri wake wa uzee, wakati huo yeye alihisi uhitaji wa tegemezo la Yehova zaidi ya wakati mwinginewo wote. Maoni ya Biblia ni mazuri katika kuonyesha kwamba sisi, pia, tunapaswa tuyaangalie mahitaji ya watu wazee.

Kweli, Sulemani aliita umri mzee “siku zilizo mbaya” ambazo katika hizo mtu hangekuwa na “furaha.” (Mhubiri 12:1-3) Lakini “wingi wa siku” unahusianishwa katika Biblia na baraka kutoka kwa Mungu. (Mithali 3:1, 2) Kwa mfano, Yehova alimwahidi Abrahamu: “Lakini wewe . . . utazikwa katika uzee mwema.” (Mwanzo 15:15) Kwa uhakika Mungu hakuwa akimhukumia Abrahamu mwaminifu “siku zilizo mbaya” zisizo na tumaini, ambazo katika hizo yeye hangekuwa na “furaha.” Abrahamu alipata amani na utulivu katika miaka yake ya baadaye, akitazama nyuma kwa kuridhika na maisha aliyokuwa ametumia katika utumishi wa Yehova. Yeye angeweza pia kutazama mbele kwenye “mji wenye misingi ya kweli,” Ufalme wa Mungu. (Waebrania 11:10) Hivyo yeye angeweza kufa ‘katika uzee mwema akiwa ameshiba siku.’​—Mwanzo 25:8.

Basi, mbona Sulemani aliuita uzee “siku zilizo mbaya”? Sulemani alielekeza kwenye kuchakaa kugumu sana kwa afya kunakotokea katika uzee. Hata hivyo, mtu yule aliyeshindwa ‘kumkumbuka Muumba wake siku za ujana wake’ anaipata miaka yake yenye kupunguka kuwa mibaya sana. (Mhubiri 12:1) Kwa sababu amepoteza maisha yake, mtu mzee kama huyo ‘hana furaha’ katika siku zake za baadaye za maisha. Njia yake ya maisha isiyo ya kimungu huenda hata ikawa imetokeza matatizo ya kimwili ambayo yanaongezea maumivu ya uzeeni. (Linganisha Mithali 5:3-11.) Hivyo anapotazama mbele, haoni akiwa na wakati ujao isipokuwa kaburi. Yule ambaye ametoa maisha yake kumtumikia Mungu anaona pia “siku zilizo mbaya” mwili wake unapodhoofika. Lakini kama Abrahamu, anaweza kupata furaha na uradhi katika maisha ambayo yalitumiwa vizuri na katika kutumia nguvu zake zinazobaki katika utumishi wa Mungu. “Kichwa chenye mvi ni taji ya uzuri wa sura wakati kunapopatikana katika njia ya uadilifu,” yasema Biblia.—Mithali 16:31, NW.

Kwa kweli, hata uzee una faida fulani. “Ujana ni ubatili, na utu uzima pia,” akasema Sulemani. Ingawa vijana wanaweza kufurahia afya ya nguvu nyingi, mara nyingi wao hawa-na ujuzi wa maisha wala maamuzi mazuri. Ingawaje, uzee unaambatana na muda wa maisha ya kujionea mambo. Mtu aliye mzee-mzee ‘anauondolea mbali ubaya,’ tofauti na kijana anayesisimuka bila kufikiri ambaye mara nyingi anajitupa ndani moja kwa moja. (Mhubiri 11:10; 2 Timotheo 2:22) Kwa sababu hiyo, Sulemani angeweza kusema: “Fahari ya vijana ni nguvu zao, na uzuri wa wazee ni kichwa chenye mvi.”—Mithali 20:29.

Basi Biblia inaheshimu watu wazee-wazee! Jambo hilo lina matokeo gani juu ya njia ambayo Wakristo wanashughulika nao?

‘Kuondokea’ Watu Wazee-Wazee

Mungu alifanya heshima kwa wazee katika Israeli liwe shauri la kitaifa. Sheria ya Musa ilieleza: “Mwondokeeni mtu mwenye mvi; heshimuni uso wa mtu mzee.” (Walawi 19:32) Kwa wazi Wayahudi katika miaka ya baadaye walichukua sheria hii kwa njia halisi kabisa. Anasema Dakt. Samuel Burder katika kitabu chake Oriental Customs: “Waandikaji wa Kiyahudi wanasema kwamba amri ilikuwa, kuinuka wakiwa umbali wa dhiraa nne; na mara tu walipopita, kuketi tena, ili ionekane kwamba wenye kuinuka walifanya hivyo kwa sababu ya kuwaheshimu hasa.” Si watu mashuhuri peke yao walioonyeshwa heshima hiyo. “Heshimu hata mwanamume mzee ambaye ameishiwa na masomo aliyokuwa nayo,” ikatangaza Talmudi. Rabi mmoja alibisha kwamba heshima hii lazima itie ndani pia wanaume wazee wasio na maarifa na wasio na elimu. Yeye alitoa sababu ya kwamba “kuzeeka kwake kwenyewe lazima kuwe kuliwezekana kwa sababu ya ustahili fulani.”—The Jewish Encyclopedia.

Leo Wakristo hawako chini ya wajibu wa kufuata Sheria ya Musa. (Warumi 7:6) Lakini jambo hili halimaanishi kwamba hawana tena wajibu wa kuwaonyesha watu wazee heshima ya pekee. Jambo hili linaonekana wazi kutokana na maagizo ambayo mtume Paulo alimpa mwangalizi Mkristo aliyeitwa Timotheo: “Usichambue vikali mwanamume mwenye umri mkubwa. Tofauti na hivyo, msihi kama baba . . . wanawake wenye umri mkubwa kama akina mama.” (1 Timotheo 5:1, 2, NW) Paulo alimwambia kijana Timotheo kwamba alikuwa na mamlaka ya ‘kuamuru.’ (1 Timotheo 1:3, NW) Hata hivyo, ikiwa mtu mwenye umri mkubwa kuliko yeye—hasa mmoja ambaye alikuwa anatumikia kama mwangalizi—alikosea katika hukumu au alisema neno lisilo sahihi, Timotheo hakupaswa ‘kumchambua vikali’ kama mdogo wake. Badala yake, kwa heshima alipaswa ‘amsihi kama baba.’ Timotheo alihitaji kuonyesha heshima inayofanana na hiyo kwa wanawake wenye umri mkubwa katika kundi. Ndiyo, kwa maana, angali ‘angemwondokea mtu mwenye mvi’!

Hivyo Ukristo ni dini ambayo inawaheshimu watu wazee-wazee. Ingawaje, kinyume cha hivyo ni kwamba kadiri kubwa ya kuwatenda vibaya watu wenye umri mkubwa inatukia katika mataifa yanayojidai kuwa ya Kikristo. Hata hivyo, kuna waabudu ambao wangali wanashikilia viwango vya Biblia. Kwa mfano, Mashahidi wa Yehova wanafurahia kuwapo kwa maelfu ya watu wazee-wazee miongoni mwao. Wao hawawaoni kuwa mzigo au watu wa hasara tu. Kwa kuwa ingawa afya dhaifu inaweza kuwazuia watu hao wenye umri mkubwa wasiwe watendaji kama walivyokuwa wakati fulani, wengi wameacha nyuma kumbukumbu ndefu za utumishi mwaminifu wa Kikristo. Jambo hili linawatia moyo vijana Mashahidi ‘kuiiga imani yao.’—Waebrania 13:7.

Hata hivyo, watu wazee-wazee hawatazamiwi wakae kitako tu katika kundi. Wao wanahimizwa waweke mifano bora katika kuwa “wenye kiasi, wenye kuchukua mambo kwa uzito, timamu katika akili, wenye afya katika imani . . . wenye kicho katika kujiendesha,” wakigawia wengine kwa uhuru hekima waliyo nayo na mambo waliyoona. (Tito 2:2, 3, W) Yoeli alitoa unabii kwamba miongoni mwa ‘wenye kutoa unabii,’ au kushiriki katika utangazaji wa ujumbe wa Biblia, kungekuwako na “wanaume wazee.” (Yoeli 2:28, NW) Bila shaka wewe binafsi umeona kwamba Mashahidi wengi wazee-wazee wangali wanafurahia kushiriki kwa bidii katika utendaji wa kuhubiri nyumba kwa nyumba.

Kuwaonyesha Heshima kwa ‘Kuzidi Sana’

Kwa njia nyingi Mashahidi wa Yehova wanajitahidi kuelekeza fikira za pekee kwa watu wenye umri mkubwa. Kwa mfano, kwenye mikusanyiko ya kidini ya kila mwaka, mara nyingi wanapanga ili wenye umri mkubwa wawekewe viti watakavyokalia. Wanaelekezewa fikira pia wakiwa mmoja mmoja. Katika Japani, Shahidi mmoja anaiacha nafasi ambayo angekalia katika gari la jamaa ili mwanamke wa miaka 87 aweze kupelekwa kwenye mikutano ya kundi. Yeye mwenyewe anafikaje kwenye mikutano? Kwa baiskeli. Katika Brazili kuna mwevanjeli wa wakati wote mwenye umri wa miaka 92. Watazamaji wanaripoti kwamba Mashahidi wa huko “wanamtendea kwa heshima, wanazungumza naye . . . mwanamume huyo ni sehemu yenye mafaa katika kundi.”

Jambo hili halimaanishi kwamba hakuna nafasi ya kufanyia maendeleo katika kuwaheshimu watu wenye umri mkubwa. Paulo aliwaandikia Wakristo katika Thesalonike: “Katika habari ya upendano, . . . mnafanya neno hili kwa ndugu wote walio katika Makedonia yote. Lakini twawasihi, ndugu, mzidi sana.” (1 Wathesalonike 4:9, 10) Shauri linalofanana na hilo linahitajiwa leo kuhusu jinsi tunavyotendea watu wenye umri mkubwa. Kwa mfano, Mkristo mmoja mwenye umri wa miaka 85 alivunjika moyo wakati hakupokea kichapo kipya cha Kibiblia. Tatizo lilikuwa nini? Yeye ni karibu kiziwi na hakusikia tangazo likikumbusha kila mtu aagize kitabu hicho; wala hakuna mtu katika kundi aliyefikiria kumwagizia. Bila shaka, hali hiyo ilirekebishwa upesi. Hata hivyo, inaonyesha kuna uhitaji wa kujua sana mahitaji ya watu wenye umri mkubwa.

Kuna njia nyingi ambazo katika hizo watu wa Mungu leo wanaweza kufanya hivyo kwa ‘kuzidi sana.’ Mikutano ya Kikristo inatoa nafasi ya ‘kuwahimiza’ wenye umri mkubwa “katika upendo na kazi nzuri.” (Waebrania 10:24, 25) Na ingawa vijana na watu wazee wanachangamana kwa uhuru katika Majumba ya Ufalme ya Mashahidi wa Yehova, labda hata jitihada zaidi zinaweza kufanywa katika jambo hilo. Kwa mfano, wazazi fulani sasa wanawatia moyo watoto wao kuwakaribia kwa heshima na kuzungumza na washiriki wenye umri mkubwa wa kundi.

Heshima pia inaweza kuendelea kuonyeshwa kwa watu wazee-wazee kwa njia zisizopangwa rasmi. Kupatana na kanuni ambayo Yesu aliweka katika Luka 14:12-14, jitihada zaidi inaweza kufanywa kualika watu wenye umri mkubwa kwenye vikusanyiko vya starehe. Hata ikiwa hawawezi kuhudhuria, hakika watafurahia kwamba uliwakumbuka. Wakristo wanasihiwa zaidi ‘waufuate mwendo wa ukaribishaji.’ (Warumi 12:13, NW) Ukaribishaji huo hauhitaji uwe na mambo makubwa au madoido mengi. Anadokeza hivi Shahidi mmoja kutoka Ujeremani: “Waalike wenye umri mkubwa wanywe kikombe cha chai, na uache waeleze mambo waliyoyaona kibinafsi nyakati zilizopita.”

Mtume Paulo alisema: “Katika kuonyeshana heshima iweni wa kwanza.” (Warumi 12:10, NW) Miongoni mwa Mashahidi wa Yehova, wazee wa kundi waliowekwa rasmi ndio hasa wanaokuwa wa kwanza katika kuonyesha heshima kwa Wakristo wazee-wazee. Mara nyingi wazee wanaweza kuwapa watu wenye umri mkubwa kazi zinazofaa ili wazifanye, kama vile kuwazoeza wapya wawe waeneza evanjeli au kusaidia na kazi ya kutengeneza vitu vilivyoharibika mahali pa mikutano ya Kikristo (panapoitwa Majumba ya Ufalme). Wanaume vijana wanaotumikia wakiwa wazee wa kundi wanawaonyesha heshima waangalizi wenye umri mkubwa kwa kuwakaribia kwa unyenyekevu wawape shauri, wakitumia utambuzi ili wachote maoni yao yaliyokomaa. (Linganisha Mithali 20:5.) Katika mikutano ya wazee wa namna hiyo, wanafuata mfano wa Kibiblia wa kijana Elihu na kwa heshima wanawaondokea wanaume wenye umri mkubwa, wenye maarifa zaidi, wakiwapa nafasi kamili ya kuyaeleza maoni yao kwanza.—Ayubu 32:4.

Inakubalika kwamba, ni rahisi kutovumilia watu wazee-wazee kwa sababu hawawezi kwenda au kufikiri upesi kama vile vijana wanavyofanya. Dakt. Robert N. Butler anaeleza vizuri baadhi ya matatizo ambayo uzee unaleta: “Mmoja anapoteza nguvu zake za kimwili, uwezo wa kufanya mambo kwa mwendo wake wa zamani, na jambo hilo lenyewe laweza kuwa lenye kuogofya sana. Mmoja anaweza kupoteza hisia za maana kama vile kusikia au kuona.” Wakithamini jambo hilo, je! vijana hawapaswi kuonyesha hisia-mwenzi na huruma?—1 Petro 3:8.

Ndiyo, Wakristo wa kweli leo wana wajibu wa kuwaonyesha watu wa umri mkubwa walio miongoni mwao upendo, hangaiko, na heshima ya kweli. Na miongoni mwa Mashahidi wa Yehova, jambo hilo linafanywa kwa njia iliyo mfano mwema. Ingawaje, ni jambo gani linalotukia wakati Wakristo wazee-wazee—au wazazi wa Wakristo—wanapokuwa wagonjwa au maskini? Ni daraka la nani kuwatunza? Makala zinazofuata zitachunguza-chunguza jinsi Biblia inavyojibu maulizo hayo.

[Picha katika ukurasa wa 7]

Katika makundi ya Mashahidi wa Yehova, watu wenye umri mkubwa wanapata kazi nyingi yenye kuridhisha