Mandhari Kutoka Bara Lililoahidiwa
Zuru Bara, Zuru Kondoo!
MAELFU ya Wakristo wamezuru Bara Lililoahidiwa, wakifikiria kwamba kuona mahali ambapo mambo yalitukia kungewasaidia waelewe Biblia, kuifanya iwe yenye maana zaidi. Na kumefanya hivyo.
Uwe umezuru kihalisi au umezuru kiakili kwa kujifunza vitabu na makala kuhusu bara hilo, vipi juu ya kuzuru kondoo? ‘Kondoo wana uhusiano gani na Bara Lililoahidiwa?’ huenda ukataka kujua. Kwa kweli, kondoo walikuwa sehemu kubwa sana ya maisha katika nyakati za Biblia hivi kwamba ziara ya Bara Lililoahidiwa haiwi kamili, bila kutia ndani kondoo.
Picha unazoona hapa zaweza kuwa sehemu ya ziara yako, kwa kuwa kondoo wawezao kuonwa katika eneo hilo leo wanafanana sana na wale waliokuwa wa kawaida katika kipindi cha Kibiblia.a Mkia wao mpana ni mzito na mafuta. (Mambo ya Walawi 7:3; 9:19) Ile sufu nzito kwa kawaida ni nyeupe. Lakini kumbuka kwamba lile kundi kubwa la kondoo la Yakobo lilitia ndani “mnyama aliye na madoadoa na marakaraka, na . . . mweusi katika hao kondoo.”—Mwanzo 30:32.
Usimulizi huo huo waonyesha kwamba mtu aliyekuwa na kundi kubwa la kondoo alionwa kuwa tajiri. (Mwanzo 30:43) Twasoma hivi kuhusu Ayubu: “Mali yake nayo yalikuwa ni kondoo elfu saba, na ngamia elfu tatu, na jozi za ng’ombe mia tano, na punda wake mia tano . . . alikuwa mkuu sana kuliko watu wote wa upande wa mashariki.” (Ayubu 1:3; 42:12) Au kumbuka kwamba Nabali alikuwa na kondoo 3,000 na mbuzi 1,000. Je! wafikiri cheo na umashuhuri wake ulikuwa wa kadiri gani katika siku ya Daudi? (1 Samweli 25:2) Lakini ni kwa nini hasa kundi kubwa la kondoo lilimaanisha utajiri mwingi?
Ilikuwa kwa sababu kondoo waliandalia mchungaji au mwenyewe vifaa vyenye thamani. Sufu yenyewe ilikuwa kifaa kilichoendelea kutokea. Mithali 31:13, 21, 22 hutusaidia kuona jinsi mke mwenye hekima na bidii ya kazi angeweza kutumia hiyo kutengeneza nguo kwa ajili ya familia yake au mavazi ambayo yangeweza kuuzwa. (Ayubu 31:20) Sufu ilikuwa bidhaa ya biashara ya maana. Hilo ladokezwa katika maelezo kwamba mfalme Mmoabi “alikuwa mfuga kondoo; naye alikuwa akimlipa mfalme wa Israeli sufu ya wana-kondoo elfu mia na ya kondoo waume [wasiokatwa manyoya, NW] elfu mia.” (2 Wafalme 3:4) Naam, walikuwa kondoo “wasiokatwa manyoya”; sufu yao nyingi iliongezea thamani yao.
Kondoo dume, waliweza kuwa na pembe zenye kuvutia, kama hizo una-zoona katika picha iliyopo kulia. Je! hilo lakukumbusha kwamba pembe ya kondoo dume ilitumiwa kutangaza Yubile? (Mambo ya Walawi 25:8-10) Pembe zenye shimo kama hizo zilitumiwa katika kuvumisha vionyo vya kamsa au kuelekeza vita.—Waamuzi 6:34; 7:18, 19; Yoeli 2:1.
Kwa kueleweka, ikiwa ulikuwa na kundi la kondoo, ulihakikishiwa chanzo cha chakula kwa sababu kondoo walikuwa miongoni mwa wanyama safi ambao Waisraeli waliweza kula. (Kumbukumbu la Torati 14:4) Nyama ya kondoo ingeweza kuchemshwa au kuchomwa. Nyama ya kondoo iliyochomwa ndiyo ilikuwa kitu kikuu katika Sikukuu ya Kupitwa ya kila mwaka. (Kutoka 12:3-9) Kondoo walikuwa pia chanzo cha kawaida cha maziwa yaliyotumiwa kunywewa na kutengenezea jibini.—1 Samweli 17:17, 18; Ayubu 10:10; Isaya 7:21, 22.
Hakuna ziara yoyote kwa kondoo ambayo ingekuwa kamili bila kuona kile kifungo cha karibu kati ya kundi na mchungaji walo. Mchungaji mwaminifu aliwajali kondoo wake. Kama Yesu alivyotaja, wangetambua sauti ya mchungaji wao na kuitikia wakati alipowaita kwa jina. (Yohana 10:3, 4) Ikiwa mmoja alikosekana, mchungaji mwangalifu angemtafuta-tafuta. Wakati alipompata kondoo huyo aliyepotea, angeweza kumweka mabegani pake na kumbeba amrudishe tena kwenye kundi la kondoo.—Luka 15:4, 5.
Daudi alitumia ono lake binafsi pamoja na kundi la kondoo alipojifananisha mwenyewe na kondoo akiwa na Yehova kama Mchungaji wake. Daudi alilindwa, kama kondoo walivyokingwa kutokana na wanyama wenye kushambulia. Kondoo wangeweza kufuata mwongozo wa mchungaji wao aliyejali. Ikiwa wangeumia, angeyafunga majeraha yao, labda kwa mafuta yenye kuburudisha. Hiyo ilikuwa tofauti kama nini na vitendo vya ubinafsi vya viongozi wa Israeli, vinavyoelezwa kwenye Ezekieli 34:3-8!
Biblia ina marejezeo mengi ya kiunabii na ya ufananisho kwa kondoo. Kwa hiyo kuzuru kwako, kupata kuzoelea kondoo wa Bara Lililoahidiwa kwaweza kuongeza uelewevu wako wa usemi mbalimbali kama vile “kundi ndogo,” “Mwana-Kondoo wa Mungu,” na “kondoo wengine.”—Luka 12:32; Yohana 1:36; 10:16.
[Maelezo ya Chini]
a Picha iliyopo juu, ya kondoo katika jangwa la Yudea yaweza kuchunguzwa katika 1992 Calendar of Jehovah’s Witnesses.
[Hisani ya Picha katika ukurasa wa 24]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Hisani ya Picha katika ukurasa wa 25]
Garo Nalbandian