Mambo Makuu ya Biblia Ezra 1:1–10:44
Yehova Atimiza Ahadi Zake!
Ukombozi! Kurudishwa! Jinsi habari hizo zilivyochangamsha mioyo ya wahamishwa Wayahudi katika Babuloni! Kwa kutimizwa ahadi ya Mungu, na baada ya miaka 70 ya utumwa, Wayahudi walirudishwa nchi ya kwao. (Yeremia 25:12; Isaya 44:28–45:7) Kuongezea hayo, vyombo vilivyotwaliwa kutoka hekalu la Yehova vilikuwa vinarudishwa mahali pavyo palipovifaa. Ilikuwa furaha iliyoje!
Kitabu cha Biblia cha Ezra kinaanza na matukio hayo yenye kusisimua. Kikiwa kiliandikwa katika Yerusalemu na mnakili Ezra kama 460 K.W.K., kinaeleza miaka 70 hivi, tangu kufunguliwa kwa Wayahudi mpaka umalizo wa hekalu la pili na kutakaswa ukuhani (537-kama 467 K.W.K.). Jambo linalokaziwa ni jinsi Yehova anavyotimiza ahadi zake. Pia kitabu hicho kina masomo yenye thamani kwa Mashahidi wa Yehova leo.
Wahamishwa Wakombolewa
Tafadhali soma Ezra 1:1–3:6. Roho yake ikiwa imeamshwa na Yehova, mfalme Koreshi Mwajemi anatoa tangazo: Hekalu katika Yerusalemu litajengwa upya, na ibada ya Yehova itarudishwa huko! Waisraeli wote wanaweza kushiriki. Wale wanaoweza kufanya hivyo wa huru kurudi nchi ya kwao kwa ajili ya kazi ya kujenga upya. Wengine wanasihiwa wachange kwa ukarimu kwa ajili ya kazi hiyo. Vyombo vya hekalu la kwanza, vilivyochukuliwa na Nebukadreza mpaka Babuloni, vitarudishwa. Chini ya uongozi wa Zerubabeli, watu karibu 50,000 wanafunga safari hiyo ya karibu kilometa 1,600 kurudi Yerusalemu. Wanajenga upya madhabahu takatifu na kutoa dhabihu kwa Yehova. Halafu, katika vuli ya 537 K.W.K., wanasherehekea Sikukuu ya Vibanda. Miaka 70 iliyotabiriwa ya ukiwa inamalizika kwa wakati barabara!—Yeremia 25:11; 29:10.
◆ 1:3-6—Je, Waisraeli waliobaki Babuloni walikuwa wasio waaminifu?
Si lazima iwe hivyo, ingawa kupenda mali na kukosa kuthamini kwaweza kuwa kulihusika katika visa vingine. Amri ya Koreshi haikuwataka wote warudi bali wajitolee kwa kupenda. Mambo kama vile umri mkubwa, udhaifu wa mwili, au madaraka ya jamaa huenda yakawa yaliwazuia wengine wasifunge safari hiyo. Lakini walipaswa kuwaunga mkono wale walioweza kurudi.
◆ 1:8—Sheshbaza alikuwa nani?
Yaelekea, lilikuwa jina rasmi la ua wa Kikaldayo alilopewa Zerubabeli. (Linganisha Danieli 1:7.) Yanayosemwa yalifanywa na Sheshbaza kwingineko yanasemwa yalifanywa na Zerubabeli. (Ezra 5:16; Zekaria 4:9) Wote wawili wanapewa cheo “liwali.” (Ezra 5:14; Hagai 2:21) Na katika Ezra 2:2 na3:1,2, Zerubaleli anasemwa kuwa ndiye aliyeongoza wahamishwa wenye kurudi; kwa hiyo, kwa kufaa, jina Sheshbaza halitajwi.
◆ 2:61-63—Urimu na Thumimu zilikuwa nini?
Zinafikiriwa kuwa zilikuwa kura takatifu zilizotupwa wakati ulizo fulani lilipohitaji jibu kutoka kwa Yehova. Kulingana na mapokeo ya Kiyahudi, kura hizo zilikoma kuwapo wakati hekalu lilipoharibiwa mwaka 607 K.W.K. Jambo hilo linaungwa mkono na uhakika wa kwamba wenye kudai kuwa wa ukoo wa makuhani walizuiwa wasifanye ukuhani wala wasile vitu vilivyo vitakatifu zaidi “hata atakaposimama kuhani mwenye Urimu na Thumimu.” Lakini hakuna kumbukumbu la maandishi yenye kuonyesha jinsi zilivyotumiwa wakati huo au baadaye.
Somo Kwetu Sisi: Hali inayofanana na ile ya wahamishwa Wayahudi ipo kati ya Mashahidi wa Yehova leo. Si wote wanaoweza kujitia katika huduma ya wakati wote au kuacha nyumba zao wakatumikie mahali ambako uhitaji ni mkubwa zaidi. Hata hivyo wanafanya yote wawezayo ili kusogeza mbele faida za ibada safi na kwa kutoa michango ya kujitolea na kuwatia moyo wale wanaoweza kujitia katika utendaji ulioongezeka.
Urudishaji Wapingwa
Soma 3:7–4:24. Kwa furaha kuu, Wayahudi waliorudi wanauweka msingi wa nyumba ya Yehova. Lakini kwa miaka mingi maadui wanajaribu kuwaua moyo wajenzi wa hekalu. Mwishowe, maadui hao wanasadikisha mfalme kwamba “mji mwasi, mbaya” unajengwa, kisha wanafaulu kuikomesha kazi kwa amri ya kifalme. Marufuku hiyo inaendelea “hata mwaka wa pili wa kutawala kwake Dario, mfalme wa Uajemi.”
◆ 3:12—Kwa sababu gani wanaume hao walilia?
Wanaume hao wazee sana waliweza kukumbuka jinsi lilivyokuwa la kupendeza sana hekalu la Sulemani lililojengwa kwa kufuata mchoro ulioonyeshwa na Mungu. Kilichokuwa mbele ya macho yao sasa—msingi mtupu tu—ni kama hakikuwa kitu kwa kulinganishwa nalo. Inaelekea walikufa moyo, wakawa na mashaka kama jitihada zao zingetokeza jengo lenye utukufu kama wa lile la kwanza.—Hagai 2:2, 3.
◆ 4:1-3—Kwa sababu gani toleo la msaada lilikataliwa?
Watu hao wasio Wayahudi, walioletwa na mfalme wa Ashuru ili waikae tena nchi hiyo, hawakuwa waabudu wa Mungu. (2 Wafalme 17:33, 41) Kukubali msaada wao kungalimaanisha kuachilia msimamo wa ibada ya kweli, naye Yehova alikuwa amewaonya watu wake waziwazi wasichangamanishe imani yao na nyingine. (Kutoka 20:5; 34:12) Zaidi ya hilo, masimulizi yanawaita “adui” watu hao wasio Wayahudi.
Somo Kwetu Sisi: Wakati tunapokabiliwa na uhasama tunapotumikia Mungu, inatupasa tuige Wayahudi hao waliokuwa wakianza kukaa tena makwao, ambao walikusanyika bila kukawia ili kuabudu wakiwa kama “mtu mmoja.” Kumtumaini Yehova na kutanguliza ibada yake kuliwatia nguvu kutimiza kazi waliyogawiwa.—Ezra 3:1-12.
Hekalu Lamalizwa
Soma 5:1–6:22. Kwa kuamshwa na manabii Hagai na Zerubabeli, kazi ya kujenga inaendelea ikiwa na bidii mpya. Kwa kutokuweza kuikomesha, adui wanalalamika tena. Mfalme Dario anafanya uchunguzi na kupata lile amrisho la kwanza kabisa lililotolewa na Koreshi. Si kwamba tu wapinzani wanaagizwa wakome kabisa,’ bali pia wanaamriwa watoe usaidizi wa vitu vya kimwili! Kwa kuendelea kutiwa moyo na manabii wa Yehova, hekalu linamalizwa mwaka 515 K.W.K. na kuzinduliwa. Kwa shangwe linawekwa wakfu kwa Mungu, ambaye ahadi zake zinatimizwa!
◆ 5:5—Kwa sababu gani wapinzani hawakuukomesha ujenzi?
Ulinzi wa Yehova ulikuwa juu ya watumishi wake. (2 Mambo ya Nyakati 16:9) Kwa kutiwa nguvu na roho ya Mungu, wazee walikataa kuogopeshwa. Walirejeza fikira za wapinzani kwenye amrisho la Koreshi lililokaa likiwa limesahauliwa kwa muda mrefu. Kwa kuwa sheria ya Kiajemi ilikuwa haiwezi kubadilishwa, adui hao waliogopa kupinga amrisho la kifalme. (Danieli 6:8, 15) Mwelekezo wa Yehova ulionekana wazi, nayo kazi ikaendelea.
◆ 6:21—Ni akina nani‘waliojitenga na uchafu wa taifa za nchi’?
Huenda ikawa ni waongofu waliorudi pamoja na Wayahudi, Wasamaria waliokuwa wakiikaa nchi wakati huo, au hata Wayahudi wenye kurudi waliokuwa wamechafuliwa na mavutano ya kipagani. (Linganisha Ezra 9:1.) Inaonekana maendeleo ya ibada inayotakata ya Yehova katika Yerusalemu yaliwasukuma wafanye mabadiliko yaliyohitajiwa katika maisha zao.
Somo Kwetu Sisi: Wazee Wakristo leo wanapaswa pia kutafuta mwongozo wa Yehova. Yeye anatoa ufahamu unaohitajiwa wakati tunapokabiliana na wapinzani.—Zaburi 32:8.
Ezra Anarudi
Soma 7:1–8:36. Wakati unapita. Katika mwaka 468 K.W.K., Mfalme Artashasta (Artasakse) anampa Ezra “matakwa yake yote,” na hivyo anamwezesha akatoe msaada Yerusalemu. Agizo la mfalme linawatia moyo Wayahudi wote wenye nia warudi pia, naye anawapa fedha na dhahabu za kutumiwa kwa mahitaji yote kwenye nyumba ya Yehova. Ezra anapewa mamlaka ya kuweka rasmi makadhi na waamuzi, watakaofikiliza sheria ya Yehova na ya mfalme pia. Kwa kuutumaini utegemezo wa Mungu, Ezra anajitia nguvu na kufunga safari hiyo hatari. Yeye haombi asindikizwe na walinzi wenye silaha, ili kufanya hivyo kusije kukaonwa kuwa ukosefu wa imani katika uwezo wa Yehova wa kumlinda. Kwa kutegemezwa na Mungu, Wayahudi wanafika salama.
◆ 7:1,7,11—Artashasta (Artasakse) huyu alikuwa nani?
Huyu alikuwa ndiye mfalme Mwajemi aliyejulikana kuwa Artasakse wa Kwanza (Longimano). Katika mwaka wake wa 20, alimpa Nehemia ruhusa ya kurudi Yerusalemu akajenge upya kuta na malango ya mji huo. (Nehemia 2:1-8) Wanahistoria wa kale wanamsema Artashasta huyo kuwa mtu mwenye neema na hali ya ukarimu. Kwa sababu ya upaji mkubwa alioutoa, yeye pia alitajwa katika Ezra 6:14 kuwa mtu ambaye maagizo yake yalisaidia pia kulimaliza hekalu, ingawa ujenzi walo ulimalizwa karibu miaka 47 mapema. Yeye anatofautiana na yule Artashasta aliyeukomesha ujenzi. (Ezra 4:7-23) Huyo alikuwa Gaumata, aliyetawala muda wa miezi minane tu katika mwaka 522 K.W.K. Inaonekana “Artashasta” lilikuwa jina au cheo cha mwenye kukalia kiti cha ufaIme.
Somo Kwetu Sisi: Ezra aliwekea watumishi wa Yehova leo mfano mzuri. Akiwa ni mnakili stadi aliyejifunza Neno la Mungu kwa bidii, alimhesabia Aliye Juu Zaidi sifa yote na alihangaikia kuona Yehova akipata utukufu kuliko vile alivyojitakia usalama wa kibinafsi.—Ezra 7:27, 28; 8:21-23.
Taifa Linasafishwa
Soma 9:1–10:44. Baada ya muda mfupi Ezra anapata kujua kwamba wengi “hawakujitenga na watu wa nchi hizi, wamefanya sawasawa na machukizo yao.” Wayahudi, kutia na makuhani na Walawi, wamefanya ndoa za mchangamano pamoja na Wakanaani wapagani. Ezra anagutuka sana. Analiweka jambo hilo mbele za Yehova katika sala, anayaungama makosa ya taifa hilo kwa kupondeka roho kabisa. Chini ya uongozi wake, watu wanatubu na kuazimia kufukuza wake zao wa kigeni. Uchafu huo unasafishwa na kuondolewa katika muda wa karibu miezi mitatu.
◆ 9:2—Kwa sababu gani ndoa hiyo ya mchanganyiko ilikuwa dhambi?
Ilikuwa tisho la kuelekea kuharibu urudishaji wa ibada ya kweli. (Kumbukumbu la Torati 7:3, 4) Hao walikuwa wanawake wasioamini, wenye kuabudu sanamu. Kufanya ndoa ya mchanganyiko pamoja nao kungeweza mwishowe kuwafanya waingizwe pole kwa pole katika mataifa ya kipagani yaliyowazunguka kisha wapotee, nayo ibada inayotakata ingaliweza kutoweka duniani.
◆ 10:3, 44—Kwa sababu gani hata watoto walifukuzwa?
Kwa kawaida watoto wadogo wanawahitaji mama zao. Zaidi ya hilo, kupitia uvutano wa watoto, wake hao waliofukuzwa wangaliweza kurudi baada ya muda. Ilikuwa lazima ibada ya Yehova ndiyo itangulizwe.
Somo Kwetu Sisi: Kama Wayahudi waaminifu wa wakati wa Ezra, Mashahidi wa Yehova wanaambatana sana na viwango vya Mungu vya ndoa. Wanatambua kwamba inawapasa wafunge ndoa “katika Bwana tu.”—1 Wakorintho 7:39.
Yehova alitimiza ahadi yake kurudisha ibada inayotakata katika Yerusalemu wa kale. Vivyo hivyo, yeye atatimiza ahadi yake kufanya ibada safi izoewe duniani pote. (Habakuki 2:14) Je, wewe utakuwa kati ya waabudu wake wakati huyo Mtimiza-Ahadi mkuu atakapoleta amani na furaha kwenye dunia hii?—Zaburi 37:10, 11; Ufunuo 21:3, 4.