Je, Wafuatia Wema wa Adili?

“Wema wa adili wowote ulioko na jambo lolote la kustahili sifa likiwako, endeleeni kufikiria mambo haya.”—WAFILIPI 4:8.

1. Upotovu wa adili ni nini, na kwa nini haujachafua ibada ya Yehova?

UPOTOVU wa adili ni ubaya au ufisadi. Huenea katika ulimwengu tunamoishi. (Waefeso 2:1-3) Hata hivyo, Yehova Mungu hataruhusu ibada yake safi ichafuliwe. Vichapo vya Kikristo, mikutano, makusanyiko, na mikusanyiko hutupa sisi maonyo ya wakati unaofaa dhidi ya mwenendo usio wa uadilifu. Twapokea msaada ufaao wa Kimaandiko ‘tuambatane na lililo jema’ machoni pa Mungu. (Waroma 12:9) Kwa hiyo, wakiwa tengenezo, Mashahidi wa Yehova wanajitahidi kuwa safi, wenye wema wa adili. Lakini vipi sisi binafsi? Je, kwa kweli, wewe wafuatia wema wa adili?

2. Wema wa adili ni nini, na kwa nini jitihada inahitajiwa ili kubaki wenye wema wa adili?

² Wema wa adili ni ubora wa kiadili, wema, kutenda na kufikiri ifaavyo. Si sifa baridi bali sifa tendaji, yenye kujenga. Wema wa adili hutia ndani zaidi ya kuepuka dhambi; humaanisha kufuatia lililo jema. (1 Timotheo 6:11) Mtume Petro aliwahimiza sana Wakristo wenzake hivi: “Jazeni kwenye imani yenu wema wa adili.” Jinsi gani? “Kwa kuchanga kwenu [kwa ahadi zenye thamani za Mungu] jitihada yote yenye bidii.” (2 Petro 1:5) Kwa sababu ya asili yetu yenye dhambi, twahitaji kujitahidi sana ili kubaki tukiwa wenye wema wa adili. Hata hivyo, watu wenye kumhofu Mungu wa zamani wamefanya hivyo, hata walipokabili vizuizi vikubwa mno.

Alifuatia Wema wa Adili

3. Mfalme Ahazi alikuwa na hatia ya matendo gani maovu?

³ Maandiko yana masimulizi mengi ya wale waliofuatia wema wa adili. Mathalani, fikiria kwa uangalifu Hezekia mwenye wema wa adili. Baba yake, Mfalme Ahazi wa Yuda, kwa wazi aliabudu Moleki. “Alikuwa na umri wa miaka ishirini alipoanza kutawala; akatawala miaka kumi na sita katika Yerusalemu; wala hakufanya mema machoni pa BWANA Mungu wake, kama Daudi babaye. Lakini aliiendea njia ya wafalme wa Israeli, hata akampitisha mwanawe motoni, sawasawa na machukizo ya mataifa BWANA aliowafukuza mbele ya wana wa Israeli. Kisha akatoa sadaka na kufukiza uvumba katika mahali pa juu, na juu ya vilima, na chini ya kila mti mbichi.” (2 Wafalme 16:2-4) Wengine hudai kwamba ‘kupitisha motoni’ kuliwakilisha aina fulani ya desturi ya utakaso na si dhabihu ya kibinadamu. Hata hivyo, kitabu Molech—A God of Human Sacrifice in the Old Testament kilichoandikwa na John Day, chasema hivi: “Kuna uthibitisho katika vyanzo vya fasihi ya kale na vya Carthage, pamoja na uthibitisho wa kiakiolojia, vya kuwapo kwa dhabihu za kibinadamu . . . katika ulimwengu wa Kikanaani, na hivyo hakuna sababu ya kushuku vidokezi vya Old Testament [vya dhabihu ya kibinadamu].” Zaidi ya hayo, 2 Mambo ya Nyakati 28:3 husema hususani kwamba Ahazi ‘aliwateketeza wanawe motoni.’ (Linganisha Kumbukumbu la Torati 12:31; Zaburi 106:37, 38.) Matendo maovu kama nini!

4. Hezekia alijiendeshaje katika mazingira yaliyojaa upotovu wa adili?

⁴ Hezekia aliendeleaje katika mazingira hayo yaliyojaa upotovu wa adili? Zaburi ya 119 inapendeza, kwa kuwa wengine huamini kwamba Hezekia aliitunga, akifanya hivi alipokuwa mkuu. (Zaburi 119:46, 99, 100) Kwa hiyo hali zake zaweza kuonyeshwa kwa maneno haya: “Wakuu nao waliketi wakaninena, lakini mtumishi wako atazitafakari amri zako. Nafsi yangu imeyeyuka kwa uzito.” (Zaburi 119:23, 28) Akizungukwa na wazoeaji wa dini isiyo ya kweli, huenda Hezekia akawa alidhihakiwa sana miongoni mwa nyumba ya kifalme, hivi kwamba aliona shida kupata usingizi. Hata hivyo, alifuatia wema wa adili, baada ya muda fulani akawa mfalme, na “akafanya yaliyo mema machoni pa BWANA . . . Alimtumaini BWANA, Mungu wa Israeli.”—2 Wafalme 18:1-5.

Walibaki Wakiwa Wenye Wema wa Adili

5. Ni majaribu gani ambayo Danieli na waandamani wake watatu walikabili?

⁵ Pia Danieli na waandamani wake Waebrania watatu, walioitwa Hanania, Mishaeli, na Azaria walikuwa vielelezo bora vya wema wa adili. Walichukuliwa kwa nguvu kutoka nchi yao ya nyumbani na kuhamishwa hadi Babiloni. Vijana hao wanne walipewa majina ya Kibabiloni—Belteshaza, Shadraka, Meshaki, na Abednego. Walipewa “chakula cha mfalme,” kutia ndani vyakula vilivyokatazwa na Sheria ya Mungu. Isitoshe, walilazimishwa kuwa na mtaala wa mazoezi wa miaka mitatu unaohusiana na “elimu ya Wakaldayo, na lugha yao.” Hilo lilitia ndani zaidi ya kujifunza tu lugha nyingine, kwa kuwa yamkini neno “Wakaldayo” hapa hudhihirisha jamii ya wasomi. Hivyo, mafundisho yenye upotovu ya Kibabiloni yaliwekwa wazi kwa vijana hao Waebrania.—Danieli 1:1-7.

6. Kwa nini twaweza kusema kwamba Danieli alifuatia wema wa adili?

⁶ Ijapokuwa misongo mikubwa mno ya kujipatanisha, Danieli na waandamani wake watatu walichagua wema wa adili kuliko upotovu wa adili. Danieli 1:21 husema: “Danieli huyo akadumu huko hata mwaka wa kwanza wa mfalme Koreshi.” Ndiyo, Danieli “akadumu” akiwa mtumishi wa Yehova mwenye wema wa adili kwa miaka zaidi ya 80—hadi kuinuka na kuanguka kwa wafalme kadhaa wenye nguvu. Alibaki akiwa mwaminifu kwa Mungu licha ya hila na njama za kufisidi za wakuu wa serikali na upotovu wa adili kingono ulioenea katika dini ya Kibabiloni. Danieli aliendelea kufuatia wema wa adili.

7. Twaweza kujifunza nini kutokana na mwendo uliofuatiwa na Danieli pamoja na waandamani wake watatu?

⁷ Twaweza kujifunza mengi kutokana na Danieli na waandamani wake wenye kumhofu Mungu. Walifuatia wema wa adili nao wakakataa kufanywa wenyeji wa utamaduni wa Kibabiloni. Ijapokuwa walipewa majina ya Kibabiloni, hawakupoteza kamwe utambulisho wao wakiwa watumishi wa Yehova. Kwani, miaka ipatayo 70 hivi baadaye, mfalme Mbabiloni alimwita Danieli kwa jina lake la Kiebrania! (Danieli 5:13) Katika maisha yake yote marefu, Danieli alikataa kuridhiana hata katika mambo madogo. Akiwa kijana, “aliazimu moyoni mwake ya kuwa hatajitia unajisi kwa chakula cha mfalme.” (Danieli 1:8) Msimamo huo wa kutoridhiana uliochukuliwa na Danieli pamoja na waandamani wake watatu bila shaka uliwaimarisha kuokoka majaribu ya kufa na kupona waliyokabili baadaye.—Danieli, sura ya 3 na ya 6.

Kufuatia Wema wa Adili Leo

8. Vijana Wakristo wanaweza kukinzaje kufanywa wenyeji wa ulimwengu wa Shetani?

⁸ Kama Danieli na waandamani wake watatu, watu wa Mungu leo hukinza kufanywa wenyeji wa ulimwengu mbovu wa Shetani. (1 Yohana 5:19) Ikiwa wewe ni kijana Mkristo, huenda ikawa unapata msongo mwingi kutoka kwa marika wako ili uige mapendezi yao yenye kupita kiasi ya mavazi, kujipamba, na muziki. Ingawa hivyo, badala ya kufuata kila mtindo wa muda tu au kila mtindo unaokuja, simama imara, na usijiache ‘ufanyizwe kulingana na mtindo wa mfumo huu wa mambo.’ (Waroma 12:2) ‘Kataa katakata kukosa kumwogopa Mungu na tamaa za kilimwengu na uishi kwa utimamu wa akili na uadilifu na ujitoaji-kimungu.’ (Tito 2:11, 12) Jambo la maana ni kibali cha Yehova si cha marika wako.—Mithali 12:2.

9. Ni misongo gani ambayo Wakristo walio katika ulimwengu wa biashara huenda wakakabili, na wapaswa kujiendeshaje?

⁹ Wakristo walio watu wazima pia hukabili misongo na lazima wawe wenye wema wa adili. Huenda wafanya-biashara Wakristo wakashawishiwa kutumia njia zenye kutilika shaka au kupuuza matakwa na kanuni za serikali za kodi. Hata hivyo, bila kujali mashindano ya kibiashara au jinsi ambavyo wafanyakazi wenzi hujiendesha, “twataka kujiendesha wenyewe kwa kufuata haki katika mambo yote.” (Waebrania 13:18) Tunahitajika Kimaandiko kuwa wafuatiaji haki na wenye usawaziko pamoja na waajiri, waajiriwa, wateja, na serikali za kilimwengu. (Kumbukumbu la Torati 25:13-16; Mathayo 5:37; Waroma 13:1; 1 Timotheo 5:18; Tito 2:9, 10) Pia acheni tujitahidi kuwa wenye utaratibu katika mambo yetu ya kibiashara. Kwa kuweka maandishi sahihi na kuandika maagano, mara nyingi twaweza kuzuia kutoelewana.

Jihadhari!

10. Kwa nini kuna uhitaji wa ‘kujihadhari’ inapohusu uchaguzi wetu wa muziki?

¹⁰ Zaburi 119:9 hukazia upande mwingine wa kubaki tukiwa wenye wema wa adili machoni pa Mungu. Mtunga-zaburi aliimba: “Jinsi gani kijana aisafishe njia yake? Kwa kutii, akilifuata neno lako.” Mojawapo ya silaha za Shetani zenye matokeo zaidi ni muziki, ambao una nguvu ya kuchochea hisia-moyo. Kwa kusikitisha, baadhi ya Wakristo wameshindwa ‘kujihadhari’ inapohusu muziki, nao hujipata wamevutwa kwa aina zao zenye kupita kiasi, kama vile rapu na muziki wenye mdundo mzito. Huenda wengine wakabisha kwamba muziki huo hauwadhuru au kwamba hawasikilizi kwa uangalifu maneno yake. Wengine husema kwamba wao hufurahia tu mpigo mzito au mlio wa gita zenye sauti kubwa. Ingawa hivyo, kwa Wakristo, suala si kama jambo fulani linafurahisha. Hangaiko lao ni kama ni “lenye kukubalika kwa Bwana.” (Waefeso 5:10) Kwa ujumla, muziki wenye mdundo mzito na rapu huchochea upotovu wa adili kama vile maneno machafu, uasherati, na hata Ibada ya Shetania—mambo ambayo bila shaka hayaruhusiwi miongoni mwa watu wa Mungu. (Waefeso 5:3) Iwe tu wazee au vijana, kila mmoja wetu angefanya vizuri kufikiria swali hili, Je, mimi nafuatia wema wa adili au upotovu wa adili, kwa uchaguzi wangu wa muziki?

11. Mkristo anaweza kujihadharije kuhusiana na vipindi vya televisheni, vidio, na sinema?

¹¹ Programu nyingi za televisheni, vidio, na sinema huendeleza upotovu wa adili. Kulingana na mtaalamu mmoja wa afya ya kiakili, ‘maisha ya anasa, utendaji wa kingono, jeuri, pupa, na ubinafsi’ huzidi katika sinema zilizo nyingi ambazo zinafanyizwa leo. Kwa hiyo, kujihadhari hutia ndani kuwa wateuzi juu ya yale tunayochagua kutazama. Mtunga-zaburi alisali hivi: “Unigeuze macho yangu nisitazame visivyofaa.” (Zaburi 119:37) Kijana Mkristo aitwaye Joseph alitumia kanuni hii. Wakati filamu moja ilipoanza kuonyesha ngono na jeuri ya wazi, aliondoka kwenye jumba la maonyesho. Je, aliaibika kufanya hivyo? “La, hasha,” asema Joseph. “Nilimfikiria Yehova kwanza na nikafikiria kumpendeza yeye.”

Lile Fungu la Funzo na Kutafakari

12. Kwa nini funzo la kibinafsi na kutafakari kwahitajiwa ili kufuatia wema wa adili?

¹² Kuepuka mambo mabaya tu hakutoshi. Kufuatia wema wa adili hutia ndani pia kujifunza na kutafakari juu ya mambo mazuri yaliyorekodiwa katika Neno la Mungu ili kanuni zake zenye uadilifu ziweze kutumika maishani mwetu. “Sheria yako naipenda mno ajabu,” akasema kwa mkazo mtunga-zaburi. “Ndiyo kutafakari kwangu mchana kutwa.” (Zaburi 119:97) Je, funzo la kibinafsi la Biblia na vichapo vya Kikristo ni sehemu ya ratiba yako ya kila juma? Ni kweli, kuweka wakati kwa ajili ya funzo la bidii lenye kuendelea la Neno la Mungu na kutafakari kwa njia ya sala juu yalo laweza kuwa jambo gumu. Lakini mara nyingi yawezekana kununua wakati kutoka utendaji mwingine mbalimbali. (Waefeso 5:15, 16) Labda saa za asubuhi na mapema zaweza kufaa kwa ajili ya sala, funzo, na kutafakari.—Linganisha Zaburi 119:147.

13, 14. (a) Kwa nini kutafakari ni kwenye thamani? (b) Ni kutafakari maandiko yapi kunakoweza kutusaidia tukirihi ukosefu wa adili katika ngono?

¹³ Kutafakari ni kwenye thamani, kwa kuwa hutusaidia kushika yale tujifunzayo. La maana zaidi, kunaweza kutusaidia tuendeleze maoni ya kimungu. Kutoa kielezi: Ni rahisi kujua kwamba Mungu hukataza uasherati lakini ni vigumu ‘kukirihi lililo ovu, na kuambatana na lililo jema.’ (Waroma 12:9) Kwa kweli twaweza kuhisi vile Yehova huhisi kuhusu ukosefu wa adili katika ngono kwa kutafakari maandiko ya msingi ya Biblia, kama vile Wakolosai 3:5, ambayo husihi: “Kwa hiyo, fisheni viungo vya mwili wenu vilivyo juu ya dunia kwa habari ya uasherati, ukosefu wa usafi, hamu ya ngono, tamaa yenye kuumiza, na tamaa, ambako ni ibada ya sanamu.” Jiulize mwenyewe hivi: ‘Ni aina gani ya hamu ya ngono ambayo lazima niifishe? Ni jambo gani nipaswalo kuepuka ambalo huenda likaamsha tamaa isiyo safi? Je, kuna mabadiliko ambayo nahitaji kufanya katika shughuli zangu na watu wa jinsia tofauti?’—Linganisha 1 Timotheo 5:1, 2.

¹⁴ Paulo awasihi sana Wakristo waepukane na uasherati na wajidhibiti ili “kwamba yeyote asifikie hatua ya kudhuru na kuziingilia haki za ndugu yake.” (1 Wathesalonike 4:3-7) Jiulize mwenyewe: ‘Kwa nini kufanya uasherati ni jambo lenye kudhuru? Ningefanya madhara gani kwangu au kwa mtu mwingine ikiwa ningefanya dhambi kwa habari hii? Ningeathiriwaje kiroho, kihisia-moyo, na kimwili? Vipi watu mmoja-mmoja katika kutaniko ambao wamevunja sheria ya Mungu na wamekuwa wasiotubu? Mambo yamekuwaje kwao?’ Kutii yale ambayo Maandiko husema juu ya mwenendo kama huo kwaweza kuongeza kina cha chuki yetu kwa yale yaliyo mabaya machoni pa Mungu. (Kutoka 20:14; 1 Wakorintho 5:11-13; 6:9, 10; Wagalatia 5:19-21; Ufunuo 21:8) Paulo asema kwamba mwasherati “anapuuza, si mwanadamu, bali Mungu.” (1 Wathesalonike 4:8) Ni Mkristo yupi wa kweli ambaye angempuuza Baba yake wa kimbingu?

Wema wa Adili na Ushirika

15. Ushirika una fungu gani katika kufuatia kwetu wema wa adili?

¹⁵ Msaada mwingine wa kubaki wenye wema wa adili ni ushirika mzuri. Mtunga-zaburi aliimba: “Mimi ni mwenzao watu wote wakuchao [Yehova], na wale wayatiio mausia yako.” (Zaburi 119:63) Twahitaji ushirika mzuri unaoandaliwa kwenye mikutano ya Kikristo. (Waebrania 10:24, 25) Tukijitenga wenyewe, huenda tukawa wenye ubinafsi katika kufikiri kwetu, na upotovu wa adili waweza kutushinda kwa urahisi. (Mithali 18:1) Hata hivyo, ushirikiano mchangamfu wa Kikristo, waweza kuimarisha azimio letu la kubaki tukiwa wenye wema wa adili. Bila shaka, lazima pia tujihadhari na mashirika mabaya. Twaweza kuwa wenye moyo mkunjufu kwa majirani, wafanyakazi wenzi, na wanafunzi wenzetu. Lakini tukitembea kwa hekima, tutaepuka kuwa na uhusiano wa karibu zaidi na wale wasiofuatia wema wa adili wa Kikristo.—Linganisha Wakolosai 4:5.

16. Utumiaji wa 1 Wakorintho 15:33 waweza kutusaidiaje tufuatie wema wa adili leo?

¹⁶ Paulo aliandika hivi: “Mashirika mabaya huharibu mazoea yenye mafaa.” Kwa kutoa taarifa hii, alikuwa akiwaonya waamini kwamba wanaweza kupoteza imani yao kwa kushirikiana na waliodai kuwa Wakristo ambao walikataa fundisho la Kimaandiko juu ya ufufuo. Kanuni iliyomaanishwa na onyo la Paulo yatumika kwa mashirika yetu ndani na nje ya kutaniko. (1 Wakorintho 15:12, 33) Pasipo budi, hatutaki kuwaepuka ndugu na dada zetu kwa sababu hawakubaliani na maoni fulani ya kibinafsi tu ambayo sisi hushikilia. (Mathayo 7:4, 5; Waroma 14:1-12) Hata hiyo, tahadhari yahitajiwa ikiwa wengine katika kutaniko wajiingiza katika mwenendo wenye kutiliwa shaka au waonyesha roho ya uchungu na ya kulalamika. (2 Timotheo 2:20-22) Ni jambo lenye hekima kuwa na uhusiano wa karibu na wale wanaofurahia “badilishano la kitia-moyo.” (Waroma 1:11, 12) Hilo litatusaidia tufuatie mwendo wenye wema wa adili na tubaki tukiwa katika “njia ya uzima.”—Zaburi 16:11.

Endelea Kufuatia Wema wa Adili

17. Kulingana na Hesabu sura ya 25, ni msiba gani uliopata Waisraeli, na ni somo gani tunaloandaliwa?

¹⁷ Punde tu baada ya Waisraeli kurithi Bara Lililoahidiwa, maelfu yao walichagua mwendo wa upotovu wa adili—nao wakapata msiba. (Hesabu, sura ya 25) Leo, watu wa Yehova wanasimama ukingoni mwa ulimwengu mpya wenye uadilifu. Kuingia huko kutakuwa pendeleo lenye baraka kwa wale wanaoendelea kukataa upotovu wa adili wa ulimwengu huu. Tukiwa wanadamu tusio wakamilifu, huenda tukawa na mielekeo mibaya, lakini Mungu anaweza kutusaidia tufuate miongozo ya uadilifu ya roho yake takatifu. (Wagalatia 5:16; 1 Wathesalonike 4:3, 4) Basi acheni tutii himizo la Yoshua kwa Israeli: “Mcheni BWANA, mkamtumikie kwa unyofu wa moyo na kwa kweli.” (Yoshua 24:14) Hofu yenye staha ya kutompendeza Yehova itatusaidia tufuatie mwenendo wenye wema wa adili.

18. Kuhusu upotovu wa adili na wema wa adili, azimio la Wakristo wote lapaswa kuwa nini?

¹⁸ Ikiwa una tamaa ya moyoni ya kumpendeza Mungu, azimia kutii himizo hili la Paulo: “Mambo yoyote yaliyo ya kweli, mambo yoyote yaliyo ya hangaikio zito, mambo yoyote yaliyo ya uadilifu, mambo yoyote yaliyo safi kiadili, mambo yoyote yaliyo ya kupendeka, mambo yoyote yaliyo ya kusemwa vema, wema wa adili wowote ulioko na jambo lolote la kustahili sifa likiwako, endeleeni kufikiria mambo haya.” Ukifanya hivyo, matokeo yatakuwa nini? Paulo alisema hivi: “Zoeeni kuyafanya haya; na Mungu wa amani atakuwa pamoja nanyi.” (Wafilipi 4:8, 9) Ndiyo, kwa msaada wa Yehova unaweza kukataa upotovu wa adili na ufuatie wema wa adili.

[Maelezo ya Chini]

Mambo ya Kupitia

◻ Ni nini kinachohitajiwa ili kufuatia wema wa adili?

◻ Hezekia, Danieli, na wale Waebrania watatu walibaki wenye wema wa adili wakiwa chini ya hali zipi?

◻ Twaweza kuwaje kama Danieli katika kukinza mbinu za Shetani?

◻ Kwa nini lazima Wakristo wajihadhari kuhusu vitumbuizo?

◻ Funzo, kutafakari, na ushirika unatimiza fungu gani katika kufuatia wema wa adili?

[Picha katika ukurasa wa 15]

Kijana Hezekia alifuatia wema wa adili hata ingawa alizungukwa na waabudu wa Moleki

[Picha katika ukurasa wa 17]

Wakristo lazima waendelee kujihadhari inapohusu vitumbuizo