‘Kuandalia Watu wa Nyumbani mwa Mtu’—Kukabiliana na Huo Ugumu Katika Nchi Zinazositawi

“LAKINI mtu ye yote asiyewatunza walio wake, [“Ikiwa yeyote hawaandalii kitu,” NW] yaani, wale wa nyumbani mwake hasa, ameikana Imani, tena ni mbaya kuliko mtu asiyeamini.” Ndivyo alivyosema mtume Paulo. (1 Timotheo 5:8) Ingawa kutunza familia kumezidi kuwa jambo gumu katika nchi zenye utajiri, mara nyingi kufanya hivyo katika nchi inayositawi hutokeza ugumu ulio wenye kutisha hata zaidi.

Kwa kielelezo, katika Afrika, mara nyingi ugumu wa uchumi ni jambo la kawaida. Kazi ni chache, na zinapopatikana, huenda mume na mke wote wakahitaji kufanya kazi ili kuandaa mahitaji tu. Huenda vichwa vya familia vikalazimika kusafiri mbali sana ili kutafuta kazi, vikiacha wake na watoto wavyo peke yao kwa miezi kadhaa—au miaka. Huenda likawa jambo gumu pia kupata nyumba zifaazo. Familia nyingi za Waafrika ni kubwa; hivyo makao huelekea kuwa yenye kufinyana, yakiwa bila mapendezi ya msingi. Mara nyingi hali zenye kudhuru afya huenea.

Kwa kuongezea, desturi za mahali fulani, mapokeo ya tangu zamani, na maoni ya watu walio wengi huenda yakapingana na roho ya Neno la Mungu, Biblia. Fikiria baadhi ya mitazamo yenye kuenea juu ya ndoa na watoto. Baadhi ya vichwa vya familia huamini kwamba wana daraka tu la kulipia kodi na karo zilizo za lazima za shule. Wake zao—na nyakati nyingine hata watoto wenye umri mkubwa—wanaachiwa kazi ya kuandaa vitu vya msingi kama chakula na mavazi.

Isitoshe, waume fulani wana maoni ya kwamba “fedha zangu ni fedha zangu, lakini fedha zako [za mke] ni zangu pia.” Mara nyingi hilo huchochea uchungu miongoni mwa wake wanaopata mshahara. Mwanamke mmoja Mtanzania alilalamika hivi: “Fedha hutumiwa kwa ajili ya kunywa vileo, si kwa ajili yetu wala kwa ajili ya watoto. Twashiriki kazi, au twafanya kazi nyingi zaidi, lakini yeye huchukua fedha zote akituambia kwamba ni zake—kwamba alizichuma.”

Hata hivyo, Wakristo hutanguliza Neno la Mungu mbele ya utamaduni wa mahali fulani au maoni ya watu walio wengi. Biblia hutoa mwelekezo wenye msaada juu ya jambo la kutunza familia ya mtu. Kwa kielelezo, hiyo husema kwamba “haiwapasi watoto kuweka akiba kwa wazazi, bali wazazi kwa watoto.” (2 Wakorintho 12:14) Kwa hiyo, wanaume wenye kumhofu Mungu wanaoweza kufanya kazi hawaachi wake zao au watoto wao wenye umri mkubwa waiandalie familia chakula na mavazi, kwa sababu ya uvivu tu; kwa wazi daraka hilo ni la kichwa cha familia.—1 Wakorintho 11:3.

Ni kweli, huenda machumo ya mume yasitoshe kutunza mahitaji yote ya familia yake. Lakini ikiwa mke wake anachuma fedha kwa kufanya kazi ya kimwili, mwanamume Mkristo hatakuwa mwenye uchungu. Badala ya hivyo, atamtendea akiwa ‘mwenzi’ mwenye kustahiwa. (Malaki 2:14) Hivyo, hatachukua bila huruma fedha ambazo mke amechuma kwa kazi ngumu na kuzitumia ili kula raha bila kufikiria hisia za mke hata kidogo. Kinyume cha hilo, yeye na mkeye ‘watashauriana’ na kuamua ni jinsi gani fedha zao ziwezavyo kutumiwa kwa njia bora zaidi kwa manufaa ya familia nzima. (Mithali 13:10) Inapowezekana, mume hata humruhusu mkeye kadiri fulani ya uhuru wa uchumi, kama ule uliofurahiwa na “mke mwema” katika nyakati za Biblia. (Mithali 31:10, 11, 16) Kufuata shauri la Biblia katika mambo hayo huendeleza furaha ya familia na uradhi.

Kukabiliana na Ugumu wa Ukosefu wa Kazi ya Kuajiriwa

Fikiria tatizo la ukosefu wa kazi ya kuajiriwa. Kazi zikiwa chache na mshahara ukiwa wa chini, vichwa vingi vya familia Waafrika vimetafuta kazi mbali na nyumbani—katika machimbo, katika viwanda, mashambani, na katika migunda. Mwanamume Mkristo akiwa katika hali hiyo, huenda sana akajikuta akiwa mbali na waabudu wenzake na akiwa kati ya mashirika mabaya sana. (Mithali 18:1; 1 Wakorintho 15:33) Ingawa huenda familia yake ikajitahidi kufanya iwezavyo katika hali hiyo, yamkini ingeteseka kwa sababu ya kutokuwa na baba nyumbani ili kuongoza mambo ya kiroho au kutoa utegemezo wa kihisia-moyo. Kinyume cha matazamio, kule kutokuwapo kwa muda mrefu huenda pia kukatokeza jambo lilelile ambalo kulikusudiwa kuzuie—ugumu wa kifedha.

Mama mmoja asema hivi: “Mume wangu alienda kuchimba dhahabu. Alipanga kurudi baada ya mwezi mmoja au mwisho kabisa baada ya miwili. Ilikuja kuwa mwaka mmoja! Niliachwa nikiwa na watoto sita kutunza. Kisha kulikuwa na kodi ya kulipa. Kwa kuwa afya yangu haikuwa nzuri, nililazimika kulipa gharama za hospitali. Tulihitaji mavazi, na tulihitaji kula kila siku. Sikuwa na kazi. Hali ilikuwa ngumu. Jambo lililokuwa gumu zaidi ni kule kuwashughulikia watoto katika mambo ya kiroho—funzo la familia, mikutano, na kazi ya kuhubiri. Kwa utegemezo wa Yehova, tulikabiliana na hali hiyo kwa njia fulani.”

Hata mama fulani wamehisi kuwa na wajibu wa kuacha familia zao kwa muda mrefu ili kufanya kazi. Baadhi yao huchuma riziki wakiwa wafanya biashara wasafirio na huonwa nyumbani mara chache sana. Hivyo watoto wenye umri mkubwa hulazimika kuchukua daraka la mzazi na kushughulikia chakula, kazi za nyumbani, na hata kuwatia nidhamu ndugu na dada zao wachanga. Kushiriki katika utendaji mbalimbali wa kiroho huathiriwa. Ndiyo, kwaweza kuwa na mkazo mkubwa sana juu ya familia.

Bila shaka, hali za uchumi zikiwa mbaya sana, huenda mzazi asiwe na njia nyingine ya kuandalia familia yake kuliko kwenda mbali ili kutafuta kazi ya kuajiriwa. Katika nyakati za Biblia yaonekana wana wa Yakobo walilazimika kuacha familia zao ili wapate maandalizi Misri. (Mwanzo 42:1-5) Kwa hiyo hali zizo hizo zikitokea leo, ni lazima vichwa vya familia vilinganishe kwa uangalifu faida zozote za kimwili ambazo huenda kazi ya mbali ikaleta pamoja na madhara ya kiroho na ya kihisia-moyo yanayotokana na mtengano wa muda mrefu. Familia nyingi hupendelea kuvumilia ugumu wa uchumi badala ya kutengana kwa muda mrefu. Zinakumbuka maneno ya Paulo yanayopatikana kwenye 1 Timotheo 6:8: “Tukiwa na chakula na nguo tutaridhika na vitu hivyo.”—Linganisha Mithali 15:17.

Mara nyingi kuna mambo mengine yanayoweza kufanywa badala ya kusafiri. Kwa kuonyesha ujianzilishi na ufundi, watu fulani wameweza kujibunia kazi kwa kuandaa utumishi mbalimbali unaofaa.a (Linganisha Mithali 31:24.) Au huenda likawa jambo la kukubali kazi za hali ya chini zionwazo na wengine kuwa duni. (Waefeso 4:28) Mtume Paulo mwenyewe ‘alitenda kazi usiku na mchana’ ili kuepuka kuwa mzigo wa kulemea wa kifedha kwa wengine. (2 Wathesalonike 3:8) Wanaume Wakristo waweza kufuata kielelezo hicho leo.

Matatizo ya Kupata Elimu

Tatizo jingine lahusisha kupata elimu. Katika sehemu fulani za mbali, ni kawaida kwa wazazi kuwatuma watoto wao waende kuishi na watu wa ukoo kwa vipindi virefu vya wakati ili kuwapa hao watoto elimu ya kutosha. Wakiwa wametenganishwa na wazazi wao, mara nyingi watoto hao wana ugumu wa kuhudhuria mikutano au kushiriki katika huduma ya shambani. Wakiwa wamenyimwa nidhamu inayohitajiwa, wao hunaswa kwa urahisi katika mtego wa mashirika mabaya. Likiwa tokeo, wengi kati yao wameiacha njia ya maisha ya Kikristo.

Hakuna shaka yoyote kwamba elimu ya kilimwengu ina faida zayo. Lakini Biblia huwekea elimu ya kiroho thamani ya juu zaidi, na Mungu amewapa wazazi daraka la kuandaa maagizo hayo. (Kumbukumbu la Torati 11:18, 19; Mithali 3:13, 14) Walakini, kumtuma mtoto aende kwa vipindi virefu vya wakati, yamkini kutadhoofisha jitihada za mzazi za kumlea “katika nidhamu na rekebisho la akilini la Yehova.”—Waefeso 6:4, NW.b

Fursa za elimu za mahali fulani zisipoonekana kuwa zenye kufaa, huenda wazazi wasiwe na chaguo jingine ila kufanya vile wao wenyewe wawezavyo ili kuwafundisha watoto wao stadi za msingi. Msaada unaandaliwa pia na “Mfunzi [wetu] Mtukufu,” Yehova. (Isaya 30:20, NW) Makutaniko ya Mashahidi wa Yehova ya mahali fulani-fulani hutoa maandalizi kadhaa ya kielimu. Makutaniko mengi huongoza madarasa ya kufundisha kusoma na kuandika. Shule ya Huduma ya Kitheokrasi vilevile ni uandalizi wenye msaada uwezao kuboresha uwezo wa mtoto wa kusoma na kusema waziwazi.

Maoni Yenye Usawaziko Juu ya Kuzaa Watoto

Kuandalia watoto kwaweza kuwa jambo gumu hasa wakiwa wengi. Mara nyingi wazazi Waafrika husema kwamba wanapenda watoto; kwa sababu hiyo, wanakuwa na wengi kadiri wawezavyo kuwa nao! Ingawa huenda watoto wakaonwa kuwa njia ya kupata faida ya uchumi, wazazi wengi wanashindwa kuandalia idadi kubwa yao vya kutosha.

Bila shaka, Biblia husema kwamba “wana ndio urithi wa BWANA.” (Zaburi 127:3) Hata hivyo, ona kwamba maneno hayo yaliandikwa wakati wa kipindi cha hali nzuri katika Israeli. Baadaye, njaa kubwa sana na vita ilifanya kuzaa watoto kuwa tatizo. (Maombolezo 2:11, 20; 4:10) Kwa sababu ya hali ngumu inayoenea katika nchi nyingi zinazositawi, Wakristo wenye kuchukua madaraka wapaswa wafikirie kwa uzito ni watoto wangapi wawezao kihalisi kulisha, kuvisha, na kuzoeza. Wakiwa wamehesabu gharama, wenzi wengi huamua ingefaa zaidi kutofuata mapokeo na kuwekea mpaka idadi ya watoto waliyo nayo.c—Linganisha Luka 14:28.

Kwa wazi, hizi ni “nyakati za hatari zilizo ngumu kushughulika nazo.” (2 Timotheo 3:1-5, NW) Mfumo huu wa mambo ushukapo kuelekea mwisho wao usioepukika, bila shaka misongo juu ya familia katika nchi zinazositawi itaongezeka. Hata hivyo, kwa kushikamana kwa ukaribu na kanuni za Neno la Mungu, vichwa vya familia vyaweza kufanikiwa katika kushughulikia mahitaji ya kimwili na ya kiroho pia ya familia zavyo, kwa maana Yehova awafanyia wale wote wamtumikiao kwa uaminifu-mshikamanifu ahadi hii: “Sitakupungukia kabisa, wala sitakuacha kabisa.” (Waebrania 13:5) Ndiyo, hata katika nchi maskini, Wakristo waweza kukabiliana na ugumu wa kuandalia watu wa nyumbani mwao kwa mafanikio.

[Maelezo ya Chini]