Mambo Makuu ya Biblia Mhubiri 1:1–12:14

“Mwogope Mungu wa Kweli na Kushika Amri Zake”

Katika siku hizi na kizazi hiki, kuogopa na kutii Mungu kunaonwa kwa vyo vyote kuwa jambo lisilo na mafaa. Lakini kitabu cha Mhubiri (Kiebrania, Qo·heʹleth, mkusanya-kundi), kilichoandikwa karibu miaka 3,000 iliyopita na Mfalme Sulemani (1:1), kinaeleza ubure wa jitihada za kibinadamu zinazopuuza kusudi la Mungu.

Jambo linalofanya kitabu hiki kivutie sana ni zile namna nyingi sana za habari ambazo mwandikaji anachimbua—hekima na utawala wa kibinadamu, utajiri wa vitu vya kimwili na anasa, dini ya kidesturi tu, na kadhalika. Mambo yote hayo ni ubatili, kwa maana si ya kudumu. Kwa upande ule mwingine, kuyatafakari kunaiongoza akili yenye kuona mambo ikate shauri moja tu: “Mwogope Mungu wa kweli na kushika amri zake. Kwa maana huo ndio wajibu mzima wa mwanadamu.”—Mhubiri 12:13, NW.

“Mambo Yote ni Ubatili!”

Tafadhali soma sura 1 na 2. Kukilinganishwa na kawaida za maumbile zenya kurudia-rudia bila kikomo, kujitahidi kote kwa kibinadamu kunaisha haraka na ni kwa muda tu (1:4-7). Hata matimizo yale makubwa ya mkusanya-kundi lazima yapitishiwe mtu mwingine labda asiyestahili sana (2:18, 19). “Ubatili” katika Kiebrania, unamaanisha “mvuke” au “pumzi.”

◆ 1:9)—Ni kwa njia gani “jambo jipya hakuna chini ya jua”?

Katika kawaida za kimaumbile zinazojirudia-rudia katika maisha ya kila siku ambazo zinaangaziwa na jua, hakuna kitu kilicho kipya kabisa. Hata mavumbuzi “mapya” yanakuwa sana-sana ni matumizi ya kanuni ambazo tayari Yehova alikuwa ametumia katika uumbaji. Lakini “chini ya jua” Yehova ametokeza matukio mapya ya kiroho yenye matokeo fulani juu ya wanadamu.—Ona Mnara wa Mlinzi, Machi 1, 1987, kurasa 27-9.

◆ 2:2—Je! ni kosa kuwa na wakati mzuri?

Hapana, si kosa. Kicheko, au kuwa na wakati mzuri, kunaweza kusaidia kuifanya akili iache kwa muda kufikiria matatizo aliyo nayo mtu, lakini matatizo hayo hayaondoki. Kwa hiyo kujaribu kupata furaha ya kweli kwa kufanya-fanya shangwe ni “kichaa” (NW); si jambo la akili. Vivyo hivyo, kuona “raha” hakutatui matatizo ya maisha. Hivyo, kufanya-fanya shangwe na anasa kunatofautishwa na furaha inayotokana na kuwa na baraka ya Yehova juu ya kazi ya mtu.—2:24.

Somo kwetu sisi: Inatupasa sisi tutii shauri la Sulemani tusifuatie mazidio ya vitu vya kimwili na tusifanye shabaha yetu yote iwe ni kuwa na maono mapya yenye kusisimua maishani. Bali, inatupasa tuwe ‘wema mbele za Yehova’ kwa kumtii yeye. Ndipo sisi tutakapofurahia baraka yake ya “hekima na maarifa na furaha.” —2:26.

Wakati kwa Kila Jambo

Soma sura 3 na 4. Sulemani hakuwa akitilia nguvu kuwa na maoni ya kutazamia misiba tu maishani (3:1-9). Bali, yeye alikuwa akionyesha kwamba wanadamu hawawezi kabisa kubadili jambo ambalo Mungu ameanza kulitendesha kazi (3:14). Katika habari hiyo, wanadamu si bora kuliko wanyama (3:19-21). Kwa hiyo mwelekeo wa ushirikiano (4:9-12) ni wenye kuthawabisha sana kuliko roho ya mashindano (4:4).

◆ 3:11—Mungu amefanyaje kila kitu “kizuri kwa wakati wake”?

Neno “kizuri” linamaanisha pia “chema, kilicho sawa, kinachofaa.” Katika wakati wayo yenyewe, mahali palipo sawa ambamo kila kazi ya Mungu inafaa ndani ya kusudi lake patafunuliwa. Mungu amefanya mambo mengi yawe ‘mazuri’ kwa wanadamu. Kwa mfano, yeye aliwapa wanadamu mwanzo mkamilifu katika Edeni. Yeye alitabiri kuja kwa Uzao wenye kukomboa wakati mtu alipoanguka katika dhambi. Katika wakati ulio sawa, Mungu aliupeleka Uzao huo. Na, jambo lililokuwa ‘zuri’ kuliko yote ni kwamba Yehova aliufanya Uzao huo uwe Mfalme wa Ufalme Wake.

◆ 4:6—Je! Sulemani alikuwa akitetea maisha ya kuchukua mambo kwa urahisi tu?

Hapana. Lakini Sulemani alionelea kwamba kazi ngumu na kufanya mambo kwa ujuzi mwingi ili mtu ajipatie faida tu kuliongoza mara nyingi kwenye mashindano na ubishani mkali (4:4). Halafu tena, jambo hilo linaweza kutokeza matatizo na hata kuingiza mtu kaburini mapema. (1 Timotheo 6:9, 10) Kwa hiyo, maoni yenye usawaziko ni nini? Uridhike na pato lenye upungufu pamoja na amani, badala ya kufanya pato liwe maradufu pamoja na kazi yenye magumu mengi na ugomvi.

Somo kwetu sisi: Sasa ndio wakati wa kutafuta kwanza UfaIme wa Mungu badala ya mapendezi ya kibinafsi ya kujitakia makuu (3:1). Inatupasa tufanye kazi kwa ushirikiano pamoja na Wakristo wenzetu badala ya kuifanya tukiwa tumejitenga peke yetu (4:9-12). Kwa njia hiyo, tunaweza kupokea msaada na kitia-moyo kinachohitajiwa kujapokuwa na magumu na upinzani.

Ibada ya Kweli Inaridhisha

Soma sura 5 na 6. Kwa kuwa Yehova ni mwenye nguvu zote, ni lazima sisi tuchukue uhusiano wetu pamoja naye kwa uzito, si kutenda kwa upumbavu na kutazamia akubali “kafara” yetu (5:1, 2). Mtu anayeogopa Mungu anapokea uradhi kutokana na kutumia utajiri wake wa vitu vya kimwili, lakini mtu anayeuweka kwa ubahili hapati mfurahio wo wote.—Linganisha 5:18-20 pamoja na 6:2, 3.

◆ 5:2—Shauri hili linatumikaje?

Inatupasa tumiminie Mungu mioyo yetu, lakini lazima tujilinde dhidi ya maneno ya kushtukia tu, yasiyofikiriwa, kwa sababu ya ukuu na adhama yake. (Zaburi 62:8) Badala ya kuzunguka-zunguka, inatupasa tutumie maneno mepesi, ya kutoka moyoni. (Mathayo 6:7) Kwa maneno matano tu ya Kiebrania, Musa aliomba sana kwa ajili ya Miriamu na akapokea jibu la kupendelewa.​—Hesabu 12:13.

◆ 6:9—Ni nini “kutanga-tanga kwa tamaa (kwa nafsi, NW)”?

“Nafsi” hapa ina maana ya “tamaa yenye kuita nafsi.” Kwa hiyo usemi huo unamaanisha utafutaji usio na kikomo wa kuridhisha tamaa zisizoweza kutimizwa. Jambo hilo linatofautishwa na “kuona kwa macho” (“kuona pale karibu na macho,” NW), yaani, kuelekeana na magumu ya maisha kama yalivyo. Hivyo, kwa kujua kwamba ni UfaIme wa Mungu tu unaoweza kuleta badiliko la kweli kweli, inatupasa turidhike na tusiruhusu tamaa zisizopatana na hali za kweli au zisizoweza kufikiwa zitunyime amani.

Somo kwetu sisi: Katika mahali petu pa ibada, ni lazima tujiendeshe wenyewe kwa adhama na tunapaswa kuwa wasikivu (5:1). Ni lazima pia tuwe wenye haraka kutimiza wajibu wetu mbalimbali mbele za Yehova. Ikiwa tumefunga ndoa, hiyo inatia ndani kutimiza nadhiri yetu ya ndoa.—5:4.

Maneno ya Hekima

Soma sura 7 na 8. Mkusanya-kundi anafikiria tokeo linaloleta fikira nzito la kifo (7:1-4) na thamani ya hekima(7:11, 12, 16-19); anaonya pia dhidi ya mwanamke mbaya (7:26). Shauri linatolewa juu ya mambo kama vile kutenda kwa hekima kuelekea watawala (8:2-4) na kutowaka kwa hasira kwa sababu ya matendo yasiyo haki.​—8:11-14.

◆ 7:28—Je! maneno haya yanawashushia heshima wanawake?

Inaonekana kwamba kiwango cha kiadili kilichokuwa kwa wakati huo kilikuwa chini sana. Hivyo, Sulemani alikuwa akisema juu ya uhaba wa wanaume au wanawake waadilifu wakati huu. Miongoni mwa watu elfu moja, ilikuwa vigumu kupata mwanamume mmoja mwadilifu, na ilikuwa vigumu hata zaidi kupata mwanamke mmoja mwadilifu. Hata hivyo, Biblia inasema juu ya “mwanamke bora” na “mke hodari.” (Ruthu 3:11; Mithali 31:10, NW) Huenda pia mstari huu ukawa wa kiunabii, kwa maana Yehova hajapata kamwe kupewa utii mkamilifu na mwanamke hata mmoja, ijapokuwa amepata kupewa na mwanamume mmoja—Yesu Kristo.

◆ 8:8—Mkusanya-kundi alikuwa akisema juu ya nini hapa?

Alikuwa akisema juu ya kifo. Hakuna mtu anayeweza kuzuia kani ya uhai isiondoke katika chembe zake ili aahirishe siku ya kufa. Katika vita inayopigwa pamoja na kifo adui yetu sisi sote kwa ujumla, hakuna mtu anayeweza kuondolewa wajibu wa kupatwa nacho au apeleke mwingine wa kupatwa nacho badala yake. (Zaburi 49:7-9) Hata waovu wakiwa na njama zao za vipengee hawataepuka kifo.

Somo kwetu sisi: Ingawa mali za kimwili zimekuwa mradi wa maisha wa wengi, ni hekima ya kutii Mungu tu inayoweza kuongoza kwenye uzima wa milele. (7:12; Luka 12:15) Kutamani sana zile ‘siku za kale nzuri’ hakutatufanyia mambo yawe mazuri zaidi. (7:10, NW). Bali, mambo ‘yatakuwa mazuri’ kwetu ikiwa tu tutaendelea kuogopa Mungu.—8:5, 12, NW.

Hekima za Maisha

Soma sura 9 na 10. Uhai ni wenye thamani kubwa, na Mungu anatutaka sisi tuufurahie (9:4, 7). Kwa kuwa sisi hatuna uongozi juu ya matokeo ya maisha (9:11, 12), ni vizuri zaidi kutii hekima ya kimungu, ingawa watu walio wengi hawaithamini (9:17). Kwa sababu ya mashaka-mashaka ya maisha, inatupasa tulinde moyo wetu (10:2) tujizoeze tahadhari katika yote tunayofanya, na kutenda kwa hekima yenye mafaa.​—10:8-10.

◆ 9:1​—Ni jinsi gani kazi za waadilifu zimo katika mkono wa Mungu?

Ingawa balaa linawajia wenye hekima na waadilifu, jambo hilo linatukia kwa ruhusu ya Mungu tu, naye hatawaacha kamwe. Kwa ‘mkono’ wa Mungu, au uwezo uliotumiwa naye, waadilifu wataweza ama kukombolewa kutoka kwenye jaribu ama kutiwa nguvu walivumilie. (1 Wakorintho 10:13) Kukumbuka uhakika huu kunaweza kufariji mtumishi wa Yehova wakati magumu yanapotukia.

◆ 10:2, NW—Ni jinsi gani moyo uko kwenye mkono wa kuume?

“Mkono wa kuume” mara nyingi unaonyesha hali ya upendeleo. (Mathayo 25:33) Kwa hiyo uhakika wa kwamba moyo wa mtu mwenye hekima uko “kwenye mkono wa kuume wake” unaonyesha kwamba huo unamsukuma afuatie mwendo mwema, ulio na upendeleo. Lakini mpumbavu hana kusudio jema na anatenda kipumbavu na isivyofaa. Kuwa na moyo wake “mkono wa kushoto” wake kunaonyesha kwamba yeye anasukumwa kufuata kijia kibaya.

Somo kwetu sisi: Kwa kuwa kifo cha ghafula kinaweza kuangukia ye yote kati yetu (9:12), inatupasa tuwe tukitumia maisha yetu katika utumishi wa Yehova ikiwa kifo chetu kitatukia kisimamishe kila kitu (9:10). Tunahitaji pia kuwa wenye ujuzi mwingi katika utumishi wetu kwa sababu kutoweza kazi, hata katika mambo yale mepesi kama kuchimba shimo au kupasua miti, kunaweza kutudhuru sisi wenyewe na wengine.—10:8, 9.

Ujana na Kusudi la Maisha

Soma sura 11 na 12. Sisi sote tunapaswa kuzoea ukarimu na kuchukua hatua ya kukata maneno (11:1-6). Vijana wanaotumia vizuri wakati na nishati zao katika kumtumikia Muumba hawatakuwa na majuto baadaye katika maisha (11:9, 10). Bali, wao watakuwa na uradhi wa kufurahisha Mungu kabla hawajapoteza afya na nguvu zao. —12:1-7; ona Mnara wa Mlinzi, Januari 15, 1979, ukurasa 21.

◆ 11:1, NW—Ni nini linalomaanishwa na ‘kurusha mkate’ hivyo?

Mkate ndio mkongojo wa kutegemezea maisha. Kurusha juu ya “maji” ni kuagana na kitu chenye thamani. Hata hivyo, “wewe utaupata tena,” kwa maana kwa njia isiyotazamiwa mtu mkarimu atarudishiwa malipo.—Luka 6:38.

◆ 12:12—Kwa sababu gani maoni mabaya hivyo yatolewe juu ya vitabu?

Kwa kulinganishwa na Neno la Yehova yale mabuku ‘yasiyo na mwisho’ ya ulimwengu yana mawazo ya kibinadamu tu. Nyingi za fikira hizo zinaiga akili ya Shetani. (2 Wakorintho 4:4) Kulingana na hilo, “kusoma sana” vitabu kama hivyo vya kilimwengu kunatoa thamani ndogo yenye kudumu.

Somo kwetu sisi: Kama Sulemani, inatupasa sisi tutafakari juu ya yale ambayo Neno la Mungu linasema juu ya maisha. Ndipo azimio letu la kuogopa na kutii Mungu litakapotiwa nguvu. Kujua kwamba Yehova anatuhangaikia kindani (12:13, 14) kunatuvuta karibu zaidi naye.

Basi, sisi na ‘tumwogope Mungu wa kweli na kushika amri zake.’ Huo ndio wajibu wetu na utatuletea furaha inayodumu.