Walevi Wa Kiroho—Wao Ni Nani?

“Ole wa taji ya kiburi ya walevi wa Efraimu.”—ISAYA 28:1.

 1. Ni matazamio gani mazuri ambayo wengi wamehisi, lakini je, matumaini yao yatatimizwa?

TUNAISHI katika nyakati zenye kusisimua. Watu wengi wamesisimuliwa na mabadiliko yenye kutazamisha ya kisiasa kuzunguka ulimwengu na kuona Umoja wa Mataifa ukihusika zaidi. Katika Desemba 1989 Detroit Free Press lilisema hivi: “Sayari hii iingiapo miaka ya 1990, amani imetokea ghafula.” Gazeti la Kirusi lilitangaza hivi: “Tunajitayarisha kufua panga zetu kuwa majembe,” naye waziri mkuu wa Umoja wa Mataifa akatangaza rasmi hivi: “Hatumo tena katika ile vita baridi.” Ndiyo, matumaini yamekuwa juu, na pasipo shaka, mandhari ya ulimwengu inabadilika. Hivi karibuni zaidi, vita ya Ghuba imeonyesha jinsi mabadiliko huenda yakatokea kwa haraka. Lakini je! ulimwengu huu uliopo utafikia wakati wa amani na usalama wa kweli, pamoja na manufaa zote zinazoufuata? Jibu ni la. Kwa hakika, hatari kubwa sana inachemka ambayo itatikisa ulimwengu huu mpaka kwenye misingi yao! Ni hatari ambayo katika hiyo dini inahusika kwa kina kirefu.

 2. Hali ya leo imelinganaje na ile katika Israeli na Yuda za kale?

² Hatari hiyo iliwekewa kivuli na matukio katika Israeli ya kale na Yuda wakati wa karne za nane na saba K.W.K. Huko nyuma, pia, watu walifikiri kwamba huenda ikawa walikuwa wamepata amani. Lakini Mungu, kupitia nabii wake Isaya, alionya kwamba tumaini lao la amani lilikuwa kisingizio, ambacho kingefichuliwa upesi. Kwa njia iyo hiyo leo, Yehova, kupitia Mashahidi wake, aonya ainabinadamu kwamba wanadanganyika ikiwa wanatumaini kupata amani yenye kudumu kupitia jitihada za kibinadamu. Acheni tusome onyo la kiunabii la Yehova na kuona jinsi linavyotumika leo. Linapatikana katika sura ya 28 ya Isaya na liliandikwa kabla ya 740 K.W.K., yaelekea kuwa wakati wa utawala wa Mfalme Peka mwovu wa Israeli na wa Mfalme Ahazi mpotovu wa Yuda.

“Walevi wa Efraimu”

 3. Isaya alitamka shutumu gani lenye kushtua?

³ Katika mstari wa 1 wa sura ya 28, tunagutushwa na taarifa yenye kushtua: “Ole wa taji ya kiburi ya walevi wa Efraimu, na ua la uzuri wa fahari yake linalonyauka, lililo kichwani mwa bonde linalositawi, la hao walioshindwa na divai!” Lo! jinsi Waisraeli walivyoshtuka kusikia shutumu hilo kali! Ni nani waliokuwa hawa “walevi wa Efraimu”? Ni nini iliyokuwa ‘taji yao ya kiburi’? Na ni nini ‘kichwa cha bonde linalositawi’? Jambo la maana hata zaidi, maneno hayo yanatudokezea nini leo?

 4. (a) Efraimu na bonde linalositawi vilikuwa nini? (b) Kwa nini Israeli ilihisi usalama?

⁴ Kwa kuwa Efraimu lilikuwa taifa kubwa kupita yote ya yale makabila kumi ya Israeli, neno “Efraimu” nyakati nyingine lilirejezea ufalme mzima wa kaskazini. Kwa hiyo “walevi wa Efraimu” walikuwa hasa walevi wa Israeli. Mji mkuu wa Israeli ulikuwa Samaria, ambao ulikuwa kwenye kimo cha juu kichwani mwa bonde lenye rutuba. Kwa hiyo usemi “kichwani mwa bonde linalositawi [lenye rutuba, NW]” hurejezea Samaria. Wakati maneno hayo yalipoandikwa, ufalme wa Israeli ulikuwa wenye ufisadi sana, kusema kidini. Zaidi ya hilo, ulikuwa umeingia katika mapatano ya kisiasa na Siria dhidi ya Yuda na sasa ulihisi salama. (Isaya 7:1-9) Hilo lingebadilika karibuni. Hatari ilikuwa inakaribia, ndiyo sababu Yehova alitangaza “ole wa taji ya kiburi ya walevi wa Efraimu.”

 5. (a) Taji ya kiburi ya Israeli ilikuwa nini? (b) Walevi wa Efraimu walikuwa nani?

⁵ Ni nini iliyokuwa “taji ya kiburi”? Taji ni ishara ya mamlaka ya kifalme. Kwa wazi, “taji ya kiburi” ilikuwa hali ya Israeli ukiwa ufalme wenye kujitawala, bila kutegemea Yuda. Jambo fulani lingetukia ambalo lingeharibu hali ya kujitawala ya Israeli. Ni nani, basi, waliokuwa “walevi wa Efraimu”? Pasipo shaka, walikuwako walevi halisi katika Israeli, kwa kuwa Samaria ulikuwa kitovu cha ibada ya kipagani yenye uasherati. Hata hivyo, Biblia hunena juu ya aina mbaya zaidi ya ulevi. Kwenye Isaya 29:9, tunasoma hivi: “Wamelewa wala si kwa mvinyo; wamewaya-waya wala si kwa sababu ya kileo.” Hiyo ilikuwa aina ya ulevi wa kiroho, ulevi mchafu uliokuwa wenye kuleta kifo. Viongozi wa Israeli—hasa viongozi wake wa kidini—kwa wazi walitaabishwa na ulevi wa kiroho kama huo.

 6. Ni nini kilichofanya Israeli ya kale ilewe?

⁶ Ni nini kilichosababisha ulevi wa kiroho wa Israeli? Kwa msingi, yalikuwa mapatano yao na Siria dhidi ya Yuda, ambayo yaliwapa viongozi wa taifa hisia njema ya kuwa na usalama. Ulevi huo wa kiroho ulifanya Israeli isione mambo kama yalivyokuwa kikweli. Kama vile mlevi halisi, taifa hilo lilikuwa na maoni ya kutazamia mazuri, ijapokuwa hakukuwa na sababu ya kufanya hivyo. Tena, Israeli ilivaa mapatano yake na Siria yenye kulevya kwa kiburi, kama ua la uzuri. Lakini, kama asemavyo Isaya, lilikuwa ua la uzuri lenye kufifia ambalo halingedumu kwa muda mrefu zaidi.

7, 8. Zijapokuwa hisia zake njema, Israeli ya kale ilikuwa karibu kupokea nini?

⁷ Isaya akazia hilo katika sura ya 28, mstari wa 2: “Tazama, Bwana [Yehova, NW] ana mmoja aliye hodari, mwenye nguvu; kama dhoruba ya mvua ya mawe, tufani iharibuyo, kama dhoruba ya maji mengi yafurikayo, ndivyo atakavyotupa chini kwa mkono.” Ni nani huyo aliyekuwa “mmoja aliye hodari, mwenye nguvu”? Katika wakati wa Israeli ya kale, ilikuwa ile Milki ya Ashuru yenye nguvu nyingi. Serikali hiyo ya ulimwengu katili na isiyo na huruma ingekuja juu ya Israeli kama dhoruba yenye ngurumo ya gharika ya maji yenye nguvu. Kukiwa na matokeo gani?

⁸ Isaya aendelea kusema: “Taji ya kiburi ya walevi wa Efraimu itakanyagwa kwa miguu; na ua la uzuri wa fahari yake linalonyauka, lililo kichwani mwa bonde linalositawi, litakuwa kama tini iliyotangulia kuiva kabla ya wakati wa hari, ambayo, aionapo yeye aiangaliaye, huila mara anapoishika mkononi mwake.” (Isaya 28:3, 4) Kwa Ashuru, mji mkuu wa Israeli, Samaria ulikuwa kama tini iliyoiva, tayari kuchumwa na kumezwa. Mapatano ya Israeli na Siria yaliyo kama ua la uzuri yangekanyagiwa chini kwa miguu. Yangekosa thamani wakati siku ya kufanya hesabu ingekuja. Hata jambo baya zaidi, utukufu wayo wa kujitawala ulio kama taji ungepondwa-pondwa chini ya miguu ya adui Mwashuri. Ni msiba mkuu kama nini!

“Kuhani na Nabii Wamekosa”

 9. Kwa nini huenda ikawa Yuda ingetazamia ujumbe bora kutoka kwa Yehova kuliko ule uliopokewa na Israeli ya kale?

⁹ Ndiyo, kutozwa hesabu vibaya sana kulingojea Israeli, na kama vile Yehova Mungu alikuwa ameonya, kutozwa hesabu huko kulikuja katika mwaka 740 K.W.K. wakati Samaria ilipoharibiwa na Ashuru na ufalme wa kaskazini ukakoma kuwako kama taifa linalojitawala. Kilichotokea kwa Israeli ya kale kinasimama kama onyo linalotia hofu kwa dini bandia isiyo na imani leo, kama tutakavyoona. Lakini namna gani ufalme-dada ya Israeli, Yuda, upande wa kusini? Katika wakati wa Isaya hekalu la Yehova lilikuwa likitumika katika Yerusalemu bado, mji mkuu wa Yuda. Ukuhani ulikuwa ukifanya kazi huko bado, na manabii kama vile Isaya, Hosea, na Mika walisema katika jina la Yehova. Basi, Yehova alikuwa na ujumbe gani kwa Yuda?

10, 11. Ni hali gani yenye kuchukiza iliyokuwako katika Yuda?

¹⁰ Isaya aendelea kutuambia hivi: “Lakini hawa nao [yaani, makuhani na manabii wa Yerusalemu] wamekosa kwa divai, wamepotea kwa kileo; kuhani na nabii wamekosa kwa kileo.” (Isaya 28:7a) Kwa wazi, viongozi wa kidini wa Yuda walikuwa wamelewa pia. Ni yamkini kwamba, kama vile katika Israeli, baadhi yao walikuwa walevi katika maana halisi, na kama ndivyo, hilo lilikuwa fedheha. Sheria ya Mungu ilikataza kwa wazi vileo kwa makuhani walipokuwa wakitumikia katika hekalu. (Walawi 10:8-11) Ulevi wa halisi katika nyumba ya Mungu ungalikuwa uasi wenye kushtua wa Sheria ya Mungu.

¹¹ Hata hivyo, jambo lenye uzito zaidi ni kwamba kulikuwako ulevi wa kiroho katika Yuda. Kama vile Israeli ilivyokuwa imejipanga upande wa Siria, ndivyo Yuda ilivyotafuta usalama kupitia mapatano na Ashuru. (2 Wafalme 16:5-9) Kujapokuwa kuwako kwa hekalu la Mungu na manabii wake, Yuda ilitumainia binadamu hali ilipaswa kuweka uhakika wayo katika Yehova Mungu. Zaidi ya hilo, wakiisha kufanya mapatano hayo yasiyo ya hekima, viongozi wao walijihisi kutokuwa na wasiwasi kama jirani zao wa kaskazini waliokuwa walevi kiroho. Mtazamo wao wa kutojali ulikuwa chukizo kwa Yehova.

12. Matokeo yangekuwa gani kutokana na ulevi wa kiroho wa Yuda?

¹² Isaya aendelea kusema hivi: “Wamemezwa kwa divai, wamepotea kwa kileo; hukosa katika maono, hujikwaa katika hukumu. Maana meza zote zimejaa matapiko na uchafu, hapana mahali palipo safi.” (Isaya 28:7b, 8) Yaelekea, katika hali yao ya kulewa, baadhi yao walitapika kihalisi katika hekalu. Lakini kwa ubaya hata zaidi, makuhani na manabii ambao walipaswa kutoa mwongozo wa kidini walikuwa wakitapika uchafu wa kiroho. Zaidi ya hilo, isipokuwa wachache walio waaminifu, hukumu za manabii zilikuwa zimepotoka, na waliona mbele mambo bandia kwa taifa. Yehova angeadhibu Yuda kwa ajili ya uchafu huo wa kiroho.

Walevi wa Kiroho Leo

13. Ni hali gani iliyokuwako katika karne ya kwanza W.K. iliyo na ulinganifu na ile iliyokuwa katika Israeli na Yuda, na ni hali gani iliyo na ulinganifu na hiyo leo?

¹³ Je! unabii huo mbalimbali wa Isaya ulikuwa na utimizo kwa Israeli wa kale tu na Yuda? Hasha. Yesu na mtume Paulo pia walinukuu maneno yake juu ya ulevi wa kiroho na kuyatumia kwa viongozi wa kidini wa wakati wao. (Isaya 29:10, 13; Mathayo 15:8, 9; Warumi 11:8) Leo, vilevile, hali kama ile iliyokuwa wakati wa Isaya imezuka—wakati huu ni katika Jumuiya ya Wakristo, tengenezo la kidini la ulimwenguni pote ambalo hudai kumwakilisha Mungu. Badala ya kuchukua msimamo imara kwa ajili ya kweli na kumtegemea Yehova, Jumuiya ya Wakristo, ya Ukatoliki na Uprotestanti, huweka imani yao katika ulimwengu. Hivyo yapepesuka huku na huku bila uthabiti, kama walevi wa Israeli na Yuda. Walevi wa kiroho wa mataifa hayo ya kale walikuwa kivuli hasa cha viongozi wa kiroho wa Jumuiya ya Wakristo leo. Acheni tuone ni jinsi gani hasa.

14. Viongozi wa kidini wa Jumuiya ya Wakristo wamelewaje kama vile viongozi wa Samaria na Yerusalemu ya kale?

¹⁴ Kama vile Samaria na Yerusalemu, Jumuiya ya Wakristo imekunywa sana divai ya mapatano ya kisiasa. Katika 1919 ilikuwa miongoni mwa wadhamini wakubwa zaidi wa Ushirika wa Mataifa. Ingawa Yesu alisema kwamba Wakristo hawangekuwa sehemu ya ulimwengu, viongozi wa Jumuiya ya Wakristo husitawisha mahusiano na viongozi wa kisiasa. (Yohana 17:14-16) Divai ya kiroho ya utendaji kama huo ni yenye kuamsha makasisi. (Linganisha Ufunuo 17:4.) Wao huonea shangwe kuombwa mashauri na wanasiasa na kushirikiana na wakuu wa ulimwengu huu. Kama tokeo, hawana mwongozo wa kweli wa kiroho kutoa. Wanatapika uchafu badala ya kunena ule ujumbe safi wa kweli. (Sefania 3:9) Kuona kwao kukiwa kwa njia isiyo dhahiri na iliyovurugika, wao si viongozi salama kwa ainabinadamu.—Mathayo 15:14.

“Amri Juu ya Amri”

15, 16. Watu wa siku za Isaya waliitikiaje maonyo yake?

¹⁵ Katika karne ya nane K.W.K., Isaya alifichua mwendo wenye kosa wa viongozi wa kiroho wa Yuda hasa. Wao waliitikiaje? Walichukia jambo hilo! Isaya alipodumu katika kupigia mbiu maonyo ya Mungu, viongozi wa kidini walijibu vikali hivi: “[Mtu] atamfundisha nani maarifa? atamfahamisha nani habari hii? Je! ni wale walioachishwa maziwa, walioondolewa matitini?” (Isaya 28:9) Ndiyo, je! Isaya alifikiri kwamba alikuwa akiongea na vitoto vidogo? Viongozi wa kidini wa Yerusalamu walijifikiria kuwa wanaume walio watu wazima, walioweza kabisa kujifanyia maamuzi. Hawakuhitaji kusikiliza vikumbusho vyenye kusumbua-sumbua vya Isaya.

¹⁶ Wanadini hao hata walifanyia mzaha kazi ya kuhubiri ya Isaya. Walimwimbia hivi: “Kwa maana ni amri juu ya amri, amri juu ya amri; kanuni juu ya kanuni, kanuni juu ya kanuni; huku kidogo na huku kidogo.” (Isaya 28:10) ‘Isaya huendelea kujirudia-rudia,’ walidai. ‘Yeye huendelea kusema: “Hivi ndivyo Yehova ameamuru! Hivi ndivyo Yehova ameamuru! Hiki ndicho kiwango cha Yehova! Hiki ndicho kiwango cha Yehova!”’ Katika Kiebrania cha kwanza, Isaya 28:10 ni shairi lenye vina vya kujirudia-rudia, kama tu shairi la shule ya watoto wachanga. Na hivyo ndivyo nabii alivyoonekana kwa viongozi wa kidini hao, mwenye kurudia-rudia na wa kitoto.

17. Wengi leo huitikiaje ujumbe wenye kuonya unaopigwa mbiu na Mashahidi wa Yehova?

¹⁷ Katika karne ya kwanza W.K., kazi ya kuhubiri ya Yesu na wanafunzi wake ilisikika vivyo hivyo kuwa ya kurudia-rudia na isiyo ya ki-mambo-leo. Wale waliomfuata Yesu walionekana kwa viongozi wa kidini Wayahudi kuwa waliolaaniwa, washamba wasio wa ki-mambo-leo, watu wa kawaida wasio na elimu. (Yohana 7:47-49; Matendo 4:13) Mashahidi wa Yehova leo mara nyingi huonwa kwa njia iyo hiyo. Wao hawakuhudhuria seminari za Jumuiya ya Wakristo, nao hawatumii majina ya vyeo ya kujidai makuu au semi za kitheolojia kama makasisi. Kwa hiyo wenye vyeo vya juu katika Jumuiya ya Wakristo huwapuuza, wakiwaza kwamba wanapaswa kujishusha kwenye cheo chao kiwapasacho, na kuwastahi zaidi hawa viongozi wa kidini.

18. Viongozi wa kidini leo husahau jambo gani?

¹⁸ Hata hivyo, kuna jambo fulani ambalo viongozi wa kidini hao husahau. Hata ingawa wakuu wa siku za Isaya walikataa ujumbe wake, alikuwa akinena kweli na maonyo yake yalitimizwa kikweli! Vivyo hivyo, maonyo wanayotoa Mashahidi wa Yehova leo ni ya kweli. Yana msingi imara katika Neno la Mungu la kweli, Biblia. (Yohana 17:17) Kwa hiyo, yatatimizwa.

Kutozwa Hesabu

19. Yuda ililazimishwaje kusikiza wageni wenye kusema lugha ya kugugumiza?

¹⁹ Kwenye Isaya 28:11, tunasoma hivi: “Kwa midomo ya [kigugumizi cha, NW] watu wageni, na kwa lugha nyingine atasema na watu hawa.” Fundisho la Isaya lilisikika kama usemi wa kigeni usioeleweka kwa Yuda. Ingawa Yuda iliokoka tisho la Kiashuri lililoshinda Israeli, wakati ulipofika Yehova alishughulika na Yuda kwa kutumia mgeni mwingine, Nebukadreza. (Yeremia 5:15-17) Lugha ya Kibabuloni ilisikika kuwa kali na ya kugugumiza kwa Waebrania hao. Lakini walilazimishwa kuisikiza wakati Yerusalemu na hekalu layo ilipoharibiwa katika 607 K.W.K. na wakaaji wakavutwa kwenda uhamishoni Babuloni. Katika njia iyo hiyo leo, Jumuiya ya Wakristo karibuni italazimika kuteseka kwa sababu, kama Yuda ya zamani, imepuuza waadhi za Yehova.

20, 21. Mashahidi wa Yehova hupiga mbiu habari gani bila kukoma, lakini viongozi wa kidini wa Jumuiya ya Wakristo hukataa kufanya nini?

²⁰ Unabii unasema hivi juu ya watu kama hao: “Ambao aliwaambia, Hii ndiyo raha yenu, mpeni raha yeye aliyechoka; huku ndiko kuburudika; lakini hawakutaka kusikia. Kwa sababu hiyo neno la BWANA [Yehova, NW] kwao litakuwa hivi, amri juu ya amri, amri juu ya amri; kanuni juu ya kanuni, kanuni juu ya kanuni; huku kidogo na huku kidogo; ili waende na kuanguka nyuma, na kuvunjwa, na kunaswa, na kuchukuliwa.”—Isaya 28:12, 13.

²¹ Bila kukoma, kama vile Isaya alivyosema ujumbe wa Mungu, Mashahidi wa Yehova huambia Jumuiya ya Wakristo kwamba yapaswa kuweka tumaini layo katika neno la Yehova. Lakini inakataa kusikiliza. Kwayo, Mashahidi huonekana wakiongea kwa lugha ngeni. Hunena lugha isiyoeleweka kwa jumuiya hiyo. Jumuiya ya Wakristo inakataa kumpa pumziko yule aliyechoka kwa kuongea juu ya Ufalme wa Mungu na ule ulimwengu mpya ujao. Badala ya kufanya hivyo, imelewa kwa divai ya uhusiano wayo na ulimwengu huu. Inapendelea kuunga mkono masuluhisho ya kisiasa kwa matatizo ya ainabinadamu. Kama Wayahudi wa siku za Yesu, yenyewe haijatafuta mahali pa Ufalme pa kupumzika, nayo haitaambia wengine juu ya mahali hapo.—Mathayo 23:13.

22. Yehova ajulisha viongozi wa kidini jambo gani?

²² Kwa sababu hiyo, maneno ya Isaya ya kiunabii yajulisha makasisi kwamba Yehova hatanena sikuzote kwa njia ya Mashahidi Wake wasio na dhara. Karibuni, Yehova atatekeleza “amri [yake] juu ya amri, kanuni juu ya kanuni,” na matokeo yatakuwa msiba mkuu kwa Jumuiya ya Wakristo. Viongozi wayo wa kidini na makundi yao ‘watavunjwa, na kunaswa, na kuchukuliwa.’ Ndiyo, kama Yerusalemu wa kale, mifumo ya kidini ya Jumuiya ya Wakristo itaharibiwa kabisa kabisa. Hiyo itakuwa tukio lisilotazamiwa, lenye kushtua kama nini! Nalo ni tokeo lenye kuogofya kama nini kwa sababu makasisi hupendelea ulevi wa kiroho, badala ya vikumbusha vya Yehova!

Waweza Kueleza?

◻ Walevi wa Efraimu walikuwa nani, na ni nini kilichowafanya walewe?

◻ Taji za kiburi za walevi wa Efraimu zilikanyagwaje kwa miguu?

◻ Isaya alifichua hali gani ya kifedheha katika Yuda?

◻ Leo tunaona wapi ulevi wa kiroho?

◻ Kwa nini Jumuiya ya Wakristo inapaswa kusikiza lile lililotukia kwa taifa la kale la Yuda?