MBINGU
Neno la Kiebrania sha·ma′yim (sikuzote likiwa katika wingi), ambalo hutafsiriwa “mbingu,” yaelekea lina maana ya kimsingi ya kitu ambacho kiko juu au kilichokwezwa. (Zb 103:11; Met 25:3; Isa 55:9) Asili ya neno la Kigiriki la mbingu (ou·ra·nos′) haijulikani kwa hakika.
Mbingu za Kihalisi. Maana kamili ya mbingu za kihalisi inatolewa na neno hilo la lugha-awali. Kwa kawaida muktadha hutoa habari za kutosha zinazowezesha kuamua ni eneo lipi la mbingu za kihalisi linalomaanishwa.
Mbingu za anga-hewa la dunia. Neno “mbingu” laweza kutumika kuhusu jumla kamili ya anga-hewa la dunia ambamo matone ya umande na sakitu hufanyizwa (Mwa 27:28; Ayu 38:29), ambamo ndege huruka (Kum 4:17; Met 30:19; Mt 6:26), ambamo pepo huvuma (Zb 78:26), ambamo radi humweka (Lu 17:24), na ambamo mawimbi huelea na kudondosha mvua, theluji, au mawe ya barafu (Yos 10:11; 1Fa 18:45; Isa 55:10; Mdo 14:17). Wakati mwingine humaanisha “anga,” yaani, kuba au tao lililoko juu ya dunia.—Mt 16:1-3; Mdo 1:10, 11.
Kwa ujumla kanda hii ya anga-hewa inalingana na eneo pana au “anga [Kieb., ra·qi′aʽ]” iliyofanyizwa kwenye kipindi cha pili cha uumbaji, kinachoelezwa katika Mwanzo 1:6-8. Ni wazi kwamba maandiko ya Mwanzo 2:4; Kutoka 20:11; 31:17 yanarejelea “mbingu” hizo yanaposema juu ya uumbaji wa “mbingu na dunia.”—Ona EXPANSE.
Wakati eneo pana la anga-hewa lilipofanyizwa, maji ya uso wa dunia yalitenganishwa na maji mengine yaliyo juu ya eneo pana hilo. Jambo hilo linaeleza juu ya ule usemi unaotumiwa kuhusiana na Mafuriko ya dunia yote ya siku za Noa, kwamba “chemchemi zote za kilindi kikubwa cha maji zilitobolewa na malango ya mbinguni yakafunguliwa.” (Mwa 7:11; linganisha Met 8:27, 28.) Yaelekea wakati wa hayo Mafuriko, yale maji yaliyoning’inizwa juu ya hilo eneo pana yalishuka kana kwamba ni kupitia mitaro fulani, vilevile yakiwa mnyesho wa mvua. Baada ya lindi hilo kubwa kububujika likaisha, ni kana kwamba ‘malango hayo ya mbinguni yalifungwa.’—Mwa 8:2.
Anga za juu. “Mbingu” za kihalisi zinatapakaa kwenye anga-hewa ya dunia na kusambaa hadi kwenye maeneo ya anga za juu zenye magimba ya nyota, “jeshi lote la mbinguni”—jua, mwezi, nyota, na kilimia. (Kum 4:19; Isa 13:10; 1Ko 15:40, 41; Ebr 11:12) Mstari wa kwanza wa Biblia unaeleza juu ya uumbaji wa mbingu hizo za nyota kabla ya dunia kusitawishwa iweze kukaliwa na binadamu. (Mwa 1:1) Mbingu hizi zinatokeza utukufu wa Mungu, hali kadhalika eneo pana la anga-hewa, hizo zote zikiwa ni kazi ya “vidole” vya Mungu. (Zb 8:3; 19:1-6) “Sheria za mbingu” zilizowekwa na Mungu huongoza magimba hayo yote ya kimbingu. Wataalamu wa nyota, wajapokuwa na vyombo vyao vya kisasa na ujuzi wa hali ya juu wa hisabati, wangali hawawezi kuzielewa kikamili sheria hizo. (Ayu 38:33; Yer 33:25) Hata hivyo, magunduzi yao yanathibitisha mwanadamu hawezi kupima mbingu hizo au kuhesabu magimba ya nyota. (Yer 31:37; 33:22; ona STAR.) Hata hivyo zimehesabiwa na kupewa majina na Mungu.—Zb 147:4; Isa 40:26.
“Katikati ya mbingu” na ‘miisho ya mbingu.’ Usemi “katikati ya mbingu” hutumika kuhusu eneo lililomo katika eneo pana la anga-hewa la dunia ambamo ndege, kama vile tai, hurukia. (Ufu 8:13; 14:6; 19:17; Kum 4:11 [Kieb., “moyo wa mbingu”]) Wenye kufanana kidogo na usemi huo ni “kati ya dunia na mbingu.” (1Nya 21:16; 2Sa 18:9) Ni wazi kukaribia kwa washambulizi wa Babiloni kutoka “mwisho wa mbingu” kunamaanisha wanamjia kutoka upeo ulio mbali (mahali ambako huonekana dunia na anga zinakutana na jua huonekana kutoka na kutua). (Isa 13:5; linganisha Zb 19:4-6.) Hali moja na hiyo, ni wazi “kutoka katika miisho minne ya mbingu” hurejelea ncha nne za dira, basi kuonyesha kuenea robo zote nne za dunia. (Yer 49:36; linganisha Da 8:8; 11:4; Mt 24:31; Mk 13:27.) Kama ambavyo mbingu zinavyoizunguka dunia pande zote, uonaji wa Yehova wa kila kitu “chini ya mbingu zote” unatia ndani tufe lote la dunia.—Ayu 28:24.
Anga yenye mawingu. Neno jingine, sha′chaq la Kiebrania, hutumiwa pia kurejelea ‘anga zenye mawingu’ au mawingu yazo. (Kum 33:26; Met 3:20; Isa 45:8) Mzizi wa neno hilo unamaanisha kitu ambacho kimepondwa kikawa laini au kilichosagwa, kama vile “mavumbi membamba” (sha′chaq) kwenye Isaya 40:15. Maana hii inafaa kwa njia iliyo dhahiri kwa kuwa mawingu hutungamana wakati hewa yenye joto, yenye kupanda kutoka duniani, inapofanywa iwe baridi kufikia kile kinachoitwa kiwango cha kufanyiza umande, na mvuke wa maji ulio ndani yake huoevywa kuwa chembechembe ndogo ambazo wakati mwingine huitwa mavumbi ya maji. (Linganisha Ayu 36:27, 28; ona CLOUD.) Jambo la ziada lenye kuonyesha kwamba maana hiyo inafaa ni kwamba kuba la samawati la anga linasababishwa na kuenezwa kwa miale ya jua na molekuli za gesi na chembe nyingine (kutia ndani mavumbi) zinazoifanyiza anga-hewa. Kupitia tendo la Mungu la kufanyiza anga-hewa hiyo, ni kana kwamba ‘ametandaza anga iwe ngumu kama kioo cha kuyeyushwa,’ akiweka mpaka hususa, au mtengano ulio wazi, kwenye kuba la samawati la anga-hewa iliyo juu ya mwanadamu.—Ayu 37:18.
“Mbingu za mbingu.” Usemi “mbingu za mbingu” huonwa kuwa unarejelea mbingu zilizo juu zaidi na ungetia ndani mweneo kamili wa mbingu za kihalisi, hata ziwe zimesambaa kadiri gani, kwa kuwa mbingu zimejitanua kutoka kwenye dunia kwenda pande zote.—Kum 10:14; Hes 9:6.
Sulemani, aliyekuwa mjenzi wa hekalu katika Yerusalemu, alisema kwamba “ndiyo, mbingu za mbingu” haziwezi kumtoshea Mungu. (1Fa 8:27) Akiwa ndiye Muumba wa mbingu, cheo cha Yehova kiko juu ya wote, na “jina lake peke yake liko juu sana lisiweze kufikiwa. Utukufu wake uko juu ya dunia na mbingu.” (Zb 148:13) Yehova hupima mbingu za kihalisi kwa njia rahisi kama vile mwanadamu angeweza kupima kidude fulani kwa kunyoosha vidole vyake iwe kwamba kidude hicho kimo katikati ya ncha za kidole gumba na kile kidole kidogo. (Isa 40:12) Taarifa ya Sulemani haimaanishi kwamba Mungu hana makao hususa. Wala haimaanishi kwamba yeye yuko kila mahali katika maana ya kwamba kihalisi amesambaa kotekote na yumo ndani ya kila kitu. Jambo hilo linaonyeshwa na uhakika wa kwamba Sulemani vilevile alisema Yehova husikia “mbinguni, makao yako yaliyofanywa imara,” yaani, mbingu za milki ya roho.—1Fa 8:30, 39.
Kwa hiyo, katika njia ya kihalisi, neno “mbingu” lina maana pana. Ingawa huenda likarejelea maeneo ya mbali zaidi ya anga ya ulimwengu wote mzima, linaweza pia kurejelea kitu ambacho kiko juu tu, au kilichokwezwa, kufikia kiwango kinachopita kile cha kawaida. Kwa njia hiyo, wale ambao wamepanda merikebu zinazotoswatoswa na dhoruba husemekana kuwa “hupanda juu mbinguni, hushuka mpaka chini.” (Zb 107:26) Pia, wajenzi wa Mnara wa Babeli walikusudia kusimamisha jengo ili “kilele chake kiwe mbinguni,” yaani, ghorofa refu sana kana kwamba yenye kugusa mawingu. (Mwa 11:4; linganisha Yer 51:53.) Nao unabii kwenye Amosi 9:2 huwasema wanadamu ni kana kwamba ‘wanaenda juu mbinguni’ katika jitihada ya bure ya kuepa hukumu za Yehova, kwa wazi hilo likimaanisha wangejaribu kutorokea maeneo yenye milima iliyoinuka.
Mbingu za Kiroho. Maneno hayohayo ya lugha ya awali yanayotumiwa kwa ajili ya mbingu za kihalisi yanatumiwa pia kuhusu mbingu za kiroho. Kama ilivyokwisha kuonyeshwa, Yehova Mungu hakai katika mbingu za kihalisi, kwa kuwa ni Roho. Hata hivyo, kwa kuwa ndiye “Aliye Juu na Aliyeinuka Sana” anayekaa “kileleni” (Isa 57:15), maana ya msingi inayoonyeshwa na neno la lugha ya Kiebrania kuwa ni kile ambacho ‘kimeinuliwa’ au ‘kuinuka’ inafanya hilo lifae kueleza juu ya Mungu kuwa ‘katika makao yaliyoinuliwa ya utakatifu na uzuri.’ (Isa 63:15; Zb 33:13, 14; 115:3) Akiwa ndiye Mfanyizaji mbingu za kihalisi (Mwa 14:19; Zb 33:6), Yehova pia ndiye Mmiliki wazo. (Zb 115:15, 16) Lolote analopendezwa kufanya ndani yazo, yeye hufanya, kutia ndani matendo ya kimuujiza.—Zb 135:6.
Kwa hiyo, katika maandiko mengi, “mbingu” huwakilisha Mungu mwenyewe na cheo chake cha enzi kuu. Kiti chake cha ufalme kiko mbinguni, yaani, katika milki ya roho ambayo yeye hutawala juu yake pia. (Zb 103:19-21; 2Nya 20:6; Mt 23:22; Mdo 7:49) Akiwa katika cheo chake kilicho juu zaidi au kinachopita vyote, ni kana kwamba Yehova ‘hutazama chini’ kuelekea mbingu za kihalisi na dunia (Zb 14:2; 102:19; 113:6), na pia akiwa katika cheo hicho kilichoinuka yeye husema, hujibu maombi, na kutoa hukumu. (1Fa 8:49; Zb 2:4-6; 76:8; Mt 3:17) Kwa hiyo twasoma kwamba Hezekia na Isaya, wakiwa wanakabiliana na tisho kali, ‘waliendelea kusali na kuzililia mbingu ili kupata msaada.’ (2Nya 32:20; linganisha 2Nya 30:27.) Yesu, pia, alitumia mbingu kuwakilisha Mungu alipokuwa akiwauliza viongozi wa kidini ikiwa chanzo cha ubatizo wa Yohana kilikuwa ni kutoka “mbinguni au kwa wanadamu.” (Mt 21:25; linganisha Yoh 3:27.) Yule mwana mpotevu alikiri kuwa ametenda dhambi “juu ya mbingu” na vilevile dhidi ya baba yake mwenyewe. (Lu 15:18, 21) Kwa hiyo, “ufalme wa mbinguni,” haumaanishi tu kwamba makao yake ni mbingu za kiroho na unatawala kutoka huko, bali pia kwamba huo ndio “ufalme wa Mungu.”—Da 2:44; Mt 4:17; 21:43; 2Ti 4:18.
Pia kwa sababu ya cheo cha kimbingu cha Mungu, wanadamu na malaika pia waliinua mikono na nyuso zao kuelekea mbinguni katika kumwitia atende (Kut 9:22, 23; 10:21, 22), katika kutoa kiapo (Da 12:7), na katika sala (1Fa 8:22, 23; Omb 3:41; Mt 14:19; Yoh 17:1). Katika Kumbukumbu la Torati 32:40, Yehova anajisema ni kana kwamba ‘anainua mkono wake kuelekea mbinguni kwa kiapo.’ Kupatana na Waebrania 6:13, ni wazi hilo lamaanisha kwamba Yehova hujiapia.—Linganisha Isa 45:23.
Makao ya kimalaika. Pia mbingu za kiroho ni ‘makao yanayofaa’ ya wana wa roho wa Mungu. (Yuda 6; Mwa 28:12, 13; Mt 18:10; 24:36) Usemi ‘jeshi la mbinguni,’ ambao mara nyingi unahusu uumbaji wa nyota, wakati mwingine unahusu wana hawa wa kimalaika wa Mungu. (1Fa 22:19; linganisha Zb 103:20, 21; Da 7:10; Lu 2:13; Ufu 19:14.) Kwa hiyo, pia, “mbingu” hupewa utu kana kwamba zinawakilisha tengenezo hilo la kimalaika, lile “kutaniko la watakatifu.”—Zb 89:5-7; linganisha Lu 15:7, 10; Ufu 12:12.
Zinapowakilisha Utawala. Tumeona kwamba mbingu zaweza kurejelea Yehova Mungu katika cheo chake cha mwenye enzi kuu yote. Kwa hiyo, Danieli alipomwambia Nebukadreza kwamba jambo ambalo kwa wakati wake lingempata mtawala huyo wa Babiloni lingemfanya ‘ajue kwamba mbingu zinatawala,’ ilimaanisha jambo lile moja sawa na kujua “kuwa Aliye Juu Zaidi ni Mtawala katika ufalme wa wanadamu.”—Da 4:25, 26.
Hata hivyo, kando na kurejelea Mwenye Enzi Kuu Yote Aliye Juu Zaidi, usemi “mbingu” waweza pia kurejelea mamlaka nyinginezo zenye kutawala ambazo zimekwezwa au kuinuliwa juu ya watu zinaowatawala. Ile nasaba yenyewe ya wafalme wa Babiloni ambayo Nebukadreza aliwakilisha, inaelezwa katika Isaya 14:12 kuwa kama nyota, “mwenye kung’aa, mwana wa mapambazuko.” Kwa kulishinda Yerusalemu mwaka 607 K.W.K., nasaba hiyo ya Babiloni iliinua kiti chake cha enzi “juu ya nyota za Mungu,” kwa wazi “nyota” hizo zikirejelea mstari wa Daudi wa wafalme Wayudea (kama vile aambavyo Mrithi wa kiti cha ufalme cha Daudi, Kristo Yesu, anavyoitwa “nyota nyangavu ya asubuhi” katika Ufu 22:16; linganisha Hes 24:17). Basi, kwa kupindua kiti cha ufalme cha mstari wa Daudi kilichopewa na Mungu mamlaka ya kutawala nasaba ya Babiloni ilijikweza hadi mbinguni. (Isa 14:13, 14) Ukuu huo uliotukuka na milki yenye kuenea mbali ni mambo yaliyowakilishwa katika ndoto ya Nebukadreza na mti wa mfano ambao urefu wake “ulifika mbinguni.”—Da 4:20-22.
Mbingu mpya na dunia mpya. Kuhusianisha “mbingu” na mamlaka zenye kutawala husaidia kuelewa maana ya usemi “mbingu mpya na dunia mpya” unaopatikana katika Isaya 65:17; 66:22 na kunukuliwa na mtume Petro katika 2 Petro 3:13. Ikionyesha uhusiano huo, Cyclopaedia ya M’Clintock na Strong (1891, Buku la 4, ukur. 122) inaeleza hivi: “Katika Isa. 65, 17, mbingu mpya na dunia mpya zafananisha serikali mpya, ufalme mpya, watu wapya.”
Kama vile “dunia” inavyoweza kurejelea jamii ya watu (Zb 96:1; ona EARTH), ndivyo, pia, “mbingu” zinavyoweza kufananisha nguvu zenye kutawala zilizo juu au serikali inayotawala “dunia” hiyo. Unabii unaoonyesha ahadi ya “mbingu mpya na dunia mpya,” ambao ulitolewa na Isaya, ulishughulika hapo kwanza na kurudishwa kwa Israeli kutoka uhamisho wa Babiloni. Waisraeli walipoirudia nchi yao ya nyumbani, waliingia katika mfumo mpya wa mambo. Koreshi Mkuu alitumiwa na Mungu katika njia kubwa katika kutokeza kurudishwa huko. Wakiwa wamerudi Yerusalemu, Zerubabeli (mzao wa Daudi) alitumika akiwa gavana, na Yoshua akiwa kuhani mkuu. Kupatana na kusudi la Yehova, mpango huo mpya wa serikali, au “mbingu mpya,” uliwaelekeza na kuwasimamia watu waliotawalwa. (2Nya 36:23; Hag 1:1, 14) Hivyo, kama mstari wa 18 wa Isaya sura ya 65 ulivyotabiri, Yerusalemu likawa “sababu ya kushangilia na watu wake kuwa sababu ya kufurahi.”
Hata hivyo, nukuu la Petro laonyesha kwamba utimizo wa wakati ujao ulipasa kutazamiwa, kwa msingi wa ahadi ya Mungu. (2Pe 3:13) Kwa kuwa katika kisa hiki ahadi ya Mungu inahusiana na kuwapo kwa Kristo Yesu, kama inavyoonyeshwa katika mstari wa 4, lazima “mbingu mpya na dunia mpya” ziwe zinahusu Ufalme wa Mungu wa Kimasihi na utawala wao juu ya watawaliwa walio watiifu. Kupitia ufufuo wake na kupaa kwenye mkono wa kuume wa Mungu, Kristo Yesu akawa “juu zaidi kuliko mbingu” (Ebr 7:26) kwa kuwa hapo yeye aliwekwa “juu zaidi kuliko kila serikali na mamlaka na nguvu na utawala na kila jina . . . si katika mfumo huu wa mambo tu, bali pia katika ule ujao.”—Efe 1:19-21; Mt 28:18.
Wakristo walio wafuasi wa Yesu, wakiwa “washiriki wa mwito wa mbinguni” (Ebr 3:1), wamepewa mgawo na Mungu kuwa “warithi” katika muungano pamoja na Kristo, ambaye kupitia kwake Mungu alikusudia “kukusanya tena pamoja vitu vyote.” “Vitu vilivyo mbinguni,” yaani, wale walioitiwa uzima wa kimbingu, ndio wa kwanza kukusanywa katika muungano pamoja na Mungu kupitia Kristo. (Efe 1:8-11) Urithi wao “umewekwa akiba mbinguni.” (1Pe 1:3, 4; Kol 1:5; linganisha Yoh 14:2, 3.) “Wameandikishwa” na “uraia” wao uko mbinguni. (Ebr 12:20-23; Flp 3:20) Hao ndio wanaokuwa “Yerusalemu Jipya” lililoonekana katika njozi ya Yohana likiwa kama ‘linashuka kutoka mbinguni kwa Mungu.’ (Ufu 21:2, 9, 10; linganisha Efe 5:24-27.) Kwa kuwa hapo mwanzo njozi hii inasemekana ni ya “mbingu mpya na dunia mpya” (Ufu 21:1), basi sehemu hizo mbili zinawakilishwa katika yale yanayoelezwa baadaye. Kwa hiyo lazima hizo “mbingu mpya” ziwe zinawakilisha Kristo pamoja na “bibi-arusi” wake, lile “Yerusalemu Jpya,” na ile “dunia mpya” inawakilishwa na ‘wanadamu’ ambao ndio wanaotawalwa nao na kupokea baraka za utawala wao, kama inavyoonyeshwa katika mstari wa 3 na wa 4.
Kupitilia mbali kwa mbingu na dunia ya kwanza. Njozi ya Yohana inarejelea kupitilia mbali kwa “mbingu ya kwanza na dunia ya kwanza.” (Ufu 21:1; linganisha 20:11.) Katika Maandiko ya Kigiriki ya Kikristo, serikali za kidunia na vikundi vyake vya watu zinaonyeshwa zikiwa chini ya utawala wa Shetani. (Mt 4:8, 9; Yoh 12:31; 2Ko 4:3, 4; Ufu 12:9; 16:13, 14) Mtume Paulo alirejelea “majeshi ya roho waovu katika mahali pa kimbingu,” pamoja na serikali zake, mamlaka, na watawala wa ulimwengu. (Efe 6:12) Kwa hiyo kupitilia mbali kwa “mbingu ya kwanza” ni kuonyesha mwisho wa serikali za kisiasa pamoja na Shetani na roho wake waovu. Kitambulisho hicho cha “mbingu ya kwanza” chapatana na uhakika wa kwamba punde tu kabla ya taarifa inayohusu ‘kupitilia mbali kwa mbingu ya kwanza,’ Yohana alikuwa ameona njozi ya kushindwa kabisa kwa vikosi vya Shetani na kutupwa kwa Shetani ndani ya “abiso.” (Ufu 19:19–20:3) Raia wa kidunia wa utawala wa Shetani wanaangamizwa kabla ya kutupwa kwake ndani ya abiso, kama inavyoonyeshwa kwenye Ufunuo 19:17, 18. (Linganisha 1Yo 2:15-17.) Maelezo juu ya mbingu na dunia kuharibiwa kwa moto katika 2 Petro 3:7-12 yanalingana na zile njozi katika Ufunuo.
Kushushwa kwa Killichokwezwa. Kwa sababu mbingu zinawakilisha kilichokwezwa, kushushwa kwa vitu vile amavyo vimekwezwa nyakati nyingine huwakilishwa na kupinduliwa au ‘kutikiswa’ au ‘kusukwasukwa’ kwa mbingu. Husemekana kuwa Yehova ‘aliutupa chini uzuri wa Israeli kutoka mbinguni mpaka duniani’ wakati wa kuangamizwa kwake. Uzuri huo ulihusisha ufalme wake na watawala wa wana-wafalme na uweza wao, na uzuri huo uliteketezwa kana kwamba ni kwa moto. (Omb 2:1-3) Lakini Babiloni ambayo ilishinda Israeli, baadaye “mbingu” yake ilisukwasukwa na “dunia” yake kutikiswa wakati Waamedi na Waajemi walipoipindua Babiloni na miungu yake ya kimbingu ikakosa kujimudu na ikashindwa kuiokoa isipoteze milki yake juu ya nchi hiyo.—Isa 13:1, 10-13.
Vivyo hivyo, ilitabiriwa kwamba cheo cha Edomu kilichoinuka juu mbinguni hakingemwokoa asiharibiwe na kwamba upanga wa hukumu wa Yehova ungelowana katika miinuko yake, au “mbingu,” asiwe na msaada wowote kutoka kwa chanzo chochote cha kimbingu, au kilichokwezwa. (Isa 34:4-7; linganisha Oba 1-4, 8.) Wale wenye kusema maneno ya majivuno makubwa, wakisema kwa mtindo wa kujikweza kana kwamba ‘wanaweka kinywa chao mbinguni,’ hakika wataangamia. (Zb 73:8, 9, 18; linganisha Ufu 13:5, 6.) Jiji la Kapernaumu lilikuwa na sababu ya kuhisi limependelewa kwa sababu ya uangalifu liliopewa na Yesu na huduma yake. Hata hivyo, kwa kuwa lilishindwa kuitikia kazi zake zenye nguvu nyingi, Yesu aliuliza hivi, “Je, labda utainuliwa mpaka mbinguni?” na badala yake akatabiri hivi, “Utashuka chini mpaka katika Kaburi.”—Mt 11:23.
Kutiwa Giza kwa Mbingu. Mara nyingi kutiwa giza kwa mbingu au kwa magimba ya nyota hutumiwa kuwakilisha kuondolewa kwa hali za fanaka, zilizo nzuri, na mahali pake kuchukuliwa na mataraja na hali za kutisha, zenye kusononesha, kama vile wakati mawingu yenye giza husitiri nuru yote mchana na usiku. (Linganisha Isa 50:2, 3, 10.) Matumizi haya ya mbingu kuhusiana na mtazamo wa kiakili wa wanadamu yanafanana kwa namna fulani na usemi wa kale wa Kiarabu, “Mbingu yake imeanguka duniani,” unaomaanisha kwamba ukuu au ufanisi wa mtu umedidimia mno. Pia unafanana na usemi wa Kijerumani cha kisasa, “Aus allen Himmeln fallen” (kihalisi, kuanguka kutoka kwa mbingu zote), hilo likitoa wazo la kukatishwa tamaa vibaya sana na kuvunjika moyo kabisa.
Siku kama hiyo ya giza ilifikia Yuda katika utimizo wa hukumu ya Yehova kupitia nabii wake Yoeli, nayo ilifikia kilele chake kwenye kuharibiwa kwa Yuda na Babiloni. (Yoe 2:1, 2, 10, 30, 31; linganisha Yer 4:23, 28.) Ilionekana ni kama tumaini lolote la kupata msaada kutoka kwenye chanzo cha kimbingu lilinyauka, na kama ilivyotabiriwa kwenye Kumbukumbu la Torati 28:65-67, wakawa katika “hofu usiku na mchana,” bila faraja wala tumaini wakati wa asubuhi yenye uangavu wa jua wala wakati wa jioni yenye uangavu wa mwezi. Hata hivyo, Yehova kupitia nabii huyohuyo, Yoeli, aliwaonya adui zake kwamba wangepatwa na hali hiyohiyo wakati yeye angetekeleza hukumu juu yao. (Yoe 3:12-16) Ezekieli na Isaya walitumia picha hiyohiyo ya kitamathali katika kutabiri juu ya hukumu ya Mungu juu ya Misri na juu ya Babiloni mtawalia.—Eze 32:7, 8, 12; Isa 13:1, 10, 11.
Mtume Petro alinukuu unabii wa Yoeli kwenye siku ya Pentekoste wakati alipokuwa akiusihi umati wa wasikilizaji ‘waokolewe kutoka katika kizazi hiki kilicho kombo.’ (Mdo 2:1, 16-21, 40) Watu wasioitikia wa kizazi hicho waliuona wakati wa giza lenye hatari wakati Waroma walipozingira na hatimaye kuteketeza Yerusalemu miaka inayopungua 40 baadaye. Hata hivyo, kabla ya Pentekoste, Yesu alikuwa ametoa unabii kama huo na kuonyesha ungetimizwa wakati wa kuwapo kwake.—Mt 24:29-31; Lu 21:25-27; linganisha Ufu 6:12-17.
Udumifu wa Mbingu za Kihalisi. Elifazi Mtemani alisema hivi juu ya Mungu: “Tazama! Yeye hana imani na watakatifu wake, na mbingu zenyewe kwa kweli si safi machoni pake.” Hata hivyo, Yehova alimwambia Elifazi kwamba yeye na waandamani wake wawili hawakuwa‘wamesema mambo ya kweli kunihusu mimi kama mtumishi wangu Ayubu.’ (Ayu 15:1, 15; 42:7) Tofauti na hilo, Kutoka 24:10 hutaja kuwa mbingu kuwa zinawakilisha utakato. Kwa hiyo, ndani ya Biblia hamna sababu inayotajwa ya Mungu kuziharibu mbingu za kihalisi.
Jambo la kwamba mbingu za kihalisi ni za kudumu linaonyeshwa na uhakika wa kwamba hizo zinatumiwa katika tashbihi zinazohusu vitu ambavyo ni vya milele na milele, kama vile matokeo ya amani, yenye uadilifu ya Ufalme wa Daudi uliorithiwa na Mwana wa Mungu. (Zb 72:5-7; Lu 1:32, 33) Kwa hivyo, maandiko kama vile Zaburi 102:25, 26 yanayosema juu ya mbingu kuwa kama ‘zinaangamia’ na ni kama ‘zinabadilishwa kama vazi lililochakaa’ hayapasi kueleweka katika maana ya kihalisi.
Kwenye Luka 21:33, Yesu anasema kwamba “mbingu na dunia zitapitilia mbali, lakini maneno yangu hayatapitilia mbali kamwe.” Inaonekana maana ya usemi huo ni kama ile ya Mathayo 5:18: “Kwa kweli ninawaambia ninyi kwamba mbingu na dunia zingepitilia mbali upesi zaidi [au, “ni rahisi zaidi mbingu na dunia kupitilia mbali”; Lu 16:17] kuliko herufi moja ndogo zaidi au nukta moja ya herufi kupitilia mbali kutoka katika Sheria na mambo yote yasitukie.”
Zaburi 102:25-27 yakazia umilele na hali ya kutoweza kuharibika ya Mungu, lakini uumbaji wake wa halisi wa mbingu na dunia unaweza kuharibika, yaani, ungeweza kuangamizwa—kama hilo lingelikuwa kusudi la Mungu. Tofauti na maisha ya milele ya Mungu, udumifu wa sehemu yoyote ya uumbaji wake halisi haijitegemezi. Kama inavyoonekana duniani, uumbaji wa halisi ni lazima uendele kuwa na utaratibu wa kufanywa upya iwapo utadumu au kudumisha umbo lake la sasa. Inadokezwa kuwa mbingu za halisi zinategemea mapenzi na nguvu za kuhifadhi za Mungu kwenye Zaburi 148, ambapo, baada ya hutaja jua, mwezi, na nyota, pamoja na sehemu nyingine za uumbaji wa Mungu, mstari wa 6 wasema kwamba Mungu “huendelea kuvisimamisha milele, mpaka wakati usio na kipimo. Amelitoa sharti, nalo halitapitilia mbali.”
Maneno ya Zaburi 102:25, 26 yanamhusu Yehova Mungu, lakini mtume Paulo anayanukuu kumhusu Yesu Kristo. Hiyo ni kwa sababu Mwana mzaliwa-pekee wa Mungu alikuwa Wakili wa kibinafsi wa Mungu katika kuumba ulimwengu wote mzima wa halisi. Paulo anautofautisha udumifu wa Mwana na ule wa uumbaji wa halisi, ambao Mungu, iwapo angekusudia iwe hivyo, angeweza ‘kuukunja kama kanzu’ na kuuweka kando.—Ebr 1:1, 2, 8, 10-12; linganisha 1Pe 2:3, klz-chn.
Semi Mbalimbali za Kishairi na Kitamathali. Kwa sababu mbingu za halisi hutimiza sehemu muhimu katika kutegemeza na kufanikisha maisha duniani—kupitia jua kuangaza, mvua, umande, pepo zenye kuburudisha, na faida nyinginezo za anga-hewa—mbingu zinatajwa kishairi kuwa ‘ghala zuri’ la Yehova. (Kum 28:11, 12; 33:13, 14) Yehova hufungua “milango” yake ili abariki watumishi wake, kama vile wakati aliposababisha mana, “nafaka ya mbinguni,” ishuke juu ya ardhi. (Zb 78:23, 24; Yoh 6:31) Mawingu kama “mitungi ya maji” katika vyumba vya juu vya ghala hilo, na mvua hunya ni kana kwamba inapita katika “malango,” mambo fulani, kama vile milima au hata uingiliaji-kati wa kimuujiza wa Mungu, yakifanya uoevukaji (utoneshaji) wa maji na mvua inayofuatia katika kanda fulani hususa. (Ayu 38:37; Yer 10:12, 13; 1Fa 18:41-45) Kwa upande mwingine, nyakati nyingine tendo la kuondolewa kwa baraka za Mungu lilisababisha mbingu zilizo juu ya nchi ya Kanaani ‘zifungwe,’ zikaonekana kuwa ngumu na kukosa unywelevu kama chuma na zikawa zenye uangavu kama metali iliyo na rangi ya shaba, zikiwa na anga-hewa lililojaa vumbi, lisilo na mvua.—Law 26:19; Kum 11:16, 17; 28:23, 24; 1Fa 8:35, 36.
Jambo hilo linamsaidia mtu aelewe ile picha inayoonyeshwa kwenye Hosea 2:21-23. Akiwa ametabiri matokeo mabaya ya ukosefu wa uaminifu wa Israeli, sasa Yehova anaeleza juu ya wakati wa kurudishwa kwake na baraka zenye kufuata. Katika siku hiyo, yeye asema hivi, “Nitazijibu mbingu, mbingu nazo zitaijibu dunia; dunia nayo itaijibu nafaka na divai tamu na mafuta; vitu hivyo navyo vitajibu Yezreeli.” Kwa wazi hilo lawakilisha ombi la Israeli kupata baraka ya Yehova kupitia ule msururu wa mambo ya uumbaji wa Yehova uliotajwa humu. Ni kwa sababu hiyo kwamba vitu hivyo vinaonwa ni kama vina utu, kwa hiyo, ni kana kwamba vinaweza kuuliza jambo, au kutoa ombi. Israeli wanaomba nafaka, divai, na mafuta; nazo bidhaa hizo, hutafuta chakula chao cha mimea na maji kutoka ardhini, nayo dunia, ili itoe mahitaji hayo, inahitaji (au inaomba kitamathali) jua, mvua, na umande kutoka mbinguni; nazo mbingu (hadi sasa zikiwa ‘zimefungwa’ kwa sababu ya tendo la kuondolewa kwa baraka za Mungu) zaweza kuitikia tu iwapo Mungu anakubali ombi hilo na kurudishia taifa hilo kibali chake, na hivyo atie katika mwendo ule mzunguko wa uzalishaji. Unabii huo unatoa uhakikisho kwamba yeye atafanya hivyo.
Kwenye 2 Samweli 22:8-15, ni wazi Daudi anatumia umbo la dhoruba kubwa mno ili kuwakilisha matokeo ya uingiliaji-kati wa Mungu kwa niaba ya Daudi, akimwokoa na adui zake. Ukali wa dhoruba hiyo ya mfano unasukasuka msingi wa mbingu, nazo ‘zinainama’ pamoja na mawingu yenye kuelea chini. Linganisha hali za dhoruba halisi zinazosimuliwa kwenye Kutoka 19:16-18; pia zile semi za kishairi kwenye Isaya 64:1, 2.
Yehova, “Baba wa mianga ya mbinguni” (Yak 1:17), mara nyingi hutajwa kuwa ‘amezitandaza mbingu,’ ni kama vile mtu angetandaza kitambaa cha hema. (Zb 104:1, 2; Isa 45:12) Mbingu, lile eneo pana la anga-hewa wakati wa mchana na pia zile mbingu zenye nyota wakati wa usiku, zinaonekana kama turubali lenye umbo la kuba kwa maoni ya binadamu akiwa duniani. Kwenye Isaya 40:22 tashbihi ni ile ya kutandaza “shashi bora,” badala ya hema lenye kitambaa kigumu. Jambo hilo linatoa usimulizi kuhusu uzuri ulio laini wa turubali hilo la kimbingu. Katika usiku usio na mwingu yale maelfu ya nyota, hakika, hufanyiza utando ulio kama shashi uliotandazwa juu ya mandhari-nyuma laini iliyo nyeusi ya anga. Pia ikumbukwe kwamba hata lile kundi-nyota linalojulikana kuwa Via Lactea, au Njia ya Kimaziwa, ulimo mfumo wetu wa jua, linaonekana kama utando ulio kama shashi likiangaliwa kutoka duniani.
Kutokana na yaliyotangulia ni wazi kwamba ni lazima sikuzote muktadha ufikiriwe katika kuamua maana ya semi hizo za kitamathali. Kwa hiyo, wakati Musa alipotoa wito kwa “mbingu na dunia” zitumike zikiwa mashahidi wa mambo aliyotangazia Israeli, ni wazi kwamba yeye hakumaanisha uumbaji usio na uhai bali, badala yake, wale wakaaji wenye akili waliokaa katika mbingu na dunia. (Kum 4:25, 26; 30:19; linganisha Efe 1:9, 10; Flp 2:9, 10; Ufu 13:6.) Ndiyo maana ya mbingu na dunia kushangilia anguko la Babiloni, kwenye Yeremia 51:48. (Linganisha Ufu 18:5; 19:1-3.) Vivyo hivyo ni lazima pia ziwe ni mbingu za kiroho ‘zinazotiririsha uadilifu,’ kama inavyoelezwa katika Isaya 45:8. Katika visa vinginevyo maana inazihusu mbingu halisi lakini zinatajwa kitamathali kuwa zinashangilia au kupaaza sauti. Yehova anapokuja kuihukumu dunia, kama inavyoelezwa katika Zaburi 96:11-13, mbingu, pamoja na dunia, bahari, na mashamba, yanaonekana yakiwa na furaha. (Linganisha Isa 44:23.) Pia mbingu za halisi humsifu Muumba wazo, kama vile kifaa fulani kilichoundwa vizuri kinavyomletea sifa msanii aliyekitokeza. Basi, zinasema juu ya nguvu, hekima, na utukufu wa Yehova.—Zb 19:1-4; 69:34.
Kupanda kwenda Mbinguni. Katika 2 Wafalme 2:11, 12 nabii Eliya anasemekana kuwa ‘akipanda katika dhoruba ya upepo kuelekea mbinguni.’ Mbingu zinazotajwa hapa ni mbingu za anga-hewa ambamo dhoruba za upepo hutokea, si mbingu za kiroho aliko Mungu. Eliya hakufa wakati wa kupaa huko, bali aliendelea kuishi miaka kadhaa baada ya usafirisho wake wa kimbingu kutoka kwa Elisha aliyemrithi. Wala Eliya hakupaa kwenye mbingu za kiroho baada ya kufa kwake, kwa kuwa Yesu, alipokuwa duniani, alisema waziwazi kwamba “hakuna mtu ambaye amepanda kuingia mbinguni.” (Yoh 3:13; ona ELIJAH No. 1 (Elisha Succeeds Him).) Katika Pentekoste, Petro vilevile alisema kumhusu Daudi kwamba yeye “hakupanda mbinguni.” (Mdo 2:34) Kihalisi, katika Maandiko hamna chochote cha kuonyesha kwamba watumishi wa Mungu walipewa fursa ya kuwa na tumaini la kimbingu kabla ya kuja kwa Kristo Yesu. Kwa mara ya kwanza tumaini hilo linaonekana katika semi za Yesu kwa wanafunzi wake (Mt 19:21, 23-28; Lu 12:32; Yoh 14:2, 3) nao walilielewa kikamili baada tu ya Pentekoste ya 33 W.K.—Mdo 1:6-8; 2:1-4, 29-36; Ro 8:16, 17.
Maandiko yanaonyesha kwamba Kristo Yesu alikuwa ndiye wa kwanza kupaa kutoka duniani kwenda kwenye mbingu aliko Mungu. (1Ko 15:20; Ebr 9:24) Kupitia kupaa huko na kwa yeye kukabidhi fidia ya dhabihu yake huko, ‘alifungua njia’ kwa ajili ya wale ambao wangefuata, yaani, wale washiriki waliozaliwa na roho wa kutaniko lake. (Yoh 14:2, 3; Ebr 6:19, 20; 10:19, 20) Katika ufufuo wao ni lazima hawa ‘wachukue mfano wa yule wa mbinguni,’ Kristo Yesu, kusudi wapande kwenda kwenye mbingu za roho, kwa maana “nyama na damu” haziwezi kuurithi Ufalme huo wa kimbingu.—1Ko 15:42-50.
Ni jinsi gani iwe watu walio katika “mahali pa kimbingu” wawe wangali duniani?
Mtume Paulo katika barua yake kwa Waefeso anazungumzia Wakristo walioishi duniani wakati huo kana kwamba walikuwa tayari wanafurahia cheo cha kimbingu, wakiwa wanafufuliwa na ‘kuketishwa pamoja katika mahali pa kimbingu katika muungano na Kristo Yesu.’ “ (Efe 1:3; 2:6) Muktadha huo unaonyesha kwamba Wakristo watiwa-mafuta wanaonwa kuwa hivyo na Mungu kwa sababu ‘ameagiza wawe warithi’ pamoja na Mwanaye katika urithi wa kimbingu. Wakiwa wangali duniani, wamekweza, au ‘kuinuliwa,’ kupitia kuagizwa huko. (Efe 1:11, 18-20; 2:4-7, 22) Mambo hayo pia yanasaidiwa kuelewa maana ya njozi ya mfano kwenye Ufunuo 11:12. Vilevile hiyo inatoa ufunguo wa kuelewa picha ya kinabii kwenye Danieli 8:9-12, ambako kile ambacho awali kimeonyeshwa kuwa kinawakilisha mamlaka ya kisiasa kinasemekana kuwa ‘kinaendelea kuwa kikubwa zaidi hata kikalifikia jeshi la mbinguni,’ na hata kusababisha baadhi ya jeshi hilo na nyota kuanguka duniani. Katika Danieli 12:3, watumishi hao wa Mungu walio duniani wakati huo wa mwisho uliotabiriwa wanasemekana kuwa waking’aa “milele kama nyota.” Angalia, pia, yale matumizi ya mfano ya nyota katika kitabu cha Ufunuo, sura ya 1 hadi ya 3, ambapo muktadha huo waonyesha kwamba “nyota” hizo zawakilisha watu ambao kwa wazi wanaishi duniani na wanaopatwa na mambo na vishawishi vya kidunia, “nyota” hizi zikiwa zina daraka kwa ajili ya makutaniko yaliyo chini ya utunzaji wao.—Ufu 1:20; 2:1, 8, 12, 18; 3:1, 7, 14.
Njia ya kwenda kwenye maisha ya kimbingu. Njia ya kwenda kwenye maisha ya kimbingu inahusisha mengi zaidi ya kuwa tu na imani katika fidia ya dhabihu ya Kristo na matendo ya imani katika kuyatii maagizo ya Mungu. Maandiko yaliyopuliziwa ya mitume na wanafunzi yanaonyesha kwamba ni lazima pia kuwe na wito na uchaguzi wa mtu kutoka kwa Mungu kupitia Mwanaye. (2Ti 1:9, 10; Mt 22:14; 1Pe 2:9) Mwaliko huo unahusisha hatua kadhaa, au vitendo, vinavyochukuliwa ili kumfanya mtu huyo astahili urithi wa kimbingu; nyingi kati ya hatua hizo huchukuliwa na Mungu, nyinginezo huchukuliwa na huyo aliyeitwa. Kati ya hatua hizo, au vitendo, ni Mkristo huyo ambaye ameitwa kutangazwa kuwa mwadilifu (Ro 3:23, 24, 28; 8:33, 34); ‘kuzaliwa’ awe mwana wa kiroho (Yoh 1:12, 13; 3:3-6; Yak 1:18); kubatizwa katika kifo cha Kristo (Ro 6:3, 4; Flp 3:8-11); kutiwa mafuta (2Ko 1:21; 1Yo 2:20, 27); kutakaswa (Yoh 17:17). Ni lazima huyo aliyeitwa adumishe utimilifu hadi kifo (2Ti 2:11-13; Ufu 2:10), na baada ya kujithibitisha kuwa mwaminifu katika wito na uteuzi wake (Ufu 17:14), mwishowe yeye hufufuliwa kwenye uzima wa roho.—Yoh 6:39, 40; Ro 6:5; 1Ko 15:42-49; ona ANOINTED, ANOINTING; DECLARE RIGHTEOUS; RESURRECTION; SANCTIFICATION.
Mbingu ya Tatu. Katika 2 Wakorintho 12:2-4 mtume Paulo anaeleza juu ya mtu ‘aliyenyakuliwa mpaka kwenye mbingu ya tatu’ na “kuingia katika paradiso.” Kwa kuwa katika Maandiko hamna mtajo wa mtu mwingine yeyote aliyepatwa na jambo hilo, inaelekea sana kwamba hilo lilikuwa jambo lililompata mtume huyo mwenyewe. Ingawa wengine wamejaribu kuhusianisha mtajo wa Paulo wa mbingu ya tatu na yale maoni ya marabi kwamba kulikuwa na vidato vya mbingu, naam, jumla ya “mbingu saba,” maoni hayo hayaungwi mkono katika Maandiko. Kama tulivyoona, mbingu hazitajwi kihususa kana kwamba zimegawanywa zikiwa katika madaraja au vidato, bali, badala yake, ni lazima muktadha huo utegemewe ili kuamua kama huo mtajo ni kuhusu mbingu zilizo ndani ya anga-hewa la dunia, mbingu za anga za juu, mbingu za kiroho, au kitu kingine. Kwa hiyo, inaonekana kwamba mtajo wa “mbingu ya tatu” wadokeza kiwango chenye kilele cha juu kabisa cha mchukuo ambao katika huo njozi hii ilionekana. Angalia njia ile ambayo maneno na semi zinarudiwa mara tatu katika Isaya 6:3; Ezekieli 21:27; Yohana 21:15-17; Ufunuo 4:8, bila shaka kwa kusudi la kuelezea kiwango cha juu cha sifa au wazo hilo.