Kitabu Cha Biblia Namba 28—Ezekieli

Mwandikaji: Ezekieli

Mahali Kilipoandikiwa: Babuloni

Uandikaji Ulikamilishwa: c. (karibu) 591 K.W.K.

Wakati Uliohusishwa: 613—c. (karibu) 591 K.W.K.

 1. Ni nini zilizokuwa hali za wahamishwa katika Babuloni, na ni mitihani gani mipya ambayo wao walikabiliana nayo?

KATIKA mwaka 617 K.W.K. Yehoyakini, mfalme wa Yuda, alisalimisha Yerusalemu kwa amri ya Nebukadreza, ambaye alichukua watu walio wa mbele zaidi barani humo na hazina za nyumba ya Yehova na za nyumba ya mfalme akazipeleka Babuloni. Miongoni mwa watekwa ilikuwamo familia ya mfalme na wana-wafalme; wale wanaume mashujaa, wenye uweza; mafundi na wajenzi; na Ezekieli mwana wa Buzi yule kuhani. (2 Fal. 24:11-17; Eze. 1:1-3) Wakiwa na mioyo mizito, Waisraeli hao wahamishwa walikuwa wamemaliza safari yao yenye kuchosha sana kutoka bara lenye vilima, chemchemi na mabonde kwenda kwenye moja lililo na nyanda kubwa zilizo tambarare. Sasa wao waliishi kando ya mto Kebari katikati ya milki yenye uweza, wakiwa wamezungukwa na jamii ya watu wenye desturi ngeni-ngeni na wenye ibada ya kipagani. Nebukadreza aliwaruhusu Waisraeli wawe na nyumba zao wenyewe, waweke watumishi, na kujitia katika biashara. (Eze. 8:1; Yer. 29:5-7; Ezra 2:65) Ikiwa wangekuwa wenye bidii, wangeweza kuwa wenye ufanisi. Je! wao wangeangukia mitego ya dini ya Kibabuloni na ufuatiaji wa vitu vya kimwili? Je! wao wangeendelea kumwasi Yehova? Je! wangekubali uhamisho wao kuwa nidhamu kutoka kwake? Wao wangekutana na mitihani mipya katika bara la uhamisho wao.

 2. (a) Ni manabii gani watatu waliokuwa wa kutokeza wakati wa miaka hiyo ya hatari kabla ya uharibifu wa Yerusalemu? (b) Ezekieli atajwa kwa njia gani yenye umaana mkubwa, na jina lake lamaanisha nini? (c) Ezekieli alitoa unabii wakati wa miaka gani, na ni nini linalojulikana juu ya maisha yake na kifo chake?

² Wakati wa miaka hii hatari yenye kuongoza kwenye uharibifu wa Yerusalemu, Yehova hakujinyima yeye mwenyewe wala Waisraeli utumishi mbalimbali wa nabii. Yeremia aliwekwa katika Yerusalemu lenyewe, Danieli alikuwa ndani ya baraza la Babuloni, na Ezekieli alikuwa ndiye nabii kwa wahamishwa Wayahudi katika Babuloni. Ezekieli alikuwa kuhani na nabii pia, hicho kikiwa cheo cha heshima ambacho kilifurahiwa pia na Yeremia na baadaye, Zekaria. (Eze. 1:3) Katika sehemu zote za kitabu chake atajwa mara zaidi ya 90 kuwa “mwanadamu,” hilo likiwa ni jambo la maana wakati wa kujifunza unabii wake kwa sababu, katika Maandiko ya Kigiriki ya Kikristo, Yesu arejezewa pia kuwa “Mwana wa Adamu” karibu mara 80. (Eze. 2:1; Mt. 8:20) Jina lake Ezekieli (katika Kiebrania, Yechez·qe’lʹ) lamaanisha “Mungu Huimarisha.” Ilikuwa katika mwaka wa tano wa uhamisho wa Yehoyakini, 613 K.W.K., kwamba Ezekieli akapewa utume na Yehova awe nabii. Twasoma juu yake akiwa yungali kazini mwake katika ule mwaka wa 27 wa uhamisho, miaka 22 baadaye. (Eze. 1:1, 2; 29:17) Yeye alikuwa amefunga ndoa, lakini mke wake alikufa siku ambayo Nebukadreza alianza mazingiwa yake ya mwisho juu ya Yerusalemu. (24:2, 18) Tarehe na namna ya kifo chake mwenyewe ni mambo yasiyojulikana.

 3. Ni jambo gani linaloweza kusemwa juu ya uandikaji wa Ezekieli, na pia juu ya kukubaliwa na uasilia wa kitabu cha Ezekieli?

³ Kwamba Ezekieli ndiye kwa kweli aliyeandika kitabu kilicho na jina lake na kwamba hicho chafaa kuwa kati ya vitabu vilivyokubaliwa ni jambo lisiloweza kubishaniwa. Kitabu hicho kilitiwa kati ya vitabu vilivyokubaliwa katika siku za Ezra na chaonekana katika orodha za nyakati za mapema za Kikristo, hasa sana katika orodha ya Origen. Uasilia wacho washuhudiwa pia na ufanani wa kustaajabisha ulio kati ya vifananishi vyacho na vile vya Yeremia na Ufunuo.—Eze. 24:2-12—Yer. 1:13-15; Eze. 23:1-49—Yer. 3:6-11; Eze. 18:2-4—Yer. 31:29, 30; Eze. 1:5, 10—Ufu. 4:6, 7; Eze. 5:17—Ufu. 6:8; Eze. 9:4—Ufu. 7:3; Eze. 2:9; 3:1—Ufu. 10:2, 8-10; Eze. 23:22, 25, 26—Ufu. 17:16; 18:8; Eze. 27:30, 36—Ufu. 18:9, 17-19; Eze. 37:27—Ufu. 21:3; Eze. 48:30-34—Ufu. 21:12, 13; Eze. 47:1, 7, 12—Ufu. 22:1, 2.

 4. Ni utimizo gani wa kutazamisha umekuwapo wa unabii mbalimbali wa Ezekieli?

⁴ Uthibitisho zaidi wa uasilia wapatikana katika utimizo wenye kutazamisha wa unabii mbalimbali wa Ezekieli juu ya mataifa jirani, kama vile Tiro, Misri, na Edomu. Kwa kielelezo, Ezekieli alitoa unabii wa kwamba Tiro lingefanywa ukiwa, na jambo hilo lilitimizwa kwa sehemu wakati Nebukadreza alipoteka jiji lile baada ya mazingiwa ya miaka 13. (Eze. 26:2-21) Pambano hili halikumaanisha mwisho kamili wa Tiro. Hata hivyo, hukumu ya Yehova ilikuwa kwamba Tiro lapasa kuharibiwa kikamili. Yeye alikuwa ametabiri hivi kupitia Ezekieli: “Nitakwangua hata mavumbi yake yamtoke, na kumfanya kuwa jabali tupu. . . . Nao wataweka mawe yako, na miti yako, na mavumbi yako, kati ya maji.” (26:4, 12) Yote hayo yalitimizwa zaidi ya miaka 250 baadaye wakati Aleksanda Mkuu alipokuja juu ya jiji la kisiwani la Tiro. Askari za Aleksanda walikwangua mabomoko ya jiji la barani la Tiro lililoharibiwa na kuyatupa ndani ya bahari, wakifanyiza njia kubwa ya kupita juu ya maji ya meta 800 ya kwenda kwenye jiji la kisiwani. Halafu, kwa kutumia ufundi wa hali ya juu sana wa kimazingiwa, wakapanda zile kuta za meta 46 na kuteka jiji katika 332 K.W.K. Maelfu waliuawa, na wengi zaidi wakauzwa utumwani. Kama vile Ezekieli alivyokuwa ametabiri pia, Tiro likawa ‘jabali tupu na mahali pa kutandazia nyavu.’ (26:14)a Upande ule mwingine wa Bara Lililoahidiwa, Waedomi wenye hila waliangamizwa pia, kwa utimizo wa unabii wa Ezekieli. (25:12, 13; 35:2-9)b Na, bila shaka, unabii mbalimbali wa Ezekieli juu ya uharibifu wa Yerusalemu na kurejeshwa kwa Israeli ulithibitika kuwa sahihi pia.—17:12-21; 36:7-14.

 5. Wayahudi waliitikiaje unabii mbalimbali wa mapema wa Ezekieli?

⁵ Katika miaka ya mapema ya kazi-maisha yake ya kiunabii, Ezekieli alipiga mbiu juu ya hukumu fulani za Mungu juu ya Yerusalemu lisilo na uaminifu na akaonya wahamishwa juu ya kuabudu sanamu. (14:1-8; 17:12-21) Wayahudi watekwa hawakuwa wakionyesha ishara zozote halisi za kutubu kwao. Watu wao wenye madaraka walifanya zoea la kutafuta ushauri kwa Ezekieli, lakini wao hawakuelekeza fikira zozote kwenye ujumbe mbalimbali aliowapa Ezekieli kutoka kwa Yehova. Walisonga mbele moja kwa moja na ibada yao ya sanamu na mazoea ya ufuatiaji wa vitu vya kimwili. Wao walipata mshtuko mkubwa sana kwa kupoteza hekalu lao, jiji takatifu lao, na nasaba ya wafalme wao, lakini ni wachache tu walioamshwa na jambo hilo wakawa na unyenyekevu na toba.—Zab. 137:1-9.

 6. Ni jambo gani ambalo unabii mbalimbali wa Ezekieli wa baadaye wakazia, na utakaso huu wa jina la Yehova wakaziwaje?

⁶ Unabii mbalimbali wa Ezekieli katika miaka ya baadaye ulikazia tumaini la kurejeshwa. Pia ulishutumu mataifa yaliyo jirani za Yuda kwa kushangilia wakifurahia anguko layo. Kunyenyekezwa kwao wenyewe, pamoja na kurejeshwa kwa Israeli, kungetakasa Yehova mbele ya macho yao. Kwa muhtasari, kusudi la utekwa na rejesho hilo lilikuwa: ‘Nyinyi watu, mlio wa Wayahudi na wa mataifa pia, mtalazimika kujua kwamba mimi ni Yehova.’ (Eze. 39:7, 22) Kutakaswa huko kwa jina la Yehova kwakaziwa katika sehemu zote za kitabu hicho, kukiwa matukio zaidi ya 60 ya usemi: “Nyinyi [au, wao] mtalazimika kujua kwamba mimi ndimi Yehova.”—6:7, NW, kielezi-chini.

YALIYOMO KATIKA EZEKIELI

 7. Kitabu cha Ezekieli chajigawa kiasili kwa sehemu gani tatu?

⁷ Kitabu hicho chajigawa kwa urahisi kuwa visehemu vitatu. Cha kwanza, sura ya 1 hadi ya 24, kina maonyo juu ya uharibifu hakika wa Yerusalemu. Cha pili, sura 25 hadi 32, kina unabii mbalimbali wa uangamivu kwa mataifa kadhaa ya kipagani. Kisehemu cha mwisho, sura 33 hadi 48, kina unabii wa kurejeshwa, kikifikia upeo katika njozi ya hekalu jipya na jiji takatifu. Kwa sehemu kubwa, unabii huo mbalimbali umepangwa kwa utaratibu wa orodha na namna ya matukio.

 8. Ezekieli aona nini katika njozi yake ya kwanza?

⁸ Yehova ampa Ezekieli utume kuwa mlinzi (1:1–3:27). Katika njozi yake ya kwanza, katika 613 K.W.K., Ezekieli aona upepo wenye dhoruba kali ukitoka kaskazini, pamoja na tungamo la wingu na moto wenye kitetemeko. Viumbe wanne walio hai wenye mabawa, wenye nyuso za mwanadamu, simba, ng’ombe dume, na tai, watoka katika moto huo. Wao wana sura ya makaa-mawe yenye kuwaka moto, na kila mmoja ni kana kwamba aandamana na gurudumu moja lililo katikati ya gurudumu moja lenye kimo cha kuhofisha sana, lenye mizingo iliyojaa macho. Magurudumu hayo yajongea upande wowote yakiwa na muungamano wa daima. Juu ya vichwa vya viumbe hao walio hai kuna kitu kilicho kama anga, na juu ya anga kuna kiti cha ufalme ambacho ‘kuonekana kwacho kulikuwa mfano wa utukufu wa Yehova.’—1:28.

 9. Ni jambo gani linalohusika katika utume wa Ezekieli?

⁹ Yehova amwita Ezekieli mwenye kusujudu: “Mwanadamu, simama kwa miguu yako.” Halafu ampa utume kuwa nabii kwa Israeli na mataifa yenye uasi yanayoizunguka pande zote. Jambo la maana si kama watatii au hawatatii. Angalau wao watajua kwamba nabii wa Bwana Yehova amekuwa katikati yao. Yehova amfanya Ezekieli ale kunjo (gombo, UV) la kitabu, ambalo lawa kama asali kwa utamu katika kinywa chake. Yeye amwambia hivi: “Mwanadamu, nimekuweka kuwa mlinzi wa nyumba ya Israeli.” (2:1; 3:17) Ni lazima Ezekieli atoe onyo kwa uaminifu, au sivyo atakufa.

10. Ni ishara gani kwa Israeli ambayo Ezekieli aigiza?

¹⁰ Wonyesho wa kuigiza mazingiwa ya Yerusalemu (4:1–7:27). Yehova aambia Ezekieli achonge mchoro wa Yerusalemu juu ya tufali. Lazima afanye wonyesho wa kuigiza mazingiwa juu yalo ili uwe ishara kwa Israeli. Ili kukaza jambo hilo kwenye fikira zao, yeye apaswa kulalia upande wake wa kushoto akiwa mbele ya tufali hilo kwa siku 390 na kulalia upande wake wa kuume kwa siku 40, huku akiishi kwa kutegemea chakula haba sana. Kwamba Ezekieli kwa kweli aigiza tamasha hiyo yaonyeshwa na ombi lake la kulilia Yehova ili apate badiliko la kitu kile anachotumia kama kuni za kupikia.—4:9-15.

11. (a) Ezekieli aonyeshaje mwisho wenye afa wa mazingiwa yale? (b) Kwa nini hakutakuwa na kitulizo?

¹¹ Yehova amfanya Ezekieli afanye wonyesho wa mwisho wenye afa wa mazingiwa yale kwa kunyoa nywele zake na ndevu zake. Theluthi moja yazo lazima iteketezwe, theluthi moja ikatwe-katwe kwa upanga, na theluthi moja itapanywe kwenye upepo. Hivyo, mwishoni mwa mazingiwa, baadhi ya wakaaji wa Yerusalemu watakufa kwa njaa, ugonjwa wa kipuku, na upanga, na wale waliobakia watatapanywa miongoni mwa mataifa. Yehova ndiye atakayelifanya ukiwa. Kwa nini? Kwa sababu ya hali ya kuudhisha ya ibada-sanamu yake iliyopotoka na yenye kuchukiza sana. Utajiri hautanunua kitulizo chochote. Katika siku ya hasira kali ya Yehova watu wa Yerusalemu watatupa fedha yao katika zile barabara, “nao watajua ya kuwa mimi ndimi BWANA [Yehova, NW].”—7:27.

12. Ni machukizo gani yanayoonwa na Ezekieli katika njozi yake juu ya Yerusalemu lenye uasi-imani?

¹² Njozi ya Ezekieli juu ya Yerusalemu lenye uasi-imani (8:1–11:25). Sasa ni 612 K.W.K. Katika njozi moja Ezekieli achukuliwa kupelekwa Yerusalemu kule mbali, ambako yeye aona machukizo yanayotendeka katika hekalu la Yehova. Katika ua, mna sanamu ya kuchukiza ambayo yachochea Yehova awe na wivu. Akitoboa tundu ukutani, Ezekieli apata 70 kati ya wanaume wazee-wazee wakiabudu mbele ya michongo ya ukutani ya wanyama wenye kuchukiza mno na sanamu-mavi. Wao wajitolea udhuru kwa kusema: “BWANA [Yehova, NW] hatuoni; BWANA [Yehova, NW] ameiacha nchi hii.” (8:12) Kwenye lango la kaskazini, wanawake walia machozi juu ya Tamuzi mungu mpagani. Lakini si hayo tu! Pale pale katika mwingilio wa hekalu lenyewe pana wanaume 25, walioligeuzia hekalu kisogo, wakiabudu jua. Wao wakufuru Yehova mbele ya uso wake, na kwa uhakika yeye atatenda katika hasira yake kali!

13. Ni maagizo gani ambayo yule mwanamume aliyevaa bafta na wale wanaume sita wenye silaha watekeleza?

¹³ Sasa tazama! Wanaume sita watokea wakiwa na silaha za kubomoa-bomoa mikononi mwao. Miongoni mwao yumo wa saba aliyevaa bafta, akiwa na kidau cha wino cha mwandishi. Yehova aambia mwanamume huyu aliyevaa bafta apite katikati ya jiji lile na kutia alama juu ya vipaji vya uso vya watu wanaotweta na kupiga kite juu ya machukizo yanayofanywa katikati yalo. Ndipo, yeye aambia wale wanaume sita wajongee ndani na kuua kila mmoja, “mzee, na kijana, na msichana, na watoto wachanga, na wanawake,” wasio na alama juu yao. Hilo walifanya, wakianza na wanaume wazee walio mbele ya nyumba ile. Mwanamume yule aliyevaa bafta aripoti hivi: “Nimefanya kama ulivyoniamuru.”—9:6, 11.

14. Ni jambo gani ambalo njozi yaonyesha mwishowe juu ya utukufu na hukumu za Yehova?

¹⁴ Ezekieli aona tena utukufu wa Yehova, akiinuka juu ya makerubi. Kerubi mmoja atupa nje makaa-mawe yenye moto kati ya ule muundo wa magurudumu, na mwanamume yule aliyevaa bafta ayachukua na kuyatawanya juu ya jiji lile. Kwa habari ya waliotawanywa wa Israeli, Yehova aahidi kuwakusanya upya na kuwapa roho mpya. Lakini namna gani juu ya waabudu-bandia hawa walio waovu katika Yerusalemu? “Nitaileta njia yao iwajilie juu ya vichwa vyao,” asema Yehova. (11:21) Utukufu wa Yehova waonwa ukipanda kutoka juu ya jiji lile, kisha Ezekieli aendelea kuwasimulia wahamishwa juu ya njozi ile.

15. Ni kwa kielezi gani zaidi Ezekieli aonyesha uhakika wa wakaaji wa Yerusalemu kwenda wakaingie ndani ya utekwa?

¹⁵ Unabii zaidi katika Babuloni kuhusu Yerusalemu (12:1–19:14). Ezekieli awa ndiye mwigizaji katika tamasha nyingine ya ufananishi. Wakati wa mchana, aleta nje ya nyumba yake mizigo yake ya uhamisho, halafu usiku apita katika shimo fulani katika ukuta wa jiji uso wake ukiwa umefunikwa. Yeye aeleza kwamba hiyo ni dalili: “Watahamishwa, watakwenda kufungwa.” (12:11) Ni wale manabii wapumbavu wanaotembea kwa kufuata roho yao wenyewe! Wao wapaaza sauti kwamba, “[Kuna, NW] amani”! hali hakuna amani. (13:10) Hata ikiwa Nuhu, Danieli, na Ayubu wangekuwa katika Yerusalemu, wao hawangeweza kukomboa hata nafsi moja isipokuwa wao wenyewe.

16. Kutostahiki kwa Yerusalemu kwafananishwaje, lakini kwa nini kutakuwa na mrejesho?

¹⁶ Jiji hilo liko kama mzabibu usiostahiki kitu. Mbao hizo hazifai kwa kufanyiza viguzo, wala hata vigingi! Zimechomeka kwenye miisho yote miwili na kuunguzwa katikati—ni ovyo. Lo! jinsi Yerusalemu limekosa imani na ustahiki! Likiwa lilizaliwa kutoka bara la Wakanaani, liliokotwa na Yehova likiwa kama kitoto kichanga kilichoachiliwa mbali. Yeye alililea na akaingia ndani ya agano la ndoa pamoja nalo. Yeye alilifanya liwe zuri, ‘likafanikiwa hata kufikilia hali ya kifalme.’ (16:13) Lakini limekuwa malaya, likageukia mataifa yanapopita hapo karibu. Limeabudu mifano yao na kuteketeza wana walo katika moto. Mwisho walo utakuwa uharibifu kwenye mikono ya mataifa ayo hayo, hawara (marafiki wa kimapenzi) zalo. Hilo ni baya kuliko dada zalo Sodoma na Samaria. Hata hivyo, Yehova, yule Mungu mwenye rehema, atafanya lipio kwa ajili yalo na kulirejesha kulingana na agano lake.

17. Yehova aonyesha nini kwa kile kitendawili cha tai na mzabibu?

¹⁷ Yehova ampa nabii huyo kitendawili halafu asimulia fasiri yacho. Chatoa kielezi juu ya ubatili wa hatua ya Yerusalemu ya kugeukia Misri ili kupata msaada. Tai mkubwa (Nebukadreza) aja na kukonyoa sehemu ya juu (Yehoyakini) ya mwerezi ulioinuka juu sana, auleta Babuloni, na kupanda mzabibu (Sedekia) mahali ulipokuwa. Mzabibu huo wageuza matawi yao kuelekea tai mwingine, (Misri), lakini je! unafanikiwa? Wang’olewa kuanzia mizizini! Yehova mwenyewe atachukua kitawi chororo kutoka kwenye sehemu ya juu ya mwerezi huo ulioinuka sana akipande juu ya mlima wenye kimo kirefu na ulioinuka sana. Hapo utakua uwe mwerezi wenye adhama ulio mahali pa kukaa pa “ndege wa kila namna ya mbawa.” Wote watalazimika kujua kwamba Yehova ndiye amefanya jambo hilo.—17:23, 24.

18. (a) Ni kanuni gani ambazo Yehova aeleza katika kukaripia wahamishwa Wayahudi? (b) Ni hukumu gani inayongojea wafalme wa Yuda?

¹⁸ Yehova akaripia wahamishwa Wayahudi kwa sababu ya usemi wao wa kimithali: “Baba wamekula zabibu mbichi na watoto wametiwa ganzi la meno.” Sivyo, “nafsi inayofanya zambi, itakufa.” (18:2, 4, ZSB) Mwadilifu ataendelea kuwa hai. Yehova hapendezwi na kifo cha mwovu. Apendezwa kuona mwovu akigeuka kutoka kwenye njia zake za uovu aishi. Kwa habari ya wafalme wa Yuda, wao wamenaswa mtegoni na Misri na Babuloni kama simba wachanga. Sauti yao ‘haitasikiwa tena juu ya milima ya Israeli.’—19:9.

19. (a) Ni tumaini gani ambalo Ezekieli ajulisha, likitofautiana na ile habari ya msingi ya uharibifu? (b) Yeye atoaje kielezi juu ya kukosa uaminifu kwa Israeli na Yuda na tokeo la ukosefu huo?

¹⁹ Matangazo ya hukumu juu ya Yerusalemu (20:1–23:49). Wakati umejongea ukafika 611 K.W.K. Kwa mara nyingine tena wazee miongoni mwa wahamishwa waja kwa Ezekieli kuulizia habari za Yehova. Wanayosikia ni kukaririwa upya kwa historia ndefu ya Israeli ya uasi na ibada-sanamu iliyopotoka na onyo la kwamba Yehova ameitisha upanga ili kufikiliza hukumu juu yayo. Yeye ‘atapindua, apindue, apindue’ Yerusalemu. Lakini kuna tumaini tukufu! Yehova atashikilia umaliki (“taji”) kwa ajili ya mmoja ajaye akiwa pamoja na ile “haki” halali na kumpa yeye. (21:26, 27) Ezekieli ayataja kwa kupitia machukizo yaliyofanywa katika Yerusalemu, “lile jiji lenye hatia ya damu.” Nyumba ya Israeli imekuwa kama “takataka za madini” na itakusanywa ndani ya Yerusalemu na kuyeyushwa humo kama katika tanuri. (22:2, 18, NW) Kukosa uaminifu kwa Samaria (Israeli) na kwa Yuda kwatolewa kielezi na dada wawili. Samaria ikiwa ndiyo Ohola yajitendesha umalaya na Waashuri na kuharibiwa na wapenzi wayo. Yuda ikiwa ndiyo Oholiba haijifunzi somo bali yatenda vibaya zaidi, ikijitendesha umalaya kwanza na Ashuru halafu na Babuloni. Itaharibiwa kabisa kabisa, “nanyi mtajua ya kuwa mimi ndimi Bwana MUNGU [Yehova, NW].”—23:49.

20. Yerusalemu lenye kufanyiwa mazingiwa lafananishwa na nini, na ni ishara gani yenye nguvu ambayo Yehova atoa kuhusu hukumu yake juu ya jiji hilo?

²⁰ Mazingiwa ya mwisho kwa Yerusalemu yaanza (24:1-27). Ni 609 K.W.K. Yehova atangazia Ezekieli kwamba mfalme wa Babuloni amefanya mazingiwa kwa Yerusalemu katika siku hii ya kumi ya mwezi wa kumi. Yeye alinganisha jiji hilo lenye kuta na sufuria yenye kinywa kipana, huku wakaaji walo wateule wakiwa kama mnofu uliomo. Lipashe moto! Uchemshe utoke nje uchafu wote wa ibada-sanamu yenye kuchukiza sana ya Yerusalemu! Siku iyo hiyo mke wa Ezekieli afa, lakini kwa kutii Yehova, nabii huyo haombolezi. Hiyo ni ishara kwamba ni lazima watu wasiomboleze uharibifu wa Yerusalemu, kwa maana ni hukumu kutoka kwa Yehova, kusudi wapate kujua yeye ni nani. Yehova atatuma mponyokaji akawape habari juu ya kuharibiwa kwa kitu kile kilicho “furaha ya utukufu wao,” na mpaka wakati huyo atakapowasili, lazima Ezekieli asinene tena kwa wahamishwa hao.—24:25.

21. Mataifa yatalazimikaje kujua Yehova na mlipizo wa kisasi chake?

²¹ Unabii mbalimbali juu ya mataifa (25:1–32:32). Yehova atangulia kuona kwamba mataifa yanayozunguka yatashangilia kuhusu anguko la Yerusalemu na yatumie pindi hiyo iwe ya kumtupia masuto Mungu wa Yuda. Wao hawatakosa kuadhibiwa! Amoni itapewa kwa watu wa Mashariki, na Moabu pia. Edomu itafanywa iwe mahali pa ukiwa, na vitendo vikuu vya kulipa kisasi vitafikilizwa juu ya Wafilisti. Wote hao, asema Yehova, “watajua ya kuwa mimi ndimi BWANA [Yehova, NW], nitakapojilipiza kisasi juu yao.”—25:17.

22. Tiro yatajwa kwa njia gani ya pekee, na Yehova atatakaswaje kuhusiana na Sidoni?

²² Tiro yapokea mtajo wa pekee. Ikiwa yajivunia biashara yayo yenye kusitawi, hiyo iko kama meli yenye sura ya kuvutia katikati ya zile bahari, lakini karibuni italala ikiwa imevunjika-vunjika katika vilindi vya maji. ‘Mimi ni mungu,’ ndivyo anavyojisifu kiongozi wayo. (28:9) Yehova aagiza nabii wake atoe wimbo wa kuomboleza kuhusu mfalme wa Tiro: Yeye amekuwa katika Edeni, bustani ya Mungu; akiwa kama kerubi, mpakwa-mafuta aliye na sura nzuri, lakini Yehova atamwondoa katika mlima Wake kwa kuwa mkosa-utakato, naye atamezwa na moto kutoka ndani humo. Yehova asema Atatakaswa pia katika kuleta uharibifu juu ya Sidoni yenye kufanya mzaha wa dharau.

23. Misri italazimika kujua nini, na jambo hilo litatukiaje?

²³ Sasa Yehova aambia Ezekieli aweke uso wake juu ya Misri na Farao wayo na kutoa unabii juu yao. “Mto wangu [Naili, NW] ni wangu mwenyewe, nami nimeufanya kwa ajili ya nafsi yangu,” ndivyo anavyojigamba Farao. (29:3) Farao, na Wamisri wanaomwamini, watalazimika pia kujua kwamba Yehova ni Mungu, na somo watakalopata litaletwa na ukiwa wa miaka 40. Ezekieli hapa aingiza habari fulani ambazo kwa kweli zilifunuliwa kwake baadaye, katika 591 K.W.K. Yehova atampa Nebukadreza Misri iwe malipo kwa utumishi wake katika kubomoa Tiro. (Nebukadreza alichukua nyara kidogo sana kule Tiro, kwa kuwa Watiro waliponyoka wakakimbia na sehemu kubwa ya utajiri wao kwenda kwenye jiji lao la kisiwani.) Katika wimbo wa kuomboleza, Ezekieli ajulisha kwamba Nebukadreza ataondoa kiburi cha Misri, “ndipo watakapojua ya kuwa mimi ndimi BWANA [Yehova, NW].”—32:15.

24. (a) Daraka la Ezekieli ni nini akiwa mlinzi? (b) Anapopata habari juu ya anguko la Yerusalemu, ni ujumbe gani ambao Ezekieli atangazia wahamishwa? (c) Ni ahadi gani ya baraka ambayo yakaziwa katika sura ya 34?

²⁴ Mlinzi kwa wahamishwa; kurejeshwa kwatabiriwa (33:1–37:28). Yehova arudia pamoja na Ezekieli daraka lake la kuwa mlinzi. Watu wasema, “Njia ya Bwana [Yehova, NW] si sawa.” Kwa hiyo ni lazima Ezekieli awaonyeshe wazi jinsi wanavyokosea. (33:17) Lakini sasa ni 607 K.W.K., siku ya tano ya mwezi wa kumi.c Mtoro aliyeponyoka awasili kutoka Yerusalemu kumwambia nabii hivi: “Mji umepigwa”! (33:21) Ezekieli, ambaye sasa yuko huru tena kunena kwa wahamishwa, awaambia kwamba fikira zozote walizo nazo za kuokoa Yuda ni za ubatili tu. Ingawa wao waja kwa Ezekieli kusikia neno la Yehova, kwao yeye ni kama mwimbaji wa nyimbo za mapenzi tu, kama mmoja aliye na sauti nzuri akipiga vizuri chombo chenye nyuzi. Wao hawaelekezi fikira. Hata hivyo, jambo hilo litakapotimia, wao watajua kwamba nabii amekuwa katikati yao. Ezekieli akemea wachungaji bandia ambao wameliacha kundi la kondoo ili kujilisha wenyewe. Yehova yule Mchungaji Mkamilifu, atakusanya kondoo waliotawanyika na kuwaleta kwenye malisho manono juu ya milima ya Israeli. Huko yeye atainua juu yao mchungaji mmoja, ‘naam, mtumishi wake, Daudi.’ (34:23) Yehova mwenyewe atakuwa Mungu wao. Yeye atafanya agano la amani na kumimina juu yao mvua za baraka.

25. (a) Ni kwa sababu gani na jinsi gani Yehova atafanya bara lile liwe kama Edeni? (b) Ni nini kinachotolewa kielezi na ile njozi ya mifupa mikavu? na ile ya vijiti viwili?

²⁵ Ezekieli atoa tena unabii juu ya kuachwa ukiwa kwa Mlima Seiri (Edomu). Hata hivyo, mahali-mahali palipoachwa ukiwa pa Israeli patajengwa upya, kwa maana Yehova atakuwa na huruma kwa jina lake takatifu, ili kulitakasa mbele ya mataifa. Yeye atawapa watu wake moyo mpya na roho mpya, na bara lao litakuwa tena ‘kama bustani ya Edeni.’ (36:35) Sasa Ezekieli aona njozi ya Israeli ikiwakilishwa kuwa bonde la mifupa mikavu. Ezekieli atoa unabii juu ya mifupa hiyo. Kwa mwujiza yaanza kuwa na mnofu, pumzi, na uhai tena. Hivyo ndivyo Yehova atakavyofungua mahali-mahali pa maziko ya utekwa katika Babuloni na kurejeshwa Israeli kwenye bara layo tena. Ezekieli achukua vijiti viwili vyenye kuwakilisha zile nyumba mbili za Israeli, Yuda na Efraimu. Katika mkono wake vyawa kijiti kimoja. Hivyo, wakati Yehova arejeshapo Israeli, wao watakuwa na muungamano katika agano la amani chini ya mtumishi wake “Daudi.”—37:24.

26. Kwa nini Gogu wa Magogu ashambulia, na tokeo lawa nini?

²⁶ Shambulio lenye kufanywa na Gogu wa Magogu juu ya Israeli waliorejeshwa (38:1–39:29). Ndipo utakapokuja uvamizi kutoka mahali papya! Akivutwa kwenye shambulio hilo na ile amani na ufanisi wenye kumtamanisha sana wa watu wa Yehova waliorejeshwa, Gogu wa Magogu atafanya shambulio lake la kichaa kingi. Yeye ataingia haraka ili awamalize. Ndipo, Yehova atainuka katika moto wa ghadhabu yake kali. Yeye ataondokesha upanga wa kila mmoja uwe juu ya ndugu yake, na kuleta juu yao ugonjwa wa kipuku na damu na furiko lenye kumwagika chini la mawe-barafu, moto na kiberiti. Wao wataangamia chini wakijua kwamba Yehova ndiye “Aliye Mtakatifu katika Israeli.” (39:7) Ndipo watu wake watakapowasha mioto kwa vifaa vya adui vilivyovunjwa-vunjwa na kuzika mifupa yao katika “Bonde la Hamon-Gogu [Umati wa Gogu, NW].” (39:11) Ndege wala-mizoga na hayawani-mwitu watakula mnofu wa wale waliochinjwa na kunywa damu yao. Tangu hapo Israeli watakaa katika usalama, bila mmoja wa kuwafanya watetemeke, na Yehova atamimina roho yake juu yao.

27. Ezekieli aona nini katika ziara ya kinjozi ya kwenda bara la Israeli, na utukufu wa Mungu waonekanaje?

²⁷ Njozi ya Ezekieli ya hekalu (40:1–48:35). Twaja kwenye mwaka 593 K.W.K. Ndio mwaka wa 14 tangu uharibifu wa hekalu la Sulemani, na wenye kutubu miongoni mwa wahamishwa wamo katika uhitaji wa kitia-moyo na tumaini. Yehova achukua Ezekieli katika njozi kumpeleka kwenye bara la Israeli na kumweka chini juu ya mlima wa kimo kirefu sana. Hapa, katika njozi, yeye aona hekalu na “umbo la mji upande wa kusini.” Malaika mmoja amwagiza: “Tangaza habari ya yote utakayoyaona kwa nyumba ya Israeli.” (40:2, 4) Ndipo anapoonyesha Ezekieli maelezo yote yanayohusu hata mambo madogo sana ya hekalu na nyua zalo, akipima kuta, malango, vyumba vya walinzi, na vyumba vya kulia chakula na hekalu, lenyewe, pamoja na Patakatifu na Patakatifu Zaidi palo. Yeye apeleka Ezekieli kwenye lango la mashariki. “Na tazama, huo utukufu wa Mungu wa Israeli ulitokea kwa njia ya mashariki; na sauti yake ilikuwa kama mshindo wa maji mengi, nayo nchi iling’aa kwa utukufu wake.” (43:2) Malaika amwagiza Ezekieli kikamili kuhusu ile Nyumba (au hekalu); madhabahu na dhabihu zalo; haki na wajibu mbalimbali wa makuhani, Walawi, na yule jumbe; na ugawanyaji wa lile bara.

28. Njozi ya Ezekieli yaonyesha nini kuhusu kijito kinachotiririka kikitoka kwenye ile Nyumba, na ni nini linalofunuliwa juu ya lile jiji na jina lalo?

²⁸ Malaika yule arejesha Ezekieli kwenye mwingilio wa ile Nyumba, ambapo nabii huyo aona maji yakichuruzika kutoka kwenye kizingiti cha Nyumba ile kuelekea mashariki, kando ya upande wa kusini wa ile madhabahu. Yaanza yakiwa kitiririko lakini yaongezeka zaidi na zaidi mpaka yanapokuwa bubujiko kubwa. Halafu yatiririka kuingia ndani ya ile Bahari ya Chumvi, ambamo samaki wawa hai na shughuli ya uvuaji-samaki yaanza. Upande huu na upande huu wa bubujiko hilo, miti yatoa chakula na uponyo kwa wale watu. Ndipo njozi hiyo inapotoa urithi mbalimbali wa yale makabila 12, bila kusahau mkaaji mgeni na yule jumbe, na kueleza juu ya lile jiji takatifu kuelekea kusini, huku malango yalo 12 yakiitwa kulingana na majina ya makabila yale. Jiji hilo litaitwa jina tukufu sana: “BWANA [Yehova, NW] yupo hapa.”—48:35.

KWA NINI NI CHENYE MAFAA

29. Ni kwa njia gani wahamishwa Wayahudi walinufaika na unabii wa Ezekieli?

²⁹ Matangazo, njozi, na ahadi ambazo Yehova alimpa Ezekieli yalisimuliwa kwa uaminifu kwa Wayahudi walio uhamishoni. Ingawa wengi walimfanyia mzaha na kumdhihaki nabii huyo, watu fulani waliamini. Hao walinufaika sana. Wao waliimarishwa na ahadi za kurejeshwa. Tofauti na mataifa mengine waliotekwa, wao walihifadhi kitambulisho chao cha kitaifa, na Yehova akarejesha baki, kama alivyotabiri, katika 537 K.W.K. (Eze. 28:25, 26; 39:21-28; Ezra 2:1; 3:1) Wao walijenga upya nyumba ya Yehova na wakafanya upya ibada ya kweli huko.

30. Ni kanuni gani zilizowekwa wazi katika Ezekieli zilizo za thamani kubwa kwetu leo?

³⁰ Kanuni zilizowekwa wazi katika Ezekieli zina thamani kubwa sana kwetu leo pia. Uasi-imani na ibada ya sanamu, pamoja na uasi, ni mambo yanayoweza kuongoza kwenye ukosefu tu wa upendeleo wa Yehova. (Eze. 6:1-7; 12:2-4, 11-16) Kila mmoja atajibu kwa ajili ya dhambi yake mwenyewe, lakini Yehova atasamehe mmoja anayegeuka kuuacha mwendo wake wenye makosa. Huyo atapewa rehema na kuendelea kuwa hai. (18:20-22) Lazima watumishi wa Mungu wawe walinzi waaminifu kama Ezekieli, hata katika migawo migumu na chini ya dhihaka na suto. Ni lazima tusiache waovu wafe bila kuonywa, damu yao ikiwa juu ya vichwa vyetu. (3:17; 33:1-9) Wachungaji wa watu wa Mungu wachukue daraka zito la kutunza kundi la kondoo.—34:2-10.

31. Ni unabii gani mbalimbali wa Ezekieli unaotabiri kuja kwa Mesiya?

³¹ Wenye kutokeza katika kitabu cha Ezekieli ni unabii mbalimbali unaohusu Mesiya. Yeye arejezewa kuwa yule mmoja “ambaye ni haki yake” kuwa kwenye kiti cha ufalme cha Daudi na ambaye lazima kipewe kwake. Katika mahali pawili yeye anenwa kuwa “mtumishi wangu, Daudi,” pia kuwa “mchungaji,” “mfalme,” na “mkuu.” (21:27; 34:23, 24; 37:24, 25) Kwa kuwa Daudi alikuwa amekufa muda mrefu uliopita, Ezekieli alikuwa akinena juu ya Mmoja ambaye angekuwa Mwana na Bwana pia wa Daudi. (Zab. 110:1; Mt. 22:42-45) Ezekieli, kama Isaya, anena juu ya kupanda kitawi chororo ambacho kitawekwa mahali pa juu na Yehova.—Eze. 17:22-24; Isa. 11:1-3.

32. Njozi ya Ezekieli ya hekalu yalinganaje na ile njozi ya Ufunuo ya “ule mji mtakatifu”?

³² Yapendeza kulinganisha njozi ya Ezekieli ya hekalu pamoja na ile njozi ya Ufunuo juu ya “ule mji mtakatifu, Yerusalemu.” (Ufu. 21:10) Kuna tofauti za kuonwa; kwa kielelezo, hekalu la Ezekieli liko peke yalo kando na kaskazini mwa jiji lile, hali Yehova mwenyewe ndiye hekalu la jiji la Ufunuo. Hata hivyo, katika kila kisa kuna mtiririko wa mto wa uhai, kuna ile miti inayozaa kila mwezi mazao ya matunda ya majani ya kuponya, na kuna kuwapo kwa utukufu wa Yehova. Kila njozi yachangia kuthamini umaliki wa Yehova na mpango wake wa wokovu kwa ajili ya wale wanaomtolea utumishi mtakatifu.—Eze. 43:4, 5—Ufu. 21:11; Eze. 47:1, 8, 9, 12—Ufu. 22:1-3.

33. Ezekieli akazia nini, na tokeo litakuwa nini kwa wale ambao watakasa Yehova sasa katika maisha zao?

³³ Kitabu cha Ezekieli chakazia kwamba Yehova ni mtakatifu. Chajulisha kwamba utakaso wa jina la Yehova ni wa maana kuliko jambo jinginelo lote. “Nami nitalitakasa jina langu kuu, . . . nao mataifa watajua ya kuwa mimi ndimi BWANA [Yehova, NW], asema Bwana MUNGU [Yehova, NW].” Kama vile unabii unavyoonyesha, yeye atatakasa jina lake kwa kuharibu wote wenye kukufuru jina hilo, kutia na Gogu wa Magogu. Wenye hekima ni wale ambao sasa watakasa Yehova katika maisha zao kwa kutimiza matakwa yake ya ibada inayokubalika. Wao watapata kuponywa na uhai wa milele kwa mto ule unaotiririka kutoka kwenye hekalu lake. Lenye utukufu mwingi na lenye uzuri mwingi ni lile jiji linaloitwa “BWANA [Yehova, NW] yupo hapa”!—Eze. 36:23; 38:16; 48:35.

[Maelezo ya Chini]