‘Weka Moyoni Mwako’ Hekalu la Mungu!

“Mwanadamu, . . . ukaweke moyoni mwako, yote nitakayokuonyesha . . . tangaza habari ya yote utakayoyaona kwa nyumba ya Israeli.” —EZEKIELI 40:4, Union Version, Chapa ya 1989.

1. Watu wa Mungu waliochaguliwa walijikuta katika hali gani mwaka wa 593 K.W.K.?

ULIKUWA mwaka wa 593 K.W.K., mwaka wa 14 wa uhamisho wa Israeli. Kwa Wayahudi walioishi Babiloni, lazima nchi ya nyumbani kwao waliyoipenda iwe ilionekana ikiwa mbali kwelikweli. Wakati wengi wao walipoliona Yerusalemu kwa mara ya mwisho, lilikuwa likichomeka, kuta zake kubwa ajabu zikiwa zimebomolewa, majengo yake yenye fahari yakiwa magofu. Hekalu la Yehova—ambalo wakati mmoja lilikuwa upeo wa fahari ya jiji hilo, na kitovu cha pekee cha ibada safi duniani pote—lilikuwa limebomolewa. Sasa sehemu kubwa ya uhamisho wa Israeli ilikuwa ingali inakuja. Miaka 56 ingepita kabla ya kutokea ukombozi ulioahidiwa.—Yeremia 29:10.

2. Kwa nini kumbukumbu juu ya hekalu la Mungu katika Yerusalemu lingemhuzunisha Ezekieli?

² Lazima iwe nabii mwaminifu Ezekieli alihuzunika kulifikiria hekalu la Mungu lililokuwa magofu umbali wa mamia ya kilometa, likiwa makao yenye ukiwa ya wanyama-mwitu. (Yeremia 9:11) Baba yake mwenyewe, Buzi, alikuwa ametumikia akiwa kuhani huko. (Ezekieli 1:3) Ezekieli angelifurahia pendeleo ilo hilo, lakini alikuwa amepelekwa uhamishoni pamoja na jamii ya watawala wa Yerusalemu mwaka wa 617 K.W.K., akiwa angali kijana. Sasa akiwa na umri wa karibu miaka 50, yaelekea Ezekieli alijua kwamba hangeliona Yerusalemu kamwe wala hangeshiriki kamwe katika kujengwa upya kwa hekalu lake. Wazia, basi, jinsi lilivyokuwa jambo la maana sana kwa Ezekieli kupata ono juu ya hekalu lenye utukufu!

3. (a) Ni nini lililokuwa kusudi la ono la Ezekieli la hekalu? (b) Ni zipi sehemu nne kubwa za ono hilo?

³ Ono hilo lenye mambo mengi, linalojaza sura tisa za kitabu cha Ezekieli, liliwapa Wayahudi wahamishwa ahadi yenye kutia imani nguvu. Ibada safi ingerudishwa! Karne nyingi zilizopita kutoka wakati huo, hata kufikia siku yetu, ono hilo limekuwa chanzo cha kitia-moyo kwa wampendao Yehova. Jinsi gani? Acheni tuchunguze tuone ono hilo la kiunabii la Ezekieli lilimaanisha nini kwa Waisraeli waliokuwa uhamishoni. Lina sehemu nne kubwa: hekalu, ukuhani, mkuu, na nchi.

Hekalu Larudishwa

4. Ezekieli apelekwa wapi mwanzoni mwa ono lake, ni nini anachoona huko, na ni nani anayempeleka kwenye ziara hiyo ya kuongozwa?

⁴ Kwanza, Ezekieli aletwa kwenye “mlima mrefu sana.” Juu ya mlima huo upande wa kusini pana hekalu kubwa sana, mfano wa jiji lenye kuta. Malaika fulani, ambaye “kuonekana kwake kulikuwa kama kuonekana kwa shaba,” ampeleka nabii huyo kwenye ziara kamili ya jengo hilo. (Ezekieli 40:2, 3) Ono hilo linapoendelea, Ezekieli amwona malaika huyo akipima kwa makini jozi tatu za malango yenye kulingana pamoja na vyumba vya walinzi wa malango hayo ya hekalu, ua wa nje, ua wa ndani, vyumba vya kulia, madhabahu, na patakatifu pa hekalu hilo pamoja na vyumba vyake vya Patakatifu na Patakatifu Zaidi Sana.

5. (a) Ni uhakikisho upi ambao Yehova ampa Ezekieli? (b) “Mizoga ya wafalme wao” iliyopasa kuondolewa ndani ya hekalu ilikuwa nini, na kwa nini hilo lilikuwa muhimu?

⁵ Kisha, Yehova mwenyewe atokea katika ono hilo. Aingia hekaluni na kumhakikishia Ezekieli kwamba Yeye atakaa humo. Lakini Yeye aagiza nyumba Yake isafishwe, akisema: “Basi sasa wayaondoe mambo yao ya kikahaba, na mizoga ya wafalme wao, yawe mbali nami, nami nitakaa kati yao milele.” (Ezekieli 43:2-4, 7, 9) Ni dhahiri kwamba hiyo “mizoga ya wafalme wao” ilirejezea sanamu. Watawala na watu wenye kuasi wa Yerusalemu walikuwa wamelichafua hekalu la Mungu kwa sanamu na, kwa kweli, walikuwa wamezifanya sanamu hizo kuwa wafalme. (Linganisha Amosi 5:26.) Sanamu hizo hazikuwa miungu au wafalme hai, bali zilikuwa vitu vilivyokufa, vichafu machoni pa Yehova. Lazima ziondolewe.—Mambo ya Walawi 26:30; Yeremia 16:18.

6. Kupimwa kwa hekalu kulimaanisha nini?

⁶ Sehemu hii ya ono ilimaanisha nini? Iliwahakikishia wahamishwa hao kwamba ibada safi ingerudishwa kabisa kwenye hekalu la Mungu. Na zaidi, kupimwa kwa hekalu kuliwapa uhakikisho kamili wa kimungu kwamba ono hilo lazima lingetimizwa. (Linganisha Yeremia 31:39, 40; Zekaria 2:2-8.) Ibada ya sanamu yote ingesafishwa iondolewe mbali. Yehova angeibariki nyumba yake mara nyingine tena.

Ukuhani na Yule Mkuu

7. Ni habari gani inayotolewa kuhusu Walawi na makuhani?

⁷ Ukuhani pia ungepitia hatua ya kusafishwa, au kutakaswa. Walawi wangepasa kukemewa kwa kukubali ibada ya sanamu, ilhali wana wa kikuhani wa Sadoki wangepongezwa na kuthawabishwa kwa kubaki safi.a Na bado, hivyo vikundi vyote viwili vingepata vyeo vya utumishi katika nyumba ya Mungu iliyorudishwa—ikitegemea, bila shaka, uaminifu wa mtu mmoja-mmoja. Zaidi, Yehova aliamuru: “Nao watawafundisha watu wangu tofauti iliyopo kati ya vitu vitakatifu na vitu vya sikuzote [“vichafu,” NW], na kuwafundisha kupambanua kati ya yaliyo machafu na yaliyo safi.” (Ezekieli 44:10-16, 23) Hivyo ukuhani ungerudishwa, na uvumilivu wenye uaminifu wa makuhani ungethawabishwa.

8. (a) Ni nani waliokuwa wakuu wa Israeli la kale? (b) Mkuu aliye katika ono la Ezekieli alikuwa mtendaji katika ibada safi kwa njia zipi?

⁸ Ono hilo pia humrejezea mmoja aitwaye mkuu. Tangu siku za Musa, taifa hilo lilikuwa na wakuu. Neno la Kiebrania linalotafsiriwa mkuu, yaani na·siʼʹ, lingeweza kurejezea kichwa cha jamaa ya upande wa baba, cha kabila, au hata cha taifa. Katika ono la Ezekieli, watawala wa Israeli wakiwa jamii wanakemewa kwa kuwaonea watu na wanahimizwa sana wasipendelee na wawe wenye haki. Ijapokuwa yeye si wa jamii ya kikuhani, mkuu huyo ni mtendaji kwa njia yenye kutokeza katika ibada safi. Yeye aingia na kutokea ua wa nje akiwa pamoja na yale makabila yasiyo ya kikuhani, aketi kwenye ukumbi wa Lango la Mashariki, na kuandaa baadhi ya dhabihu ili watu wazitoe. (Ezekieli 44:2, 3; 45:8-12, 17) Hivyo, ono hilo liliwahakikishia watu wa Ezekieli kwamba taifa lililorudishwa lingebarikiwa kwa kupewa viongozi wenye kielelezo kizuri, wanaume ambao wangetegemeza ukuhani katika kusimamia watu wa Mungu na kuwa vielelezo bora katika mambo ya kiroho.

Hiyo Nchi

9. (a) Nchi hiyo ingegawanywa vipi, lakini ni nani ambao hawangepata urithi? (b) Toleo takatifu lilikuwa nini, na ni nini ambacho kilikuwa humo?

⁹ Hatimaye, ono la Ezekieli lilitia ndani ukaguzi wa jumla wa nchi ya Israeli. Ingegawanywa, kila kabila lipate sehemu. Yule mkuu vilevile angepata urithi. Lakini makuhani hawangepata urithi, kwa kuwa Yehova alisema, “Mimi ni urithi wao.” (Ezekieli 44:10, 28; Hesabu 18:20) Ono hilo lilionyesha kwamba sehemu ya nchi iliyogawiwa yule mkuu ingekuwa kila upande wa eneo la pekee liitwalo toleo takatifu. Hilo lilikuwa kipande cha shamba chenye umbo la mraba kilichogawanywa katika sehemu tatu—ya juu kwa Walawi waliotubu, ya katikati kwa makuhani, na ya chini kwa ajili ya jiji na mashamba yake yenye kuzaa. Hekalu la Yehova lingekuwa katika sehemu ya shamba la makuhani, katikati mwa toleo lenye umbo la mraba.—Ezekieli 45:1-7.

10. Unabii uliohusu kugawanywa kwa nchi ulimaanisha nini kwa Wayahudi waaminifu waliokuwa uhamishoni?

¹⁰ Hayo yote ni lazima yawe yaliwatia moyo wahamishwa hao kama nini! Kila familia ilihakikishiwa kupata urithi nchini humo. (Linganisha Mika 4:4.) Ibada safi ingekuwa jambo kuu, lililokwezwa mahali hapo. Na ona kwamba katika ono la Ezekieli mkuu huyo, sawa na makuhani, angeishi katika sehemu ya nchi iliyotolewa na watu. (Ezekieli 45:16) Kwa hiyo, katika nchi iliyorudishwa, watu walipaswa kuchangia kazi ya wale ambao Yehova alichagua waongoze, wakiwaunga mkono kwa kukubali mwelekezo wao. Kwa ujumla, nchi hiyo ilikuwa mfano mzuri wa utaratibu, ushirikiano, na usalama.

11, 12. (a) Yehova anawahakikishiaje kiunabii watu wake kwamba angebariki nchi yao iliyorudishwa? (b) Miti iliyo kando-kando ya kingo za mto ilifananisha nini?

¹¹ Je, Yehova angebariki nchi yao? Unabii huo wajibu swali hili kwa ufafanuzi wenye kuchangamsha moyo. Kijito kinatiririka kutoka hekaluni, nacho kinazidi kupanuka kiendeleapo, na kinakuwa mto kufikia wakati kiingiapo Bahari ya Chumvi. Humo baharini kinayapa uhai maji yasiyo na uhai, na biashara ya kuvua samaki yasitawi kando-kando ya eneo la ufuo. Kando-kando ya kingo za mto pana miti mingi inayozaa matunda mwaka mzima, yakitoa lishe na ponyo.—Ezekieli 47:1-12.

¹² Kwa wahamishwa hao, ahadi hii ilirudia na kuthibitisha unabii wa mapema wa urudisho waliouthamini sana. Zaidi ya mara moja, manabii wa Yehova waliopuliziwa walikuwa wamelifafanua kwa maneno ya kiparadiso Israeli lililorudishwa na kukaliwa na watu tena. Kichwa kilichorudiwa-rudiwa kilihusu maeneo yenye ukiwa yakirudi kwenye uhai. (Isaya 35:1, 6, 7; 51:3; Ezekieli 36:35; 37:1-14) Hivyo basi, watu wangetarajia kwamba baraka za Yehova zenye kutokeza uhai zingetiririka kama mto kutoka kwenye hekalu lililorudishwa. Matokeo ni kwamba taifa lililokuwa limekufa kiroho lingekuwa hai. Watu hao waliorudishwa wangebarikiwa kwa kupewa wanaume wa kiroho wenye kutokeza—wanaume waadilifu na walio thabiti kama miti iliyo kando-kando ya kingo za kimaono za mto huo, wanaume ambao wangeongoza katika kujenga upya nchi iliyoharibiwa. Isaya pia alikuwa ameandika kuhusu “miti mikubwa ya haki” ambao ‘wangejenga upya mahali palipokuwa pameharibiwa kwa muda mrefu.’—Isaya 61:3, 4, NW.

Ono Hilo Latimizwa Lini?

13. (a) Ni katika maana gani Yehova aliwabariki watu wake waliorudishwa kwa “miti mikubwa ya haki”? (b) Unabii unaohusu Bahari ya Chumvi ulitimizwaje?

¹³ Je, wahamishwa hao waliorudi walitamaushwa? La, hasha! Katika mwaka wa 537 K.W.K., baki lililorudishwa lilirudi kwenye nchi yake waliyopenda. Baada ya muda, chini ya uongozi wa hawa “miti mikubwa ya haki”—kama vile mwandishi Ezra, manabii Hagai na Zekaria, na Kuhani Mkuu Yoshua—mahali palipokuwa pameharibiwa kwa muda mrefu palijengwa upya. Wakuu, kama vile Nehemia na Zerubabeli, walitawala nchi hiyo bila upendeleo na kwa haki. Hekalu la Yehova lilirudishwa, na maandalizi yake kwa ajili ya uhai—yaani baraka za kuishi kupatana na agano lake—yakaanza kutiririka tena. (Kumbukumbu la Torati 30:19; Isaya 48:17-20) Moja ya baraka hizo ilikuwa ujuzi. Ukuhani ulirudishwa kwenye wajibu wake, na makuhani wakawafundisha watu Sheria. (Malaki 2:7) Tokeo ni kwamba watu walifanywa hai kiroho, wakawa tena watumishi wa Yehova wenye kuzaa matunda, kama ilivyofananishwa na kuponywa kwa Bahari ya Chumvi na kutokeza biashara ya uvuvi yenye matokeo.

14. Kwa nini kungekuwa na utimizo wa unabii wa Ezekieli unaopita yale yaliyofanyika baada ya Wayahudi kurudi kutoka uhamishoni Babiloni?

¹⁴ Je, matukio hayo ndiyo yaliyokuwa utimizo wa pekee wa ono la Ezekieli? La; jambo fulani kubwa zaidi laonyeshwa. Fikiria: Hekalu ambalo Ezekieli aliona kwa kweli halingeweza kujengwa kama ilivyofafanuliwa. Ni kweli, Wayahudi walilichukulia ono hilo kwa uzito na hata wakafanya mambo kadhaa kwa njia halisi.b Hata hivyo, hekalu hilo la kimaono lote lilikuwa kubwa mno lisiweze hata kutoshea juu ya Mlima Moria, mahali ambapo hekalu la kwanza lilikuwa. Kwa kuongezea, hekalu la Ezekieli halikuwa ndani ya jiji bali umbali fulani katika eneo la shamba tofauti, ilhali hekalu la pili lilijengwa mahali palipokuwa na lile la kwanza, jijini Yerusalemu. (Ezra 1:1, 2) Na zaidi, hakuna mto wowote halisi ulitokea ndani ya hekalu la Yerusalemu. Hivyo basi, Israeli la kale lilipata utimizo mdogo tu wa unabii wa Ezekieli. Hili lamaanisha kwamba lazima kuwe na utimizo wa kiroho, ulio mkubwa zaidi wa ono hilo.

15. (a) Hekalu la kiroho la Yehova lilianza kutenda lini? (b) Ni nini kinachoonyesha kwamba ono la Ezekieli halikutimizwa wakati wa maisha ya Kristo duniani?

¹⁵ Kwa wazi, lazima tutafute utimizo mkubwa wa ono la Ezekieli katika hekalu kubwa la kiroho la Yehova, ambalo mtume Paulo azungumzia kwa urefu katika kitabu cha Waebrania. Hekalu hilo lilianza kutenda wakati Yesu Kristo alipotiwa mafuta awe Kuhani wa Cheo cha Juu wake mwaka wa 29 W.K. Lakini je, ono la Ezekieli lilitimizwa katika siku ya Yesu? Yaonekana sivyo. Yesu, akiwa Kuhani wa Cheo cha Juu, alitimiza maana ya kiunabii ya Siku ya Kufunika kupitia ubatizo wake, kifo chake cha kidhabihu, na kuingia kwake ndani ya Patakatifu Zaidi Sana, mbinguni kwenyewe. (Waebrania 9:24) Hata hivyo, kwa kupendeza, ono la Ezekieli halitaji kamwe lolote kuhusu kuhani wa cheo cha juu au Siku ya Kufunika. Hivyo, haielekei kuwa ono hilo lilikuwa likielekeza kwenye karne ya kwanza W.K. Basi, ono hilo linahusu kipindi kipi cha wakati?

16. Mandhari ya ono la Ezekieli yatukumbusha juu ya unabii gani mwingine, na hilo latusaidiaje kuutambua wakati wa utimizo mkubwa wa ono la Ezekieli?

¹⁶ Ili kupata jibu, acheni tulirudie ono lenyewe. Ezekieli aliandika: “Katika maono ya Mungu alinileta mpaka nchi ya Israeli, akaniweka juu ya mlima mrefu sana, ambao juu yake palikuwapo kana kwamba ni umbo la mji upande wa kusini.” (Ezekieli 40:2) Mandhari ya ono hilo, ambayo ni “mlima mrefu sana,” hutukumbusha juu ya Mika 4:1: “Itakuwa katika siku za mwisho, ya kwamba mlima wa nyumba ya BWANA utawekwa imara juu ya milima, nao utainuliwa juu ya vilima; na watu wa mataifa watauendea makundi makundi.” Unabii huo waanza kutimizwa wakati gani? Mika 4:5 huonyesha kwamba huo waanza kutimizwa mataifa yakiwa yangali yanaabudu miungu isiyo ya kweli. Kwa kweli, imetimizwa wakati wetu wenyewe, “siku za mwisho,” ambapo ibada safi imeinuliwa juu, imerudishwa mahali pake panapofaa maishani mwa watumishi wa Mungu.

17. Unabii wa Malaki 3:1-5 watusaidiaje kutambua wakati hekalu la ono la Ezekieli liliposafishwa?

¹⁷ Ni nini kilichofanya hali hiyo ya kurudishwa iwezekane? Kumbuka, katika tukio muhimu zaidi katika ono la Ezekieli, Yehova aja kwenye hekalu na kusisitiza kwamba nyumba yake isafishwe kwa kuondolewa ibada ya sanamu. Hekalu la Mungu la kiroho lilisafishwa lini? Kwenye Malaki 3:1-5, Yehova atabiri juu ya wakati ambapo “atalijilia hekalu lake” akiandamana na “mjumbe [wake] wa agano,” Yesu Kristo. Kwa kusudi gani? ‘Yeye atakuwa mfano wa moto wa mtu asafishaye fedha, na kama mfano wa sabuni ya mtu afuaye nguo.’ Kusafishwa huko kulianza wakati wa vita ya ulimwengu ya kwanza. Tokeo lilikuwa nini? Yehova amekaa katika nyumba yake na kubariki nchi ya kiroho ya watu wake kuanzia mwaka wa 1919 na kuendelea. (Isaya 66:8) Basi, twaweza kukata kauli kwamba unabii wa hekalu wa Ezekieli unapata utimizo muhimu wakati wa siku za mwisho.

18. Ono la hekalu litakuwa na utimizo wake wa mwisho lini?

¹⁸ Kama ulivyo unabii mwingine mbalimbali wa urudisho, ono la Ezekieli lina utimizo zaidi, wa mwisho, katika Paradiso. Ni wakati huo tu ndipo wanadamu wenye mioyo minyofu watapata manufaa kamili ya mpango wa Mungu wa hekalu. Ndipo Kristo atakapotumia thamani ya dhabihu yake ya fidia, akishirikiana na ukuhani wake wa kimbingu wa 144,000. Raia watiifu wote wa kibinadamu wa utawala wa Kristo watainuliwa wafikie ukamilifu. (Ufunuo 20:5, 6) Hata hivyo, Paradiso haiwezi kuwa ndio wakati mkuu wa utimizo wa ono la Ezekieli. Kwa nini sivyo?

Ono Hilo Hukazia Siku Yetu Wenyewe

19, 20. Kwa nini ni lazima utimizo mkuu wa ono hilo utukie leo, wala si katika Paradiso?

¹⁹ Ezekieli aliona hekalu lililohitaji kusafishwa liondolewe ibada ya sanamu na uasherati wa kiroho. (Ezekieli 43:7-9) Hilo kwa kweli halingeweza kutumika kuhusu ibada ya Yehova katika Paradiso. Na zaidi, makuhani katika ono hilo hufananisha jamii ya kikuhani ya watiwa-mafuta wakiwa wangali duniani, wala si baada ya ufufuo wao wa kimbingu au wakati wa kipindi cha Milenia. Kwa nini? Ona kwamba makuhani hao wanaonyeshwa wakitumikia katika ua wa ndani. Makala katika Mnara wa Mlinzi yameonyesha kwamba ua huo hufananisha ule msimamo wa kipekee ambao makuhani wa cheo cha chini wa Kristo wanao wakiwa wangali duniani.c Pia ona kwamba ono hilo hukazia kutokamilika kwa makuhani hao. Wanaambiwa watoe dhabihu kwa ajili ya dhambi zao wenyewe. Wanaonywa juu ya hatari ya kuwa wachafu—kiroho na kiadili. Kwa hivyo, hawafananishi wale watiwa-mafuta waliofufuliwa, ambao mtume Paulo aliandika hivi kuwahusu: “Tarumbeta itavuma, na wafu watafufuliwa wakiwa wasioharibika.” (1 Wakorintho 15:52; Ezekieli 44:21, 22, 25, 27) Makuhani katika ono hilo huchangamana na kutumikia watu moja kwa moja. Haitakuwa hivyo katika Paradiso, wakati jamii ya kikuhani itakuwa mbinguni. Kwa hiyo, ono hilo hutoa mfano bora kabisa wa jinsi ambavyo watiwa-mafuta hufanya kazi kwa ukaribu na “umati mkubwa” ulio duniani leo.—Ufunuo 7:9; Ezekieli 42:14.

²⁰ Hivyo, ono la Ezekieli la hekalu huashiria matokeo yenye mafaa yanayoletwa na usafishaji wa kiroho unaotimizwa leo. Lakini hilo lamaanisha nini kwako? Hilo sio fumbo tu la kitheolojia lisilokuhusu. Ono hilo lina mengi zaidi yanayohusu ibada yako ya siku kwa siku ya kumwabudu Mungu wa pekee wa kweli, Yehova. Tutaona jinsi jambo hilo lilivyo katika makala yetu inayofuata.

[Maelezo ya Chini]

Je, Wakumbuka?

◻ Ni nini uliokuwa utimizo wa kwanza wa ono la Ezekieli la hekalu na ukuhani wake?

◻ Ono la Ezekieli juu ya kugawanywa kwa nchi lilikuwaje na utimizo wa mapema?

◻ Katika kurudishwa kwa Israeli la kale, ni nani waliotenda kama wakuu, na ni nani waliotenda kama “miti mikubwa ya haki”?

◻ Ni kwa nini ono la Ezekieli la hekalu lazima liwe na utimizo wake mkuu katika siku za mwisho?