Kesi ya Mahakama ya Ulimwengu Wote Mzima Ambayo Inakuhusisha Wewe Ndani
‘“Leteni mbele kesi-ya-mbishanio yenu ninyi,’ anasema Yehova. ‘Tokezeni mabishano yenu ninyi.’”—ISAYA 41:21, NW.
1, 2. (a) Ni nani ambaye anahusika katika ile kesi ya mahakama iliyo ya maana zaidi ambayo imepata kubishaniwa? (b) Ni suala gani linalohusika?
KATIKA muda wote wa historia kumekuwa na kesi za mahakama zisizohesabika. Katika hizo, mashahidi wameletwa mbele na ithibati ikatokezwa kushindania upande mmoja au mwingine. Nyingi za kesi hizo zimehusisha ndani watu mmoja mmoja, huku nyingine zimeathiri hesabu kubwa zaidi za watu. Lakini kesi zote kama hizo zinafifia kuwa zisizo za maana sana zikilinganishwa na ile kesi ya mahakama ya ulimwengu wote mzima ambayo sasa inabishaniwa. Hiyo ndiyo kesi iliyo ya maana zaidi ambayo inazipita kwa mbali kesi zote za mahakama katika historia. Matokeo yayo yataathiri kila mtu duniani, awe anachagua au hachagui kuhusika.
2 Kiwiliwili kikuu katika kesi hii ni yule mtu aliye wa juu zaidi katika ulimwengu wote mzima, Yehova Mungu, “yule Muumba wa mbingu na yule Mmoja Mwadhamu ambaye anatandaza hizo nje; yule Mmoja ambaye analaza kwa marefu ile dunia na zao layo, yule Mmoja ambaye anawapa pumzi watu walio juu yayo.” (Isaya 42:5, NW) Ni suala gani linalohusika? Umungu wake ndilo suala—ule uadilifu wa utawala wake wa ulimwengu wote mzima, kutia ndani dunia na wakaaji wayo. Hilo linaweza kuitwa lile suala la enzi kuu ya ulimwengu wote mzima.
3. Ni maswali gani yaliyo ya msingi kwenye lile suala la enzi kuu ya ulimwengu wote mzima?
3 Yaliyo ya msingi kuhusiana na suala hilo ni maswali haya: Ni ipi kati ya miungu yote ambayo inaabudiwa imethibitika kuwa inastahili kuitibariwa sana hivi kwamba wewe ungeweza kujasiria kutegemeza uhai na wakati ujao wako juu yao? Ni ipi ambayo kwa kweli imekuwako, na ni ipi ambayo imekuwa mavumbuzi ya kibinadamu tu? Je! kuna Mungu mkuu zaidi ya miungu yote ambaye ni wa kweli, anayeishi, ambaye anaweza kukomboa aina ya wanadamu kutoka hali yayo ya shida kubwa iliyopo sasa na kuleta aina inayofaa ya serikali ambayo itahakikishia amani, usalama, ufanisi, na afya halisi?
4. Ni jambo gani linaloweza kusemwa juu ya wale ambao wanahisi kwamba hakuna suala lo lote, kwa kuwa wao wanasema tayari wanaitikadi katika Mungu?
4 Watu wengi wanahisi kwamba hakuna suala linalohusu wao, kwa kuwa wao wanasema kwamba tayari wanaitikadi katika Mungu. Lakini je! wao wanaweza kutoa ithibati ya kwamba mwenye uungu ambaye wao wanaabudu ndiye kwa kweli yule Mungu wa kweli, kwamba ahadi zake zinategemeka, na kwamba makusudi na sheria zake zinaongoza maisha zao? Ikiwa watu hao wanajibu ndivyo, basi inawapasa wao waweze pia kujibu maswali haya: Ni nini hasa iliyo ithibati ya kwamba kuna Mungu wa kweli ambaye ahadi zake zinategemeka? Ni nini kusudi la Mungu kwa aina ya binadamu na dunia? Sisi tuko wapi katika jedwali-wakati ya Mungu, na wakati ujao wa hapa mbele tu una mambo gani? Ni mambo gani ambayo yeye anataka sisi kama watu mmoja mmoja tufanye ikiwa tutamuunga mkono?
5. Watu wanaweza kufananishwa na nani wakati wao hawatokeze ithibati ya kuunga mkono itikadi yao katika Mungu?
5 Watu walio wengi ambao wanasema kwamba wao wanaitikadi katika Mungu hawawezi kujibu maswali hayo kwa uthabiti. Watu hao huenda wakafananishwa na watu ambao walidai kuitikadi katika Mungu katika karne ya kwanza lakini ambao kazi zao zilikanusha dai lao kuwa uwongo. Juu yao Neno la Mungu linataarifu hivi: “Wao wanatangaza peupe wao wanajua Mungu, lakini wao wanamwondoa asiwe mwenyeji wao kwa kazi zao.” Ndiyo, “imani pasipo kazi ni yenye ufu.” (Tito 1:16; Yakobo 2:26, NW) Kwa sababu hiyo, wale ambao wanasema kwamba wao wanaitikadi katika Mungu lakini hawawezi kutokeza ithibati madhubuti kutegemeza itikadi hiyo hawako tofauti kwa njia yo yote na watu wa karne zilizopita ambao waliitikadi katika miungu-bandia ambayo tangu wakati huo imetoweka isiwe vitu vya kuabudiwa.
Kesi Zenye Mtihani
6, 7. (a) Simulia ilivyokuwa ile dini ya Wamisri wa kale. (b) Ni jinsi gani Waisraeli walivyohusika katika lile suala kati ya Yehova na miungu ya Misri?
6 Kielelezo kimoja cha jambo hili kilikuwa ile kesi iliyoletwa dhidi ya miungu ya Misri ya kale yapata miaka 1,500 kabla ya Wakati wa Kawaida Wetu. Wamisri waliabudu umati wa miungu, kutia na wanyama kama vile fahali, paka, ng’ombe, mamba, ndege-kipanga, chura, mbwa-mwitu, simba, mtambaachi (nyoka), ndege-mnovua-mizoga, na jibwa-mwitu. Wengi wa wanyama hao walifikiriwa kuwa maumbo ambayo hapo kwanza walikuwa mungu wa kiume au mungu wa kike halafu yakageuka umbo, na kuua mmoja kwa makusudi kulileta adhabu ya kifo. Maiti za wanyama watakatifu ziligandishwa na kupewa maziko yenye madoido mengi.
7 Mwenye kupingana na miungu yote hiyo alikuwa yule Mungu ambaye Israeli wa kale waliabudu, Yehova. Musa, mwakilishi wake, alitumwa kuomba Farao afungulie watu wa Yehova, ambao wakati huo walikuwa katika utumwa, kwa maana Yehova alikuwa amewaahidi uhuru wao. (Kutoka 3:6-10) Lakini Farao alitangaza hivi: “Yehova ni nani, hivi kwamba mimi nipaswe kutii sauti yake nitume Israeli waende zao? Mimi sijui Yehova hata kidogo na, zaidi ya hilo, mimi sitatuma Israeli waende zao.” (Kutoka 5:2, NW) Farao alihisi akiwa na uhakika wa kwamba miungu ya Misri ilikuwa mikuu zaidi ya Yehova.
8, 9. (a) Ni jinsi gani Yehova alivyothibitisha ukuu wake juu ya miungu ya Misri? (b) Kwa sababu ya jambo lililotukia, lazima isemwe nini juu ya ile miungu ya Misri?
8 Ni nani ambaye angethibitika kuwa yule Mungu wa kweli ambaye angeweza kutimiza ahadi zake na kuweza kuhami watu wake? Jibu lingekuja karibuni. Yehova alitabiri hivi: “Juu ya miungu yote ya Misri mimi nitazitekeleza hukumu.” (Kutoka 12:12, NW) Je! yeye alitimiza unabii huo? Ndivyo! Yehova alileta tauni kumi zenye mkumbo mkubwa zilizofanyizwa ili kunyenyekeza miungu ya Misri. Hakuna hata mmoja wa miungu hiyo angeweza kuhami Wamisri. Na ile tauni ya kumi ilikuwa ndiyo yenye maana kubwa hasa, kwa maana iliua mzaliwa-wa-kwanza wa Kimisri, kutia na wa Farao. Hiyo ilikuwa dharuba ya moja kwa moja kwa mungu-mkuu wao Ra (Amon-Ra), kwa kuwa watawala wa Misri walijifikiria wenyewe kuwa miungu, wana wa Ra. Kwa Wamisri, kifo cha mzaliwa-wa-kwanza wa Farao kilimaanisha kifo cha mungu mmoja.
9 Hata hivyo, hakuna hata mmoja wa wazaliwa-wa-kwanza wa Kiisraeli aliyeuawa, kwa maana wao walikuwa na himaya ya Yehova. Pia, Mungu aliwapa watu wake ule uhuru ambao yeye alikuwa amewaahidi. Na Farao na jeshi lake—kila mmoja wao—waliangamizwa katika ile Bahari Nyekundu, hiyo ikiwa dharuba ya mwisho kabisa kwa miungu-bandia ya Misri. Hivyo, Yehova alithibitika kuwa yule Mungu wa kweli. Ahadi zake ndizo ambazo zilitimizwa, na waabudu wake ndio ambao walipewa himaya. (Kutoka 14:21-31) Kwa upande ule mwingine, miungu ya Misri ilikuwa hoi kwa kukosa nguvu za kusaidia waabudu wao. Miungu hiyo kwa kweli haikuwa imekuwako hata kidogo bali ilikuwa mavumbuzi ya wanadamu.
10. Ni suala gani lililokabili waabudu wa Yehova na Ashuru?
10 Kesi nyingine yenye kuhusisha ndani umungu ilikuja mbele zapata karne nane baadaye, katika wakati wa Mfalme Hezekia.a Waabudu wa Yehova walikuwa wakitishwa na ile Serikali Kubwa ya Ulimwengu ya Kiashuru yenye ukatili mwingi, ambayo ilikuwa imelemeza mataifa yote yaliyokuwa katika kijia chayo. Sasa hiyo ilidai kwa nguvu kwamba Yerusalemu uinue mikono juu, ule mji ambao ulishikilia “kiti-cha-ufalme cha Yehova,” ambao uliwakilisha ibada yake duniani. (1 Nyakati 29:23, NW) Mfalme wa Yuda, Hezekia, alikiri kwamba Waashuru ‘walikuwa wamekumba nchi nyingine zote hizo na walikuwa wametia sahihi kwamba miungu ya nchi hizo itupwe motoni kwa sababu hiyo haikuwa miungu, bali kazi ya mikono ya wanadamu.’—Isaya 37:18, 19, NW.
11. Ni jinsi gani Yehova alivyoponyosha waabudi wake, na jambo hilo lilionyesha nini?
11 Ndipo Hezekia mwaminifu alipompelekea Yehova sala, akiomba himaya yake. Yehova aliahidi kwamba hakuna hata silaha moja ya Kiashuru ingepiga Yerusalemu. (Isaya 37:33) Kwa ukweli unaolingana na unabii huo, hakuna hata moja iliyoupiga. Badala ya hivyo, “yule malaika wa Yehova akaanza tena kwenda mbele na kupiga kwa kuangusha mia themanini na tano elfu katika ile kambi ya Waashuri.” Baada ya ushindi huo wa kumalizwa nguvu, mfalme wa Ashuru, Senakeribu, alirudi nyuma mbio. Baadaye, wakati yeye alipokuwa akiabudu Nisroki mungu wake, wana wake walimuua. (Isaya 37:36-38, NW) Hivyo Yehova alithibitika tena kuwa yule Mungu wa unabii wa kweli ambaye anaweza kukomboa waabudu wake. Miungu ya Ashuru na mataifa yenye kuzunguka ilithibitika kuwa ya bandia, isiyokuwako, isiyoweza kuhami wafuasi wao.
12. Ni katika njia gani Belshaza alimfanyia mzaha Yehova?
12 Zapata karne mbili baadaye, Mungu aliruhusu watu wake, waliokuwa wamekuwa wasio waaminifu, wachukuliwe mateka na serikali kubwa ya ulimwengu iliyofuata, Babuloni. Jambo kubwa zaidi la serikali hiyo lilikuwa umati wayo wa miungu ya kiume, miungu ya kike, na mahekalu ya ibada. Lakini Belshaza mfalme Mbabuloni alifanyia Yehova mzaha akiwa katika mfoko wa majivuno ya kujisifu. Kwenye karamu kubwa, yeye aliagiza vile vyombo vitakatifu ambavyo vilitekwa kutoka hekalu la Yerusalemu viletwe ndani. “Kutoka kwa hivyo mfalme na watu wake wa vyeo vya juu, masuria wake na wakeza-pili zake walikunywa. Wao walikunywa divai, na wao walisifu ile miungu ya dhahabu na ya fedha, shaba, chuma, ubao na jiwe.”—Danieli 5:1-4, NW.
13. Yehova alisababisha Danieli aseme nini kwa Belshaza?
13 Huo ulikuwa uchokozi wa moja kwa moja kwa Yehova, mwito wa ushindani kwake uliofanywa kwa jina la miungu ya Babuloni. Ndipo Yehova alipoagiza Danieli nabii wake ahimili ushuhuda kwa ujasiri kwa Mfalme Belshaza na kwa wote ambao walikuwa kwenye ile karamu. Danieli aliunga mkono umungu wa Yehova na akamwambia Mfalme Belshaza: “Wewe umekuwa hukunyenyekeza moyo wako . . . Bali dhidi ya yule Bwana wa mbingu wewe umejikweza mwenyewe,. . . na wewe umesifu miungu tu ya fedha na ya dhahabu, shaba, chuma, ubao na jiwe, ambayo haiwi inatanabahi kitu wala haiwi inasikia kitu wala haiwi inajua kitu; bali yule Mungu ambaye katika mkono wake pumzi yako imo na ambaye njia zako zote ni zake wewe umekuwa hukumtukuza.”—Danieli 5:22, 23, NW.
14. Ni jinsi gani Yehova alionyesha kwamba yeye ndiye yule Mungu wa kweli?
14 Ndipo Danieli alipotoa ujumbe wa Yehova, ambao ulikuwa huu: Mfalme mwenye mtukuko wa moyo Belshaza na Babuloni wangepinduliwa na Waamedi na Waajemi usiku uo huo! (Danieli 5:24-27) Je! unabii huo ulikuja kuwa kweli? Ndivyo. “Katika usiku wenyewe uo huo Belshaza yule mfalme Mkaldayo aliuawa na Dario yule Mmedi mwenyewe akapokea ule ufalme.” (Danieli 5:30, 31, NW) Tena, kama ilivyokuwa kwa habari ya Misri na Ashuru, Yehova alithibitika kuwa yule Mungu wa kweli, yule Mungu ambaye anatimiza ahadi zake. Watumishi wa Mungu walinufaika, kwa kuwa wao walifunguliwa kutoka utekwa na kurudi kwenye bara la maskani yao. Wale ambao walizidi tu katika kufuata miungu-bandia walikuja kwenye msiba.
Maunabii kwa Ajili ya Wakati Wetu
15. (a) Ni sehemu gani ambayo maunabii mengi ya Biblia yanayo? (b) Ni kwenye kitu gani sisi huwa tunarejeza pia wakati sisi tunapotumia lile neno “mungu”?
15 Nabii Isaya alivuviwa na Mungu pumzi ya kuandika katika kumbukumbu maunabii ambayo yalikuwa na utimizo kule nyuma katika nyakati za kale. Lakini mara nyingi katika unabii wa Biblia, mnakuwa na utimizo mwingine mkubwa zaidi unaohusiana na wakati wetu. Hivyo ndivyo ilivyokuwa kwa habari ya mambo mengi ambayo Isaya aliandika. Sehemu ya ujumbe wake ilikuwa na maunabii kuhusu mwito wa ushindani wa ki-siku-hizi ambao Yehova anatolea mataifa yote na miungu yao. Na kwa lile neno “miungu” sisi tunarejeza si kwenye miungu ile inayoabudiwa moja kwa moja tu na watu katika sehemu zote za ulimwengu, kutia na yanayoitwa mataifa ya kipagani leo, bali pia tunarejeza kwenye vitu vile ambavyo vinafaa ule ufafanuzi wa neno hilo. Ufafanuzi mmoja wa kamusi wa neno “mungu” ni: “Mmoja anayedhibiti upande au sehemu fulani ya kitu halisi; mtu au kitu chenye thamani kubwa zaidi ya vyote.”
16. Ni miungu gani ambayo watu wa mataifa, kutia na Jumuiya ya Wakristo, wanaabudu leo?
16 Ile ambayo inachukuliwa kuwa miungu leo ni kutia na yale mamilioni ya miungu inayoabudiwa na Wahindu, na pia ile inayoabudiwa na Wabuddha, Washinto, wenye imani ya kwamba mimea na miti na hata mawe yana nafsi, na wanadini wengine. Hiyo pia inatia ndani yule mungu wa ufuatiaji wa vitu vya kimwili, jambo lenye thamani kubwa zaidi kwa watu walio wengi duniani, jambo kubwa zaidi linalowasukuma katika maisha zao. Hiyo inatia ndani pia ile miungu ya uwezo wa kivita na sayansi ambayo mataifa yanategemea kwa usalama na wokovu. Pia, watu walio wengi hata katika Jumuiya ya Wakristo ambao wanasema kwamba wanaitikadi katika Mungu hawamwitibari yeye kwa kweli wala hawamtumikii kwa ushikamanifu, bali badala yake wao wanaitibari na kutumikia watu au vitu vikiwa ndivyo vyombo vyao vya ushikamanifu wa kwanza.
17. Ule unabii mkubwa zaidi wa ujumbe wa Isaya unaelekeza kwenye nini?
17 Ule utimizo mkubwa zaidi wa ujumbe wa Isaya unatoboa mambo wazi kwa miungu yote hiyo katika wakati wetu. Yehova anaambia vikundi vya kitaifa vijikusanye vyenyewe pamoja na ‘viseme.’ Yeye anavitolea mwito wa ushindani: “Acheni sisi tuje karibu pamoja kwa ajili ya ile hukumu yenyewe.” (Isaya 41:1, NW) Leo, sisi tunaishi katika ule wakati “wa hukumu” kwa ajili ya ulimwengu huu. Huo umo katika “siku za mwisho” zao kama ilivyotabiriwa kwenye 2 Timotheo 3:1-5 na Mathayo 24:1-14. Kwenye wakati huu Yehova anaitolea mwito wa ushindani ile miungu ya mataifa itabiri kwa usahihi wakati ujao na hivyo ithibitishe kwamba hiyo ni miungu. Yeye anaitolea mwito wa ushindani pia ihami washikani wayo ikiwa inaweza. “Leteni mbele kesiya-mbishanio yenu ninyi,” yeye anataarifu. “Tokezeni mabishano yenu ninyi... na tuambieni sisi mambo ambayo yatatukia.”—Isaya 41:21, 22, NW.
18. Ni jinsi gani Mungu mweza yote anajitambulisha mwenyewe, na yeye anaahidi waabudu wake nini?
18 Yule Mungu mweza yote anatambulisha yeye ni nani: “Mimi ni Yehova. Hilo ni jina langu; na kwa mmoja ye yote mwingine mimi sitaupa utukufu wangu mwenyewe, wala sifa yangu kwa mifano michonge.” (Isaya 42:8,NW) Na yeye anaambia hivi wale ambao wanamuunga mkono: “Msifanye kuwa wenye woga, kwa maana mimi nipo pamoja na ninyi. Msifanye kukokodoa-kodoa macho huku na huku, kwa maana mimi ni Mungu wenu ninyi. Mimi nitawaimarisha ninyi kama ngome. Mimi nitawasaidia ninyi kweli kweli.” Yeye anawaahidi hivi: “Wote wale ambao wanapandwa na joto dhidi ya wewe watakuwa walioaibishwa na watanyenyekezwa. Wale wanaume walio katika ugomvi pamoja na wewe watakuwa kama si kitu na watatoweka.” “Silaha yo yote hata iwe gani ambayo itafanyizwa dhidi ya wewe itakuwa bila fanikio . . . Hii ndiyo ile miliki ya urithi wa watumishi wa Yehova.”—Isaya 41:10, 11; 54:17, NW.
19, 20. (a) Ni jinsi gani Isaya anaonyesha kwamba kuna wakati uliowekwa rasmi kwa Yehova kuamua mambo? (b) Ni nani ambao Yehova analeta mbele katika hizi “siku za mwisho,” na ni jinsi gani wao wanawakilisha yeye?
19 Kwa wakati mrefu, kwa karne nyingi, Yehova ameacha mataifa yafuate njia zayo yenyewe. Hata hivyo, wakati wake uliowekwa rasmi wa kuamua mambo duniani umeflka. Kwa hiyo yeye anatangaza hivi: “Mimi nimekaa kwa unyamavu kwa wakati mrefu. Mimi niliendelea nikiwa kimya. Mimi nilikaa nikiwa ninajizoeza kujiweza.” Lakini sasa, “kama mwanamume mwenye uwezo Yehova mwenyewe ataenda akajitokeze mbele. Kama shujaa-wa-vita yeye ataamsha juhudi. Yeye atapaaza sauti, ndiyo, yeye ataachiliza mlio wa vita; juu ya adui zake yeye atajionyesha mwenyewe kuwa mwenye uwezo zaidi.” (Isaya 42:13, 14, NW) Katika yale maunabii ya Isaya na waandikaji wengine wa Biblia, na pia yale ya Yesu, Yehova anatabiri kuinua kwake juu jamii ya watu katika hizi “siku za mwisho” ili wahimili kwa juhudi ushuhuda kwake, kana kwamba wao ni mashahidi katika kesi ya mahakama.
20 Watu ambao Yehova analeta mbele wamtumikie yeye wanatokeza ithibati ya kwamba yeye ndiye Mungu wa kweli, yule Mwokoaji wa waabudu wake na Mwangamizi wa miungu-bandia na washikani wayo. Watu wa Yehova leo ‘wanaimba sifa zake kutoka ule mwishilio wa dunia, kutoka mataifa yote na visiwa, kutoka kile kileleta cha milima.’ (Isaya 42:10-12, NW) Jambo hili linatimiza unabii mwingine bado wa Isaya ambao ulitabiri hivi: “Katika ile sehemu ya mwisho kabisa ya zile siku [katika wakati wetu] . . . ule mlima wa ile nyumba ya Yehova [ibada ya kweli yake] utakuwa uliosimamishwa kwa imara juu ya kile kileleta cha ile milima, na huo kwa uhakika utapandishwa juu-juu ya vile vilima [juu ya namna nyingine zote za ibada]; na kwenye huo [watu kutoka] mataifa yale yote lazima wamiminike.” Na wao wanahimiza wengine wafanye nini? Wao wanawasihi watu wenye mioyo minyofu hivi: “Njoni, ninyi watu, na acheni sisi twende juu kwenye ule mlima wa Yehova, . . . na yeye atatuagiza sisi juu ya njia zake, na sisi tutatembea katika vijia vyake.”—Isaya 2:2-4, NW.
21. Ni maswali gani ambayo yanatokezwa na mwito wa ushindani wa Yehova kwa ile miungu ya mataifa?
21 Hivyo, kana kwamba anaambia mahakama, Yehova anasema: “Acheni yale mataifa yote yakusanywe pamoja kwenye mahali pamoja, na acheni vikundi vya kitaifa vikusanywe pamoja... . acheni wao watoe mashahidi wao, kwamba wao wapate kutangazwa waadilifu, au acheni wao wasikie na kusema, ‘Huu ndio ule ukweli!’ “(Isaya 43:9, NW) Huo ni mwito wa ushindani wa moja kwa moja kwa ile miungu ya mataifa. Je! ye yote kati yao anaweza kueleza mambo yaliyo katika wakati ujao? Je! wao waliweza kufanya hivyo katika wakati uliopita? Je! wao wanaweza kupata mmoja ye yote wa kuhimili ushuhuda kwa ithibati madhubuti kwamba miungu hiyo imethibitika kuwa ya kweli, inayostahili ushikaminifu wetu? Ni kumbukumbu gani ambayo ile miungu ya mataifa, na wafuasi wayo, wametokeza katika wakati wetu? Je! imekuwa kumbukumbu nzuri zaidi ya ile ambayo miungu ya Wamisri wa kale, Waashuru, na Wababuloni ilitokeza? Kwa upande ule mwingine, je! wale ambao wanahimili ushuhuda kwa Yehova wametokeza ithibati madhubuti kwamba Yehova ndiye yule Mungu wa kweli, yule Mmoja tu anayestahili ibada yetu? Makala inayofuata itazungumzia mambo hayo.
[Maelezo ya Chini]
a Lile toleo la Mnara wa Mlinzi la Januari 15 lilizungumzia jinsi Yehova alivyothawabisha itibari ya Hezekia katika Yeye. Matukio hayo ya kutazamisha yalihusisha ndani pia umungu.
Maswali ya Kupitia
◻ Ni nini lile suala la enzi kuu ya ulimwengu wote mzima?
◻ Ni miungu gani ya mataifa inahusika katika lile suala leo?
◻ Ni tokeo gani la kesi tatu za kufanyia mtihani linaloonyesha ukuu wa Yehova juu ya miungu-bandia?
◻ Ni jinsi gani Isaya anavyoonyesha kwamba Yehova ataamua mambo katika siku yetu?
◻ Ni maswali gani yanayohitaji kujibiwa juu ya wale washikani wa dini zote leo?
[Picha katika ukurasa wa 11]
Miungu ya Misri ilikuwa hoi kwa kukosa nguvu mbele za yule Mungu wa kweli, Yehova
[Picha katika ukurasa wa 12]
Miungu ya Ashuru na washikani wayo ilipigwa na yule Mungu wa kweli dharuba ya kunyamazisha kabisa
[Picha katika ukurasa wa 13]
Danieli aliwatolea ujumbe wa Yehova waabudu wa miungu-bandia ya Babuloni