Mimweko ya Nuru Katika Nyakati za Kimitume

“Nuru imemzukia [“imemmwekea,” “NW”] mwenye haki, na furaha wanyofu wa moyo.”—ZABURI 97:11.

1. Mashahidi wa Yehova leo hufananaje na Wakristo wa mapema?

TUKIWA Wakristo wa kweli, twathamini kama nini maneno ya Zaburi 97:11! ‘Nuru imetumwekea’ mara nyingi. Kwa kweli, baadhi yetu tumeona mmweko wa nuru ya Yehova kwa miongo kadhaa. Yote hayo yatukumbusha juu ya Mithali 4:18, lisemalo hivi: “Njia ya wenye haki ni kama nuru ing’aayo, ikizidi kung’aa hata mchana mkamilifu.” Kwa kuwa twathamini Maandiko badala ya mapokeo, sisi Mashahidi wa Yehova twafanana na Wakristo wa mapema. Mtazamo wao waweza kuonwa wazi katika vitabu vya kihistoria vya Maandiko ya Kigiriki ya Kikristo na kutoka kwa barua zayo, zilizoandikwa chini ya upulizio wa kimungu.

2. Ni mambo yapi yaliyokuwa miongoni mwa mimweko ya kwanza ya nuru ambayo wafuasi wa Yesu walipokea?

² Miongoni mwa mimweko ya kwanza ya nuru ambayo wafuasi wa mapema wa Yesu Kristo walipokea ni ile iliyohusu Mesiya. Andrea alimwambia ndugu yake Simoni Petro: “Tumemwona Masihi.” (Yohana 1:41) Wakati fulani baadaye, Baba aliye mbinguni alimwezesha mtume Petro kutoa ushuhuda wa jambo hilo alipomwambia Yesu Kristo hivi: “Wewe ndiwe Kristo, Mwana wa Mungu aliye hai.”—Mathayo 16:16, 17; Yohana 6:68, 69.

Nuru Kuhusu Utume wao wa Kuhubiri

3, 4. Baada ya ufufuo wake, Yesu aliwapa wafuasi wake nuru gani kuhusu utendaji wao wa wakati ujao?

³ Baada ya ufufuo wake, Yesu Kristo alitoa mimweko ya nuru kuhusu wajibu ambao wafuasi wake wote walipaswa kutimiza. Yaelekea kwamba ni kwa wale wanafunzi 500 waliokusanyika Galilaya aliowaambia: ‘Basi, enendeni, mkawafanye mataifa yote kuwa wanafunzi, mkiwabatiza kwa jina la Baba, na Mwana, na roho takatifu; na kuwafundisha kuyashika yote niliyowaamuru ninyi; na tazama, mimi nipo pamoja nanyi sikuzote, hata ukamilifu wa dahari.’ (Mathayo 28:19, 20; 1 Wakorintho 15:6) Baada ya hapo, wafuasi wote wa Kristo walipaswa kuwa wahubiri, na utume wao wa kuhubiri haukuhusu “kondoo waliopotea wa nyumba ya Israeli” pekee. (Mathayo 10:6) Wala hawakupaswa kufanya ubatizo wa Yohana katika kuonyesha toba kwa ajili ya msamaha wa dhambi. Badala ya hivyo, wao walikuwa wabatize watu ‘kwa jina la Baba, na Mwana, na roho takatifu.’

⁴ Punde tu kabla ya Yesu kupaa mbinguni, mitume wake waaminifu 11 waliuliza: “Je! Bwana, wakati huu ndipo unapowarudishia Israeli ufalme?” Badala ya kujibu swali hilo, Yesu alitoa maagizo zaidi kuhusu utume wao wa kuhubiri, akisema: ‘Mtapokea nguvu, ikiisha kuwajilia juu yenu roho takatifu; nanyi mtakuwa mashahidi wangu katika Yerusalemu, na katika Uyahudi wote, na Samaria, na hata mwisho wa nchi.’ Kufikia wakati huo, wao walikuwa wamekuwa mashahidi wa Yehova pekee, lakini sasa wangekuwa mashahidi wa Kristo pia.—Matendo 1:6-8.

5, 6. Wanafunzi wa Yesu walipokea mimweko gani ya nuru katika Pentekoste?

⁵ Siku kumi tu baadaye, wafuasi wa Yesu walipokea mimweko miangavu kama nini ya nuru! Katika siku ya Pentekoste 33 W.K., kwa mara ya kwanza, walielewa kabisa umaana wa Yoeli 2:28, 29: “[Mimi Yehova] nitamimina roho yangu juu ya wote wenye mwili; na wana wenu, waume kwa wake, watatabiri, wazee wenu wataota ndoto, na vijana wenu wataona maono; tena juu ya watumishi wenu, wanaume kwa wanawake, katika siku zile, nitamimina roho yangu.” Wanafunzi wa Yesu waliona roho takatifu, ikiwa kwa namna ya miale ya moto, ikiwa imekaa juu yao wote—wanaume na wanawake wapatao 120—waliokusanyika Yerusalemu.—Matendo 1:12-15; 2:1-4.

⁶ Pia katika siku ya Pentekoste, wanafunzi walielewa kwa mara ya kwanza kwamba maneno ya Zaburi 16:10, NW, yalitumika kwa Yesu Kristo aliyefufuliwa. Mtunga-zaburi alikuwa amesema: “Wewe [Yehova Mungu] hutaacha nafsi yangu katika Sheoli. Wala hutaruhusu mwaminifu-mshikamanifu wako aone shimo.” Wanafunzi walitambua kwamba maneno hayo hayangehusu Mfalme Daudi, kwa kuwa kaburi lake lilikuwapo pale mpaka wakati huo. Si ajabu kwamba wapatao 3,000 kati ya wale waliosikia nuru hii mpya ikifafanuliwa walisadiki kabisa wakabatizwa siku iyo hiyo!—Matendo 2:14-41.

7. Mtume Petro alipokea nuru gani nyangavu alipotembelea Kornelio aliyekuwa ofisa wa Jeshi la Roma?

⁷ Kwa karne nyingi, Waisraeli walijua yale Mungu alikuwa amesema kuwahusu: “Ni ninyi tu niliowajua katika jamaa zote zilizo duniani.” (Amosi 3:2) Kwa hiyo ulikuwa mmweko mwangavu sana wa nuru uliopokewa na mtume Petro pamoja na wale walioandamana naye kwenye nyumba ya Kornelio aliyekuwa ofisa wa jeshi la Roma wakati roho takatifu ilishuka kwa mara ya kwanza kwa waamini Wasio Wayahudi ambao hawakutahiriwa. Ni muhimu kuona kwamba hii ndiyo pindi ya pekee ambayo roho takatifu ilitolewa kabla ya ubatizo. Lakini ilikuwa ni lazima iwe hivyo. Kama sivyo, Petro hangejua kama hawa Wasio Wayahudi walistahili ubatizo. Akitambua kabisa umaana wa tukio hilo la ajabu, Petro aliuliza: ‘Ni nani awezaye kukataza maji, hawa Wasio Wayahudi wasibatizwe, watu waliopokea roho takatifu vile vile kama sisi?’ Bila shaka hakuna mtu aliyekuwapo ambaye angekuwa na haki ya kupinga hilo, na hao Wasio Wayahudi wakabatizwa.—Matendo 10:44-48; linganisha Matendo 8:14-17.

Hakuna Tohara Tena

8. Kwa nini baadhi ya Wakristo wa mapema waliona ugumu wa kuachilia fundisho la tohara?

⁸ Mmweko mwingine mwangavu wa kweli ulihusu swali la tohara. Zoea la tohara lilianza katika 1919 K.W.K. Yehova alipofanya agano pamoja na Abrahamu. Kisha Mungu akaamuru Abrahamu kwamba yeye pamoja na watu wote wa kiume katika nyumba yake watahiriwe. (Mwanzo 17:9-14, 23-27) Basi tohara ikawa ishara ya kutambulisha wazao wa Abrahamu. Nao walijivunia zoea hilo kama nini! Matokeo yakawa kwamba neno “asiyetahiriwa” likaja kuwa mtajo wa dhihaka. (Isaya 52:1; 1 Samweli 17:26, 27) Ni rahisi kuona sababu iliyofanya Wakristo fulani wa mapema walio Wayahudi kutaka kudumisha ishara hiyo. Baadhi yao wakawa na mazungumzo sana pamoja na Paulo na Barnaba juu ya jambo hilo. Ili kulisuluhisha, Paulo na wengine walienda Yerusalemu kutafuta mashauri kutoka kwa baraza linaloongoza la Kikristo.—Matendo 15:1, 2.

9. Ni mimweko gani ya nuru iliyofunuliwa kwa baraza linaloongoza la mapema, kama ilivyorekodiwa katika Matendo sura 15?

⁹ Wakati huu, haikuwa kwa njia ya muujiza wa wazi kwamba wale Wakristo wa mapema walipokea nuru kwamba tohara haikuwa tena takwa kwa watumishi wa Yehova. Badala ya hivyo, walipata nuru hiyo iliyoongezeka kwa kutafuta katika Maandiko, wakitegemea roho takatifu kwa ajili ya mwongozo, na kusikia maono ya Petro na Paulo kuhusu kugeuzwa kwa watu Wasio Wayahudi. (Matendo 15:6-21) Uamuzi huo ulitolewa katika barua iliyosema hivi kwa sehemu: ‘Ilipendeza roho takatifu na sisi, tusiwatwike mzigo ila hayo yaliyo lazima, yaani, mjiepushe na vitu vilivyotolewa sadaka kwa sanamu, na damu, na nyama zilizosongolewa, na uasherati.’ (Matendo 15:28, 29) Hivyo Wakristo wa mapema waliwekwa huru kutoka kwa amri ya kufanya tohara na kwa matakwa mengine ya Sheria ya Kimusa. Kwa hiyo, Paulo, angeweza kuwaambia Wakristo Wagalatia hivi: “Kwa ajili ya uhuru wa namna hiyo Kristo alituweka huru.”—Wagalatia 5:1, NW.

Nuru Katika Gospeli

10. Ni ipi baadhi ya mimweko ya nuru iliyofunuliwa katika Gospeli ya Mathayo?

¹⁰ Hakuna shaka kwamba Gospeli ya Mathayo, iliyoandikwa karibu 41 W.K., ina mimweko mingi ya nuru kwa manufaa ya wasomaji wayo. Ni wachache wa Wakristo wa karne ya kwanza kwa kulinganisha waliokuwa wamemsikia binafsi Yesu akifafanua mafundisho yake. Hasa Gospeli ya Mathayo ilikazia kwamba kichwa kikuu cha mahubiri ya Yesu kilikuwa Ufalme. Naye Yesu alikazia kama nini umuhimu wa kuwa na nia ifaayo! Kulikuwa na mimweko ya nuru kama nini katika Mahubiri yake ya Mlimani, katika mifano yake (kama ile iliyorekodiwa katika sura ya 13), na katika unabii wake mkubwa katika sura za 24 na 25! Yote hayo yalitajwa kwa Wakristo wa mapema katika Gospeli ya Mathayo, iliyoandikwa kama miaka minane tu baada ya Pentekoste ya 33 W.K.

11. Ni nini yaweza kusemwa kuhusu yaliyomo katika Gospeli za Luka na Marko?

¹¹ Karibu miaka 15 baadaye, Luka aliandika Gospeli yake. Ingawa sehemu kubwa inafanana na simulizi la Mathayo, asilimia 59 ni nyongeza. Luka alirekodi miujiza sita ya Yesu na zaidi ya maradufu ya hesabu hiyo ya vielezi Vyake havitajwi na waandikaji wengine wa Gospeli. Kwa wazi miaka michache tu baadaye, Marko aliandika Gospeli yake, akiweka mkazo kwa Yesu Kristo akiwa mtu wa matendo, mfanya miujiza. Ingawa Marko alisimulia matukio yaliyorekodiwa awali na Mathayo na Luka, yeye alirekodi mfano mmoja ambao wale wengine hawakurekodi. Katika kielezi hicho, Yesu alifananisha Ufalme wa Mungu na mbegu iotayo, inayokuwa ndefu, na polepole kuanza kuzaa matunda.a—Marko 4:26-29.

12. Gospeli ya Yohana iliandaa nuru zaidi kwa kadiri gani?

¹² Kisha kulikuwa na Gospeli ya Yohana, iliyoandikwa zaidi ya miaka 30 baada ya Marko kuandika simulizi lake. Yohana alitokeza mmweko mkubwa kama nini wa nuru kwa huduma ya Yesu, hasa kupitia marejezo mengi kuhusu uhai Wake wa kabla ya kuwa mwanadamu! Ni Yohana pekee anayeandaa simulizi la ufufuo wa Lazaro, na ni yeye pekee anayetupa mengi ya maelezo mazuri ya Yesu kwa mitume wake waaminifu na vilevile sala yake ya kuchangamsha moyo katika usiku wa kusalitiwa kwake, kama ilivyorekodiwa katika sura 13 hadi 17. Hakika, yasemwa kwamba asilimia 92 ya Gospeli ya Yohana ni ya kipekee.

Mimweko ya Nuru Katika Barua za Paulo

13. Kwa nini wengine wameona barua ya Paulo kwa Warumi kana kwamba ni Gospeli?

¹³ Mtume Paulo hasa alitumiwa kuleta mimweko ya nuru ya kweli kwa Wakristo walioishi katika nyakati za kimitume. Mathalani, kuna barua ya Paulo kwa Warumi, iliyoandikwa karibu 56 W.K.—karibu na wakati ambapo Luka aliandika Gospeli yake. Katika barua hiyo Paulo akazia kwamba uadilifu hupatikana kupitia fadhili zisizostahiliwa za Mungu na kupitia imani katika Yesu Kristo. Mkazo wa Paulo kwa sehemu hiyo ya habari njema umefanya wengine waone barua hiyo kwa Warumi kana kwamba ni Gospeli ya tano.

14-16. (a) Katika barua yake ya kwanza kwa Wakristo walio Korintho, Paulo alitoa nuru gani juu ya uhitaji wa muungamano? (b) Wakorintho wa Kwanza ina nuru gani zaidi kuhusu mwenendo?

¹⁴ Paulo aliandika kuhusu mambo fulani yaliyokuwa yakisumbua Wakristo katika Korintho. Barua yake kwa Wakorintho yatia ndani shauri lililopuliziwa ambalo limenufaisha Wakristo kufikia leo hii. Kwanza, ilikuwa ni lazima awape Wakorintho nuru juu ya kosa walilokuwa wakifanya la kuwa wafuasi wa watu fulani. Mtume aliwanyoosha, akiwaeleza kwa ujasiri: “Basi ndugu, nawasihi, kwa jina la Bwana wetu Yesu Kristo, kwamba nyote mnene mamoja; wala pasiwe kwenu faraka, bali mhitimu katika nia moja na shauri moja.”—1 Wakorintho 1:10-15.

¹⁵ Ukosefu mbaya sana wa adili ulikuwa umeachiliwa katika kutaniko la Kikristo katika Korintho. Mtu mmoja huko alikuwa amemchukua mke wa baba yake, hivyo akifanya “zinaa ya namna isiyokuwako hata katika Mataifa.” Bila kuficha, Paulo aliandika: “Mwondoeni yule mbaya miongoni mwenu.” (1 Wakorintho 5:1, 11-13) Hilo lilikuwa jambo jipya kwa kutaniko la Kikristo—kutenga na ushirika. Jambo jingine ambalo kutaniko la Korintho lilihitaji nuru kulihusu lilikuwa kwamba baadhi ya washiriki walo walikuwa wakipeleka ndugu zao wa kiroho katika mahakama za kilimwengu ili kusuluhisha matatizo yao. Paulo aliwakemea kwa nguvu kwa kufanya jambo hilo.—1 Wakorintho 6:5-8.

¹⁶ Jambo jingine lililotatiza kutaniko la Korintho lilihusu mahusiano ya kingono. Katika 1 Wakorintho sura ya 7, Paulo alionyesha kwamba kwa sababu ya kuenea kwa ukosefu wa adili kingono, ingekuwa vema kwa kila mtu kuwa na mke wake mwenyewe na kila mwanamke kuwa na mume wake mwenyewe. Paulo alionyesha pia kwamba ingawa waseja wanaweza kumtumikia Yehova bila vikengeushi vingi, si wote walikuwa na zawadi ya useja. Na iwapo mume wa mwanamke afe, yeye angekuwa huru kuolewa tena lakini “katika Bwana tu.”—1 Wakorintho 7:39.

17. Paulo alitoa nuru gani kuhusu fundisho la ufufuo?

¹⁷ Ni mimweko kama nini ya nuru ambayo Bwana alitumia Paulo kuangaza juu ya ufufuo! Wakristo watiwa-mafuta watainuliwa wakiwa na miili ya aina gani? “Hupandwa mwili wa asili; hufufuliwa mwili wa roho,” akaandika Paulo. Hakuna miili ya mnofu itakayopelekwa mbinguni, kwa kuwa “nyama na damu haziwezi kuurithi Ufalme wa Mungu.” Paulo aliongezea kwamba si watiwa-mafuta wote watalala usingizi katika kifo bali kwamba wakati wa kuwapo kwa Yesu wengine watainuliwa kupata uhai usioweza kufa mara hiyo wakati wa kifo.—1 Wakorintho 15:43-53.

18. Barua ya kwanza ya Paulo kwa Wathesalonike ilikuwa na nuru gani kuhusu wakati ujao?

¹⁸ Katika barua yake kwa Wakristo walio Thesalonike, Paulo alikuwa akitokeza nuru juu ya wakati ujao. Siku ya Yehova ingekuja kama vile mwizi ajavyo usiku. Paulo alieleza pia hivi: “Wakati wasemapo, Kuna amani na salama, ndipo uharibifu uwajiapo kwa ghafula, kama vile utungu umjiavyo mwenye mimba, wala hakika hawataokolewa.”—1 Wathesalonike 5:2, 3.

19, 20. Ni mimweko gani ya nuru ambayo Wakristo katika Yerusalemu na Yudea walipokea katika barua ya Paulo kwa Waebrania?

¹⁹ Kwa kuandika barua yake kwa Waebrania, Paulo aliwasilisha mimweko ya nuru kwa Wakristo wa mapema katika Yerusalemu na Yudea. Alionyesha kwa nguvu kama nini ukuu wa mfumo wa ibada ya Kikristo kuliko mfumo wa ibada ya Kimusa! Badala ya kufuata Sheria iliyopitishwa na malaika, Wakristo wana imani katika wokovu uliotajwa kwa mara ya kwanza na Mwana wa Mungu, ambaye ni mkubwa zaidi kuliko watumishi hao wa kimalaika. (Waebrania 2:2-4) Musa alikuwa mhudumu tu katika nyumba ya Mungu. Lakini, Yesu Kristo asimamia nyumba yote. Kristo ni kuhani wa cheo cha juu kwa namna ya Melkizedeki, akiwa na cheo kikubwa sana kuliko ukuhani wa Kiharuni. Paulo pia alitaja kwamba Waisraeli walishindwa kuingia katika pumziko la Mungu kwa sababu ya kukosa imani na utii, lakini Wakristo waliingia katika pumziko hilo kwa sababu ya uaminifu na utii wao.—Waebrania 3:1–4:11.

²⁰ Kisha, pia, agano jipya ni kuu zaidi kuliko agano la Sheria. Kama unabii ulivyotolewa miaka 600 mapema kwenye Yeremia 31:31-34, wale walio katika agano jipya wameandikiwa sheria ya Mungu katika mioyo yao na kufurahia msamaha wa kweli wa dhambi. Badala ya kuwa na kuhani wa cheo cha juu aliyewajibika kutoa dhabihu kila mwaka kwa ajili ya dhambi zake mwenyewe na zile za watu, Wakristo wana Kuhani wa Cheo cha Juu Yesu Kristo, asiye na dhambi na ambaye mara moja pekee alitoa dhabihu kwa ajili ya dhambi. Badala ya kuingia patakatifu palipofanyizwa kwa mikono kutoa toleo lake, yeye aliingia mbinguni penyewe, huko akatokea mbele ya Yehova mwenyewe. Na zaidi, dhabihu za wanyama chini ya agano la Sheria ya Kimusa hazingeweza kuondoa dhambi kabisa, kama sivyo hazingekuwa zikitolewa kila mwaka. Lakini dhabihu ya Kristo, iliyotolewa mara moja pekee, yaondolea mbali dhambi. Yote haya yaangaza nuru juu ya hekalu kubwa la kiroho, ambalo katika ua walo mabaki watiwa-mafuta na “kondoo wengine” hutumika leo.—Yohana 10:16; Waebrania 9:24-28.

21. Mazungumzo haya yameonyesha nini kuhusu utimizo wa Zaburi 97:11 na Mithali 4:18 katika nyakati za kimitume?

²¹ Nafasi haitoshi kutaja mifano mingine zaidi, kama vile mimweko ya nuru ipatikanayo katika barua za Petro na zile za wanafunzi Yakobo na Yuda. Lakini hayo yaliyotajwa yatosha kuonyesha kwamba Zaburi 97:11 na Mithali 4:18 yalikuwa na utimizo wenye kutokeza katika nyakati za kimitume. Kweli ilianza kuendelea kutoka kwa mifano na vivuli hadi utimizo na mambo halisi.—Wagalatia 3:23-25; 4:21-26.

22. Ni nini kilichotendeka baada ya kifo cha mitume, na makala ifuatayo itaonyesha nini?

²² Baada ya kifo cha mitume wa Yesu na mwanzo wa uasi-imani uliotabiriwa, nuru ya kweli ilikuwa imefifia sana. (2 Wathesalonike 2:1-11) Hata hivyo, kwa kupatana na ahadi ya Yesu, baada ya karne nyingi Bwana-Mkubwa alirudi na kupata “mtumwa mwaminifu mwenye akili” akiwapa ‘watumishi wa nyumbani’ chakula chao kwa wakati ufaao. Matokeo ni kwamba Yesu Kristo alimweka rasmi mtumwa huyo “juu ya vitu vyake vyote.” (Mathayo 24:45-47) Ni mimweko gani ya nuru iliyofuata? Hii itazungumzwa katika makala ifuatayo.

[Maelezo ya Chini]

Je, Wakumbuka?

◻ Ni Maandiko gani ya Biblia yaonyeshayo kwamba uelewevu wa kweli ni wa hatua kwa hatua?

◻ Ni ipi baadhi ya mimweko ya nuru iliyorekodiwa katika kitabu cha Matendo?

◻ Ni nuru gani ipatikanayo katika Gospeli?

◻ Barua za Paulo zina mimweko gani ya nuru?