Yehova—Mungu Anayetabiri na Kutimiza

1, 2. (a) Kwa nini watu fulani huhisi kwamba maisha hayana mwelekeo? (b) Wale manabii 12 wanaelezaje utu wa Yehova?

WATU wengi wanahisi kwamba maisha yao hayana mwelekeo. Wanaposoma habari, wanakata kauli kwamba jamii yote ya wanadamu haina tumaini lolote. Jitihada za kusuluhisha matatizo ya ulimwengu zinaonekana kuwa za bure tu. Tunapaswa kukumbuka kwamba baadhi ya wale manabii 12 tunaozungumzia walikabili hali kama hizo zenye kuhangaisha, na walitangaza ujumbe wenye tumaini ambao unaweza kutufaidi, nasi tunaweza kuutumia kuwafariji wengine.—Mika 3:1-3; Habakuki 1:1-4.

² Jambo kuu linalopatikana katika vitabu hivyo vya kinabii ni kwamba Yehova, Mwenye Enzi Kuu ya ulimwengu, ana mamlaka kamili juu ya wanadamu na anapendezwa kabisa na hali yetu. Kwa kweli, kila mmoja wetu anaweza kusema, “Yehova anataka mimi niwe na maisha mazuri.” Manabii hao 12 wanaeleza sifa za “Yehova wa majeshi” kwa njia yenye kuvutia sana. Mungu anaweza ‘kuigusa nchi, iyeyuke,’ hata hivyo, anawahakikishia hivi watu wake: “Yeye anayewagusa ninyi anaigusa mboni ya jicho langu.” (Zekaria 2:8; Amosi 4:13; 9:5) Je, hutiwi moyo unaposoma maandiko yanayoonyesha jinsi Mungu anavyotenda kwa upendo na jinsi anavyorehemu na kusamehe? (Hosea 6:1-3; Yoeli 2:12-14) Kwa kweli, vitabu vya manabii hao havielezi kila jambo kuhusu utu wa Mungu; ili kuujua kabisa utu wa Mungu mtu anahitaji kujifunza vitabu vyote 66 vya Biblia. Hata hivyo, vitabu hivyo 12 vinaweza kutusaidia kuelewa vizuri zaidi utu wa Mungu wenye kuvutia na kazi zake.

 3. Wale manabii 12 wanathibitishaje kwamba Yehova ni Mungu wa kusudi?

³ Vitabu hivyo vya wale manabii 12 vinaweza kuimarisha imani yetu katika Yehova akiwa Mtabiri mwenye kutegemeka wa mambo ya wakati ujao na Mtimizaji asiyeshindwa wa kusudi lake. Wanathibitisha kwamba hatimaye ataifanya dunia iwe paradiso chini ya ufalme wake. (Mika 4:1-4) Baadhi ya manabii hao wanaeleza jinsi Yehova alivyotayarisha njia kwa ajili ya kuja kwa Masihi na fidia ambayo ingewaweka wanadamu huru kutoka katika dhambi na kifo. (Malaki 3:1; 4:5) Kwa nini ni muhimu kujua mambo hayo yote?

4, 5. (a) Wale manabii 12 wanakazia kweli gani ya msingi kumhusu Mungu? (b) Uwezo wa Yehova unakuhusuje?

⁴ Kumbuka jinsi haki ya Mungu ya kutawala ilivyotiliwa shaka, kama sura iliyotangulia ilivyoonyesha. Baadhi ya malaika mbinguni waliasi mamlaka ya Yehova na kutilia shaka nia yake, hivyo wakakosa kumtii na wakasababisha mvurugo mkubwa na jeuri duniani. Basi, ni wazi kwamba kuheshimu na kujitiisha kwa enzi kuu ya Yehova ni muhimu ili kuwe na uelewano ulimwenguni pote na amani miongoni mwa wanadamu. Kwa hiyo, kwa haki Yehova ameazimia kuitetea enzi yake kuu. Hebu tuone jinsi vile vitabu 12 vya kinabii vinavyoweza kutusaidia kuelewa suala hilo vizuri zaidi.

⁵ Wakiwa wajumbe wa Yehova, manabii walikazia sana cheo chake cha juu. Kwa mfano, Amosi anatumia usemi “Bwana Mwenye Enzi Kuu” mara 21 ili kulitukuza jina na enzi kuu ya Mweza-Yote. Hilo linaonyesha kwamba ukuu wa Mungu wa kweli hauna kifani na hakuna jambo lolote linaloweza kumshinda. (Amosi 9:2-5; ona sanduku “Yehova Mweza-Yote.”) Yehova peke yake ndiye aliye na haki ya kuwa Mwenye Enzi Kuu ya ulimwengu wote, naye hawezi kulinganishwa kwa njia yoyote na sanamu ambazo hazina uhai. (Mika 1:7; Habakuki 2:18-20; Sefania 2:11) Kwa kuwa Yehova ndiye Mfanyizaji wa vitu vyote, ana haki ya kuwa mtawala mkuu juu ya wote. (Amosi 4:13; 5:8, 9; 9:6) Kwa nini hilo ni muhimu kwako?

 6. Kila mwanadamu anahusikaje katika kutimizwa kwa kusudi la Mungu?

⁶ Ikiwa umewahi kubaguliwa, kutendewa isivyo haki, au kuonewa, inatia moyo kujua kwamba Mwenye Enzi Kuu ana upendo na anawajali wote. Ingawa Yehova alikuwa na uhusiano wa pekee na taifa moja la kale, alitangaza azimio lake la kuwabariki watu wa mataifa na lugha zote. Yeye ndiye “Bwana wa kweli wa dunia yote.” (Mika 4:13) Mungu aliahidi kwamba jina lake “litakuwa kuu kati ya mataifa.” (Malaki 1:11) Baba yetu wa mbinguni anapojitambulisha kwa watu wote bila ubaguzi, ‘watu kutoka katika lugha zote za mataifa’ wanakubali kwa furaha mwaliko wake wa kuja kumwabudu.—Zekaria 8:23.

 7. Kwa nini maana ya jina la Yehova ni muhimu?

⁷ Jina la Mungu linahusiana sana na sifa zake na makusudi yake. (Zaburi 9:10) Nyakati za Mika, jina la Yehova lililetewa suto kwa sababu watu wengi walioitwa kwa jina hilo hawakumtii kamwe. Nabii huyo aliongozwa na roho takatifu kukazia “ukuu wa jina la Yehova” na kusema kwamba “mtu mwenye hekima inayotumika ataliogopa jina [la Mungu].” (Mika 5:4; 6:9) Kwa nini? Tumaini lolote lenye kutegemeka ulilo nalo kuhusu wakati ujao wa milele linahusiana na maana ya jina hilo: “Yeye Husababisha Kuwa.” Tafadhali soma Yoeli 2:26 na ufikirie furaha unayoweza kupata ukiitwa kwa jina hilo na kuwajulisha wengine kumhusu Mungu huyo ambaye anaweza kuwa chochote anachotaka kuwa ili kuwafaidi viumbe wake wote. Mungu amethibitisha kwamba anaweza kutimiza chochote kwa sababu uwezo wake hauna mipaka. Unabii mwingi sana uliotangazwa na wale manabii 12 ulitimia na hivyo kuthibitisha jambo hilo.

 8. Jina la Yehova limekuchocheaje?

⁸ Mamilioni ya watu wamefaidika sana kwa kujifunza kwamba Yehova anaweza kusababisha au kutimiza chochote anachotaka. Yoeli alionyesha hivyo katika maneno haya yanayojulikana sana yaliyonukuliwa na waandishi Wakristo: “Kila mtu anayeliitia jina la Yehova ataokoka.” (Yoeli 2:32; Matendo 2:21; Waroma 10:13) Je, tunaunga mkono tangazo la Mika, kwamba “sisi tutatembea katika jina la Yehova Mungu wetu mpaka wakati usio na kipimo, naam, milele”? (Mika 4:5) Naam, tunapoteswa au tunapokabili matatizo, tunaweza ‘kupata kimbilio katika jina la Yehova’ tukiwa na uhakika.—Sefania 3:9, 12; Nahumu 1:7.

 9. Mungu ana mamlaka kubwa kadiri gani juu ya watawala wanadamu?

⁹ Unaposoma vitabu hivi vya kinabii, unaweza kuimarisha usadikisho wako kwamba Yehova ana mamlaka hata juu ya wanadamu wanaotawala na wale wanaofanya maamuzi makubwa. Ana uwezo wa kuwaongoza watende kupatana na mapenzi yake. (Methali 21:1) Fikiria kisa cha Dario Mkuu wa Uajemi. Maadui wa ibada ya kweli walimwomba awasaidie kukomesha kazi ya kujenga upya hekalu la Yehova huko Yerusalemu. Jambo lililotukia lilikuwa kinyume kabisa cha matarajio yao! Mwaka wa 520 K.W.K. hivi, Dario alitekeleza amri ya Koreshi na kuunga mkono kazi ya ujenzi iliyofanywa na Wayahudi. Vikwazo zaidi vilipotokea, ujumbe wa Mungu kwa Zerubabeli, Gavana Myahudi, ulikuwa: “‘Si kwa jeshi, wala kwa nguvu, bali kwa roho yangu,’ Yehova wa majeshi amesema. Wewe ni nani, Ee mlima mkubwa? Utakuwa nchi tambarare mbele ya Zerubabeli.” (Zekaria 4:6, 7) Hakuna chochote kitakachomzuia Yehova asiuharibu mfumo huu mwovu wa mambo na kuleta paradiso ambayo itafurahiwa na waabudu wake.—Isaya 65:21-23.

10. Mungu ana uwezo mkubwa kadiri gani, na hilo linamaanisha nini?

¹⁰ Kumbuka pia kwamba Yehova hudhibiti nguvu za asili. Anaweza kuzitumia kuwaharibu maadui wake akiamua kufanya hivyo. (Nahumu 1:3-6) Zekaria alitumia lugha ya mfano ili kukazia jinsi Yehova anavyoweza kuwalinda watu wake: “Yehova mwenyewe ataonekana juu yao, na mshale wake utaenda kama umeme. Naye Bwana Mwenye Enzi Kuu Yehova atapiga baragumu, ataenda pamoja na dhoruba za upepo wa kusini.” (Zekaria 9:14) Basi je, itakuwa vigumu kwa Mungu kuonyesha ukuu wake juu ya mataifa yasiyomwogopa leo? La hasha!—Amosi 1:3-5; 2:1-3.

11, 12. (a) Kwa nini Ninawi lilionwa kuwa jiji lisiloweza kushindwa? (b) Matokeo yalikuwa nini kwa Ninawi kulingana na neno la Mungu la unabii?

¹¹ Jiwazie ukiishi katika karne ya tisa K.W.K. katika eneo ambalo leo linaitwa Mashariki ya Kati. Yaelekea ungekuwa umesikia kuhusu jiji kuu la Ninawi. Lilikuwa jiji maarufu sana la Ashuru ambalo lilikuwa kwenye ukingo wa mashariki wa Mto Tigris, kilometa 900 hivi kaskazini-mashariki mwa Yerusalemu. Yaelekea ungekuwa umesikia kuhusu ukubwa wake wenye kuvutia—mzingo wake ulikuwa kilometa 100 hivi! Watu waliotembea huko Ninawi walisema kwamba lilikuwa jiji la kifahari kama Babiloni kwa sababu lilikuwa na majumba ya kifalme, mahekalu, barabara pana, bustani za umma, na maktaba kubwa sana. Isitoshe, wataalamu wa kijeshi walisema kwamba kuta zake za ndani na za nje zilikuwa kubwa sana na hazingeweza kupenywa.

¹² “Haliwezi kushindwa!” Haikosi watu wengi walisema hivyo kuhusu Ninawi. Lakini baadhi ya manabii kutoka taifa dogo la Yuda walisisitiza kwamba Yehova alikuwa ametangaza uharibifu wa ‘jiji hilo la umwagaji wa damu.’ Hukumu ya Mungu juu ya jiji hilo ilisimamishwa kwa muda watu walipokubali ujumbe wa Yona. Hata hivyo, Waninawi walirudia matendo yao maovu. Nahumu alitabiri hivi: “Ninawi . . . , utaliwa na upanga . . . Hakuna kitulizo cha msiba wako.” (Nahumu 3:1, 7, 15, 19; Yona 3:5-10) Wakati huohuo, Mungu alimtumia Sefania kutabiri kwamba Ninawi lingekuwa mahame yenye ukiwa. (Sefania 2:13) Je, jiji hilo kuu la kisiasa lisiloweza kushindwa lingeshindwa kama Yehova alivyotabiri? Swali hilo lilijibiwa mwaka wa 632 K.W.K. wakati Wababiloni, Wasikithe, na Wamedi walipolizingira Ninawi. Mafuriko ya ghafula yaliubomoa ukuta wake, na wavamizi wakaingia jijini. (Nahumu 2:6-8) Muda si muda, jiji hilo ambalo lilikuwa na nguvu sana likawa rundo la magofu. Ninawi lingali ukiwa hadi leo.a Hilo “jiji lenye furaha” halikuweza kulizuia neno la Mungu lisitimie!—Sefania 2:15.

13. Ni uthibitisho gani unaoonyesha kwamba unabii wa wale manabii 12 ulitimia?

¹³ Unabii kuhusu Ninawi ni mfano mmoja tu wa unabii mwingi uliotimizwa. Hebu tazama ramani ya kisasa ya Mashariki ya Kati. Je, unaweza kupata Amoni, Ashuru, Babiloni, Edomu, au Moabu? Huwezi! Ingawa mataifa hayo yalikuwa maarufu wakati mmoja, wale manabii 12 walitabiri kwamba yangetoweka. (Amosi 2:1-3; Obadia 1, 8; Nahumu 3:18; Sefania 2:8-11; Zekaria 2:7-9) Mataifa hayo yalitoweka kabisa, taifa moja baada ya lingine. Yehova alisema kwamba hayangekuwapo tena, na ndivyo ilivyotukia! Na utabiri wa manabii hao kuhusu kurudi kwa mabaki ya Wayahudi kutoka utekwani Babiloni ulitimia kikamili!

14. Kwa nini unaweza kutegemea ahadi za Yehova na kuzizingatia maishani mwako?

¹⁴ Uthibitisho huo wa kwamba Yehova ana uwezo wa kutoa unabii unakupa uhakika gani? Unaweza kuwa na uhakika kwamba Yehova atatimiza ahadi zake; yeye ni Mungu “asiyeweza kusema uwongo.” (Tito 1:2) Isitoshe, Mungu anatujulisha katika Neno lake mambo tunayohitaji kujua. Unaweza kutegemea maneno ya Yehova ya unabii na kuzingatia kufanya mapenzi yake maishani mwako. Vile vitabu 12 havizungumzii tu unabii uliotimizwa zamani. Kuna unabii mwingi unaoendelea kutimizwa sasa na mwingine utatimizwa hivi karibuni. Kwa hiyo, vitabu hivyo 12 vinaweza kukusaidia kuwa na uhakika kwamba unabii unaohusu nyakati zetu na wakati ujao utatimizwa. Zingatia kabisa unabii huo.

15. Hali ya Mika itakusaidiaje unapokabili matatizo fulani maishani?

¹⁵ Mungu hutabiri mambo mengine yenye kutegemeka mbali na kutoa unabii kuhusu mataifa au hali ya ulimwengu. Yehova hutabiri na kutimiza unabii kwa njia ambazo zinakuhusu wewe binafsi. Jinsi gani? Huenda nyakati nyingine ukakabili matatizo fulani maishani mwako. Unajua kwamba huhitaji tu mtu anayeelewa hali yako, bali mtu unayeweza kumtumaini akusaidie. Katika karne ya nane K.W.K., haikosi Mika alikuwa mpweke sana alipokabili watu wa Yuda wenye kiburi. Huenda alidhani kwamba yeye peke yake ndiye aliyekuwa mwaminifu duniani, hivi kwamba hangeweza hata kuwatumaini watu wa familia yake. Kila mahali, alipata watu wenye kiu ya damu, wadanganyifu, na wafisadi. Hata hivyo, Mika alitiwa nguvu na ahadi za Mungu kwamba atawatunza waaminifu Wake bila kujali wanavyotendewa na wengine. Wewe pia unaweza kutiwa moyo, hasa ikiwa wewe ni mwabudu wa Yehova na unajikuta ukiwa peke yako au ukiwa na waabudu wachache wa Yehova, miongoni mwa watu wengi wasiomheshimu Mungu.—Mika 7:2-9.

16. Kwa nini unaweza kuwa na hakika kwamba Mungu anaona ufisadi na ukandamizaji na kwamba atawakomboa waadilifu?

¹⁶ Wafalme wasio waaminifu walipokuwa wakitawala Yuda na Israeli, matajiri na wenye mamlaka walikuwa wenye pupa na waliwakandamiza wengine kama ilivyo kawaida leo. Utumwa haramu ulisitawi kwa sababu ya kodi za juu na unyakuzi wa mashamba. Maskini walionewa, hata walitendewa kikatili. (Amosi 2:6; 5:11, 12; Mika 2:1, 2; 3:9-12; Habakuki 1:4) Kupitia wajumbe wake, Mungu alisema wazi kwamba hawezi kuvumilia ufisadi na uonevu na kwamba atawaadhibu wale wanaoendelea kutenda uovu. (Habakuki 2:3, 6-16) Anatabiri kwamba ‘atanyoosha mambo kuhusu mataifa yenye nguvu’ na kwamba watumishi wake waaminifu “wataketi, kila mtu chini ya mzabibu wake na chini ya mtini wake, wala hakutakuwa na mtu yeyote anayewatetemesha.” (Mika 4:3, 4) Hebu wazia jinsi habari hiyo ilivyo yenye kutia moyo! Mungu ametabiri na kutimiza mambo mengine mengi. Unaweza kuwa na hakika kwamba ahadi hiyo itatimia pia, sivyo?

17, 18. (a) Kwa nini Mungu anawapa watu tumaini? (b) Tunapaswa kuionaje nidhamu ya Yehova?

¹⁷ Yehova hatimizi ahadi zake ili tu kuthibitisha kwamba ana uwezo wa kutabiri, kana kwamba anataka kuwapendeza wanadamu. Matendo yake yote yanachochewa na upendo unaotegemea kanuni, kwa sababu “Mungu ni upendo.” (1 Yohana 4:8) Mkumbuke Hosea, aliyeishi katika karne ya nane K.W.K. Kama vile Gomeri, mke wa Hosea alivyokosa kuwa mwaminifu kwake, ndivyo Waisraeli walivyokosa kuwa waaminifu kwa Yehova. Ibada yao ya sanamu ilikuwa kama uzinzi; walichanganya ibada ya Baali na ibada safi ya Yehova. Pia, kwa njia ya mfano, ‘walifanya uasherati’ na Ashuru na Misri. Yehova angechukua hatua gani? Hosea alipaswa kujitahidi kumtafuta mkewe asiye mwaminifu na kumrudisha. Upendo ulimchochea Yehova kuwatafuta watu wake. “Nilizidi kuwavuta kwa kamba za mtu wa udongo, kwa kamba za upendo, . . . nami kwa upole nikamletea kila mmoja wao chakula.” (Hosea 2:5; 11:4) Ikiwa wangetubu kwa unyoofu, Mungu angewasamehe, na wangekuwa tena na uhusiano mzuri pamoja naye. (Hosea 1:3, 4; 2:16, 23; 6:1-3; 14:4) Je, huchochewi na upendo wa Yehova? Jiulize, ‘Ikiwa Yehova alionyesha upendo wa aina hiyo wakati uliopita, je, sina sababu ya kuwa na hakika katika upendo wake mwororo, mshikamanifu, usiobadilika, na unaodumu?’—Hosea 11:8.

¹⁸ Vile vitabu 12 vya kinabii vinaweza pia kukusaidia kutambua kwamba upendo wa Mungu unaweza kuhusisha nidhamu. Yehova aliwahakikishia watu wake walioasi kwamba ‘hangewaangamiza kabisa.’ (Amosi 9:8) Nidhamu ilipohitajika, Mungu hakukosa kuwatia nidhamu, hata hivyo, walipaswa kujua kwamba nidhamu yake ingekuwa ya muda! Andiko la Malaki 1:6 linamfananisha Yehova na baba mwenye upendo. Unajua kwamba baba anaweza kuwatia nidhamu watoto wake wapendwa ili kuwarekebisha. (Nahumu 1:3; Waebrania 12:6) Hata hivyo, upendo wa Baba yetu wa mbinguni humfanya asiwe mwepesi wa hasira, na andiko la Malaki 3:10, 16 hutuhakikishia kwamba atawabariki sana watumishi wake.

19. Unapaswa kujiuliza maswali gani ya kujichunguza?

¹⁹ Malaki anaanza kitabu chake kwa kutuhakikishia hivi: “‘Nimewapenda ninyi,’ Yehova amesema.” (Malaki 1:2) Unapofikiria uhakikishio huo wa Mungu kwa Waisraeli, jiulize: ‘Je, kuna lolote ninalofanya ambalo huenda likanizuia nisifaidike na upendo wa Mungu? Je, kuna lolote ambalo ningependa kujua kuhusu upendo wa Mungu linaloweza kunifaidi zaidi?’ Ukielewa upendo wa Mungu vizuri zaidi, unaweza kuwa na hakika kwamba atakupenda milele.

20. Msamaha kutoka kwa Mungu huletaje wokovu?

²⁰ Unaposoma vitabu hivi vya kinabii, utatambua kwamba nyakati nyingine Yehova alitoa unabii wa maangamizi. Kwa nini? Mara nyingi alifanya hivyo ili kuwachochea watu wake watubu. Ili kutimiza hilo, aliwaruhusu wageni waharibu Samaria mwaka wa 740 K.W.K. na Yerusalemu mwaka wa 607 K.W.K. Mambo ambayo Mungu alitabiri yalitimizwa, lakini baadaye aliwaruhusu wale waliotubu warudi katika nchi yao. Naam, vitabu hivyo vinakazia kwamba Mungu husamehe kwa neema na kuwakubali wale wanaoacha dhambi na kumrudia. (Habakuki 3:13; Sefania 2:2, 3) Mika alichochewa kutangaza hivi: “Ni nani aliye Mungu kama wewe, anayesamehe kosa na kuuachilia ukosaji wa mabaki ya urithi wake? Hatashikilia hasira yake milele, kwa maana yeye hupendezwa na fadhili zenye upendo.” (Mika 7:18; Yoeli 2:13; Zekaria 1:4) Utimizo wa unabii unathibitisha hivyo.

21. (a) Wale manabii 12 wanasema nini kumhusu Masihi? (b) Ni unabii gani kumhusu Masihi unaokupendeza?

²¹ Yehova alitaja msingi halali wa msamaha wa kudumu alipotabiri kwamba Masihi angekuja na kutoa uhai wake wa kibinadamu kuwa “fidia inayolingana” kwa ajili ya wanadamu wenye dhambi. (1 Timotheo 2:6) Amosi alitabiri kuhusu mabadiliko ambayo Masihi, mwana wa Daudi angeleta. (Amosi 9:11, 12; Matendo 15:15-19) Mika hata alitabiri kuhusu mahali hususa ambapo Yesu angezaliwa, yule ambaye angewaletea uzima wote ambao wangekuwa na imani katika dhabihu Yake. (Mika 5:2) Na Zekaria alimtaja “Chipukizi,” Yesu, ambaye “ataketi na kutawala juu ya kiti chake cha ufalme.” (Zekaria 3:8; 6:12, 13; Luka 1:32, 33) Bila shaka, imani yako itaimarishwa ukichunguza unabii mwingine zaidi kama huo.—Ona sanduku “Unabii Kumhusu Masihi.”

22. Mambo ambayo wale manabii 12 wanafunua kumhusu Yehova yatakusaidiaje kuwa na uhakika zaidi kumwelekea?

²² Unaposoma ujumbe wa wale manabii 12, utakuwa na uhakika zaidi katika ushindi wa mwisho wa Mungu. Yehova ndiye Mtetezi wetu, na ataleta haki ya kweli. Neno la Mungu linadumu. Yeye hukumbuka mapatano yake na watu wake, huwajali watumishi wake, naye huwakomboa kutoka kwa wote wanaowakandamiza. (Mika 7:8-10; Sefania 2:6, 7) Yehova hajabadilika. (Malaki 3:6) Inatia moyo kama nini kujua kwamba hakuna matatizo wala vizuizi vyovyote vinavyoweza kumzuia Mungu asitimize kusudi lake! Anaposema kwamba siku yake ya hukumu itakuja, lazima itakuja. Kwa hiyo, endelea kuitazamia siku ya Yehova! “Yehova atakuwa mfalme juu ya dunia yote. Katika siku hiyo Yehova atakuwa mmoja, na jina lake litakuwa moja.” (Zekaria 14:9) Ametabiri hilo; naye atalitimiza.