Kitabu Cha Biblia Namba 35—Habakuki

Mwandikaji: Habakuki

Mahali Kilipoandikiwa: Yuda

Uandikaji Ulikamilishwa: c. (karibu) 628 K.W.K.(?)

 1. Ni kweli gani za hali bora kabisa zinazokaziwa katika unabii wa Habakuki?

HABAKUKI ni mwingine wa manabii waitwao wa umaana mdogo wa Maandiko ya Kiebrania. Hata hivyo, njozi na tanagazo lake lililopuliziwa na Mungu si vyenye umaana mdogo kamwe kwa watu wa Mungu. Ukiwa wenye kutia moyo na wenye kuimarisha pia, unabii wake wategemeza watumishi wa Mungu wakati wa mkazo. Kitabu hicho chakazia kweli mbili za hali bora kabisa: Yehova Mungu ndiye Mwenye Enzi Kuu wa Ulimwengu Wote Mzima, na waadilifu huishi kwa imani. Uandikaji wenyewe watumika pia kuwa onyo kwa wapinzani wa watumishi wa Mungu na wale wanaodai kwa unafiki kuwa watu wake. Waweka kiolezo cha imani yenye nguvu katika Yehova, ambaye astahiki kuimbiwa nyimbo zote za sifa.

 2. Ni habari gani zinazotolewa juu ya mwandikaji, Habakuki?

² Kitabu cha Habakuki chafunguka hivi: “Ufunuo aliouona nabii Habakuki.” (Hab. 1:1) Alikuwa nani huyu nabii Habakuki (Kiebrania, Chavaq·quqʹ), ambaye jina lake lamaanisha “Kumbatio Changamfu”? Hakuna habari inayotolewa kuhusu wazazi wa Habakuki, kabila, hali za maishani, wala kifo. Kama alikuwa mwana-muziki Mlawi wa hekaluni haiwezi kusemwa kwa uhakika, ingawa shauri limekatwa jinsi hiyo kutokana na andishi lililo mwishoni mwa kitabu chenyewe: “Kwake mwelekezi wa vinanda vyangu vyenye nyuzi,” (NW).

 3. Ni hali gani zenye kuathiri Yuda zinazosaidia kuonyesha wakati wa uandikaji wa Habakuki?

³ Ni wakati gani Habakuki alipofanya matangazo yake? Andishi lililotangulia kutajwa na maneno “BWANA [Yehova, NW] yumo ndani ya hekalu lake takatifu” yaonyesha kwamba hekalu katika Yerusalemu lilikuwa lingaliko. (2:20) Jambo hilo, pamoja na ujumbe wa unabii huo, ladokeza kwamba ulinenwa muda usio mrefu kabla ya uharibifu wa Yerusalemu katika 607 K.W.K. Lakini miaka mingapi kabla? Lazima iwe ilikuwa baada ya utawala wa Mfalme Yosia mcha-Mungu, 659-629 K.W.K. Unabii wenyewe watoa kidokezi katika kutabiri utendaji ambao watu katika Yuda hawataamini hata ukisimuliwa. Ni utendaji gani huo? Ni kuinuliwa kwa Wakaldayo (Wababuloni) na Mungu ili waadhibu Yuda isiyo na uaminifu. (1:5, 6) Hiyo ingelingana na sehemu ya mapema ya utawala wa Mfalme Yehoyakimu mwenye kuabudu sanamu, wakati ambapo kutokuamini na ukosefu wa haki ulikuwa umeenea mno katika Yuda. Yehoyakimu alikuwa amewekwa juu ya kiti cha ufalme na Farao Neko, na taifa lilikuwa chini ya uvutano wa Misri. Wakiwa chini ya hali hizo, watu wale wangehisi walikuwa na kisababishi cha kupuuza uwezekano wowote wa kuvamiwa na Babuloni. Lakini Nebukadreza alishinda Farao Neko katika pigano la Karkemishi katika 625 K.W.K., hivyo akivunja nguvu ya Misri. Kwa hiyo unabii huo ungalikuwa umetolewa kabla ya tukio hilo. Kwa hiyo vionyesho vyaelekeza kwenye mwanzo wa utawala wa Yehoyakimu (ulioanza katika 628 K.W.K.), hiyo ikifanya Habakuki awe mwenye kuishi wakati ule ule na Yeremia.

 4. Ni nini kinachothibitisha kitabu cha Habakuki kimepuliziwa na Mungu?

⁴ Twawezaje kujua kwamba kitabu hiki kimepuliziwa na Mungu? Orodha za kale za Maandiko ya Kiebrania zathibitisha kukubalika kwa Habakuki. Ingawa hazitaji kitabu hicho kwa jina, kwa wazi kilitiwa ndani ya marejezo ya wale ‘Manabii wa Umaana Mdogo kumi na wawili,’ maana bila Habakuki hawangekuwa 12. Mtume Paulo alitambua unabii huu kuwa sehemu ya Maandiko yaliyopuliziwa na anukuu moja kwa moja Habakuki 1:5, akikirejezea kuwa ‘habari iliyonenwa katika manabii.’ (Mdo. 13:40, 41) Yeye alifanya marejezo kadhaa kwenye kitabu hiki katika barua zake. Kwa uhakika utimizo wa semi za Habakuki juu ya Yuda na Babuloni wamwonyesha kuwa nabii wa kweli wa Yehova, ambaye alinena kwa jina lake na kwa ajili ya utukufu wake.

 5. Toa kwa ufupi muhtasari wa yaliyomo katika kitabu cha Habakuki.

⁵ Kitabu cha Habakuki kina sura tatu. Sura mbili za kwanza ni mazungumzo kati ya mwandikaji huyo na Yehova. Zasimulia nguvu ya Wakaldayo, na pia huzuni kubwa inayongojea taifa la Kibabuloni linalozidisha-zidisha kisichokuwa chalo, linalofanyizia nyumba yalo pato la uovu, linalojenga jiji kwa umwagaji wa damu, na kuabudu mfano wa kuchongwa. Sura ya tatu yashughulika na fahari nyingi ya Yehova katika siku ya pigano, na hakina kifani katika uthabiti na mtindo wa kuandikwa kwacho kwa usisimuaji mwingi. Sura hiyo ni sala kwa namna ya nyimbo za huzuni na imeitwa “moja kati ya zile zinazong’aa zaidi kwa upendezi na fahari ndani ya mtungo mzima wa ushairi wa Kiebrania.”a

YALIYOMO KATIKA HABAKUKI

 6. Hali ni nini katika Yuda, na ni utendaji gani wa kustaajabisha ambao basi Yehova ataendesha?

⁶ Nabii huyo amlilia Yehova (1:1–2:1). Ukosefu wa imani katika Yuda umeamsha maswali katika akili ya Habakuki. “Ee BWANA [Yehova, NW], nilie hata lini, wewe usitake kusikia?” yeye auliza. “Mbona wanionyesha uovu, na kunitazamisha ukaidi?” (1:2, 3) Sheria yafa ganzi, mwovu azingira mwadilifu, na haki yatokea ikiwa imepotoka. Kwa sababu hiyo, Yehova ataendesha utendaji ambao utasababisha ustaajabu, jambo ambalo watu hao ‘hawataliamini hata wakiambiwa.’ Kwa kweli yeye ‘anaondokesha Wakaldayo’! Yenye kuogofya kweli kweli ni njozi ambayo Yehova atoa juu ya hili taifa kali likija kasi sana. Limejitia bidii kutenda jeuri, na lakusanya watekwa “kama mchanga.” (1:5, 6, 9) Hakuna kitu kitakacholifungia njia, wala hata wafalme na maofisa wa daraja la juu, kwa maana lawacheka wote hao. Lateka kila mahali penye ngome. Yote hayo yatendeka ili yawe hukumu na karipio kutoka kwa Yehova, ‘Mtakatifu.’ (1:12) Habakuki angojea kwa usikivu Mungu anene.

 7. Yehova afarijije Habakuki?

⁷ Njozi ya ole tano (2:2-20). Yehova ajibu hivi: “Iandike njozi ukaifanye iwe wazi sana katika vibao.” Hata ikionekana kana kwamba yakawia, itakuwa kweli pasipo shaka. Yehova afariji Habakuki kwa maneno haya: “Lakini mwenye haki ataishi kwa imani yake.” (2:2, 4) Adui mwenye kujitanguliza hatafikia mradi wake, hata kama aendelea kujikusanyia mataifa na vikundi vya watu. Kwani, ao hao ndio wataanza kusema juu yake ule usemi wa kimithali juu ya zile ole tano:

 8, 9. Ole tano za njozi hiyo zimeelekezewa watu wa aina zipi?

⁸ “Ole wake yeye aongezaye kisicho mali yake!” Yeye mwenyewe atakuwa kitu cha kutekwa nyara. Yeye atachukuliwa nyara “kwa sababu ya [kumwaga, NW] damu ya watu, na kwa sababu ya udhalimu iliotendwa nchi [dunia, NW] hii.” (2:6, 8) “Ole wake yeye aipatiaye nyumba yake mapato mabaya.” Tendo lake la kukatilia nje vikundi vingi vya watu litasababisha mawe na mbao zenyewe za nyumba yake zipaaze kilio. (2:9) “Ole wake yeye ajengaye mji kwa damu.” Vikundi vyake vya watu vitafanya kazi kwa jasho na kumbe vipate moto na ubatili tu, ndivyo Yehova anavyojulisha rasmi. “Kwa maana dunia itajazwa maarifa ya utukufu wa BWANA [Yehova, NW], kama maji yaifunikavyo bahari.”—2:12, 14.

⁹ ‘Ole wake yeye anayelevya jirani yake kwa hasira ili kuutazama uchi wake.’ Yehova atamnywesha kutokana na kikombe cha mkono Wake wa kulia, akimletea aibu badala ya utukufu “kwa sababu ya [kumwaga, NW] damu ya watu, na kwa sababu ya udhalimu iliotendwa nchi hii [dunia, NW].” Mfano wa kuchongwa una faida gani kwa mwenye kuufanyiza—si hiyo ni miungu isiyoweza kusema? (2:15, 17) “Ole wake yeye auambiaye mti, Amka; aliambiaye jiwe lisiloweza kusema, Ondoka! Je! kitu hicho kitafundisha?” Kwa utofautisho na miungu hiyo isiyo na uhai, “BWANA [Yehova, NW] yumo ndani ya hekalu lake takatifu; dunia yote na inyamaze kimya mbele zake.”—2:19, 20.

10. Ni utendaji gani wa kuhofisha unaoambatana na kutokea kwa Yehova katika siku ya pigano?

¹⁰ Yehova katika siku ya pigano (3:1-19). Katika sala nzito, Habakuki akumbuka kwa uwazi sana utendaji wa Yehova wenye kuhofisha. Yehova alipotokea “utukufu wake ukazifunika mbingu, nayo dunia ikajaa sifa yake.” (3:3) Uangavu wake ulikuwa kama nuru, na tauni iliendelea kwenda mbele zake. Yeye alisimama tuli, akitikisa dunia, akisababisha mataifa yaruke-ruke na milima iliyo ya milele ibomoshwe. Yehova alisonga kwa uendeshaji akiwa kama shujaa hodari wa vita mwenye uta ulio wazi kabisa na akiwa na magari-vita ya wokovu. Milima na kilindi cha maji ilibabaika. Jua na mwezi vilisimama tuli, kukawa na nuru ya mishale yake na umeme wa mkuki wake huku yeye akisonga mbele kupita katika dunia, akiyapura mataifa kwa kasirani. Alisonga mbele kwa ajili ya wokovu wa watu wake na wa mpakwa-mafuta wake na kwa ajili ya kufunuliwa wazi kwa msingi wa aliye mwovu, “hata mwambani [moja kwa moja mpaka shingoni, NW].”—3:13.

11. Njozi hii yaathirije Habakuki, lakini yeye apiga moyo konde kufanya nini?

¹¹ Njozi hii ya uhodari wa kazi ya zamani ya Yehova na ya utendaji wake unaokuja kutikisa ulimwengu yamsikitisha mno nabii huyo. “Nikasikia, na tumbo langu likatetemeka, midomo yangu ikatikisika kwa sauti ile; ubovu ukaingia mifupani mwangu, nikatetemeka katika mahali pangu; ili nipate kuingoja ile siku ya dhiki, kundi lao washambuliao wakweapo juu ya watu.” (3:16) Hata hivyo, Habakuki amepiga moyo konde ya kwamba hata iwe ni lazima kukabiliana na nyakati mbaya—kuwe hakuna maua juu ya mtini, hakuna zao juu ya mizabibu, hakuna kundi la kondoo bomani—bado yeye atashangilia katika Yehova na kuwa mwenye shangwe katika Mungu wa wokovu wake. Amalizia wimbo wake wa mshangilio kwa maneno haya: “YEHOVA, aliye BWANA [Mwenye Enzi Kuu, NW], ni nguvu zangu, yeye huifanya miguu yangu kuwa kama ya kulungu, naye ataniendesha katika mahali pangu palipoinuka.”—3:19.

KWA NINI NI CHENYE MAFAA

12. Ni matumizi gani yenye mafaa ya Habakuki 2:4 aliyofanya Paulo?

¹² Akitambua unabii wa Habakuki kuwa wenye mafaa kwa kufundisha, mtume Paulo alinukuu kutoka sura ya 2, mstari wa 4, kwenye pindi tatu tofauti. Alipokuwa akikazia kwamba habari njema ni uwezo wa Mungu wa wokovu kwa kila mtu mwenye imani, Paulo aliandikia hivi Wakristo katika Rumi: “Kwa maana haki ya Mungu inadhihirishwa ndani yake, toka imani hata imani; kama ilivyoandikwa, Mwenye haki ataishi kwa imani.” Alipokuwa akiandikia Wagalatia, Paulo alikazia wazo la kwamba baraka huja kupitia imani: “Kwamba hakuna mtu ahesabiwaye haki mbele za Mungu katika sheria; kwa sababu Mwenye haki ataishi kwa imani.” Alipokuwa akiwaandikia Wagalatia, Paulo alikazia wazo la kwamba baraka huja kupitia imani: “Hakuna mtu ahesabiwaye haki mbele za Mungu katika sheria; kwa sababu Mwenye haki ataishi kwa imani.” Pia Paulo aliandika katika barua yake kwa Waebrania kwamba Wakristo wapaswa kuonyesha imani iliyo hai, ya kuhifadhi nafsi, na tena yeye alirejezea maneno ya Yehova kwa Habakuki. Hata hivyo, hanukuu maneno ya Habakuki tu, “mwenye haki wangu ataishi kwa imani,” bali pia maneno yake yanayoendelea kwa kulingana na Septuagint ya Kigiriki: “Akisita, nafsi yangu haina upendezi katika yeye.” Kisha ajumlisha kwa muhtasari kwa kusema: Sisi “hatumo miongoni mwao wasitao na kupotea, bali tumo miongoni mwa hao walio na imani ya kutuokoa roho [nafsi, NW] zetu.”—Rum. 1:17; Gal. 3:11; Ebr. 10:38, 39.

13. Utimizo sahihi wa unabii mbalimbali wa Habakuki juu ya Yuda na Babuloni wakazia nini juu ya hukumu za Mungu?

¹³ Unabii wa Habakuki ni wenye mafaa sana leo kwa Wakristo, ambao wahitaji nishati yenye uhai. Watufundisha juu ya kutegemea Mungu. Pia una mafaa ya kuonya wengine juu ya hukumu za Mungu. Somo la kuonya ni lenye nguvu: Usifikirie hukumu za Mungu kuwa zimecheleweshwa mno; ‘hazina budi kuja.’ (2:3) Kwa hakika unabii juu ya Yuda kuharibiwa na Babuloni ulitimia, na kwa hakika Babuloni yenyewe ilitekwa, Wamedi na Waajemi wakalitwaa jiji katika 539 K.W.K. Hilo ni onyo lililoje juu ya kuamini maneno ya Mungu! Kwa hiyo, mtume Paulo aliona ina mafaa kunukuu Habakuki alipoonya Wayahudi wa siku yake wasikose imani: “Tazameni, enyi mnaodharau, kastaajabuni, mkatoweke; kwa kuwa natenda kazi mimi siku zenu, kazi ambayo msingeisadiki kabisa, ijapo mtu akiwasimulia sana.” (Mdo. 13:40, 41; Hab. 1:5, LXX) Wayahudi wasio na imani hawakumsikiliza Paulo, sawa na ambavyo hawakuamini onyo la Yesu la uharibifu wa Yerusalemu; walipatwa na matokeo ya ukosefu wao wa imani wakati majeshi ya Rumi yalipoangamiza Yerusalemu katika 70 W.K.—Luka 19:41-44.

14. (a) Unabii wa Habakuki watiaje moyo Wakristo leo washike imani yenye nguvu? (b) Kama ilivyoonyeshwa katika unabii huo, ni uhakika gani wenye shangwe wanaoweza kuwa nao wapendao uadilifu?

¹⁴ Vivyo hivyo, leo, unabii wa Habakuki watia moyo Wakristo washike imani yenye nguvu, huku wakiishi katika ulimwengu uliojaa jeuri. Wawasaidia kufundisha wengine na kujibu swali ambalo watu ulimwenguni pote wameuliza, Je! Mungu atatekeleza kisasi juu ya waovu? Angalia tena maneno ya unabii huo: “Ingojee; kwa kuwa haina budi kuja, haitakawia.” (Hab. 2:3) Hata misukosuko gani itokee duniani, baki la wapakwa mafuta wa warithi wa Ufalme lakumbuka maneno ya Habakuki kuhusu vitendo vya Yehova vya kisasi wakati uliopita: “Ukatokea kwa ajili ya wokovu wa watu wako, kwa ajili ya wokovu wa masihi wako.” (3:13) Hakika Yehova ndiye “Mtakatifu” wao wa tangu kale, na ‘Jabali’ atakayekaripia wasio waadilifu na kuwapa uhai wale ambao akumbatia katika upendo wake. Wote wanaopenda uadilifu waweza kushangilia katika Ufalme na enzi kuu yake, wakisema: “Walakini nitamfurahia BWANA [Yehova, NW], Nitamshangilia Mungu wa wokovu wangu. YEHOVA, aliye BWANA, ni nguvu zangu.”—1:12; 3:18, 19.

[Maelezo ya Chini]