Kitabu Cha Biblia Namba 36—Sefania

Mwandikaji: Sefania

Mahali Kilipoandikiwa: Yuda

Uandikaji Ulikamilishwa: Kabla ya 648 K.W.K.

 1. (a) Kwa nini ujumbe wa Sefania uliufaa wakati wake? (b) Jina lake laifaaje hali?

MAPEMA katika utawala wa Mfalme Yosia wa Yuda (659-629 K.W.K.), kwenye wakati ambapo ibada ya Baali ilikuwa ikienea mno na “makuhani wa mungu wa kigeni” walipokuwa ndio wenye uongozi fulani katika ibada hii isiyo safi, lazima watu wa Yerusalemu wawe waligutushwa na ujumbe uliotangazwa na nabii Sefania. Ingawa yawezekana alikuwa mzao wa Mfalme Hezekia wa nyumba ya kifalme ya Yuda, Sefania alikuwa mchambuzi sana juu ya hali zilizokuwa katika taifa. (Sef. 1:1, 4, NW) Ujumbe wake ulikuwa wa maangamizi. Watu wa Mungu walikuwa wamekuwa wasiotii, na ni Yehova peke yake angeweza kuwarejesha kwenye ibada yenye kutakata na kuwabariki ili waweze kutumikia wakiwa “sifa na jina, miongoni mwa watu wote wa dunia.” (3:20) Sefania alionyesha wazi kwamba ni kupitia hatua ya kujiingiza kwa Mungu tu kwamba mmoja angeweza ‘kufichwa katika siku ya hasira ya Yehova.’ (2:3) Lafaa kama nini jina lake Tsephan·yahʹ (Kiebrania), linalomaanisha “Yehova Amesitiri (Amehazini)”!

 2. Jitihada za Sefania zilizaaje matunda, lakini kwa nini hilo lilikuwa jambo la muda tu?

² Jitihada za Sefania zilizaa matunda. Mfalme Yosia, aliyekuwa amepanda kiti cha ufalme akiwa na umri wa miaka minane, alianza katika mwaka wa 12 wa utawala wake “kusafisha Yuda na Yerusalemu.” Yeye aling’oa ibada bandia, akatengeneza “nyumba ya BWANA [Yehova, NW],” na kuanzisha upya mwadhimisho wa Sikukuu-Kupitwa. (2 Nya., sura 34, 35) Hata hivyo, marekebisho ya Mfalme Yosia yalikuwa ya muda mfupi tu, kwa maana alirithiwa cheo na watatu wa wana wake na mmoja wa wajukuu wake, wote hao wakitenda “yaliyo mabaya machoni pa BWANA [Yehova, NW].” (2 Nya. 36:1-12) Yote hayo yalikuwa kwa utimizo wa maneno ya Sefania: “Nitawaadhibu wakuu, na wana wa mfalme, na . . . waijazao nyumba ya bwana wao udhalimu na udanganyifu.”—Sef. 1:8, 9.

 3. Sefania alitoa unabii lini na wapi, na kitabu hiki kina ujumbe gani wa mara mbili?

³ Kutokana na yaliyotangulia juu yaonekana kwamba ‘neno la Yehova lilimjia Sefania’ wakati fulani kabla ya 648 K.W.K., mwaka wa 12 wa Yosia. Si kwamba tu mstari wa kwanza wamtambulisha yeye kuwa akinena katika Yuda bali maarifa mengi anayoonyesha kwa kujua hata vijambo vidogo-vidogo kuhusu mahali na desturi za Yerusalemu yatoa hoja ya kwamba alikaa katika Yuda. Ujumbe ulio katika kitabu hiki ni wa mara mbili, ukiwa wenye kutisha na kutuliza pia. Kwa sehemu kubwa, ulikuwa hasa juu ya siku ya Yehova, siku ya ogofyo ambayo yakaribia sana, lakini wakati ule ule, watabiri kwamba Yehova atarejesha kikundi cha watu wanyenyekevu ambao ‘wanalitumainia jina la Yehova.’—1:1, 7-18; 3:12.

 4. Ni nini kinachothibitisha kitabu cha Sefania kuwa asilia na chenye pumzi ya Mungu?

⁴ Uasilia wa kitabu hiki cha unabii hauwezi kubishaniwa kwa mafanikio. Yerusalemu liliharibiwa katika 607 K.W.K., zaidi ya miaka 40 baada ya Sefania kuwa ametabiri hivyo. Si kwamba tu tuna neno la historia ya kilimwengu kuhusu jambo hilo bali pia Biblia yenyewe ina uthibitisho wa kindani kwamba jambo hilo lilitukia sawasawa na vile Sefania alivyokuwa ametoa unabii. Muda mfupi baada ya uharibifu wa Yerusalemu, Yeremia aliandika kitabu cha Maombolezo, akieleza maogofyo mabaya aliyokuwa ameshuhudia, yakiwa yangali wazi sana katika akili. Ulinganishi wa vifungu kadhaa washuhudia wazi kwamba ujumbe wa Sefania kweli kweli ‘ni wenye pumzi ya Mungu.’ Sefania aonya juu ya uhitaji wa toba “kabla haijawajilia hasira kali ya BWANA [Yehova, NW],” hali Yeremia arejezea jambo ambalo tayari limekwisha kutukia wakati anaposema, “BWANA [Yehova, NW] . . . ameimimina hasira yake kali.” (Sef. 2:2; Omb. 4:11) Sefania atabiri kwamba Yehova ‘ataletea wanadamu dhiki, hata watakwenda kama vipofu . . . na damu yao itamwagwa kama mavumbi.” (Sef. 1:17) Yeremia anena juu ya hilo kama uhakika uliokwisha kufanywa: “Wao wametanga-tanga kama vipofu katika zile barabara. Wao wamekuwa waliochafuzwa kwa damu.”—Omb. 4:14, NW; linganisha pia Sefania 1:13—Maombolezo 5:2; Sefania 2:8, 10—Maombolezo 1:9, 16 na 3:61.

 5. Historia yaonyeshaje kwamba unabii wa Sefania ulitimizwa kwa usahihi?

⁵ Vilevile historia yaripoti uharibifu wa mataifa yenye ibada ya kishenzi, Moabu na Amoni na pia Ashuru, kutia na jiji layo kuu Ninawi, sawa na vile Sefania alivyokuwa ametabiri kwa mwelekezo wa Mungu. Hata kama vile nabii Nahumu alivyotabiri juu ya uharibifu wa Ninawi (Nah. 1:1; 2:10), ndivyo na Sefania alivyojulisha rasmi kwamba Yehova “ataufanya Ninawi kuwa ukiwa, kuwa mahali pakavu kama jangwa.” (Sef. 2:13) Uharibifu huo ulikuwa kamili sana hivi kwamba miaka isiyotimia 200 baada ya hapo, mwanahistoria Herodoto aliandika juu ya Tigri kuwa ni “mto ambao juu yao mji wa Ninawi ulikuwa hapo kwanza.”a Katika 150 W.K. hivi mwandikaji Mgiriki Lucian aliandika kwamba “hakuna kidalili chao kilichosalia sasa.”b The New Westminster Dictionary of the Bible (1970), ukurasa 669, chaeleza kwamba majeshi yenye kuvamia “yalisaidiwa sana na inuko la ghafula la Tigri, ambalo lilichukulia mbali sehemu kubwa ya ukuta wa jiji na kufanya mahali pale pawe bila kinga. . . . Ukiwa huo ulikuwa kamili sana hivi kwamba Ninawi lilikuja kuwa karibu kama kitu cha kihadithi tu nyakati za Wagiriki na Warumi. Hata hivyo muda wote huo sehemu ya jiji hilo ilibaki ikiwa imezikwa chini ya marundo ya takataka.” Katika ukurasa 627 buku hilo hilo laonyesha kwamba Moabu iliharibiwa pia kama unabii ulivyokuwa umetabiri: “Nebukadreza alitiisha Wamoabi. Yosefo aripoti pia juu ya kutiishwa kwa Amoni.c Wamoabi na Waamoni pia hatimaye walikoma kuwapo wakiwa kikundi cha watu.

 6. Basi, ni kwa nini Sefania chachukua mahali panapokifaa katika vitabu vinavyokubaliwa vya Biblia?

⁶ Sikuzote Wayahudi wameweka Sefania mahali panapokifaa katika ya Maandiko yenye pumzi ya Mungu yanayokubaliwa. Majulisho rasmi yacho yaliyotamkwa kwa jina la Yehova yametimizwa kwa uwazi sana, hivyo kumwondolea Yehova malawama.

YALIYOMO KATIKA SEFANIA

 7. Ile siku kuu ya Yehova itamaanisha nini kwa adui zake?

⁷ Siku ya Yehova i karibu (1:1-18). Kitabu hiki chafunguka kwa mtajo wa maangamizi. “Nitavikomesha kabisa vitu vyote, visionekane juu ya uso wa nchi, asema BWANA [Yehova, NW].” (1:2) Hakuna kitakachoponyoka, kati ya mwanadamu au kati ya hayawani. Waabudu wa Baali, makuhani wa mungu wa kigeni, wenye kuabudu mbingu wakiwa juu ya dari, wale wanaochanganya ibada ya Yehova pamoja na ya Malkamu, wale wanaojiondoa kwa Yehova, na wale wasiopendezwa na kumtafuta yeye—wote lazima wapotelee mbali. Nabii aamuru hivi: “Nyamaza kimya mbele za Bwana MUNGU [Yehova, NW]; kwa maana siku ya BWANA [Yehova, NW] i karibu.” (1:7) Yehova mwenyewe ametayarisha dhabihu. Wakuu, watu wenye jeuri, wadanganyaji, na wasiojali moyoni—wote watatafutwa. Utajiri wao na mali zao zitafanywa ubatili. Ile siku kuu ya Yehova i karibu! Ni “siku ya ghadhabu, siku ya fadhaa na dhiki, siku ya uharibifu na ukiwa, siku ya giza na utusitusi, siku ya mawingu na giza kuu.” Damu ya wale wenye kumtenda Yehova dhambi itamiminwa nje kama mavumbi. “Fedha yao wala dhahabu yao havitaweza kuwaokoa katika siku ile ya ghadhabu ya BWANA [Yehova, NW].” Moto wa wivu (bidii) wake utameza dunia nzima.—1:15, 18.

 8. (a) Ulinzi wawezaje kupatikana? (b) Ni ole gani zinazotangazwa juu ya mataifa?

⁸ Mtafute Yehova; mataifa kuharibiwa (2:1-15). Kabla siku hiyo haijapita kama makapi, acheni walio wanyenyekevu ‘watafute Yehova, watafute haki, watafute unyenyekevu,’ na huenda ikawa “mtafichwa katika siku ya hasira ya BWANA [Yehova, NW].” (2:3) Tangazo la Yehova laendelea, likitangaza ole kirasmi juu ya bara la Wafilisti, ambalo baadaye litakuwa “nchi ya watu wa nyumba ya Yuda waliosalia.” Moabu na Amoni zenye kiburi zitafanywa ukiwa kama Sodoma na Gomora “kwa kuwa wamewatukana watu wa BWANA [Yehova, NW] wa majeshi, na kujitukuza juu yao.” Miungu yao itapotelea mbali pamoja nao. (2:7, 10) “Upanga” wa Yehova utachinja Wakushi vilevile. Namna gani juu ya Ashuru na jiji kuu layo Ninawi, kule kaskazini? Hiyo itakuwa jangwa lisilozaa kitu, na makao ya wanyama-mwitu, ndiyo, ya ‘kuzomewa,’ hivi kwamba “kila mtu apitaye atazomea” kwa ustaajabu.—2:12, 15.

 9. (a) Kwa nini ni ole kwa Yerusalemu, na uamuzi wa hukumu ya Yehova ni nini juu ya mataifa? (b) Unabii huu wamalizika kwa mtajo gani wenye shangwe?

⁹ Yerusalemu lenye uasi latakwa litoe hesabu; baki jenyekevu labarikiwa (3:1-20). Ni ole, pia, kwa Yerusalemu, lile jiji lenye uasi na uonevu! Wakuu walo, ambao ni “simba wangurumao,” na manabii walo, ambao ni ‘watu wadanganyifu,’ wamekuwa hawakutegemea Mungu walo, Yehova. Yeye ataagiza hesabu kamili itolewe. Je! wakaaji walo watahofu Yehova na kukubali nidhamu? Sivyo, kwa maana watenda ‘kwa kuondoka mapema na kuyaharibu matendo yao yote.’ (3:3, 4, 7) Uamuzi wa hukumu ya Yehova ni kukusanya mataifa na kuyamwagia kasirani yake yote yenye kuwaka, na dunia yote itamezwa na moto wa wivu wake. Lakini lo! kuna ahadi nzuri ajabu! Yehova ‘atawarudishia mataifa lugha iliyo safi, wapate kuliitia jina la Yehova, wamtumikie kwa nia moja.’ (3:9) Wenye furaha ya kushangilia kwa kujigamba wataondolewa, na baki jenyekevu linalofanya uadilifu litapata kimbilio katika jina la Yehova. Mipaazo ya sauti za shangwe, vigelegele, kuona shangwe, na kushangilia kutajaa Sayuni, kwa maana Yehova Mfalme wa Israeli yumo katikati yao. Huu sio wakati wa kuogopa wala kuacha mikono ianguke kwa ulegevu, kwa maana Yehova atawaokoa na atashangilia kwa ajili yao kwa upendo na shangwe yake. “Kwa maana nitawafanya ninyi kuwa sifa na jina, miongoni mwa watu wote wa dunia, nitakapowarudisha wafungwa wenu mbele ya macho yenu, asema BWANA [Yehova, NW].”—3:20.

KWA NINI NI CHENYE MAFAA

10. Unabii wa Sefania ulikuwa wenye mafaa gani katika siku za Mfalme Yosia?

¹⁰ Jambo moja ni kwamba, mfalme Yosia alitii ujumbe wa onyo wa Sefania na kunufaika nao sana. Yeye alianzisha shughuli kuu ya badiliko la kidini. Hilo pia lilifichua kitabu cha Sheria, kilichokuwa kimepotea wakati nyumba ya Yehova ilipoacha kutengenezwa kulikoharibika. Yosia alihuzunika sana kwa kusikia akisomewa matokeo ya kutokutii katika kitabu hiki, ambacho kilithibitisha maneno ya kinywa cha shahidi mwingine, Musa, ambayo Sefania alikuwa ametabiri kwa muda mrefu. Sasa Yosia alijinyenyekeza mbele za Mungu, tokeo likawa kwamba Yehova akamwahidi kuwa uharibifu uliotabiriwa haungekuja katika siku yake. (Kum., sura 28-30; 2 Fal. 22:8-20) Bara hilo likaondoshewa afa! Lakini si kwa muda mrefu, kwa maana wana wa Yosia walishindwa kufuata kielelezo kizuri alichoweka. Hata hivyo, kwa ajili ya Yosia na watu wake, kutoa kwao uangalifu kwa “Neno la BWANA [Yehova, NW] lililomjia Sefania” kulithibitika kuwa kwenye mafaa makubwa kweli kweli.—Sef. 1:1.

11. (a) Sefania chakamatanaje na Mahubiri ya Mlimani na barua ya Paulo kwa Waebrania katika kuonya? (b) Ni kwa nini Sefania asema “huenda mtafichwa”?

¹¹ Katika Mahubiri ya Mlimani yake yajulikanayo sana, Kristo Yesu, nabii mkuu zaidi wa Mungu, alitegemeza Sefania kuwa nabii wa kweli wa Mungu kwa kunena maneno yanayofanana sana na shauri la Sefania katika sura ya 2, mstari wa 3: “Mtafuteni BWANA [Yehova, NW], enyi nyote mlio wanyenyekevu wa dunia . . . itafuteni haki, utafuteni unyenyekevu.” Onyo la Yesu lilikuwa hili: “Utafuteni kwanza ufalme wake, na haki yake.” (Mt. 6:33) Wale wanaotafuta Ufalme wa Mungu kwanza lazima wajihadhari na kutojali ambako Sefania alionya juu yako aliponena juu ya wale “waliorudi nyuma, na kuacha kumfuata BWANA [Yehova, NW]; na hao wasiomtafuta BWANA [Yehova, NW], wala kumwulizia” na “wasemao katika mioyo yao, BWANA [Yehova, NW] hatatenda mema, wala hatatenda mabaya.” (Sef. 1:6, 12) Katika barua yake kwa Waebrania, Paulo vilevile aeleza juu ya siku ya hukumu inayokuja na kuonya juu ya kusita. Yeye aongeza hivi: “Lakini sisi hatumo miongoni mwao wasitao na kupotea, bali tumo miongoni mwa hao walio na imani ya kutuokoa roho [nafsi, NW] zetu.” (Ebr. 10:30, 37-39) Si waachaji wala wasiothamini bali wale ambao kwa unyenyekevu na mzingatio watafuta Yehova katika imani ndio nabii huyo aambia hivi: “Huenda mtafichwa katika siku ya hasira ya BWANA [Yehova, NW].” Kwa nini “huenda”? Kwa sababu wokovu wa mwisho wategemea mwendo wa mtu mmoja mmoja. (Mt. 24:13) Pia hilo ni kikumbusho kwamba hatuwezi kuchukua vivi hivi rehema ya Mungu. Unabii wa Sefania hauachi swali lolote juu ya ughafula ambao siku hiyo itafyatukia wale wasio na habari.—Sef. 2:3; 1:14, 15; 3:8.

12. Sefania atoa msingi gani wa moyo mkuu kwa wale ‘wanaotafuta Yehova’?

¹² Hapa, basi, pana ujumbe unaoonyesha kimbele uharibifu wa wale wanaomtenda Yehova dhambi lakini ukitoa mimweko ya kimbele ya baraka kwa wale ‘wanaotafuta Yehova’ kwa kutubu. Hawa wenye kutubu waweza kuwa na moyo mkuu, kwa maana, Sefania asema, “Mfalme wa Israeli, naam, yeye BWANA [Yehova, NW], yu katikati yako.” Sio wakati wa Sayuni kuogopa au kulegea katika utendaji. Ni wakati wa kutumaini Yehova. ‘Ataokoa kama shujaa; Atakushangilia kwa furaha kuu, Atatulia katika upendo wake. Atakufurahia kwa kuimba.’ Wenye furaha ni wote ‘wanaotafuta ufalme wake kwanza,’ kwa kutarajia ulinzi wake wa upendo na baraka ya milele!—3:15-17.

[Maelezo ya Chini]