Wanawake Wakristo Wastahili Heshima na Staha
“Ninyi waume, kaeni na wake zenu kwa akili; na kumpa mke heshima, kama chombo kisicho na nguvu.”—1 PETRO 3:7.
1, 2. (a) Mazungumzo ya Yesu pamoja na mwanamke Msamaria karibu na kisima yalichochea hangaiko jipi, na kwa nini? (Ona pia kielezi-chini.) (b) Kwa kuhubiri kwa mwanamke Msamaria, Yesu alionyesha nini?
ADHUHURI moja kuelekea mwisho wa 30 W.K., kwenye kisima cha kale karibu na jiji la Sikari, Yesu alifunua jinsi alivyohisi wanawake walipaswa kutendewa. Yeye alikuwa ametumia asubuhi hiyo akisafiri kupitia nchi yenye vilima-vilima ya Samaria naye akawasili kisimani akiwa amechoka, mwenye njaa, na mwenye kiu. Alipokuwa ameketi kando ya kisima, mwanamke Msamaria alikaribia ili kuchota maji. “Nipe maji ninywe,” Yesu akamwambia. Ni lazima mwanamke huyo awe alimkazia macho kwa mshangao. Mwanamke huyo akauliza: “Imekuwaje wewe Myahudi kutaka maji kwangu, nami ni mwanamke Msamaria?” Baadaye, wanafunzi wake waliporudi kutoka kununua vyakula, wao walistaajabu, wakitaka kujua ni kwa nini Yesu alikuwa “akisema na mwanamke.”—Yohana 4:4-9, 27.
2 Ni nini kilichochochea swali la mwanamke huyo na kuhangaika kwa wanafunzi? Yeye alikuwa Msamaria, na Wayahudi hawakuwa na uhusiano na Wasamaria. (Yohana 8:48) Lakini ni wazi kwamba kulikuwa na sababu nyingine ya kuhangaika. Wakati huo, mapokeo ya kirabi yalizuia wanaume wasiongee na wanawake hadharani.a Hata hivyo, Yesu alihubiri waziwazi kwa mwanamke huyo mwenye moyo mweupe, hata akimfunulia kwamba yeye alikuwa ndiye Mesiya. (Yohana 4:25, 26) Hivyo Yesu alionyesha kwamba asingeongozwa na mapokeo yasiyo ya kimaandiko, kutia na yale yaliyoshusha wanawake. (Marko 7:9-13) Kinyume cha hilo, kwa yale aliyofanya na kwa yale aliyofundisha, Yesu alionyesha kwamba wanawake wapaswa kutendewa kwa heshima na staha.
Jinsi Yesu Alivyowatendea Wanawake
3, 4. (a) Yesu aliitikiaje kwa yule mwanamke aliyegusa vazi lake? (b) Yesu aliwawekeaje kielelezo kizuri wanaume Wakristo, hasa waangalizi?
3 Huruma nyororo ya Yesu kwa watu ilionyeshwa kwa namna alivyoshughulikia wanawake. Katika pindi moja mwanamke fulani aliyekuwa ameteseka kutokana na mtiririko wa damu kwa miaka 12 alijitahidi kumtafuta Yesu kati ya umati. Hali yake ilimfanya asiwe safi kidesturi, kwa hiyo yeye hakupaswa awe huko. (Mambo ya Walawi 15:25-27) Lakini alikuwa amehitaji msaada sana hivi kwamba akaenda nyuma ya Yesu kimya-kimya. Mwanamke huyo alipogusa vazi la Yesu, yeye aliponywa mara moja! Hata ingawa Yesu alikuwa njiani kwenda katika nyumba ya Yairo, ambaye binti yake alikuwa mgonjwa mahututi, Yesu alitua. Akiwa amehisi nguvu ikimtoka, yeye alitazama huku na huku ili amwone yule aliyekuwa amemgusa. Hatimaye, yule mwanamke akaja na kuanguka mbele yake akitetemeka. Je, Yesu angemkemea kwa ajili ya kuwa kati ya huo umati au kwa ajili ya kugusa vazi lake bila ruhusa yake? Kinyume cha hilo, mwanamke huyo alimwona Yesu kuwa mchangamfu na mwenye fadhili sana. “Binti,” yeye akasema, “imani yako imekuponya.” Huo ulikuwa wakati pekee ambao Yesu alimwita mwanamke “binti” moja kwa moja. Ni lazima neno hilo liwe lilistarehesha moyo wa mwanamke huyo kama nini!—Mathayo 9:18-22; Marko 5:21-34.
4 Yesu aliona zaidi kupita yale ambayo Sheria ilisema. Yeye aliona maana yayo hasa na uhitaji wa rehema na huruma. (Linganisha Mathayo 23:23.) Yesu aliona hali ya kuhitaji msaada sana ya mwanamke huyo mgonjwa akafahamu kwamba yeye alikuwa amechochewa na imani. Kwa njia hiyo yeye aliwawekea kielelezo kizuri wanaume Wakristo, hasa waangalizi. Ikiwa dada Mkristo anakabili matatizo ya kibinafsi au hali ngumu au yenye kujaribu sana, wazee wa kutaniko wapaswa kujaribu kuona zaidi ya maneno na matendo ya sasa hivi na kufahamu hali na madhumuni. Ufahamu huo wenye kina huenda ukaonyesha kwamba subira, uelewevu, na huruma vinahitajiwa badala ya shauri na usahihisho.—Mithali 10:19; 16:23; 19:11.
5. (a) Wanawake walizuiwa kwa njia gani na mapokeo ya kirabi? (Ona kielezi-chini.) (b) Ni nani waliokuwa wa kwanza kuona na kutoa ushahidi juu ya Yesu aliyefufuliwa?
5 Wakiwa wamefungwa na mapokeo ya kirabi, wanawake walioishi wakati Yesu alipokuwa duniani walizuiwa kuwa mashahidi halali.b Fikiria lile lililotukia muda mfupi baada ya Yesu kufufuliwa kutoka kwa wafu asubuhi ya Nisani 16, 33 W.K. Ni nani ambao wangekuwa wa kwanza kumwona Yesu aliyefufuliwa na kutoa ushahidi kwa wanafunzi wengine kwamba Bwana wao alikuwa amefufuliwa? Walikuwa wale wanawake waliokuwa wamekaa karibu na mahali ambapo wangeweza kuona mahali alipotundikwa mpaka alipokufa.—Mathayo 27:55, 56, 61.
6, 7. (a) Yesu aliwaambiaje wale wanawake waliokuja kwenye kaburi? (b) Wanafunzi wa kiume wa Yesu waliitikiaje mara ya kwanza ushuhuda wa wale wanawake, na ni somo jipi liwezalo kupatikana kwa hilo?
6 Mapema asubuhi katika siku ya kwanza ya juma, Mariamu Magdalene na wanawake wengine walienda kwenye kaburi wakiwa na viungo ili kuupaka mwili wa Yesu. Walipopata kaburi likiwa tupu, Mariamu alikimbia kuwaambia Petro na Yohana. Wale wanawake wengine wakabaki hapo. Baada ya muda mfupi, malaika akatokea kwao na kuwaambia kwamba Yesu alikuwa amefufuliwa. “Nendeni upesi, mkawaambie wanafunzi wake,” malaika huyo akawaagiza. Wanawake hao walipokuwa wakiharakisha ili kupeleka habari hiyo, Yesu mwenyewe akatokea kwao. “Enendeni, mkawaambie ndugu zangu,” yeye akawaambia. (Mathayo 28:1-10; Marko 16:1, 2; Yohana 20:1, 2) Akiwa hajui kule kutembelea kwa malaika na akiwa amejawa huzuni, Mariamu Magdalene alirudi kwenye lile kaburi tupu. Yesu alitokea kwake huko, na baada ya Mariamu kumtambua hatimaye, Yesu akasema: “Enenda kwa ndugu zangu ukawaambie, Ninapaa kwenda kwa Baba yangu naye ni Baba yenu, kwa Mungu wangu naye ni Mungu wenu.”—Yohana 20:11-18; linganisha Mathayo 28:9, 10.
7 Yesu angaliweza kutokea kwanza kwa Petro, Yohana, au mmoja wa wale wanafunzi wengine wa kiume. Badala ya hilo, yeye alichagua kuwapendelea wanawake hawa kwa kuwafanya wawe mashahidi wa kwanza wa kujionea wenyewe ufufuo wake na kwa kuwapa utume wa kutoa ushahidi juu ya huo kwa wanafunzi wake wa kiume. Hao wanaume waliitikiaje? Rekodi yasema hivi: “Maneno yao yakaonekana kuwa kama upuzi kwao, wala hawakusadiki [“hao wanawake,” NW].” (Luka 24:12) Je, yaweza kuwa kwamba wao waliona ushuhuda huo kuwa mgumu kukubali kwa sababu ulitoka kwa wanawake? Ikiwa ndivyo, baada ya muda mfupi walipokea uthibitisho mwingi mno kwamba Yesu alikuwa amefufuliwa kutoka kwa wafu. (Luka 24:13-46; 1 Wakorintho 15:3-8) Leo, wanaume Wakristo hutenda kwa hekima wanapoyafikiria maoni ya dada zao wa kiroho.—Linganisha Mwanzo 21:12.
8. Kwa njia aliyoshughulika na wanawake, Yesu alifunua nini?
8 Kwa kweli yachangamsha moyo kuona njia ambayo Yesu alishughulika na wanawake. Sikuzote akiwa mwenye huruma na mwenye usawaziko kabisa katika kushughulika na wanawake, yeye hakuwatukuza wala kuwadharau. (Yohana 2:3-5) Alikataa katakata mapokeo ya kirabi yaliyowanyang’anya heshima yao na yaliyolibatilisha Neno la Mungu. (Linganisha Mathayo 15:3-9.) Kwa kuwatendea wanawake kwa heshima na staha, Yesu alifunua moja kwa moja jinsi Yehova Mungu huhisi wao wapaswa kutendewa. (Yohana 5:19) Yesu aliweka pia kielelezo kizuri ajabu cha kuigwa na wanaume Wakristo.—1 Petro 2:21.
Mafundisho ya Yesu Kuhusu Wanawake
9, 10. Yesu alipingaje mapokeo ya kirabi kuhusu wanawake, naye alisema nini baada ya Mafarisayo kutokeza swali juu ya talaka?
9 Yesu alipinga mapokeo ya kirabi naye alistahi heshima ya wanawake si kwa matendo yake pekee bali pia kwa mafundisho yake. Kwa kielelezo, fikiria yale aliyofundisha juu ya talaka na uzinzi.
10 Kuhusu talaka, Yesu aliulizwa swali hili: “Je! ni halali mtu kumwacha [“kutaliki,” NW] mkewe kwa kila sababu?” Kulingana na simulizi la Marko, Yesu alisema hivi: “Yeyote yule atalikiye mke wake [isipokuwa ni kwa sababu ya uasherati] na kuoa mwingine afanya uzinzi dhidi ya mke, na ikitukia wakati wowote mwanamke, baada ya kutaliki mume wake, aolewa na mwingine, yeye afanya uzinzi.” (Marko 10:10-12, NW; Mathayo 19:3, 9) Maneno hayo yenye kusemwa kwa usahili yalionyesha staha kwa heshima ya wanawake. Jinsi gani?
11. Maneno ya Yesu “isipokuwa ni kwa sababu ya uasherati” yaonyesha nini juu ya kifungo cha ndoa?
11 Kwanza, kwa maneno “isipokuwa ni kwa sababu ya uasherati” (yapatikanayo katika simulizi la Gospeli ya Mathayo), Yesu alionyesha kwamba kifungo cha ndoa hakipasi kionwe kutokuwa cha maana au kivunjwe kwa urahisi. Fundisho la kirabi lililoenea liliruhusu talaka kwa sababu yoyote ndogo kama vile mke kuharibu mlo au kuongea na mtu asiyejulikana. Talaka iliruhusiwa hata ikiwa mume alipata mwanamke aliyekuwa mwenye kuvutia zaidi machoni pake! Msomi mmoja wa Biblia asema hivi: “Yesu aliposema kama vile alivyosema yeye alikuwa . . . akiwaunga mkono wanawake kwa kujaribu kurudisha ndoa kwenye hali iliyopaswa kuwa nayo.” Kwa kweli, ndoa yapaswa iwe muungano wa kudumu ambao katika huo mwanamke aweza kuhisi usalama.—Marko 10:6-9.
12. Kwa maneno “afanya uzinzi dhidi ya mke,” Yesu alikuwa akitoa wazo jipi?
12 Pili, kwa maneno “afanya uzinzi dhidi ya mke,” Yesu alitoa maoni ambayo hayakutambuliwa katika mahakama za kirabi—wazo la mwanamume kufanya uzinzi dhidi ya mkeye. The Expositor’s Bible Commentary yaeleza hivi: “Katika Dini ya Kiyahudi ya kirabi mwanamke angeweza kufanya uzinzi dhidi ya mume wake kwa kutokuwa mwaminifu; na mwanamume, kwa kufanya ngono na mke wa mwanamume mwingine, angeweza kufanya uzinzi dhidi ya mume huyo. Lakini mwanamume asingeweza kamwe kufanya uzinzi dhidi ya mke wake, hata awe amefanya nini. Yesu aliinua hali na heshima ya wanawake, kwa kumweka mume chini ya wajibu uleule wa kiadili kama mke.”
13. Kuhusu talaka, Yesu alionyeshaje kwamba chini ya mfumo wa Kikristo, kungekuwa na kiwango kimoja kwa wanaume na wanawake pia?
13 Tatu, kwa fungu la maneno, “baada ya kutaliki mume wake,” Yesu alitambua haki ya mwanamke ya kutaliki mume asiye mwaminifu—zoea ambalo yaonekana lilijulikana lakini ambalo halikuwa la kawaida chini ya sheria ya Kiyahudi katika siku hiyo.c Ilisemwa kwamba “mwanamke aweza kutalikiwa akitaka asitake, lakini mwanamume [aweza kutalikiwa] ikiwa tu ataka.” Hata hivyo, kulingana na Yesu, chini ya mfumo wa Kikristo, kiwango kilekile kingetumika kwa wanaume na wanawake pia.
14. Kwa mafundisho yake, Yesu alionyesha nini?
14 Mafundisho ya Yesu yafunua kwa wazi ufikirio wenye kina juu ya hali njema ya wanawake. Kwa hiyo, si vigumu kuelewa ni kwa nini wanawake wengine walihisi upendo mwingi kwa Yesu hivi kwamba walitunza mahitaji yake kutokana na mali zao wenyewe. (Luka 8:1-3) “Mafunzo yangu si yangu mimi,” Yesu akasema, “ila ni yake yeye aliyenipeleka.” (Yohana 7:16) Kwa yale aliyofundisha, Yesu alionyesha ufikirio wororo wa Yehova mwenyewe juu ya wanawake.
‘Kuwapa Heshima’
15. Mtume Petro aliandika nini juu ya njia ambayo waume wapaswa kutendea wake zao?
15 Mtume Petro alijionea mwenyewe njia ambayo Yesu alishughulika na wanawake. Miaka ipatayo 30 baadaye, Petro aliwapa wake shauri lenye upendo kisha akaandika hivi: “Ninyi waume, kaeni na wake zenu kwa akili; na kumpa mke heshima, kama chombo kisicho na nguvu; na kama warithi pamoja wa neema ya uzima, kusudi kuomba kwenu kusizuiliwe.” (1 Petro 3:7) Petro alimaanisha nini kwa maneno ‘kuwapa heshima’?
16. (a) Ni nini maana ya nomino ya Kigiriki inayotafsiriwa “heshima”? (b) Yehova alimheshimuje Yesu wakati wa mgeuko-sura wake, nasi twajifunza nini kutokana na hilo?
16 Kulingana na mtungaji wa kamusi, nomino ya Kigiriki inayotafsiriwa “heshima” humaanisha “bei, thamani, heshima, staha.” Namna mbalimbali za neno hilo la Kigiriki zinafasiriwa “zawadi” na “-enye thamani.” (Matendo 28:10; 1 Petro 2:7) Twapata ufahamu wenye kina katika kile kimaanishwacho na kumheshimu mtu tukichunguza matumizi ya Petro ya namna moja ya neno lilo hilo kwenye 2 Petro 1:17. Hapo yeye alisema hivi kwa kurejezea mgeuko-sura wa Yesu: “Alipata kwa Mungu Baba heshima na utukufu, hapo alipoletewa sauti iliyotoka katika utukufu mkuu, Huyu ni Mwanangu, mpendwa wangu, ninayependezwa naye.” Kwenye mgeuko-sura wa Yesu, Yehova alimheshimu Mwana wake kwa kuonyesha kumkubali kwake Yesu, naye Mungu alifanya hivyo wakati wengine walipokuwa wakisikiza. (Mathayo 17:1-5) Basi, mtu amheshimuye mke wake, hamfedheheshi au kumshusha. Badala ya hivyo, yeye huonyesha kwa maneno yake na matendo yake—faraghani na hadharani—kwamba amstahi.—Mithali 31:28-30.
17. (a) Kwa nini mke Mkristo astahili kupewa heshima? (b) Kwa nini mwanamume hapaswi kuhisi kwamba yeye ana thamani zaidi machoni pa Mungu kuliko mwanamke?
17 Heshima hiyo, Petro asema, yapaswa ‘kupewa’ na waume Wakristo kwa wake zao. Inapaswa kutolewa, si kama tendo la fadhili, bali ikiwa haki ambayo mke astahili. Kwa nini wake wanastahili heshima hiyo? Kwa sababu wao ni “warithi pamoja [na waume] wa neema ya uzima,” aeleza Petro. Katika karne ya kwanza W.K., wanaume na wanawake waliopokea barua ya Petro wote waliitwa ili kuwa warithi pamoja na Kristo. (Warumi 8:16, 17; Wagalatia 3:28) Wao hawakuwa na madaraka yaleyale kutanikoni, lakini hatimaye wao wangeshiriki katika kutawala pamoja na Kristo mbinguni. (Ufunuo 20:6) Leo, pia, wakati walio wengi wa watu wa Mungu wana tumaini la kidunia, lingekuwa kosa zito kwa mwanamume yeyote Mkristo kuhisi kwamba kwa sababu ya mapendeleo ambayo huenda akawa nayo kutanikoni, yeye ana thamani zaidi machoni pa Mungu kuliko wanawake. (Linganisha Luka 17:10.) Wanaume na wanawake wana msimamo uleule wa kiroho mbele ya Mungu, kwa kuwa kifo cha Yesu cha kidhabihu kiliwafungulia wanaume na pia wanawake fursa ileile—ya kuwekwa huru kutoka katika laana ya dhambi na kifo, kukiwa na taraja la uhai udumuo milele.—Warumi 6:23.
18. Petro atoa sababu gani yenye kushurutisha ya mume kumheshimu mke wake?
18 Petro atoa sababu nyingine yenye kushurutisha ya kwa nini mume apaswa kumheshimu mke wake, “kusudi kuomba [kwake] kusizuiliwe.” Neno “kusizuiliwe” latokana na kitenzi cha Kigiriki (en·koʹpto) kimaanishacho kihalisi “kukatiza.” Kulingana na kamusi Expository Dictionary of New Testament Words ya Vine, “kilitumiwa kwa habari ya kuzuia watu kwa kuiharibu barabara, au kwa kuweka kizuizi katikati kabisa njiani.” Kwa hiyo, mume ashindwaye kumpa mke wake heshima angeweza kupata kwamba kuna kizuizi kati ya sala zake na usikivu wa Mungu. Huenda mwanamume huyo akahisi hastahili kumwendea Mungu, au huenda Yehova asiwe na mwelekeo wa kusikiliza. Kwa wazi, Yehova anahangaikia sana njia ambayo wanaume huwatendea wanawake.—Linganisha Maombolezo 3:44.
19. Wanaume na wanawake kutanikoni waweza kutumikiaje pamoja kwa kustahiana?
19 Wajibu wa kuonyesha heshima si kwa waume peke yao. Ingawa mume apaswa kumheshimu mke wake kwa kumtendea kwa upendo na kwa heshima, mke apaswa kumheshimu mume wake kwa kuwa mwenye kujitiisha na kuonyesha staha nyingi. (1 Petro 3:1-6) Zaidi ya hayo, Paulo aliwaonya Wakristo kwa upole, ‘waonyeshane heshima.’ (Warumi 12:10) Huo ni wito kwa wanaume na wanawake kutanikoni kutumikia pamoja kwa kustahiana. Hali kama hiyo ieneapo, wanawake Wakristo hawataongea kwa njia inayodhoofisha mamlaka ya wale wanaoongoza. Badala ya hivyo, wao watawaunga mkono wazee na kushirikiana nao. (1 Wakorintho 14:34, 35; Waebrania 13:17) Kwa upande wao, waangalizi Wakristo watawatendea “wanawake wazee kama mama; wanawake vijana kama ndugu wa kike; katika usafi wote.” (1 Timotheo 5:1, 2) Kwa hekima, wazee wataonyesha ufikirio wenye fadhili wakati dada zao Wakristo wanapotoa maoni yao. Hivyo, dada aonyeshapo staha kwa ukichwa wa kitheokrasi na kuuliza swali kwa staha au hata aonyeshapo jambo fulani linalohitaji uangalifu, wazee watafurahi kufikiria swali lake au tatizo lake.
20. Kulingana na rekodi ya Kimaandiko, wanawake wapaswa kutendewaje?
20 Tangu dhambi ianze Edeni, wanawake katika tamaduni nyingi wamewekwa katika cheo cha aibu. Lakini Yehova hakukusudia watendewe namna hiyo hapo awali. Haidhuru ni maoni yapi ya kitamaduni ambayo huenda yakaenea, rekodi ya Maandiko ya Kiebrania na Maandiko ya Kigiriki ya Kikristo pia yaonyesha kwa wazi kwamba wanawake wenye kumwogopa Mungu wapaswa kutendewa kwa heshima na staha. Ni haki waliyopewa na Mungu.
[Maelezo ya chinis]
a The International Standard Bible Encyclopedia yaeleza hivi: “Wanawake hawakula pamoja na wageni wa kiume, na wanaume walizuiwa wasiongee na wanawake. . . . Mazungumzo pamoja na mwanamke katika mahali pa hadharani lilikuwa jambo la kuchukiza hasa.” Mishnah ya Kiyahudi, ulio mkusanyo wa mafundisho ya kirabi, ilishauri hivi: “Msiongee sana na wanawake. . . . Yeye aongeaye sana na wanawake ajiletea maovu na apuuza funzo la Sheria na mwishowe atarithi Gehena.”—Aboth 1:5.
b Kitabu Palestine in the Time of Christ chasema hivi: “Katika hali fulani-fulani, mwanamke aliwekwa karibu hali moja na mtumwa. Mathalani, yeye asingeweza kushuhudia katika mahakama ya hukumu, isipokuwa ili kushuhudia kifo cha mume wake.” Ikirejezea Mambo ya Walawi 5:1, The Mishnah yaeleza hivi: “[Sheria juu ya] ‘kiapo cha ushuhuda’ yatumika kwa wanaume lakini si kwa wanawake.”—Shebuoth 4:I.
c Yosefo, mwanahistoria Myahudi wa karne ya kwanza aripoti kwamba Salome dada ya Mfalme Herode alimpelekea mume wake “hati ya kukomesha ndoa yao, ambalo ni jambo lisilopatana na sheria ya Kiyahudi. Kwa kuwa ni mwanamume (pekee) anayeruhusiwa nasi kufanya hivyo.”—Jewish Antiquities, 15, 259 [7, 10].
Jibu Lako Ni Nini?
◻ Ni vielelezo vipi vionyeshavyo kwamba Yesu aliwatendea wanawake kwa heshima na staha?
◻ Mafundisho ya Yesu yalionyeshaje staha kwa heshima ya wanawake?
◻ Kwa nini mume apaswa kumpa mke wake Mkristo heshima?
◻ Wakristo wote wana wajibu upi wa kuonyesha heshima?
[Picha katika ukurasa wa17]
Kwa furaha yao, wanawake wamwogopao Mungu ndio waliokuwa wa kwanza kumwona Yesu aliyefufuliwa, akawafanya watoe ushahidi kwa ndugu zake