Tumeimarishwa Kukataa Kutenda Kosa
“NILIPOKUWA ningali tineja nikifanya kazi katika duka la kuuza bidhaa,” Timothy aeleza, “mfanyakazi mwenzangu alinialika nyumbani kwao. Alisema kwamba wazazi wake hawangekuwapo, wasichana wangekuwapo, na kungekuwa na fursa ya kufanya ngono.” Vijana wengi leo wangekubali mara moja mwaliko kama huo. Lakini Timothy alifanyaje? “Nilimwambia papo hapo kwamba sitaenda na kwamba kwa sababu ya dhamiri yangu ya Kikristo, sitaki kufanya ngono na mtu ambaye hatujafunga ndoa naye.”
Alipokuwa akieleza sababu iliyomfanya akatae mwaliko huo, Timothy hakujua kwamba mfanyakazi mmoja msichana alikuwa akisikiliza. Alivutiwa na unyofu wake, na punde si punde Timothy akalazimika kumkataa msichana huyo vilevile—mara kadhaa, kama tutakavyoona baadaye.
Bila shaka hatushambuliwi na vishawishi katika nyakati zetu tu. Miaka yapata 3,000 iliyopita, Mfalme Solomoni aliandika: “Mwanangu, wenye dhambi wakikushawishi, wewe usikubali. . . . Uzuie mguu wako usiende katika mapito yao.” (Mithali 1:10, 15) Yehova mwenyewe aliamuru taifa la Israeli hivi: “Usiandamane na mkutano kutenda uovu.” (Kutoka 23:2) Ndiyo, nyakati nyingine ni lazima tukatae vishawishi vya kutenda kosa, hata kama uamuzi wetu haufurahishi watu wengi.
Ni Muhimu Sana Leo Kukataa Kutenda Kosa
Si rahisi kukataa kutenda kosa, na siku hizi inaweza kuwa vigumu hata zaidi, kwa kuwa twaishi katika kipindi ambacho Biblia inakiita “siku za mwisho” za mfumo huu wa mambo. Kama tu Biblia ilivyotabiri, watu wengi wamekuwa wapendao anasa na jeuri, wakikosa hali ya kiroho na maadili. (2 Timotheo 3:1-5) Mkuu mmoja wa chuo kikuu cha Kiyesuiti alisema: “Tumekuwa na desturi za zamani ambazo zimejaribiwa na zimeonekana kama duni au hazifai. Sasa inaonekana hakuna miongozo yoyote ya maadili.” Akizungumzia suala hilohilo, hakimu mmoja wa mahakama moja ya juu alisema: “Mambo si wazi tena. Mambo si dhahiri kabisa. . . . Ni watu wachache tu wanaotofautisha mema na mabaya. Sasa dhambi ni kukamatwa, wala si tendo lenyewe la dhambi.”
Mtume Paulo aliandika kuhusu watu wenye mitazamo kama hiyo: “[Wamo] katika giza kiakili, na kufanywa wageni kwa uhai ambao ni wa Mungu, kwa sababu ya kule kutokuwa na ujuzi ambako kumo ndani yao, kwa sababu ya ukosefu wa hisi wa mioyo yao. Wakiisha kuishiwa na hisia zote za adili, walijikabidhi wenyewe kwenye mwenendo mlegevu ili wafanye ukosefu wa usafi wa kila namna pamoja na pupa.” (Waefeso 4:18, 19) Lakini wanachochea moto. Isaya alitangaza hivi: “Ole wao wasemao kwamba uovu ni wema, na kwamba wema ni uovu; watiao giza badala ya nuru, na nuru badala ya giza.” (Isaya 5:20) Wao hawavuni tu kile walichopanda sasa lakini karibuni watapata “ole” mkubwa zaidi—hukumu kali ya Yehova.—Wagalatia 6:7.
“Wasio haki wakichipuka kama majani na wote watendao maovu wakistawi. Ni kwa kusudi waangamizwe milele,” lasema Zaburi 92:7. Yaani, uovu huu ambao umejaa tele na kufanya maisha yawe magumu kwa wote hautaendelea milele. Hata Yesu alisema kwamba “kizazi” kinachotenda uovu huu ndicho kitakachoharibiwa na Mungu katika “dhiki kubwa.” (Mathayo 24:3, 21, 34) Basi tukitaka kuhifadhiwa wakati wa dhiki hiyo, tunahitaji kutofautisha mema na mabaya kulingana na viwango vya Mungu; na bila shaka, pia twahitaji nguvu za maadili za kukataa aina yoyote ile ya kosa. Japo si rahisi, Yehova ametupa vielelezo vyenye kutia moyo katika nyakati za Biblia na katika siku zetu.
Kujifunza Kutokana na Kijana Aliyekataa Kutenda Kosa
Inaonekana kwamba ni vigumu hasa kukataa uasherati na uzinzi, hata kwa wengine katika kutaniko la Kikristo. Timothy ambaye alitajwa katika fungu la kwanza, alizingatia moyoni kielelezo cha kijana Yosefu, ambacho kimerekodiwa katika Maandiko kwenye Mwanzo 39:1-12. Yosefu alionyesha nguvu za maadili alipoombwa mara kadhaa na mke wa ofisa wa Misri Potifa afanye ngono naye. Masimulizi yaeleza kwamba Yosefu ‘alikataa akimwambia, Nifanyeje ubaya huu mkubwa nikamkose Mungu?’
Yosefu alipataje nguvu za maadili za kumkataa mke wa Potifa siku baada ya siku? Kwanza kabisa, Yosefu alithamini sana uhusiano wake pamoja na Yehova kuliko alivyothamini raha za muda tu. Isitoshe, ingawa hakuwa chini ya sheria ya Mungu (Sheria ya Musa bado haikuwa imetolewa), Yosefu alifahamu kabisa kanuni za maadili; alijua kwamba kufanya uasherati na mke wa Potifa aliyejawa na mahaba ni dhambi dhidi ya mume wake na hata dhidi ya Mungu.—Mwanzo 39:8, 9.
Kwa wazi Yosefu alifahamu umuhimu wa kutoamsha hata kidogo tamaa ambayo ingemtumbukiza kwenye mahaba motomoto ya mapenzi. Ni hekima kwa Mkristo kufuata kielelezo cha Yosefu. Mnara wa Mlinzi la Julai 1, 1957, (la Kiingereza), lilisema hivi: “Ni lazima atambue udhaifu wake wa kimwili na asifikiri kwamba anaweza kufuata tamaa za kingono mradi tu havuki mpaka wa Kimaandiko. Hata akifaulu kufanya hivyo kwa muda, hatimaye atavuka mpaka huo na kutumbukia kwenye dhambi. Hilo ndilo jambo linaloelekea kutokea, kwa sababu tamaa zinazokuzwa huimarika na kumbana mtu kabisa. Kisha inakuwa vigumu kwake kuacha kuzifikiria. Kinga yake bora ni kukinza tamaa hizo tangu mwanzoni.”
Kukataa kosa tangu mwanzoni huwa rahisi kadiri tunavyokuza upendo kwa wema na kuchukia mabaya. (Zaburi 37:27) Lakini tunahitaji kuifanyia kazi daima dawamu. Tukifanya hivyo, kwa msaada wa Yehova tutazidi kupenda wema na kuzidi kuchukia mabaya. Lakini, bila shaka kwa wakati huu ni lazima tukae macho, kama Yesu alivyoshauri, tukisali daima tuondolewe majaribu na kuokolewa kutoka kwa yule mwovu.—Mathayo 6:13; 1 Wathesalonike 5:17.
Kukataa Msongo wa Marika
Uvutano mwingine wa kutenda kosa ni msongo wa marika. Kijana mmoja alikiri: “Ninaishi maisha maradufu—ya shuleni na ya nyumbani. Shuleni, mimi hutembea na vijana ambao hutumia lugha chafu karibu kila wakati. Na nimeanza kuwaiga. Nifanye nini?” Jambo linalohitajiwa ni ujasiri wa kuwa tofauti, na njia moja ya kuwa jasiri ni kwa kusoma na kutafakari masimulizi ya Biblia yanayotueleza juu ya watumishi waaminifu wa Mungu kama Yosefu. Vielelezo vingine vizuri ni Danieli, Shadraka, Meshaki, na Abednego—vijana wanne ambao walikuwa na ujasiri wa kuwa tofauti na marika wao.
Vijana hao wanne Waisraeli walipokuwa wakifundishwa pamoja na vijana wengine katika makao ya kifalme ya Babiloni, wao walipaswa kula “posho ya chakula cha mfalme.” Lakini kwa sababu hawakutaka kuvunja kanuni za Sheria ya Kimusa zilizohusu vyakula, wao walikataa chakula hicho. Jambo hilo lilihitaji nguvu—na hasa kwa sababu vyakula hivyo, vikiwa “posho ya mfalme,” ni lazima vilikuwa vyenye kutamanisha kwelikweli. Vijana hao waliweka mfano mzuri kama nini kwa Wakristo leo ambao huenda wakapata vishawishi, au hata kusongwa, wanywe vileo kupita kiasi au kutumia dawa za kulevya na tumbako!—Danieli 1:3-17.
Pia Shadraka, Meshaki, na Abednego walidhihirisha ukweli wa jambo ambalo Yesu Kristo alisema baadaye: “Mtu aliye mwaminifu katika lililo dogo zaidi sana ni mwaminifu katika lililo kubwa pia.” (Luka 16:10) Msimamo wao mjasiri kwa jambo lililoonekana kuwa dogo tu kuhusu chakula na matokeo mazuri ambayo Yehova aliwapa bila shaka uliwaimarisha kukabili jaribu kali zaidi baadaye. (Danieli 1:18-20) Walipata jaribu hilo walipoamriwa washiriki kwenye ibada ya sanamu ama sivyo wauawe kwa kuteketezwa moto. Kwa ujasiri, vijana hao watatu waliazimia kumwabudu Yehova pekee, wakimtumaini kabisa bila kujali matokeo. Yehova akawabariki tena kwa ajili ya imani yao na ujasiri wao—wakati huu kwa kuwalinda kimwujiza wasiteketezwe na moto walipotupwa ndani ya tanuri iliyopashwa moto kuliko kawaida.—Danieli 3:1-30.
Neno la Mungu lina vielelezo vingine vingi vya wale ambao walikataa kutenda kosa. Musa alikataa “kuitwa mwana wa binti ya Farao,” japo kuitwa hivyo kungempa fursa murua ya kujiingiza katika “mfurahio wa muda wa dhambi” katika Misri. (Waebrania 11:24-26) Nabii Samweli alikataa kutumia mamlaka yake vibaya kwa kukubali hongo. (1 Samweli 12:3, 4) Mitume wa Yesu Kristo walikataa kwa ujasiri walipoamriwa waache kuhubiri. (Matendo 5:27-29) Yesu mwenyewe alikataa katakata kutenda kosa lolote lile—hadi mwisho wa uhai wake wakati askari walipompa “divai iliyotiwa dawa ya kulevya ya manemane.” Kuikubali wakati huo kungedhoofisha azimio lake kwenye pindi hiyo muhimu.—Marko 15:23; Mathayo 4:1-10.
Kukataa Ni Suala la Kufa na Kupona
Yesu alisema: “Ingieni kupitia lango jembamba; kwa sababu ni pana na yenye nafasi barabara inayoongoza kuingia katika uharibifu, na wengi ndio wanaoingia kupitia hiyo; lakini lango ni jembamba na barabara ni yenye kufinyana inayoongoza kuingia katika uhai, na wachache ndio wanaoipata.”—Mathayo 7:13, 14.
Barabara pana inapendwa kwa sababu ni rahisi kusafiria. Wale wanaosafiri kwenye barabara hiyo ni watu wenye kujiingiza mno kwa anasa, wenye fikira na matendo ya kimwili, nao hawataki kuwa tofauti bali wanataka kupatana na ulimwengu wa Shetani. Wao wanaona kwamba sheria na kanuni za Mungu zimewawekea vizuizi vya maadili. (Waefeso 4:17-19) Lakini, Yesu alisema hususa ya kwamba barabara pana inaongoza “kwenye uharibifu.”
Lakini, kwa nini Yesu alisema kwamba ni wachache tu waliochagua barabara iliyofinyana? Hasa kwa sababu ni wachache tu wanaotaka sheria za Mungu na kanuni zake ziongoze maisha zao na kuwasaidia kukinza vishawishi vingi na fursa zinazowakabili za kutenda kosa. Tena, ni wachache tu kwa kulinganisha ambao wako tayari kukinza tamaa mbaya, msongo wa marika, hofu ya kwamba huenda wakadhihakiwa kwa sababu ya njia ambayo wameamua kufuata.—1 Petro 3:16; 4:4.
Hao huelewa vizuri jinsi mtume Paulo alivyohisi alipoeleza juu ya pigano lake la kukataa kufanya dhambi. Kama ilivyo katika ulimwengu wa leo, ulimwengu wa wakati wa Paulo wa Waroma na Wagiriki ulikuwa na fursa nyingi ya kujiingiza katika makosa. Paulo alieleza kwamba akili yake, ambayo alijua ni timamu, ilikuwa ikipiga “vita” yenye kuendelea dhidi ya mwili wake, ambao una mwelekeo wa kutenda kosa. (Waroma 7:21-24) Naam, Paulo alijua kwamba mwili wake ni mtumishi mzuri lakini bwana-mkubwa mbaya, basi alijifunza kuukinza. “Napiga-piga mwili wangu ngumi na kuuongoza kama mtumwa,” akaandika. (1 Wakorintho 9:27) Aliwezaje kuudhibiti mwili wake? Si kwa nguvu zake, ambazo hazingefaulu, bali kwa msaada wa roho ya Mungu.—Waroma 8:9-11.
Matokeo yakawa kwamba japo Paulo hakuwa mkamilifu, alidumisha uaminifu-maadili kwa Yehova hadi mwisho. Muda fulani kabla ya kufa, yeye aliandika hivi: “Nimepigana pigano bora, nimekimbia mwendo hadi mwisho, nimeshika imani. Tangu wakati huu na kuendelea kumewekwa akiba kwa ajili yangu taji la uadilifu.”—2 Timotheo 4:7, 8.
Tupigapo vita dhidi ya kutokamilika kwetu, tuna vielelezo vyenye kutia moyo kama nini, na si cha Paulo tu, bali pia wale waliomwekea vielelezo vizuri—Yosefu, Musa, Danieli, Shadraka, Meshaki, Abednego, na wengine wengi. Japo walikuwa wanadamu wasiokamilika, kila mmoja wa watu hawa wenye imani alikataa kutenda kosa, si kwa sababu ya roho ngumu au ushupavu tu, bali kwa sababu ya nguvu za maadili walizopata kutokana na roho ya Yehova. (Wagalatia 5:22, 23) Walikuwa watu wa kiroho. Walitamani kila neno lililotoka kwa kinywa cha Yehova. (Kumbukumbu la Torati 8:3) Neno lake liliwapa uhai. (Kumbukumbu la Torati 32:47) Zaidi ya yote, walimpenda Yehova na kumwogopa, na kwa msaada wake, wao walikuza kwa subira chuki dhidi ya kutenda kosa.—Zaburi 97:10; Mithali 1:7.
Na tuwe kama hao. Kwa kweli, ili kuendelea kukataa kutenda kosa lolote lile, twahitaji roho ya Yehova kama wao. Yehova hutupa roho yake kwa wingi ikiwa twaomba kwa unyofu, kujifunza Neno lake, na kuhudhuria mikutano ya Kikristo kwa ukawaida.—Zaburi 119:105; Luka 11:13; Waebrania 10:24, 25.
Timothy aliyetajwa hapo mwanzoni, alifurahi kwamba hakupuuza mahitaji yake ya kiroho. Yule msichana aliyekuwa akifanya kazi pale, ambaye alikuwa amesikia mazungumzo yake na mfanyakazi mwenzake, kisha akavutiwa kwa njia isiyofaa na unyofu wa Timothy, baadaye alimwalika Timothy kwa upole nyumbani kwao wakati mume wake hakuwapo. Timothy alikataa. Bila kukata tamaa aliendelea kumwalika mara nyingi, kama vile mke wa Potifa. Timothy alikataa kwa uthabiti na kwa fadhili kila mara alipoalikwa. Hata alimtolea mwanamke huyo ushahidi mzuri kutoka kwa Neno la Mungu. Akiwa mwenye shukrani sana kwa Yehova kwa kumpa uwezo wa maadili wa kukataa, sasa Timothy amefunga ndoa yenye furaha na Mkristo mwenzake mwenye kupendeza. Hakika, Yehova atabariki na kuwaimarisha wote wanaotaka kudumisha uaminifu-maadili wa Kikristo kwa kukataa kutenda kosa.—Zaburi 1:1-3.