Sura 2
Je! Wanadamu Wanaweza Kuleta Amani na Usalama Wenye Kudumu?
1. Ni maswali gani tunayohitaji kuuliza, na kwa sababu gani?
ILI TUMAINI liwe na maana yo yote, ni lazima msingi walo uwe uhakika, ukweli. Matumaini ya uwongo yanawapumbaza tu watu wasione uhakika. Kwa hiyo, tunahitaji tujiulize wenyewe: Je! twafahamu namna matatizo yalivyo makubwa ambayo ni lazima yatatuliwe ili kuleta amani na usalama halisi? Je! twafahamu namna hali imekuwa yenye uharaka? Kuna ushuhuda wo wote kuonyesha kwamba matatuzi ya wanadamu yangeweza kuyaondoa matatizo hayo makubwa mno?
2, 3. (a) Kwa sababu gani utafutaji amani na usalama ni jambo la haraka hata zaidi leo? (b) Kuna matisho gani mengine kwa uhai duniani?
2 Kwa maelfu ya miaka wanadamu wametafuta amani na usalama wenye kudumu, bila fanikio. Lakini sasa hali hiyo ni yenye uharaka sana kwa sababu ya tisho la vita ya nyukilia. Ripoti moja ya Kanada ilionya hivi: “Haiwezekani kupata ushindi katika vita ya nyukilia kwa sababu matokeo yayo yangekuwa yenye kugutusha sana hivi kwamba waokokaji wangeona ni afadhali wangekufa kama watu wale wengine.”3 Akionyesha sababu, mtaalamu wa nyota Carl Sagan alieleza: “Sasa kuna silaha za nyukilia zaidi ya 50,000, . . . zinazotosha kufutilia mbali Hiroshima milioni moja.” Aliongezea: “Hakuna shaka lo lote kwamba mwerevuko wetu wa duniani pote ungeharibiwa.”4
3 Kwa kuongezea, matisho mengine yanahatarisha uhai duniani. Moja ni uchafuzi ulimwenguni pote wa nchi, hewa, na maji. Jingine ni ongezeko kubwa mno la watu pamoja na njaa, magonjwa, na msukosuko unaoambatana nao.
4. Hali ya jamii ya wanadamu leo imeelezwaje?
4 Kuhusu matisho mbalimbali ambayo wanadamu wanakabiliana nayo sasa, taasisi moja ya amani katika Norwei ilisema: “Hali ya sasa ya kimataifa inapambanuliwa na hatari inayoenea karibu katika shughuli zote za utendaji wa wanadamu: kiuchumi na kijamii, kisiasa na kijeshi, kiroho na kiadili.” Iliongezea: “Jeuri inaongezeka, na kutumia mabavu kama chombo cha maongozi na upatanishi katika mambo ya utawala kumeenea pote. . . . Usawaziko kati ya amani na vita unazidi kuwa wenye hatari.”5 Mambo haya yanaongoza wapi? Katibu-mkuu wa UM alionya: “Tunakaribia sana hatari ya kutokea machafuko ya utawala ya kimataifa.”6
Ulimwengu Usio na Vita kwa Jitihada za Wanadamu?
5. Historia inaonyesha nini kuhusu uwezo wa mwanadamu kukomesha vita?
5 Kuna sababu yo yote ya kuamini kwamba wanadamu wanaweza kukomesha vita? Historia inaonyesha kwamba kumekuwako miaka michache tu ya hapa na pale wakati dunia hii ilipokuwa haina vita. Katika karne hii ya 20 peke yake, watu karibu milioni 100 wameuawa katika vita! Wala Ushirika wa Mataifa wa jana wala Umoja wa Mataifa wa leo haujaweza kukomesha chinjo hili.
6. Je! woga juu ya vita ya nyukilia ni msingi thabiti wa kupata amani?
6 Lakini je! kuwa na woga juu ya uharibifu kutokana na silaha za nyukilia hakutabadili mambo haya? Je! kuwa na woga wa kutosha juu ya silaha za nyukilia hakukuamshwa huko nyuma katika 1945 wakati makombora ya atomiki yalipoangamiza miji miwili ya Japani? Tangu wakati huo rundo kubwa la silaha za nyukilia zenye nguvu zaidi limeongezeka mara elfu. Na tangu 1945 tu imekadiriwa kwamba watu 35,000,000 wameuawa katika vita na maasi yanayohusu nchi zaidi ya 100. Katika mwaka mmoja wa karibuni mataifa 45 yalihusika katika mapigano!7 La, woga juu ya silaha za nyukilia haujakomesha vita.
7. Je! kuandikiana mapatano ya kuacha kuunda silaha au mikataba ya amani kunatoa uhakikisho kamili wa amani yenye kudumu?
7 Ni kweli, mataifa yanaandikiana na huenda yakaendelea kuandikiana mapatano ya kuacha kuunda silaha au mikataba ya amani. Kwa karne nyingi maelfu ya mapatano hayo yametiwa sahihi. Hata hivyo, wakati wo wote msisimuko wa kufanya vita ulipokuwa wenye nguvu kutosha, mikataba hiyo ilionekana kuwa vikaratasi tu visivyo na maana. Umoja wa Mataifa umeshindwa pia kukomesha vita, kwa sababu ingawa karibu nchi zote leo ni sehemu ya UM, wanaudharau vyo vyote tu watakavyo. Kwa hiyo je! ni jambo la busara kutumaini kwamba viongozi wa ulimwengu wa wakati ujao watatimiza ahadi yao zaidi ya wale wa wakati uliopita?
8. Biblia imeelezaje ukweli juu ya kushindwa kwa mwanadamu kupata amani yenye kudumu?
8 Kwa upande mwingine, msimamo wa Biblia unapatana na masomo ya historia. Haipendekezi kuweka tumaini letu katika jitihada za wanadamu za kuleta amani. Tofauti na hilo, ilitabiri zamani za kale kwamba jitihada za wanadamu haziwezi kuleta amani yenye kudumu. Ilitangulia kuonya kwamba kabla tu ya umalizio wa mfumo huu wa mambo, vita na misukosuko ingeongezeka sana ulimwenguni pote, pamoja na ‘taifa kuondoka kupigana na taifa na ufalme kupigana na ufalme.’ (Luka 21:9, 10, 31; Ufunuo 6:1-4) Matukio ya ulimwengu tangu 1914 yametimiza unabii huo. Kwa hiyo badala ya kuamsha matumaini ya uwongo, Biblia hutangaza kwa ukweli hivi: “Njia ya mwanadamu haimo katika nafsi yake; kuelekeza hatua zake si katika uwezo wa mwanadamu.”—Yeremia 10:23.
Je! Wanadamu Wanaweza Kushindana na Kombora la Idadi ya Watu?
9-11. (a) Idadi ya watu duniani inaongezeka kwa haraka kadiri gani? (b) Ni hali gani zinazotaabisha hesabu kubwa ya watu?
9 Idadi ya watu duniani ilifika watu bilioni moja katika karne ya 19. Sasa ni karibu bilioni tano,8 kila bilioni mpya ikija haraka zaidi na zaidi. Kila mwaka, karibu watu milioni 90 wanaongezwa! Na lililo jingi la ongezeko hili linaongezea tu kuteseka katika maeneo ambako ufukara, njaa, na magonjwa yameenea tayari. Ongezeko hili la idadi ya watu limeitwa kwa kufaa kombora la idadi ya watu. Gazeti The New York Times lilieleza hivi: “Inawezekana sehemu kubwa za dunia zitageuzwa ziwe jangwa na mikazo ya idadi ya watu isiyoongozeka na ufukara kama vile kwa maangamizi makuu ya nyukilia.”9
10 Kuhusu mweneo wa njaa ya ulimwengu, gazeti Time lilisema: “Tatizo la njaa leo ni tofauti sana na lile la wakati uliopita . . . Sasa kuna chakula haba sana katika sehemu nyingi za ulimwengu, mwaka baada ya mwaka, hivi kwamba asilimia 25 ya idadi ya watu duniani ina njaa au inapata chakula kidogo sana.”10 Chanzo kimoja kinakadiria kwamba kila mwaka watoto milioni 11 wanakufa kabla ya kumaliza mwaka mmoja tangu siku waliyozaliwa, kwa sababu ya matokeo ya kukosa chakula kinachofaa mwilini na ugonjwa.
11 Ripoti iyo hiyo inaeleza: “Angalau mtu mmoja kati ya watano amenaswa katika ufukara kamili, hali ya umaskini iliyo kamili sana hivi kwamba inakuwa ni kama njia ya kuangamiza jamii ya wanadamu kwa kimya.”11 Na gazeti The Toronto Star, lilisema kwamba jambo hili lilitukia baada ya mkutano wa chakula ulimwenguni katika Roma zaidi ya mwongo mmoja wa miaka uliopita “kuahidi kwamba, katika muda wa mwongo mmoja wa miaka, hakuna mtoto ye yote ambaye angeenda kulala akiwa na njaa, hakuna jamaa ambayo ingeogopa kuhusu mkate wao wa siku ifuatayo na hakuna ukuzi wa mwanadamu ye yote ambao ungedumaa kwa kukosa chakula kinachofaa mwilini.”12 Lo! jinsi ahadi hizo zilivyothibitika kuwa za uwongo! Ukweli ni kama vile kichapo The Guardian cha Uingereza kilivyosema: “Ulimwengu uko ukingoni mwa maangamizi ya wanadamu. . . . Mabara mazima-mazima yameona matumaini yayo kwa wakati ujao yakitoweka.”13
12. Je! kupunguza kiasi cha matumizi ya kijeshi kungetatua tatizo hilo kweli?
12 Kadiri kubwa ya tatizo lililopo hailetwi na dunia, bali inaletwa na watawala na watu na mielekeo yao. Kwa mfano, sasa mataifa yanatumia karibu dola trilioni moja (bilioni elfu) kwa silaha kila mwaka huku mamilioni wakifa njaa. Lakini hata ikiwa urundikaji huo mkubwa mno wa silaha ungeachwa, mifumo ya kiuchumi ulimwenguni iliyo na migawanyiko ingezuia utatuzi wo wote wa kweli wa tatizo hilo. Mara nyingi, chakula kinapopatikana, kutamani kupata faida kubwa-kubwa kunazuia kisigawiwe wale walio na uhitaji. Katika sehemu fulani, serikali zimewalipa wakulima wasilime mazao fulani kwa sababu utoaji wa mazao mengi ungepunguza bei mno. Kiasi kikubwa mno cha chakula hata kimeharibiwa kwa sababu ya kuzidi.
13. Je! Biblia ilikuwa sahihi ilipotabiri hali zenye kuwapo kwenye mwisho wa ulimwengu?
13 Hivyo, ijapokuwa maendeleo yayo yote ya kisayansi, jamii ya watu wa kisasa haikuweza kuepuka hali zile ambazo Biblia ilitabiri juu yazo. Ilitabiri kwa usahihi kufika kwa ‘upungufu wa chakula’ mkubwa wakati wa huu “umalizio wa mfumo wa mambo.”—Mathayo 24:3, 7, NW; Ufunuo 6:5-8.
Je! Wanadamu Wanaweza Kufanya Amani Pamoja na Dunia?
14-16. Tatizo la uchafuzi ni kubwa kadiri gani?
14 Kwa miongo ya miaka wanadamu wamekuwa wakifanya vita na dunia yenyewe wanamoishi. Wamefanya takataka zenye sumu zikae katika maji, hewa, na ardhi. Kichwa kikuu cha The Toronto Star kilisema hivi: “Uchafuzi Unahatarisha Dunia.” Makala hiyo ilisema: “Sayari Dunia imo katika shambulio lenye kufisha. Na mshambulizi ni mwanadamu.” Kilisema kwamba “sumu za maendeleo yake” sasa zinahatarisha kuwapo kwake mwenyewe, nacho kilisema hivi pia: “Wanasayansi wanaona kushuka kwa ubora wa mazingira kuwa jambo zito kama vile tisho la vita ya nyukilia.”14
15 Kwa mfano, gazeti Discover linasema hivi kuhusu United States: “Kemikali hatari na madini yanayopenya ndani ya dunia yanatisha akiba za taifa za maji yaliyohifadhiwa chini ya ardhi. Wataalamu fulani wanaochunguza kawaida za maji wanaogopa kwamba huenda ikawa imechelewa mno kuokoa robo ya maji hayo.”15 Katika Uingereza kichapo The Observer kilisema kwamba uchafuzi wa kemikali ulikuwa umeharibu “maji yaliyo mengi ya kunywa ya Uingereza.”16 Na gazeti New Scientist liliripoti: “Tengenezo la Afya Ulimwenguni linasema kwamba magonjwa yanayohusianishwa na maji machafu yanaua watu 50,000 kila siku.”17
16 Katika United States uchunguzi wa baraza kuu ulivumbua kiasi cha juu cha vitu vyenye sumu hewani. The New York Times liliripoti hivi: “Maelfu ya tani ya visababishi vya kansa na vitu vingine hatari vinafunguliwa kuingia hewani kutoka katika mamia ya viwanda.”18 Kwa mfano, kuongezea hili kuna kemikali hatari zinazotiwa katika udongo kama dawa za kuua wadudu, na katika mfululizo wa chakula cha kulisha wanyama.
17. Je! inaelekea kwamba tekinolojia inaweza kutatua tatizo hilo?
17 Je! tekinolojia inaweza kujiingiza iokoe hali hiyo? Je! yaelekea kufanya hivyo, kwa kuwa hiyo yenyewe ndiyo iliyotokeza mengi ya matatizo hayo? Kitabu Environmental Ethics kinasema: “Tekinolojia ni mtumishi mwenye mafaa yaliyo na mpaka, na haiwezi kutegemeka kabisa. Inapotatua tatizo, mara nyingi inatokeza mengine mawili—na kwa kawaida ni vigumu kuona matokeo mabaya yayo kimbele.”19
18. Katika kupambana na uchafuzi, ni maarifa gani ya maana sana ambayo wanadamu hawana, lakini nani aliye nayo?
18 Tena, Biblia ilitabiri kukosa kwa wanadamu hekima katika matumizi yao ya mali za dunia. Unabii katika Ufunuo 11:18 ulisema juu ya wakati ambapo ingempasa Mungu achukue hatua ya “kuwaharibu hao waiharibuo dunia.” Wanadamu wanakubali kwamba hawafahamu uhusiano ulio mgumu kufahamika wa vitu vilivyo hai na mazingira yavyo duniani. Lakini Mungu anaufahamu, kwa sababu ndiye aliyeyaumba mazingira hayo. Je! si jambo lenye hekima kutumainia Chanzo hiki kwa utatuzi wa matatizo haya?
Usalama kwa Kuondoa Uvunjaji wa Sheria
19. Ni woga gani ambao watu wengi wanao leo, na kwa sababu gani?
19 Uchafuzi unahatarisha mambo yaliyo ya lazima kwa maisha ya kibinadamu. Lakini ongezeko la uhalifu ndilo linalofanya idadi kubwa zaidi ya watu kuogopa. Uhalifu unanyang’anya watu zaidi na zaidi usalama wao binafsi, si katika miji mikubwa tu bali pia katika miji midogo na maeneo ya mashambani. Si mali tu bali mara nyingi mwili na uhai wa mtu unakuwa hatarini.
20, 21. (a) Kwa sababu gani kutungwa kwa sheria mpya kusingeondoa uhalifu? (b) Je! ufanisi ulioongezeka au njia mpya za kupigana na uhalifu zingetatua tatizo hilo?
20 Je! wanadamu wanaweza kuleta usalama wa kweli kusiwe na hatari hizo, labda kwa kutunga sheria mpya? Tayari kuna maelfu ya sheria katika vitabu vya sheria vya ulimwengu. Hata hivyo, hizo hazijazuia uhalifu. Pia, mara nyingi rushwa iliyo imara inasitawi ndani ya vyombo vyenyewe vya utekelezaji sheria. Ukosefu wa unyofu katika watu wenye vyeo unaweza kubatilisha jitihada za utekelezaji sheria ulio mnyofu.
21 Je! jibu linapatikana katika njia mpya za kugundua na kuzuia uhalifu? Kwa kila njia mpya inayofanyizwa, wavunja sheria wanabuni njia mpya za kuishinda. Basi, je! ufanisi wenye kuongezeka utatatua tatizo hilo? Lingekuwa kosa kukata shauri kwamba wale wenye mapato ya chini peke yao ndio wahalifu. Pia uhalifu unaofanywa na watu wenye mapato ya juu na wenye kuvalia vizuri unaongezeka. Kwa mfano, katika United States kila mwaka angalau dola bilioni 80 zinapotezwa kwa sababu ya uhalifu wa aina hiyo. Karibu asilimia 30 za biashara zote zinazoanguka ni kwa sababu ya huo. Afrika Kusini inaripoti kwamba wivi wa watu walioajiriwa kazi ulifilisi biashara karibu 1,500 katika mwaka mmoja.20
22. Kuna ushuhuda gani unaoonyesha kwamba jitihada za kibinadamu zikiwa peke yazo haziwezi kutatua uhalifu?
22 Uhalifu unaoongezeka si wa mataifa machache tu. Uko kila mahali. Angalia vichwa fulani vikuu kutoka sehemu zote za ulimwengu. Brazili: “Uhalifu Unaoongezeka Sana.” Kanada: “Uhalifu wa Kike Unaoongezeka Sana.” Uingereza: “Uhalifu wa Watoto Unaoendelea Kuongezeka.” India: “Uhalifu Uliopangwa Ni Biashara Inayokuzwa Sana.” Urusi: “Urusi Inaogofywa na Uhalifu Unaoendelea Kuongezeka.”21 Gazeti la Maclean’s lilisema: “Uhalifu wenye jeuri katika Detroit ni wa kawaida sana hivi kwamba hata mauaji nyakati nyingine yanatajwa kwa ufupi katika kurasa za mwisho za magazeti.”22 Hivyo, uhalifu unaoongezeka ni tatizo la kimataifa, na jitihada za kibinadamu peke yazo haziwezi kulitatua. Kama utatuzi wa kibinadamu ungekuwa unawezekana, baada ya wakati wote huu na jitihada uhalifu haupaswi kuwa tatizo tena.
23. Je! yale ambayo Biblia ilitabiri juu ya hali zilizo katika siku zetu yametimizwa?
23 Mambo yanayotukia ni sawa na vile Biblia ilivyotabiri zamani za kale: “Siku za mwisho kutakuwako nyakati za hatari. Maana watu watakuwa wenye kujipenda wenyewe, . . . wasiojizuia, wakali, wasiopenda mema, . . . wapendao anasa kuliko kumpenda Mungu.” (2 Timotheo 3:1-4) Yesu pia alitabiri kwamba katika kipindi kile cha kabla tu ya Ufalme wa Mungu haujafanya dunia iwe mahali pa kukaliwa na ‘watu wenye upole,’ kungekuwako “kuongezeka maasi.” Tunaona huko “kuongezeka maasi” katika wakati wetu.—Mathayo 24:12; 5:5; Zaburi 37:29.
Matatizo Makubwa Kuliko Yote
24. Hata kama wanadamu wangeweza kutatua matatizo yote ambayo tumezungumza mpaka hapa, ni adui gani wakubwa zaidi ambao wangebaki?
24 Tuseme wanadamu wangeweza kuondoa vita, ufukara, njaa, uchafuzi, na uhalifu. Je! hii ingekuletea amani na usalama kamili? Hapana, jambo fulani lingekuwa bado likikosekana. Bado magonjwa na kifo vingebaki kama adui wasioshindwa. Kweli, kama ungetazama mshiriki mpendwa akiwa mgonjwa na kufa, au kuona mwili wako mwenyewe ukishambuliwa na ugonjwa wenye kufisha, je! kuwa bila matatizo mengine kungefaa nini?
25, 26. Wachunguzi wa kitiba wanaona mataraja gani ya kushinda magonjwa?
25 Ingawa maendeleo ya kitiba yamefanywa, je! yametuweka huru tusipatwe na magonjwa na kifo? Mamlaka moja ya kitiba inatoa jibu: “Maradhi ya kuambukiza hayajashindwa. Yangali yanaongoza katika ulimwengu kama kisababishi cha vifo na, hapa [katika United States], ndiyo kisababishi kikubwa sana cha magonjwa.”23 Katika Afrika ripoti moja inasema kwamba ugonjwa unaenea pote “hivi kwamba kati ya watoto 1,000 wanaozaliwa karibu 500 watakufa kabla hawajafikia umri wa miaka 5.”24 Kuzunguka ulimwengu mamia ya mamilioni wanapatwa na malaria, ugonjwa wa malale, kipindupindu, ukoma, na magonjwa mengine. Katika nchi fulani zilizoendelea, magonjwa ya moyo yanasababisha karibu nusu ya vifo vyote, na kansa inasababisha kifo kimoja kati ya vitano. Na The Lancet, jarida moja la kitiba la Uingereza, linaeleza: “Kuzunguka ulimwengu kuna visa vipya vipatavyo milioni 250 vya kisonono na visa vipya milioni 50 vya kaswende kila mwaka. Magonjwa mengine ya kupitishiana kingono huenda yakawa yanapatikana kwa wingi hata zaidi.”25
26 Mwanasayansi mmoja alieleza kwamba ikiwa maponyo yangepatikana kwa kansa, ugonjwa wa moyo, na ugonjwa wa figo, magonjwa mengine yangekuwa yenye kuua zaidi. Alisema: “Kuna uwezekano mdogo sana kwamba tutaongeza sana muda wa maisha au kuahirisha kuzeeka hivi karibuni.”26 Na katika Urusi madaktari wanasema: “Ijapokuwa mafanikio yote katika dawa, ndani ya historia iliyoandikwa muda wa uhai wa wanadamu umebaki bila kubadilika.”27
27. (a) Ni elezo gani katika Biblia lililo la kweli hata leo kuhusu muda mfupi sana wa maisha ya kibinadamu? (b) Ni wapi tunapoweza kujifunza sababu gani maisha ya mwanadamu ni mafupi sana na yenye kujaa matatizo?
27 Namna maneno yaliyomo katika Biblia katika Ayubu 14:1, 2 yanavyoendelea kuwa ya kweli leo: “Mwanadamu aliyezaliwa na mwanamke siku zake za kuishi si nyingi, naye hujaa taabu. Yeye huchanua kama vile ua, kisha hukatwa; hukimbia kama kivuli, wala hakai kamwe.” Biblia inaonyesha pia sababu ya jambo hilo, na inatambulisha kisababishi cha matatizo yote ya wanadamu, kama tutakavyoona baadaye.
Wewe Utatumainia Nini?
28-30. Ili kuyatatua matatizo yanayowakabili wanadamu, kwa sababu gani inafaa zaidi kutumaini utatuzi wa Mungu kuliko wa mwanadamu?
28 Katika unyofu wote, je! inafaa kuwatumaini wanadamu watatue matatizo yanayowaelekea jamii ya kibinadamu? Au inafaa zaidi kuweka tumaini katika utatuzi ambao Biblia inaelekeza kwao, yaani, tendo la Mungu mwenyewe kupitia serikali ya kimbingu yenye uadilifu?
29 Zamani za kale mtunga zaburi aliyeongozwa na roho ya Mungu aliandika maneno haya: “Msiwatumainie wakuu, wala binadamu ambaye hakuna wokovu kwake. Pumzi yake hutoka, huurudia udongo wake, siku hiyo mawazo yake yapotea. [Mwenye furaha ni mmoja, NW] ambaye Mungu wa Yakobo ni msaada wake, na tumaini lake ni kwa [Yehova, NW], Mungu wake. Aliyezifanya mbingu na nchi.”—Zaburi 146:3-6.
30 Usisahau kamwe kwamba, si kitu wanadamu wawe na unyofu gani wa moyo au wawe na uvutano na nguvu gani wakiwa viongozi wa ulimwengu, wote ni viumbe wanaokufa. Kwa kuwa hawawezi kujiokoa wenyewe, wanawezaje kuokoa wengine? Hawawezi. Mungu pekee ndiye anayeweza, kupitia serikali yake ya Ufalme.
[Picha katika ukurasa wa 13]
Katika historia yote wanadamu wamekuwa wakiyumba- yumba kama vipofu kutoka balaa moja kwenda nyingine—vita, uhalifu unaoongezeka, uchafuzi, ufukara, na nyingine nyingi. Kama vile Biblia inavyoeleza kwa ukweli: “Kuelekeza hatua zake si katika uwezo wa mwanadamu”
[Picha katika ukurasa wa 21]
‘Usitumainie binadamu ambaye hakuna wokovu kwake’