Somo la Jinsi ya Kushughulika na Matatizo

NI WATU wachache ambao wamelazimika wakati wowote kukabiliana na matatizo yote ambayo Ayubu alikuwa nayo. Katika kipindi kifupi cha wakati, alikumbwa na hasara ya kupoteza mali zake na riziki yake, kifo cha kuhuzunisha cha watoto wake wote, na mwishowe ugonjwa wenye kuumiza sana. Akiwa ameachwa na marafiki na watu wa ukoo, alihimizwa na mke wake ‘amkufuru Mungu, akafe!’—Ayubu 2:9; 19:13, 14.

Hata hivyo, Ayubu ni chanzo kisicho na kifani cha kitia-moyo kwa yeyote ambaye ana majaribu kama hayo. Matokeo chanya ya majaribu yake yaonyesha kwamba uvumilivu, tunapokabili maafa huufurahisha moyo wa Yehova, tunaposukumwa na ujitoaji kimungu wa kweli badala ya faida ya kibinafsi.—Ayubu, sura za 1, 2; 42:10-17; Mithali 27:11.

Simulizi hili la Biblia pia lina masomo yenye thamani ya jinsi ya kushughulika na matatizo. Laandaa vielelezo vyenye kutokeza vya jinsi mtu fulani anayekabili majaribu apasavyo—na asivyopasa—kushauriwa. Isitoshe, ono la Ayubu mwenyewe laweza kutusaidia tuitikie kwa njia yenye usawaziko tunapojipata tumekumbwa na hali mbaya.

Somo la Kushauri kwa Njia Hasi

Usemi “mfariji wa Ayubu” umekuja kuwa na maana sawa na mtu ambaye, badala ya kuwa na huruma wakati wa taabu, huharibu mambo hata zaidi. Lakini ijapokuwa hiyo sifa mbaya ambayo waandamani watatu wa Ayubu wamejipatia kwa kustahili, hatupaswi kudhani kwamba madhumuni yao yalikuwa mabaya kabisa. Kwa kadiri fulani huenda ikawa walitaka kumsaidia Ayubu, kwa kupatana na maoni yao ya kimakosa. Kwa nini hawakufaulu? Walikuja kutumiwaje na Shetani, aliyeazimia kuvunja uaminifu-maadili wa Ayubu?

Wao walitegemeza karibu shauri lao lote juu ya dhana hii: kwamba kuteseka huwapata tu wale wanaotenda dhambi. Katika hotuba yake ya kwanza, Elifazi alisema hivi: “Ni nani aliyeangamia akiwa hana hatia? Au hao waelekevu, walikatiliwa mbali wapi? Kama mimi nilivyoona, hao walimao maovu, na kupanda madhara, huvuna yayo hayo.” (Ayubu 4:7, 8) Elifazi aliamini kimakosa kwamba wale wasio na hatia hawawezi kupatwa na msiba. Alisababu kwamba kwa kuwa Ayubu alikuwa akiteseka sana, ni lazima awe alikuwa ametenda dhambi dhidi ya Mungu.a Vivyo hivyo Bildadi na Sofari pia walishikilia kwamba Ayubu atubu dhambi zake.—Ayubu 8:5, 6; 11:13-15.

Waandamani wake watatu walimvunja moyo Ayubu hata zaidi kwa kusema mawazo yao ya kibinafsi badala ya hekima ya kimungu. Elifazi hata alifikia hatua ya kusema kwamba ‘Mungu hana imani katika watumishi wake’ na kwamba kwa kweli ilikuwa mamoja kwa Yehova iwe Ayubu alikuwa mwadilifu au la. (Ayubu 4:18; 22:2, 3, NW) Ni vigumu kuwazia maneno yenye kuvunja moyo—au yaliyo ya uongo zaidi—kuliko hayo! Haishangazi kwamba baadaye Yehova aliwakemea Elifazi na waandamani wake kwa ukufuru huo. “Ninyi hamkunena yaliyo sawa katika habari zangu,” yeye akasema. (Ayubu 42:7) Lakini dai lenye madhara zaidi lilikuwa lije bado.

Hatimaye Elifazi alipita kiasi kwa kufanya mashtaka ya waziwazi. Kwa kuwa hakuweza kumfanya Ayubu akiri kwamba alikuwa na hatia, alianza kutunga dhambi ambazo alidhani ni lazima Ayubu awe alikuwa ametenda. “Je! uovu wako si mkuu? Wala maovu yako hayana mwisho,” Elifazi akauliza. “Kwa kuwa umetwaa dhamana kwa nduguyo bure, na kuwavua nguo zao walio uchi. Hukumpa maji ya kunywa huyo aliyechoka, nawe umemnyima chakula huyo mwenye njaa.” (Ayubu 22:5-7) Mashtaka hayo hayakuwa na msingi hata kidogo. Yehova mwenyewe alikuwa amemfafanua Ayubu kuwa mtu aliyekuwa “bila lawama na mnyoofu.”—Ayubu 1:8, NW.

Ayubu aliitikiaje mashambulizi hayo dhidi ya uaminifu-maadili wake kibinafsi? Kwa kueleweka, walimtia uchungu kwa kadiri fulani na kumshusha moyo lakini wakamfanya aazimie zaidi kuliko wakati wowote ule kuthibitisha kwamba mashtaka hayo hayakuwa kweli. Kwa kweli, alishughulika sana na kujitetea kwake mwenyewe hivi kwamba, kwa njia fulani, alianza kumlaumu Yehova kwa sababu ya shida yake. (Ayubu 6:4; 9:16-18; 16:11, 12) Masuala halisi yaliyohusika yalirukwa, na mazungumzo yakawa jadiliano la bure juu ya kama Ayubu alikuwa, au hakuwa, mtu mwadilifu. Wakristo wanaweza kujifunza masomo gani kutokana na pindi hiyo ya kushauri yenye matokeo mabaya?

1. Mkristo mwenye upendo hadhani tangu mwanzo kwamba matatizo ya ndugu yamesababishwa naye mwenyewe. Uchambuzi mkali juu ya makosa ya zamani—yawe ni halisi au ya kuwazia—waweza kumvunja moyo kabisa mtu anayeng’ang’ana kushinda matatizo. Nafsi iliyoshuka moyo yahitaji ‘kutiwa moyo’ badala ya kutishwa. (1 Wathesalonike 5:14) Yehova ataka waangalizi wawe “mahali pa kujificha na upepo,” si “wafariji wenye kutaabisha” kama Elifazi, Bildadi, na Sofari.—Isaya 32:2; Ayubu 16:2.

2. Hatupaswi kamwe kushtaki bila ithibati ya wazi. Uvumi au dhana—kama zile za Elifazi—si msingi thabiti wa kukaripia. Kwa kielelezo, mzee wa kutaniko akishtaki mtu kimakosa, angeweza kupoteza kuaminika kwake na angeweza kusababisha mkazo wa kihisiamoyo. Ayubu alihisije juu ya kulazimika kusikiliza shauri hilo baya? Alionyesha uchungu wake kwa mpaazo huu wa kudhihaki: “Jinsi ulivyomsaidia huyo asiye na uwezo!” (Ayubu 26:2) Mwangalizi mwenye ufikirio ‘atainyosha mikono iliyolegea,’ si kufanya tatizo liwe baya zaidi.—Waebrania 12:12.

3. Shauri lapaswa kutegemea Neno la Mungu, si mawazo ya kibinafsi. Hoja za waandamani wa Ayubu hazikuwa sahihi na zilikuwa zenye kuleta uharibifu. Badala ya kumvuta Ayubu karibu zaidi na Yehova, zilimwongoza afikiri kulikuwa na kizuizi chenye kumtenga na Baba yake wa kimbingu. (Ayubu 19:2, 6, 8) Kwa upande mwingine, kutumia Biblia kwa ustadi kwaweza kusuluhisha mambo, kutia wengine nguvu, na kutoa faraja halisi.—Luka 24:32; Warumi 15:4; 2 Timotheo 3:16; 4:2.

Kitabu cha Ayubu husaidia Wakristo watambulishe mitego fulani, huandaa pia somo lenye kutumika la jinsi ya kutoa shauri lenye matokeo.

Jinsi ya Kutoa Shauri

Shauri la Elihu lilikuwa tofauti kabisa na lile la waandamani watatu wa Ayubu, katika mambo aliyosema na pia kwa njia ambayo Elihu alishughulika na Ayubu. Alitumia jina la Ayubu na kusema naye kama rafiki, si kama hakimu wa Ayubu. “Walakini, Ayubu, nakuomba usikilize matamko yangu, ukayasikilize maneno yangu yote. Tazama, mimi ni mbele ya Mungu kama ulivyo wewe; mimi nami nilifinyangwa katika udongo.” (Ayubu 33:1, 6) Elihu alikuwa pia mwepesi kumpongeza Ayubu kwa ajili ya mwendo wake mnyoofu. “Nataka kukuhesabia kuwa na haki,” akamhakikishia Ayubu. (Ayubu 33:32) Zaidi ya namna hiyo ya kushauri yenye fadhili, Elihu alikuwa na mafanikio kwa sababu nyinginezo.

Akiwa amengojea kwa subira mpaka wengine walikuwa wamemaliza kusema, Elihu alikuwa na uwezo mzuri zaidi wa kuyaelewa masuala kabla ya kutoa shauri. Ikiwa Ayubu alikuwa mtu mwadilifu, je, Yehova angemwadhibu? “Mungu asidhaniwe kutenda udhalimu; wala Mwenyezi kufanya uovu,” akapaaza sauti Elihu. “Yeye hawaondolei macho yake wenye haki.”—Ayubu 34:10; 36:7.

Je, uadilifu wa Ayubu ulikuwa ndio suala kuu kwa kweli? Elihu alielekeza uangalifu wa Ayubu kwenye maoni yasiyo yenye usawaziko. “Wasema, Haki yangu ni zaidi kuliko ya Mungu,” akaeleza. “Ziangalie mbingu ukaone; na mawingu yaangalie, yaliyo juu kuliko wewe.” (Ayubu 35:2, 5) Kama vile mawingu yalivyo juu kuliko sisi, ndivyo njia za Yehova zilivyo juu kuliko njia zetu. Hatuwezi kuhukumu njia ambayo yeye hufanya mambo. “Kwa hiyo watu humwogopa; yeye hawaangalii walio na hekima mioyoni [“mwao wenyewe,” NW],” Elihu akamalizia.—Ayubu 37:24; Isaya 55:9.

Shauri thabiti la Elihu lilitayarishia njia Ayubu kupokea maagizo ya ziada kutoka kwa Yehova mwenyewe. Kwa kweli, kuna ulingano wenye kutokeza kati ya pitio la Elihu la “kazi za Mungu za ajabu,” katika sura ya 37, na maneno ya Yehova mwenyewe kwa Ayubu, yaliyorekodiwa katika sura ya 38 hadi ya 41. Kwa wazi, Elihu aliona mambo kutokana na maoni ya Yehova. (Ayubu 37:14) Wakristo waweza kuigaje kielelezo kizuri cha Elihu?

Kama vile Elihu, waangalizi hasa wataka kuwa wenye hisia-mwenzi na wenye fadhili, wakikumbuka kwamba wao pia si wakamilifu. Ingefaa wasikilize kwa uangalifu ili kujua mambo ya hakika na kuelewa masuala kabla ya kutoa shauri. (Mithali 18:13) Isitoshe, kwa kutumia Biblia na vichapo vya Kimaandiko, wao waweza kuhakikisha kwamba maoni ya Yehova ndiyo huongoza.—Warumi 3:4.

Zaidi ya kuwaandalia wazee masomo hayo yenye kutumika, kitabu cha Ayubu hutufundisha jinsi ya kukabili matatizo kwa njia yenye usawaziko.

Jinsi ya Kutoitikia Hali Mbaya

Akiwa amekumbwa na mateso yake na kuvunjwa moyo na wafariji wake wa uongo, Ayubu alitiwa uchungu na kushuka moyo. “Na ipotelee mbali ile siku niliyozaliwa mimi . . . Nafsi yangu inachoka na maisha yangu,” yeye akapiga kite. (Ayubu 3:3; 10:1) Kwa kutofahamu kwamba Shetani alikuwa ndiye mwenye hatia, alidhani kwamba Mungu ndiye alikuwa akisababisha misiba yake. Lilionekana kuwa jambo lisilo la haki kwamba yeye—aliye mtu mwadilifu—ateseke. (Ayubu 23:10, 11; 27:2; 30:20, 21) Mtazamo huo ulimpofusha Ayubu asifikirie mambo mengine nao ukamwongoza achambue kushughulika kwa Mungu na wanadamu. Yehova aliuliza hivi: “Je! hata hukumu yangu utaibatilisha? Utanitia mimi hatiani, upate kuhesabiwa haki?”—Ayubu 40:8.

Labda itikio letu la mara moja tunapokabiliwa na maafa ni kuhisi kuonewa, kama vile yaonekana Ayubu alihisi. Itikio la kawaida ni kuuliza, ‘Kwa nini iwe mimi? Kwa nini wengine—ambao ni wabaya kuliko mimi—wafurahie zaidi maisha yasiyo na matatizo?’ Hizo ni fikira hasi tuwezazo kupinga kwa kutafakari juu ya Neno la Mungu.

Tofauti na Ayubu, sisi twaweza kuelewa yale masuala makuu zaidi yanayohusika. Twajua kwamba Shetani “kama simba angurumaye, huzunguka-zunguka, akitafuta mtu ammeze.” (1 Petro 5:8) Kama vile kitabu cha Ayubu kifunuacho, Ibilisi angefurahi kuuvunja uaminifu-maadili wetu kwa kutufanyia matatizo. Yeye ameazimia kuthibitisha dai lake la kwamba sisi ni Mashahidi wa Yehova wakati tu hali inapokuwa nzuri. (Ayubu 1:9-11; 2:3-5) Je, tutakuwa na moyo mkuu wa kuunga mkono enzi kuu ya Yehova na hivyo kumthibitisha Ibilisi kuwa mwongo?

Kielelezo cha Yesu, na watumishi wa Yehova wengine wengi mno walio waaminifu, chaonyesha kwamba aina fulani ya kuteseka ni karibu haiepukiki katika mfumo huu wa mambo. Yesu alisema kwamba lazima wanafunzi wake wawe tayari ‘kuuchukua mti wao wa mateso’ ikiwa wao wataka kumfuata. (Luka 9:23, NW) “Mti wa mateso” wetu kibinafsi huenda ukawa afa moja au zaidi kati ya yale ambayo Ayubu alivumilia—afya mbaya, kifo cha wapendwa, mshuko-moyo, ugumu wa kiuchumi, au upinzani kutoka kwa wasioamini. Tatizo tunalokabili liwe ni la aina gani, kuna upande chanya wa hali hiyo. Twaweza kuona hali yetu kuwa fursa ya kuonyesha uvumilivu wetu na ushikamanifu wetu thabiti kwa Yehova.—Yakobo 1:2, 3.

Hiyo ndiyo njia ambayo mitume wa Yesu waliitikia. Punde tu baada ya Pentekoste wao walipigwa viboko kwa ajili ya kuhubiri juu ya Yesu. Badala ya kuvunjika moyo, walienda zao “wakifurahi.” Walikuwa wenye shangwe, si kwa sababu ya kule kuteseka kwenyewe, bali kwa sababu walikuwa “wamehesabiwa kuwa wamestahili kuaibishwa kwa ajili ya Jina [la Kristo].”—Matendo 5:40, 41.

Bila shaka, si magumu yetu yote yanayotukumba hutokana na kumtumikia Yehova. Huenda matatizo yetu yakawa yamesababishwa na sisi wenyewe—angalau kwa kadiri fulani. Au labda, kwa kosa ambalo si letu wenyewe, tatizo limeathiri usawaziko wetu wa kiroho. Hali iwe ni nini, mtazamo mnyenyekevu kama ule wa Ayubu utatuwezesha tutambue ni wapi makosa yamefanywa. Ayubu alikiri hivi kwa Yehova: “Nimesema maneno nisiyoyafahamu.” (Ayubu 42:3) Yule atambuaye makosa yake kwa njia hii huelekea zaidi sana kuepuka magumu kama hayo wakati ujao. Kama vile mithali isemavyo, “mwenye busara huyaona mabaya na kujificha.”—Mithali 22:3.

La maana zaidi, kitabu cha Ayubu hutukumbusha kwamba matatizo yetu hayatadumu milele. Biblia husema hivi: “Twawaita heri [“wenye furaha,” NW] wao waliosubiri. Mmesikia habari ya subira yake Ayubu, mmeuona mwisho wa Bwana ya kwamba Bwana ni mwingi wa rehema, mwenye huruma.” (Yakobo 5:11) Twaweza kuwa na uhakika kwamba Yehova vivyo hivyo atauthawabisha uaminifu wa watumishi wake leo.

Twatazamia pia wakati ambapo matatizo ya kila aina—“mambo ya kwanza”—yamekwisha kupita. (Ufunuo 21:4) Mpaka siku hiyo ijapo, kitabu cha Ayubu chatumika kama mwongozo wenye thamani sana uwezao kutusaidia kushughulika na matatizo kwa hekima na uvumilivu.

[Maelezo ya Chini]

[Picha katika ukurasa wa 28]

“Mawingu yaangalie, yaliyo juu kuliko wewe.” Hivyo Elihu alimsaidia Ayubu aelewe kwamba njia za Mungu ni juu kuliko njia za mwanadamu