Mungu Si Mwenye Upendeleo

“Mungu si mwenye upendeleo, bali katika kila taifa mtu ambaye anamwogopa yeye na kufanya uadilifu anakubalika kwake.”​—⁠MATENDO 10:​34, 35, NW.

“MUNGU ambaye alifanya ulimwengu na vyote ambavyo vimo ndani yao, akiwa ndiye Bwana wa Mbingu na dunia, haishi katika mahekalu ya kufanywa na mwanadamu . . . Kutoka kwa babu mmoja wa kale yeye ameumba kila rangi ya jamii ya watu ili waishi juu ya uso wa dunia nzima.” (Matendo 17:​24-26, Phillips) Ni nani aliyesema maneno hayo? Ni Paulo mtume Mkristo, wakati wa hotuba yake inayojulikana sana akiwa juu ya Kilima cha Mars, au ile Areopago, katika Athene, Ugiriki.

2 Huenda taarifa ya Paulo hata ikatufanya tufikiri juu ya unamna-namna ulio mzuri ajabu katika uumbaji. Yehova Mungu aliumba wanadamu, wanyama, ndege, wadudu, na mimea ya aina nyingi sana tofauti-tofauti. Maisha yangekuwa yasiyopendeza kama nini ikiwa wote wangekuwa wanafanana! Unamna-namna wa vitu hivyo unasaidia kufanya maisha yawe na urangirangi wa kuvutia na upendezi. Mathalani mgeni wa kutoka Japani mwenye kuhudhuria mkusanyiko mmoja wa Mashahidi wa Yehova katika Afrika Kusini alivutiwa na ule utofautiano wa jamii za watu na rangirangi za ngozi za watu alioona huko. Alisema mambo ni tofauti sana katika Japani, ambako watu walio wengi ni wa jamii yenye rangi moja tu.

3 Lakini utofautiano wa rangirangi miongoni mwa jamii za watu husababisha matatizo mazito mara nyingi. Wengi wanawaona wale wa rangi tofauti ya ngozi kuwa watu wa chini. Hiyo inatokeza uhasama, hata chuki na pigo la ubaguzi wa rangi. Je! Muumba wetu alikusudia iwe hivyo? Je! jamii fulani za watu ni bora katika macho yake? Je! Yehova ni mwenye upendeleo?

Muumba Wetu​—⁠Je! Ni Mwenye Upendeleo?

4 Tunaweza kupata wazo fulani juu ya maoni ya Muumba wetu kuhusu aina ya wanadamu wote kwa kurudi nyuma katika historia. Mfalme Yehoshafati, ambaye alitawala Yuda kutoka 936 mpaka 911 K.W.K., alifanyiza maendeleo mengi na kupanga ili mfumo wa hukumu uliotegemea sheria ya kimungu utende kazi ifaavyo. Yeye aliwapa mahakimu shauri hili zuri: “Angalieni ni jambo gani mnalofanya, kwa sababu si kwa ajili ya mwanadamu kwamba ninyi mnahukumu bali ni kwa ajili ya Yehova . . . Mwe waangalifu na kutenda, kwa maana kwa Yehova Mungu wetu hakuna ukosefu wa uadilifu wala upendeleo.”​—⁠2 Nyakati 19:​6, 7, NW.

5 Mamia ya miaka kabla ya hapo, nabii Musa alikuwa ameyaambia hivi makabila ya Israeli: “Yehova Mungu wenu . . . hatendei hata mmoja kwa upendeleo.” (Kumbukumbu 10:​17, NW ) Na katika barua yake kwa Waroma, Paulo alionya kwa upole hivi: “Kutakuwa na matata na taabu kubwa kwa kila mwanadamu aliyeko ambaye ni mtenda-uovu, kwa Myahudi kwanza na kwa Mgiriki pia . . . Kwa maana Mungu hana wapendelewa-zaidi.”​—⁠Warumi 2:​9-11, The New English Bible.

6 Lakini huenda watu fulani wakauliza: ‘Namna gani Waisraeli? Je! wao hawakuwa watu wachaguliwa wa Mungu? Je! yeye hakuwa mwenye upendeleo kuwaelekea? Je! Musa hakuambia Israeli wote hivi: “Ni wewe ambaye Yehova Mungu wako amechagua ili uwe kikundi cha watu wake, mali ya pekee, kutoka katika vikundi vyote vya watu”? ’​—⁠Kumbukumbu 7:​6, NW.

7 Hapana, Mungu hakuwa mwenye upendeleo katika kutumia Waisraeli kwa kusudi fulani la pekee. Katika kuteua kikundi cha watu ambao kupitia kwao angetokeza Mesiya, Yehova alichagua wazao wa wazee waaminifu wa ukoo waliokuwa Waebrania. Lakini Wayahudi walipomkataa Mesiya, Yesu Kristo, na kufanya auawe, wao walipoteza kibali cha Mungu. Hata hivyo, leo wale walio wa jamii ya watu wa rangi yo yote au taifa lo lote ambao wanajizoeza imani katika Yesu wanaweza kufurahia baraka nzuri ajabu na kuwa na tazamio la uhai wa milele. (Yohana 3:16; 17:3) Kwa uhakika, hiyo inathibitisha kwamba hakuna upendeleo upande wa Mungu. Waaidha, Yehova aliamuru Waisraeli ‘wapende mkaaji wa kigeni,’ na hata kama ni wa jamii ya rangi gani au utaifa gani ‘wasimtende vibaya.’ (Kumbukumbu 10:19; Walawi 19:​33, 34, NW ) Basi, kwa kweli Baba yetu wa mbinguni mwenye upendo hana upendeleo.

8 Ni kweli kwamba Waisraeli walishangilia kuwa na mapendeleo ya pekee. Lakini walikuwa pia na daraka zito. Wao walikuwa chini ya wajibu wa kushika sheria za Yehova, na wale wasiozitii walikuja chini ya laana. (Kumbukumbu 27:26) Kwa uhakika, ilikuwa lazima Waisraeli waadhibiwe-adhibiwe kwa kutotii Sheria ya Mungu. Kwa sababu hiyo, Yehova hakuwatendea kwa upendeleo. Bali, yeye aliwatumia ili wawe vigezo vya kiunabii na wawe vielelezo vyenye kuonya. Linalofurahisha ni kwamba, ni kupitia Israeli kwamba Mungu alimtokeza Mkombozi, Yesu Kristo, ili abariki aina ya wanadamu wote.​—⁠Wagalatia 3:14; linganisha Mwanzo 22:​15-18.

Je! Yesu Alikuwa Mwenye Upendeleo?

9 Kwa kuwa hakuna upendeleo kwa Yehova, je! Yesu angeweza kuwa mwenye upendeleo? Basi, fikiria jambo hili: Wakati mmoja Yesu alisema: “Mimi natafuta, si mapenzi yangu mwenyewe, bali mapenzi ya huyo ambaye alinituma mimi.” (Yohana 5:​30, NW ) Umoja mkamilifu upo kati ya Yehova na Mwanaye mpendwa, na Yesu anafanya mapenzi ya Baba yake katika kila jambo. Kwa uhakika, wao wanafanana sana katika maoni na kusudi hivi kwamba Yesu angeweza kusema: “Yeye ambaye ameniona mimi ameona Baba pia.” (Yohana 14:​9, NW ) Kwa zaidi ya miaka 33, Yesu alipata majionea halisi ya kuishi akiwa mwanadamu duniani, na Biblia inafunua jinsi yeye alivyotendea wanadamu wenzake. Mwelekeo wake ulikuwa nini kuhusu jamii ya watu wa rangi nyinginezo? Je! yeye alikuwa na maoni ya ubaguzi au upendeleo? Je! Yesu alikuwa mbagua-rangi?

10 Yesu alitumia sehemu kubwa zaidi ya maisha yake ya kidunia akiwa pamoja na Wayahudi. Lakini siku moja alifikiwa na mwanamke mmoja Mfoinike, Mmataifa, ambaye alimwomba kimaskini aponye binti yake. Kwa kujibu Yesu alisema: “Mimi sikutumwa niende kwa wo wote ila kwa kondoo waliopotea wa nyumba ya Israeli.” Na bado, mwanamke huyo akajitetea hivi: “Bwana, nisaidie! ” Hapo, Yesu akaongezea hivi: “Haifai kuchukua mkate wa watoto na kuutupia mbwa wadogo.” Kwa Wayahudi, mbwa walikuwa wanyama wasio safi. Kwa hiyo kwa kugusia kwamba Wamataifa walikuwa “mbwa wadogo,” je! Yesu alikuwa akionyesha maoni mabaya ya ubaguzi? Hapana, kwa maana yeye alikuwa ametoka tu kutaja kwamba alikuwa na utume wa pekee kutoka kwa Mungu atunze ‘kondoo waliopotea wa Israeli.’ Waaidha, kwa kufananisha watu wasio Wayahudi na “mbwa wadogo,” si mbwa wa mwituni, Yesu alifanya ulinganisho huo usiwe mkali. Bila shaka, alilosema lilimtia mwanamke huyo katika mtihani. Ingawa mwanamke huyo alipiga moyo konde ashinde kikinzano hiki, yeye alisema hivi kwa unyenyekevu na nadhari: “Ndiyo, Bwana; lakini kwa kweli wale mbwa wadogo hula kutokana na makombo yanayoanguka kutoka kwenye meza ya mabwana-wakubwa wao.” Kwa kuvutwa na imani ya mwanamke huyo, Yesu aliponya binti yake mara hiyo.​—⁠Mathayo 15. 22-28, NW.

11 Fikiria, pia, mikabiliano ya Yesu na Wasamaria fulani. Uhasama wa kina kirefu ulikuwako kati ya Wayahudi na Wasamaria. Katika pindi moja, Yesu alituma wajumbe wakamfanyie matayarisho katika kijiji fulani cha Kisamaria. Lakini Wasamaria hao “hawakumpokea kwa sababu uso wake ulielekezwa kwenda Yerusalemu.” Jambo hilo liliudhi Yakobo na Yohana mpaka wakataka kuitisha moto mbinguni uwaangamize kabisa. Lakini Yesu alikemea wanafunzi hao wawili, na wao wote wakaenda kwenye kijiji tofauti.​—⁠Luka 9:​51-56, NW.

12 Je! Yesu alishiriki ile hisia ya uhasama iliyokuwa kati ya Wayahudi na Wasamaria? Basi, angalia lililotukia katika pindi nyingine. Yesu na wanafunzi wake walikuwa njiani kutoka Yudea kwenda Galilaya na ilikuwa lazima wapitie Samaria. Kwa kuchoshwa kabisa na safari ile, Yesu aliketi chini kando ya chemchemi ya Yakobo ili apumzike kidogo huku wanafunzi wake wanapoenda kwenye jiji la Sikari kununua chakula. Wakati uo huo, mwanamke Msamaria akaja kuteka maji. Sasa, katika pindi nyingine Yesu mwenyewe alikuwa ameainisha Wasamaria kuwa “wa jamii nyingine ya watu.” (Luka 17:​16-18, The Kingdom Interlinear Translation of the Greek Scriptures) Lakini yeye akamwambia mwanamke huyo: “Nipe ninywe kidogo.” Kwa kuwa Wayahudi hawakuwa na mishughuliko yo yote pamoja na Wasamaria, mwanamke huyo mwenye kushangaa akajibu: “Ni jinsi gani wewe, ijapokuwa u Myahudi, unaniomba mimi unywe kidogo, hali mimi ni mwanamke Msamaria? ”​—⁠Yohana 4: 1-9, NW.

13 Lakini Yesu alipuuza kikinzano cha mwanamke huyo. Badala ya hivyo, yeye aliibamba fursa hiyo ili amtolee ushuhuda, hata akakiri kwamba ndiye Mesiya! (Yohana 4:​10-26) Mwanamke huyo mwenye kustaajabu aliacha mtungi wake wa maji kwenye chemchemi, akakiuibia kurudi jijini, na kuanza kuambia wengine lililokuwa limetukia. Ingawa yeye alikuwa ameishi maisha ya ukosefu wa adili, alifunua upendezi wake katika mambo ya kiroho kwa kusema: “Huyu siye labda yule Kristo, ni yeye? ” Tokeo la hatima lilikuwa nini? Wengi wa watu wa hapo walitia imani katika Yesu kwa sababu ya ushuhuda mzuri ambao mwanamke huyo alikuwa ametoa. (Yohana 4:​27-42, NW ) Kwa kupendeza, katika kitabu chake A Biblical Perspective on the Race Problem, mwanatheolojia wa kikundi Kongrigeshenali, Thomas O. Figart, alitoa elezo hili: “Ikiwa Bwana wetu alilifikiria kuwa jambo la maana vya kutosha kufanya jambo la neema badala ya kufuata pokeo lenye makosa la ubaguzi wa rangi, basi inatupasa sisi tuangalie tusije tukamezwa katika ule mkondo wa ubaguzi wa rangi leo.”

14 Kutopendelea kwa Yehova Mungu kuliruhusu watu wa jamii za rangi mbalimbali wawe waongofu wa Kiyahudi. Fikiria pia lililotukia karne 19 zilizopita katika barabara ya jangwani kati ya Yerusalemu na Gaza. Mwanamume mweusi aliyekuwa katika utumishi wa malkia wa Ethiopia alikuwa akiendesha gari lake la kukokotwa huku akisoma unabii wa Isaya. Afisa huyu alikuwa mwongofu aliyetahiriwa, kwa maana “yeye alikuwa ameenda Yerusalemu kuabudu.” Malaika wa Yehova alimtokea Filipo mweneza-evanjeli Myahudi na kumwambia: “Karibia na ujiunge na hili gari la kukokotwa.” Je! Filipo alisema: “Hei, hapana! Yeye ni mwanamume wa jamii ya rangi nyingine”? Aka! Kwani, Filipo alifurahi sana kukubali mwaliko wa Mwethiopia yule kuingia ndani ya gari, kuketi pamoja naye, na kueleza unabii wa Isaya juu ya Yesu Kristo! Walipokaribia fungu fulani la maji, Mwethiopia aliuliza: “Ni kitu gani kinachonizuia mimi nisibatizwe? ” Kwa kuwa hakuna kilichozuia, Filipo alimbatiza Mwethiopia huyo kwa furaha, na Yehova akakubali mwanamume huyo mwenye furaha nyingi awe mfuasi mpakwa-mafuta wa Mwana Wake asiye na upendeleo, Yesu Kristo. (Matendo 8:​26-39, NW ) Lakini ithibati zaidi ya kutopendelea kwa Mungu ilijidhihirisha yenyewe baada ya muda mfupi.

Badiliko Kubwa

15 Kifo cha Kristo hakikukomesha kabisa maoni mabaya ya ubaguzi wa rangi wa kilimwengu. Lakini kupitia kifo hicho cha dhabihu, Mungu alibadili uhusiano wa wanafunzi wa Yesu wa Kiyahudi kuelekeana na wafuasi wake Wamataifa. Mtume Paulo alionyesha hilo wakati alipoandikia Wakristo Wamataifa kule Efeso na kusema: “Endeleeni kuzingatia katika akili kwamba hapo kwanza ninyi mlikuwa watu wa mataifa kwa habari ya mnofu; . . . kwamba katika wakati huo hususa ninyi mlikuwa bila Kristo, mkiwa mmetengwa mwe watu wa kigeni kutoka kwenye jumuiya ya Israeli na mlikuwa watu wageni kwa yale maagano ya ile ahadi, na ninyi mlikuwa hamna tumaini na mlikuwa bila Mungu katika ulimwengu. Lakini sasa katika muungano pamoja na Kristo Yesu ninyi ambao wakati mmoja mlikuwa mbali kabisa mmekuja kuwa karibu kwa njia ya ile damu ya Kristo. Kwa maana yeye ndiye amani yetu, yeye ambaye alifanya vile vikundi viwili viwe kimoja na akaharibu ule ukuta wa katikati ambao uliweka ua wa kuvitenganisha mbali.” “Ukuta” huo, au ufananisho wa kutenganishwa, ulikuwa ule mpango wa agano la Sheria ambao ulitenda kama kigawaji kati ya Wayahudi na Wamataifa. Huo ulifutiliwa mbali kwa kutegemea msingi wa kifo cha Kristo ili kwamba kupitia yeye Wayahudi na hata Wamataifa waweze ‘kuwa na mfikilio kwa Baba kwa njia ya roho moja.’​—⁠Waefeso 2:​11-18, NW.

16 Zaidi ya hilo, mtume Petro alipewa “funguo za ufalme wa mbingu” ili watu wa jamii ya rangi yo yote waweze kujifunza juu ya makusudi ya Mungu, ‘wazaliwe tena’ kutokana na roho takatifu, na kuwa warithi wa kiroho pamoja na Kristo. (Mathayo 16:19; Yohana 3:​1-8, NW ) Petro alitumia funguo tatu za ufananishi. Ule wa kwanza ulikuwa kwa ajili ya Wayahudi, ule wa pili kwa ajili ya Wasamaria, na ule wa tatu kwa ajili ya Wamataifa. (Matendo 2:​14-42; 8:​14-17; 10:​24-28, 42-48) Hivyo yule Mungu ambaye si mwenye upendeleo, Yehova, alifungulia watu fulani wachaguliwa wa jamii za rangi zote lile pendeleo la kuwa ndugu za kiroho wa Yesu na warithi-washirika wa Ufalme. ​—⁠Warumi 8:​16, 17; 1 Petro 2:​9, 10, NW.

17 Ili atayarishe Petro kutumia ule ufunguo wa tatu​—⁠kwa ajili ya Wamataifa​—⁠yeye alipewa njozi isiyo ya kikawaida kuhusu wanyama wasio safi na akaambiwa: “Inuka, Petro, chinja na ule! ” Somo lilikuwa: “Acha kuviita najisi vitu ambavyo Mungu amesafishiliza.” (Matendo 10:​9-16, NW ) Petro alitatanishwa sana akitaka kujua maana ya njozi ile. Lakini baada ya muda mfupi wanaume watatu waliwasili kumpeleka kwenye maskani ya Kornelio, afisa wa kijeshi Mroma mwenye kukaa kituo cha Kaisaria. Kwa kuwa jiji hilo lilikuwa ndilo makao makuu ya askari Waroma katika Yudea, ni kawaida kwamba hapo ndipo palipofaa Kornelio awe na maskani yake. Katika kikao hicho cha Wamataifa, alikuwako Kornelio pamoja na watu wake wa ukoo na rafiki zake wa usiri wakingojea Petro. Mtume aliwakumbusha hivi: “Ninyi mnajua vyema jinsi lisivyo jambo la kisheria kwa Myahudi kujiunga mwenyewe na mtu wa jamii ya rangi nyingine au kumkaribia; na bado Mungu amenionyesha mimi hainipasi kuita mtu ye yote kuwa najisi au asiye safi. Kwa sababu hiyo mimi nilikuja, kwa kweli bila kukinza, wakati ilipotumikana ili mimi nije.” ​—⁠Matendo 10:​17-29, NW.

18 Baada ya Kornelio kueleza mwelekezo wa Mungu juu ya mambo, Petro alisema: “Kwa uhakika mimi nahisi kwa fahamu zangu kwamba Mungu si mwenye upendeleo, bali katika kila taifa mtu ambaye anamwogopa yeye na kufanya uadilifu anakubalika kwake.” (Matendo 10:​30-35, NW ) Ndipo, wakati mtume alipoendelea na kutoa ushuhuda kuhusu Yesu Kristo, jambo fulani la kutazamisha likatukia! “Huku Petro akiwa bado ananena juu ya mambo haya roho takatifu ilianguka juu ya wote wale wanaosikia neno lile.” Waandamani wa Kiyahudi wa Petro ‘walistaajabu, kwa sababu ile zawadi ya bure ya roho takatifu ilikuwa ikimiminwa pia juu ya watu wa mataifa. Kwa maana wao waliwasikia wakinena kwa ndimi na wakitukuza Mungu.” Petro alijibu hivi: “Je! mtu ye yote anaweza kukataza maji ili kwamba hawa wasibatizwe ambao wamepokea roho takatifu hata kama vile sisi? ” Nani angeweza kukinza, kwa kuwa roho takatifu ya yule Mungu wa mbinguni asiye na upendeleo ilikuwa imemiminwa juu ya Wamataifa hao waitikadi? Basi, Petro aliamuru kwamba wao ‘wabatizwe katika jina la Yesu Kristo.’​—⁠Matendo 10:​36-48, NW.

Kutoka Kila Taifa”

19 Sasa sisi tunajikuta katika “siku za mwisho,” na “nyakati za hatari zilizo ngumu kushughulika nazo” ni uhakika wa maisha. Miongoni mwa mambo mengine, watu ni wajipenda wenyewe, wenye kimbelembele, wenye kujigamba, wasio na shauku ya asili, wasiotaka mwafaka wo wote, wasiojiweza, wakali, wenye kichwa kigumu, na wenye kuvimbishwa kwa kiburi. (2 Timotheo 3:​1-5, NW ) Katika mazingira hayo ya kijamii, haishangazi kwamba uhasama na uhitilafiano wa rangi unaongezeka ulimwenguni pote. Katika nchi nyingi, watu wa rangi tofauti-tofauti wanadharauliana au hata kuhukiana. Jambo hili limeongoza kwenye kupigana kihalisi na hata kwenye maukatili mabaya sana katika bara fulani-fulani. Hata katika zile zinazoitwa jamii zenye nuru ya kielimu, watu wengi wanatatizika kushinda maoni mabaya ya ubaguzi wa rangi. Na “ugonjwa” huu unaonekana kuwa unaenea kuingia maeneo ambamo mtu hangetazamia uwemo, kama visiwa vya bahari ambavyo hapo kwanza vilipendeza sana kwa kujawa na amani.

20. Ijapokuwa kuna ukosefu wa upatano kati ya jamii za watu wa rangi tofauti-tofauti katika sehemu mbalimbali za ulimwengu, hata hivyo yule Mungu asiye na upendeleo, Yehova, alitabiri kwamba watu wenye mioyo ya kufuata haki wa jamii za rangi na mataifa yote wangeletwa waingizwe katika umoja wa ajabu wa kimataifa. Kwa uvuvio wa kimungu, mtume Yohana aliona “hesabu kubwa sana, isiyowezekana kuhesabu, ya watu wa kutoka kila taifa, rangi, kabila na lugha; wao walikuwa wamesimama mbele ya kile kiti cha ufalme na mbele ya Mwana-Kondoo,” wakimsifu Yehova. (Ufunuo 7:​9, The Jerusalem Bible) Unabii huu tayari unaendelea kutimia. Leo, katika mabara 210, zaidi ya mashahidi 3,300,000 wa Yehova wa mataifa na rangi zote wanafurahia umoja na upatano na kirangi. Lakini bado wao ni wasiokamilika. Hata baadhi ya hawa wanatatizika kushinda kikamili maoni mabaya ya ubaguzi wa rangi, ingawa huenda wakawa hawana habari na jambo hilo. Tatizo hili linaweza kushindwa jinsi gani? Tutazungumzia jambo hili katika makala inayofuata, inayotegemea msingi wa mashauri yenye msaada kutokana na Neno lililovuviwa la yule Mungu asiye na upendeleo, Yehova.

Wewe Ungeitikia Jinsi Gani?

◻ Kwa sababu gani wewe ungesema kwamba Yehova hakuwa mwenye upendeleo katika kuwatumia Waisraeli?

◻ Kuna uthibitisho gani kwamba Yesu Kristo hakuwa na maoni mabaya ya ubaguzi wa rangi wala mwenye upendeleo?

◻ Petro alisaidiwa jinsi gani kuona kwamba “Mungu si mwenye upendeleo”?

◻ Ijapokuwa kuna ukosefu wa upatano kati ya watu wa rangi tofauti-tofauti katika ulimwengu huu, ni unabii gani unaoonyesha umoja ambao unatimizwa sasa?

[Study Questions]

1. Katika Athene ya kale, ni taarifa gani ya mkana ambayo Paulo alitoa kuhusu rangi ya jamii ya watu?

2. Ni jambo gani linalosaidia kufanya maisha yajawe na urangirangi wa kuvutia na upendezi, na mgeni mmoja Mjapani aliyeenda Afrika Kusini alivutiwa na nini?

3. Ni maoni ya jinsi gani ambayo watu fulani wanakuwa nayo juu ya rangi tofauti ya ngozi, hiyo ikitokeza nini?

4-6. (a) Mfalme Yehoshafati alisema nini juu ya upendeleo? (b) Wote wawili, Musa na Paulo, walihakikisha jinsi gani taarifa ya Yehoshafati? (c) Ni maswali gani ambayo huenda wengine wakatokeza?

7. (a) Ni jambo gani lililotokea wakati Wayahudi walipomkataa Mesiya? (b) Leo, ni nani wanaoweza kushangilia kuwa na baraka nzuri ajabu kutoka kwa Mungu, na jinsi gani?

8. (a) Ni jambo gani linalothibitisha kwamba Yehova hakuonyesha upendeleo kuelekea Israeli? (b) Yehova alitumia Israeli jinsi gani?

9. (a) Ni jinsi gani Yehova na Yesu wanavyofanana? (b) Ni maswali gani yanayotokea kuhusu Yesu?

10. (a) Yesu alijibu jinsi gani ombi la mwanamke Mfoinike la kutaka msaada? (b) Kwa kugusia kwamba Wamataifa walikuwa kama “mbwa wadogo,” je! Yesu alikuwa akionyesha maoni mabaya ya ubaguzi wa rangi? (c) Mwanamke huyo alishinda kikinzano hicho jinsi gani, na tokeo lilikuwa nini?

11. Kama vile kisa kimoja kinachohusu Yesu kilivyotoa kielezi, ni mwelekeo gani ambao Wayahudi na Wasamaria walikuwa nao kuelekeana?

12. Kwa sababu gani mwanamke fulani Msamaria alishangazwa na ombi la Yesu?

13. (a) Yesu alijibu jinsi gani kikinzano cha mwanamke huyo Msamaria, na mwanamke huyo alitenda nini kwa kujibiza? (b) Tokeo la hatima lilikuwa nini?

14. Ni ithibati gani ya kutopendelea kwa Yehova iliyojidhihirisha yenyewe wakati wa huduma ya Filipo mweneza-evanjeli?

15. Ni badiliko gani lililotukia baada ya kifo cha Yesu, na ni jinsi gani Paulo anavyoeleza jambo hili?

16. (a) Kwa sababu gani Petro alipewa funguo za Ufalme? (b) Kulikuwa na funguo ngapi, na ni nini kilichotokana na utumizi wazo?

17. (a) Ni njozi gani isiyo ya kikawaida ambayo Petro alipewa, na kwa sababu gani? (b) Watu fulani walielekeza Petro kwenye nyumba ya nani, na ni akina nani waliokuwa wakimngojea huko? (c) Petro aliwakumbusha Wamataifa hao juu ya nini, na hata hivyo Mungu alikuwa amemfundisha yeye nini waziwazi?

18. (a) Ni tangazo gani la maana sana ambalo Petro alitolea Kornelio na wageni wake? (b) Baada ya ushuhuda wa Petro kuhusu Yesu, kulitukia tukio gani la kutazamisha? (c) Ni hatua gani iliyochukuliwa baada ya hapo kuhusiana na hao Wamataifa wenye kuitikadi?

19. Kwa sababu gani uhasama wa rangi unaongezeka, na ni kwa kadiri gani?

20. (a) Ni njozi gani iliyovuviwa na Mungu aliyoona Yohana? (b) Njozi hii ya kiunabii inatimizwa kwa kadiri gani? (c) Ni tatizo gani ambalo watu fulani wanapaswa bado kulishinda kikamili, na inawapasa watafute wapi utatuzi?

[Picture on page 10]

Mtume Paulo aliambia Waathene kwamba Mungu “aliumba kila rangi ya jamii ya watu ili waishi juu ya uso wa dunia nzima”

[Picture on page 12]

Kwa sababu Yesu hakuwa mwenye upendeleo, yeye alimtolea ushuhuda mwanamke Msamaria kwenye chemchemi ya Yakobo karibu na Sikari