Kuzaliwa Upya Katika Mwili Mwingine
Maana: Imani ya kwamba mtu huzaliwa tena katika mwili mwingine au mfululizo wa miili, ambayo inaweza kuwa ya mwanadamu au mnyama. Kwa kawaida, inaaminiwa kwamba “nafsi” isiyoonekana ndiyo inayozaliwa upya katika mwili mwingine. Hilo si fundisho la Biblia.
Mtu anapohisi kwamba anawajua watu ambao hajawahi kukutana nao au kwamba anajua mahali ambapo hajawahi kuwa, je, hilo linathibitisha kwamba watu huzaliwa upya katika mwili mwingine?
Je, umewahi kukutana na mwanamume au mwanamke, na kufikiri kimakosa kwamba ni mwingine aliye hai pia? Wengi wamefanya hivyo. Kwa nini? Kwa sababu watu fulani wana mazoea yanayofanana na ya wengine au huenda hata wakawa na sura inayofanana sana. Kwa hiyo, hisia ya kwamba unamjua mtu hata ikiwa hujawahi kukutana naye wakati uliopita kwa kweli haithibitishi kwamba ulimjua katika maisha mengine, sivyo?
Kwa nini huenda ukaona kwamba unatambua nyumba au mji fulani hata ingawa hujapata kuwa mahali hapo? Je, ni kwa sababu uliishi hapo wakati wa maisha ya zamani? Nyumba nyingi hujengwa kulingana na michoro inayofanana. Fanicha zinazotumiwa katika majiji yaliyo mbali huenda zikafanyizwa kulingana na vielelezo vinavyofanana. Na je, si kweli kwamba maumbo fulani ya nchi hufanana sana na yale yaliyo katika sehemu nyingine za mbali sana? Kwa hiyo, inaeleweka ni kwa nini mtu anaweza kuwa na hisia hizo, na si lazima azaliwe upya katika mwili mwingine ndipo ahisi hivyo.
Mtu anapofanyiwa kiinimacho naye akumbuke maisha ya wakati mwingine mahali pengine, je, hilo linathibitisha kwamba watu huzaliwa upya katika mwili mwingine?
Mtu anapofanyiwa kiinimacho habari nyingi zilizohifadhiwa katika ubongo zinaweza kutolewa. Watu wanaofanya kiinimacho hutoa kumbukumbu zilizohifadhiwa. Lakini kumbukumbu hizo ziliingiaje humo? Labda ulisoma kitabu fulani, ukaona sinema, au ukapata kujua watu fulani kutoka katika televisheni. Ikiwa ulijiweka mahali pa watu hao, huenda hali hiyo ilifanyiza kumbukumbu akilini mwako, kana kwamba mambo hayo yalikupata wewe mwenyewe. Huenda mambo hayo ni ya zamani sana hivi kwamba umeyasahau, lakini unapofanyiwa kiinimacho, huenda ukayakumbuka kana kwamba ni “maisha mengine.” Hata hivyo, ikiwa hivyo ndivyo ilivyo, basi kila mtu angekuwa na kumbukumbu kama hizo. Lakini sivyo ilivyo. Ni jambo linalostahili kuangaliwa kwamba mahakama kuu za majimbo kadhaa huko Marekani hazikubali ushahidi unaotolewa mtu anapofanyiwa kiinimacho. Katika mwaka wa 1980, Mahakama Kuu ya Minnesota ilitangaza kwamba “ushuhuda bora zaidi wa kitaalamu unaonyesha kwamba hakuna mtaalamu anayeweza kuamua kama kumbukumbu inayotolewa kupitia kiinimacho, au sehemu yoyote ya kumbukumbu hiyo, ni ukweli, uwongo, au ni jambo la kutungwa tu—ni kujazia mapengo kwa kutumia mambo ya kuwazia-wazia. Matokeo hayo hayategemeki kisayansi kuwa ni sahihi.” (State v. Mack, 292 N.W.2d 764) Pia, mapendekezo yanayotolewa na mwenye kufanya kiinimacho, ambayo humwathiri yule anayefanyiwa kiinimacho, huchangia kutotegemeka huko.
Je, Biblia inaunga mkono imani ya kuzaliwa upya katika mwili mwingine?
Je, andiko la Mathayo 17:12, 13 linaunga mkono imani ya kuzaliwa upya katika mwili mwingine?
Mt. 17:12, 13: “[Yesu akasema:] ‘Tayari Eliya amekuja nao hawakumtambua bali walimtendea mambo waliyotaka. Katika njia hiyo pia Mwana wa binadamu atateseka mikononi mwao.’ Ndipo wanafunzi wakafahamu kwamba alikuwa akiwaambia juu ya Yohana Mbatizaji.”
Je, hilo lilimaanisha kwamba Yohana Mbatizaji ni Eliya aliyekuwa amezaliwa upya katika mwili mwingine? Makuhani Wayahudi walipomuuliza Yohana, “Je, wewe ndiye Eliya?” alisema, “Mimi siye.” (Yoh. 1:21) Basi, Yesu alimaanisha nini? Kama malaika wa Yehova alivyotabiri, Yohana alimtangulia Masihi wa Yehova “kwa roho na nguvu za Eliya, ili kurudisha mioyo ya akina baba kwa watoto na wale wasiotii kwenye hekima inayotumika ya waadilifu, ili kuweka tayari kwa ajili ya Yehova watu waliotayarishwa.” (Luka 1:17) Kwa hiyo Yohana Mbatizaji alikuwa akitimiza unabii kwa kufanya kazi kama ile ya nabii Eliya.—Mal. 4:5, 6.
Je, masimulizi yaliyo katika andiko la Yohana 9:1, 2 yanaunga mkono imani ya kuzaliwa upya katika mwili mwingine?
Yoh. 9:1, 2: “Basi [Yesu] alipokuwa akipita alimwona mtu aliyekuwa kipofu tangu kuzaliwa. Na wanafunzi wake wakamuuliza: ‘Rabi, ni nani aliyetenda dhambi, ni mtu huyu au wazazi wake, hata kwamba akazaliwa kipofu?’”
Je, inawezekana kwamba wanafunzi hao walikuwa wamevutwa na imani ya Mafarisayo Wayahudi, waliosema kwamba “nafsi za watu wema peke yake ndizo huondolewa na kuingizwa katika miili mingine”? (Wars of the Jews, Josephus, Buku la 2, sura ya 8, fungu la 14) Haielekei kuwa hivyo, kwa kuwa swali lao halionyeshi kwamba walimwona kuwa ‘mtu mwema.’ Inaelekea zaidi kwamba wao wakiwa wanafunzi wa Yesu waliyaamini Maandiko nao walijua kwamba nafsi inakufa. Hata hivyo, kwa kuwa hata mtoto aliye ndani ya tumbo la uzazi ana uhai na alichukuliwa mimba katika dhambi, huenda walitaka kujua kama mtoto ambaye hajazaliwa angaliweza kuwa alifanya dhambi, iliyosababisha upofu wake. Vyovyote vile, jibu la Yesu halikuunga mkono imani ya kuzaliwa upya katika mwili mwingine wala wazo la kwamba mtoto ambaye bado yumo katika tumbo la uzazi la mama yake anafanya dhambi kabla ya kuzaliwa. Yesu mwenyewe alijibu hivi: “Mtu huyu hakutenda dhambi wala wazazi wake.” (Yoh. 9:3) Yesu alijua kwamba, kwa sababu sisi ni wazao wa Adamu, tunarithi kutokamilika na kasoro za kibinadamu. Akitumia hali hiyo ili amtukuze Mungu, Yesu alimponya mtu huyo kipofu.
Je, fundisho la Biblia kuhusu nafsi na kifo linaunga mkono imani ya kuzaliwa upya katika mwili mwingine?
Andiko la Mwanzo 2:7 linasema: “Yehova Mungu akamfanya mtu kutoka katika mavumbi ya nchi na kupuliza katika mianzi ya pua yake pumzi ya uhai, naye mtu akawa nafsi hai.” Ona kwamba mtu mwenyewe ndiye nafsi; nafsi hiyo haikuwa kitu kisicho na mwili, kilicho mbali na tofauti na mwili. “Nafsi inayotenda dhambi—hiyo yenyewe itakufa.” (Eze. 18:4, 20) Na mtu aliyekufa anatajwa kuwa ‘nafsi iliyokufa.’ (Hes. 6:6) Wakati wa kufa, “roho yake hutoka, naye hurudi kwenye udongo wake; siku hiyo mawazo yake hupotea.” (Zab. 146:4) Kwa hiyo, mtu anapokufa, kila sehemu ya mtu huyo hufa; hakuna kitu kinachobaki kikiwa hai na ambacho kinaweza kuingia katika mwili mwingine. (Kwa habari zaidi, ona vichwa, “Nafsi” na “Kifo.”)
Mhu. 3:19: “Kuna mwisho ambao huwafikia wana wa binadamu na mwisho ambao huwafikia wanyama, nao hufikiwa na mwisho uleule. Anavyokufa mmoja, ndivyo anavyokufa yule mwingine.” (Kama wanadamu, hakuna kitu kinachoendelea kuishi mnyama anapokufa. Hakuna kitu kinachoweza kuzaliwa upya katika mwili mwingine.)
Mhu. 9:10: “Yote ambayo mkono wako unapata kufanya, yafanye kwa nguvu zako zote, kwa maana hakuna kazi, wala utungaji wala ujuzi wala hekima katika Kaburi, mahali unapokwenda.” (Mfu haingii katika mwili mwingine bali katika Kaburi, ambapo wanadamu wote wanaokufa huenda.)
Kuna tofauti gani kati ya kuzaliwa upya katika mwili mwingine na lile tumaini la Biblia?
Kuzaliwa upya katika mwili mwingine: Kulingana na imani hiyo, mtu anapokufa, nafsi inaingia katika maisha bora ikiwa mtu huyo ameishi maisha mazuri na yanayofaa, lakini inaonekana nafsi hiyo inaingia katika mnyama ikiwa matendo yake yalikuwa mabaya. Inaaminiwa kwamba kila mara mtu anapozaliwa upya, hurudi katika ulimwengu huuhuu, ambamo atateseka zaidi na mwishowe kufa. Watu wanaamini kwamba hakuna mwisho wa kuzaliwa upya. Je, kwa kweli huo ndio wakati ujao unaotarajia? Watu fulani huamini kwamba njia pekee ya kuepuka hilo ni kuondolea mbali tamaa ya kujifurahisha maishani. Wanafanyaje hivyo? Kwa kuishi maisha ambayo watu fulani husema ni maisha yasiyo na ufahamu.
Biblia: Kulingana na Biblia, nafsi ndiyo mtu kamili. Hata ingawa huenda mtu alifanya mambo mabaya zamani, akitubu na kubadili njia zake, Yehova Mungu atamsamehe. (Zab. 103:12, 13) Mtu anapokufa, hakuna kitu kinachoendelea kuishi. Kifo ni kama usingizi mzito, usio na ndoto. Kutakuwa na ufufuo wa wafu. Huo si kuzaliwa upya katika mwili mwingine bali ni kumrudisha mtu yuleyule ili aishi tena. (Mdo. 24:15) Walio wengi watafufuliwa na kuishi hapa duniani. Ufufuo huo utaanza baada ya Mungu kuukomesha ulimwengu huu mbovu. Magonjwa, kuteseka, hata kufa, yatakuwa mambo yaliyopitilia mbali. (Dan. 2:44; Ufu. 21:3, 4) Je, ungependa kujifunza zaidi kuhusu tumaini hilo, na kuchunguza sababu za kuliamini?
Mtu Akisema—
‘Mimi naamini kwamba watu huzaliwa upya katika mwili mwingine’
Unaweza kujibu hivi: ‘Unatumaini kwamba mwishowe jambo hilo litatokeza maisha bora, sivyo? . . . Je, ungependa kuishi katika ulimwengu kama ule unaosimuliwa hapa katika Ufunuo 21:1-5?’
Au unaweza kusema: ‘Asante kwa kuniambia jambo hilo. Hebu nikuulize, Umeamini jambo hilo nyakati zote? . . . Ni nini kilichokufanya uache imani zako za zamani?’ (Kisha unaweza kutumia habari zilizo chini ya kichwa katika ukurasa wa 152.)
Pia unaweza kusema: ‘Nimezungumza na wengine walio na imani hiyo. Hebu nikuulize, Kwa nini unahisi kwamba kuzaliwa upya katika mwili mwingine kunahitajiwa?’ Kisha unaweza kuongezea: (1) ‘Je, unayakumbuka mambo yote ya maisha mbalimbali yaliyotangulia, ambayo unaamini uliishi? . . . Lakini, ili mtu asahihishe makosa yake ya zamani na kufanya maendeleo, angehitaji kukumbuka mambo hayo, sivyo?’ (2) Mtu huyo akisema ni fadhili kwamba tunasahau, unaweza kumuuliza hivi: ‘Je, unaona kwamba kutoweza kukumbuka mambo ni faida kwa mtu katika maisha ya kila siku? Basi, ikiwa tunasahau kila kitu ambacho tumejifunza kila miaka 70 hivi, je, tunaweza kuboresha maisha yetu?’ (3) Mtu huyo akisema kwamba watu wema peke yao ndio wanaozaliwa tena wakiwa wanadamu, unaweza kuuliza hivi: ‘Kwa nini, basi, hali za ulimwengu zimeendelea kuwa mbaya zaidi? . . . Biblia inaonyesha jinsi maendeleo ya kweli yatakavyofanywa katika siku zetu. (Dan. 2:44)’