Heshima ya Kimungu ya Damu

“Nawashuhudia wote siku hii ya leo, ya kuwa mimi sina hatia kwa damu ya mtu awaye yote.”​—MATENDO 20:26.

 1. Maneno ya Paulo kwenye Matendo 20:26 yanaonyeshaje maoni ya Yehova juu ya damu?

MANENO hayo ya mtume Paulo akiwa Mkristo yanaonyesha heshima yake kwa damu, ule umajimaji wa uhai. Baadaye katika mazungumzo hayo, tutachunguza, Paulo alimaanisha nini kwa maneno hayo. Lakini kwanza acheni tufikirie Muumba wa nafsi za wanyama na za kibinadamu anasema nini juu ya damu. Tumekwisha kuona kwamba Yehova Mungu anaiona damu, ambayo inafananisha uhai, kuwa ni takatifu. Wale wanaomwaga damu ovyo ovyo au bila kujali, na hasa damu ya kibinadamu, wanakuwa na hatia ya damu mbele za Mungu. Lakini, je! hakuna njia ambazo damu inaweza kutumiwa ifaidi wanadamu?

 2. (a) Kwa sababu gani lilikuwa kosa lenye kustahilisha adhabu ya kifo wale waliokuwa katika Israeli wakila damu? (b) Waisraeli walifaidikaje kwa kushika sheria hiyo?

² Sheria ya Mungu kwa Israeli kuhusu damu ilisema hivi kwa mkazo: “Msile damu ya mnyama wa aina yo yote; kwa kuwa uhai wa wanyama wote ni katika hiyo damu yake; atakayeila awaye yote atakatiliwa mbali.” Lilikuwa kosa lenye kustahili adhabu ya kifo kwa Waisraeli au wakaaji wa kigeni kati yao kula damu, hata kama ilihitajiwa kulisha mwili. Kabla ya kuila nyama, ilikuwa lazima wamwage damu ya nyama hiyo na kuifunika kwa mavumbi, hivyo wakimrudishia Mungu uhai kwa njia ya mfano. (Mambo ya Walawi 17:13, 14) Hiyo ilikuwa sheria ya kimungu. Kwa kuishika, Waisraeli hao walidumisha uhusiano wa kiroho wenye afya pamoja na Yehova yule chanzo cha uhai. Lakini pia walifurahia faida nyingine ndogo-ndogo, kwa kuendelea kuwa na afya ya kimwili.

Ile Damu ya Kristo

 3. (a) Kwa sababu gani damu ya Yesu ni “ya thamani” kwa njia ya kutokeza? (b) Maandiko ya Kiebrania yanaelekezaje mbele kwenye dhabihu ya Yesu?

³ Lakini, Yehova alikuwa akifikiria njia moja ya kutokeza kuhusu matumizi ya damu. Ilihusu kukomboa wanadamu kutoka dhambi na kifo kwa kutumia “damu ya thamani” ya Kristo Yesu. Hata kabla ‘haijawekwa misingi ya ulimwengu’ (iliyowekwa kwa Adamu na Hawa kuzaa watoto wenye kukomboleka) Yehova alitangulia kujua ni jinsi gani angekomboa wanadamu. (1 Petro 1:18-20; Warumi 6:22, 23) “Damu yake Yesu, mwana wake, [ndiyo] yatusafisha dhambi yote.” (1 Yohana 1:7) Matumizi hayo ya damu ni ya maana sana hivi kwamba Mungu aliandikisha katika Maandiko ya Kiebrania vifananishi na vivuli vingi vyenye kuelekeza mbele kwenye dhabihu kamilifu ya Yesu.​—Waebrania 8:1, 4, 5; Warumi 15:4.

 4. Ni dalili gani zilizotangulia kuwekwa katika mchezo wa kuigiza ulioandikwa kwenye Mwanzo sura 22?

⁴ Karne nyingi kabla ya kuwapa Israeli ile Sheria, Yehova aliamuru Abrahamu amdhabihu Isaka juu ya Mlima Moria. Hivyo Mungu alifananisha jinsi angemdhabihu Mwanaye mzaliwa pekee,Yesu. Kujitiisha kwa Isaka kwa moyo wa kupenda katika kituko hicho cha kutazamisha kulifananisha utii wa Yesu wa Baba yake katika kudhabihu damu ya uhai wake kwa kuimwaga.​—Mwanzo 22:1-3, 9-14; Waebrania 11:17-19; Wafilipi 2:8.

 5. Dhabihu za sheria ya Musa zilikuwaje na maana kubwa sana ya kiroho?

⁵ Sheria ya Musa ilikuwa pia “kivuli cha mema yatakayokuwa,” ikielekeza mbele kwenye dhabihu ya Yesu kwa ajili ya wanadamu. Sheria iliruhusu matumizi mamoja tu ya damu​—katika dhabihu za wanyama alizotolewa Yehova. Dhabihu hizo hazikuwa desturi ya kidini tu. Zilijawa sana maana ya kiroho. Katika mambo madogo-madogo, zilitangulia kuwa kivuli cha dhabihu ya Yesu na cha mambo yote ambayo yangetimizwa kupitia hiyo.​—Waebrania 10:1; Wakolosai 2:16, 17.

 6. Dhabihu za Siku ya Upatananisho zilikuwa kivuli cha kukombolewa kwa vikundi gani viwili? Kwa njia gani?

⁶ Kwa mfano, kushughulika kwa Haruni na dhabihu za Siku ya Upatanisho kulifananisha jinsi Kuhani Mkuu sana, Yesu, anavyotumia ustahili wa damu yake mwenyewe ya uhai yenye thamani kubwa katika kuandaa wokovu, kwanza kwa ajili ya “nyumba” yake ya kikuhani ya Wakristo wapakwa-mafuta 144, 000 ili wahesabiwe uadilifu na kupata urithi wa kuwa wafalme na makuhani pamoja naye katika mbingu. Halafu, ile dhabihu iliyotolewa kwa ajili ya “watu” ilifananisha kukomboa kwa Yesu wote wale walio kati ya wanadamu watakaorithi uzima wa milele hapa duniani. Hata sasa, “mkutano mkubwa” wa hawa wanahesabiwa kuwa waadilifu ili wakaokoke ile dhiki kubwa inayokaribia. Hiyo ni kwa sababu “wamefua mavazi yao, na kuyafanya meupe katika damu ya Mwana-Kondoo,” na wanaonyesha imani yao kwa kumtolea Mungu utumishi mtakatifu.​—Mambo ya Walawi 16:6, 15, 18-22; Waebrania 9:11, 12; Ufunuo 14:1, 4; 7:4, 9, 14, ,15.

 7. Kwa sababu gani sisi tunaweza kufurahia sana utimizo wa vifananishi hivyo vya kale?

⁷ “Uhai umo katika damu.” Damu ya Yesu ilikuwa kamilifu, hivi kwamba dhabihu yake inawapa uzima mkamilifu wote wale wanaojizoeza imani. Tunaweza kufurahi kama nini kwamba vifananishi hivyo vya kale vimetimizwa katika dhabihu yenye upendo ya Yesu!—Mambo ya Walawi 17:4; Matendo 20:28.

Damu—Suala la Kiadili

 8, 9. (a) Ni nini baadhi ya kazi za ajabu za damu? (b) Kama Daudi, sisi tunaweza kuonyeshaje heshima ya kimungu kwa jinsi ambavyo tumefanyizwa?

⁸ Hekima ya kustaajabisha sana inaonekana kwa jinsi damu imetengenezwa ikawa. Wanamageuzi, ambao bado wanashindwa kueleza jinsi uhai ulivyoanza, wangejaribu kutuambia kwamba damu yetu ya uhai ilifanyika kwa kugeuka-geuka kwa njia fulani. Mambo gani hayo!

⁹ Damu yetu yenye visehemu visivyoeleweka kwa urahisi inafanya kazi za ajabu kweli kweli. Inapitishia sehemu zote za mwili wetu oksijeni na vilisha-mwili vinavyoendeleza uhai. Inaondoa takataka. Inasafirisha chembe nyeupe zilizomo ili zikapigane na magonjwa na visahani vinavyotengeneza sehemu zilizoumia kidogo na zilizoumia sana. Inasaidia kurekebisha-rekebisha hali ya joto la mwili. Damu ya kila mmoja wetu ni ya namna ya pekee kabisa, hivi kwamba wataalamu wanaochunguza utofautiano wa hali za kurithi katika Uingereza wanasema-sema juu ya kutumia “alama za vichukua-tabia” (DNA) vyenye kuchukuliwa kutokana na visehemu vya damu ya kupimwa ili kutambulisha wahalifu. Damu ni kiungo kimoja kati ya sehemu nyingi za mwili zilizomfanya Mfalme Daudi apaze sauti kwa mshangao: “Ee [Yehova]. umechunguza na kunijua. Nitakushukuru kwa kuwa nimeumbwa kwa jinsi ya ajabu ya kutisha.”​—Zaburi 139:1, 14.

10. (a) Ni nani anayepaswa kuamua jinsi damu inavyoweza kutumiwa? (b) Ni mwelekezo gani wa wazi-wazi ambao Mungu aliwapa Noa na Israeli? (c) Ni mfano gani unaoonyesha kwamba damu haipasi kuliwa hata katika tukio la dharura?

¹⁰ Je! Mfanyizaji mwadilifu wa wanadamu, yule Mbuni wa damu yetu, siye anayepaswa kuamua jinsi mkondo huo wa uhai unavyoweza kutumiwa kwa kufaa? (Ayubu 36:3) Yeye amefanya hivyo kwa njia hakika kabisa. Alimtangazia hivi Noa babu yetu: “Bali nyama pamoja na uhai, yaani, damu yake, msile.” (Mwanzo 9:4) Na katika kurudia sheria yake kwa Israeli alitaja waziwazi hivi: “Ila ujihadhari kwamba usile damu, kwani ile ndiyo uhai; na uhai usile pamoja na nyama. Usiile; imwage juu ya nchi kama maji.” (Kumbukumbu la Torati 12:23, 24) Bila shaka Daudi aliishikilia amri hiyo wakati watatu kati ya mashujaa wake wa kivita walipohatirisha maisha zao ili kumletea yeye maji ya kunywa kutokana na birika lililokuwa Bethlehemu. ‘Aliyamimina mbele za Yehova,’ kuwa alifananisha damu yao ya uhai. (2 Samweli 23:15-17) Utakatifu wa damu haupaswi kupuuzwa hata katika tukio la dharura.​—Ona pia 1 Samweli 14:31-34.

Katika Kundi la Kikristo

11, 12. (a) Ni baraza gani lenye kuelekezwa na roho lililokata shauri juu ya masuala ya mafundisho katika karne ya kwanza? (b) Baraza hilo lililinganisha uzito wa kula damu na mambo gani ya kidini? (c) Kwa sababu gani kutiwa damu mishipani kunaonyeshwa kuwa sawa na kula damu kupitia mdomoni?

¹¹ Ebu wazia ukiona chumba fulani kikubwa katika Yerusalemu wa karne ya kwanza. Waliokusanyika humo ni mitume wa Yesu na wazee wengine waliokomaa wa kundi la Kikristo. Kichwa cha mazungumzo yao ni nini? Paulo na Barnaba wamepanda kutoka Antiokia waweke mbele ya wazee hao tatizo ambalo limetokea kuhusu tohara. Baraza hilo linaamua kwamba watu waliogeuzwa karibuni wakawa Wakristo hawahitaji kutahiriwa kimwili.​—Matendo 15:1, 2, 6, 13, 14, 19, 20.

¹² Katika kutaja uamuzi huo, mzee msimamizi, Yakobo, anatoa muhtasari wa matakwa ambayo bado yanawakalia Wakristo. Anasema: “Roho takatifu na sisi wenyewe tumependelea tusiongeze mzigo zaidi kwenu ninyi, isipokuwa mambo haya ya lazima, kuendelea kushika mwiko wa vitu vinavyotolewa dhabihu kwa sanamu na wa damu na wa vitu vinavyonyongwa (ili damu ibaki ndani yavyo] na wa uasherati. Ikiwa kwa uangalifu mnajiepusha ninyi wenyewe na vitu hivyo, mtafanikiwa. Afya njema kwenu!” (Matendo 15:28, 29 NW) Kwa hiyo, ibada ya sanamu, kula damu, na uasherati ni mambo yanayopangwa kuwa na uzito mmoja wa kidini. Ni lazima Wakristo wajiepushe na mambo yote hayo ili kudumisha afya njema ya kiroho na kushiriki katika utimizo wa ahadi za Mungu. Kwa habari ya damu, si kitu kama inaliwa kupitia mdomoni au inaingizwa mwilini kupitia mshipani​—kusudi ni lile lile moja. kuendeleza mwili na kuulisha. Kama vile Yakobo anavyoonyesha waziwazi, kutojiepusha na damu ni kuvunja sheria ya Mungu.

13. (a) Kujiepusha na damu kumewapaje Mashahidi wa Yehova ulinzi zaidi? (b) Sheria nyingine za kimungu zimesaidiaje kulinda watu wa Mungu?

¹³ Ongezeko la hivi karibuni la UKIMWI, ugonjwa wa kufura ini, na magonjwa mengine yanayopitishwa kwa kutiwa damu mishipani linaonyesha kwamba mara nyingi afya njema ya kiroho inapatikana pia kwa kushika sheria za Mungu. Katika nyakati za Biblia, Mungu aliwapa Israeli sheria za waziwazi juu ya ulaji, kutengwa wenye magonjwa, usafi wa mwili na mazingira, na matumizi ya choo yaliyofaa sana kikao chao jangwani. (Mambo ya Walawi 11:2-8; 13:2-5; Kumbukumbu la Torati 23:10-13) Kwa kushika sheria hizo, si kwamba Israeli walidumisha tu uhusiano wa kiroho wa kukaribiana na Mungu bali walilindwa kimwili pia wasipatwe na magonjwa yaliyowapiga sana jirani zao. Ni wakati wa karne iliyopita tu kwamba matabibu wameanza kuthamini hekima yenye mafaa inayohusiana na sheria hizo. Pia, wengi wanaanza kutambua kwamba sheria ya Mungu kuhusu damu ni ya akili.

14. Wakati Israeli walipotii, ni maponyo na baraka gani walizopata?

¹⁴ Israeli walipotii, Mungu aliwatimizia ahadi hii: “kwamba utaisikiza kwa bidii sauti ya [Yehova] Mungu wako, na kuyafanya yaliyoelekea mbele zake, na kutega masikio usikie maagizo yake, na kushika amri zake, mimi sitatia juu yako maradhi yo yote niliyowatia Wamisri; kwa kuwa Mimi ndimi [Yehova] nikuponyaye.” Jambo la maana zaidi ni kwamba, utii uliweka Israeli katika hali ya kuweza kupata baraka za Ufalme za wakati ujao.​—Kutoka 15:26; 19:5, 6.

15. Ni mfano gani wa hivi majuzi unaoonyesha sababu inayofanya tupaswe kutii sheria za Mungu?

¹⁵ Mashahidi wa Yehova wanathamini faida nyingi walizoandaliwa na tiba ya kisasa. Kwa mfano, wakati Jumba ya Ufalme karibu na Sydney, Australia, lilipoharibiwa na kombora la wavamizi mwaka jana kisha Mashahidi zaidi ya 50 waliojeruhiwa wakaharakishwa kwenye hospitali ya karibu, Mashahidi hao walishukuru kwamba madaktari walikuwa na akiba nyingi ya majimaji yasio na damu ya kuwatia mishipani. Wote waliojeruhiwa waliokolewa uhai wao. Waliweza kushukuru kwa majimaji hayo waliyotiwa mishipani kupata na na sheria za Yehova. Faida nyingine ni kwamba, hakuna wo wote kati yao waliokuwa katika hatari ya kuambukiwa na magonjwa yanayoweza kupitishwa kwa njia ya damu.

“Sina Hatia kwa Damu ya Mtu Awaye Yote”

16. Kama Paulo, ni mwelekeo gani tunaopaswa kuonyesha kuelekea utumishi mtakatifu?

¹⁶ Lakini, acheni tugeukie tena karne ya kwanza. Miaka saba imepita tangu Paulo na Baranaba walipomsikia Yakobo akitangaza katazo lililohusu ibada ya sanamu, damu, na uasherati. Katika wakati huo Paulo amefunga safari mbili za umisionari kupitia Esia Ndogo na kusonga mbele kuingia Ulaya ya Mashariki. Sasa, anapokuwa katika safari yake ya kurudi akipitia Mileto, anaweza kuongea na wazee wa Efeso, wanaoshuka kule kumlaki. Anawakumbusha kwamba yeye hakujistarehesha kati yao alipokuwa ‘akitumikia Bwana kwa unyenyekevu wote, na machozi, na majaribu.’ Je! sisi leo ni wenye kujinyima kadiri iyo hiyo kwa kutoa vyote tulivyo navyo katika utumishi wa Yehova? Inatupasa tuwe hivyo.​—Matendo 20:17-19.

17. Kama Paulo, inatupasa tufanye utumishi wetu kwa njia gani?

¹⁷ Paulo alikuwa amefanyaje utumishi huo? Yeye alitoa ushuhuda ko kote alikokuta watu, sana-sana kwenye nyumba zao, na bila kujali walikuwa na malezi gani ya kidini. Yeye hakuwa amesita-sita kufundisha wazee hao, na bila shaka wao walikuwa wameambatana naye alipokuwa akifundisha “peupe na nyumba kwa nyumba.” Sio hao peke yao waliokuwa wamefaidika na huduma yenye bidii ya Paulo, kwa maana yeye ‘alikuwa ametoa ushuhuda kikamilifu kwa wote Wayahudi na Wagiriki juu ya toba kwa Mungu na kumwamini Bwana yetu Yesu.’ Angalia neno hilo ukikamili. Je! leo sisi tunahakikisha kikamili kwamba aina zote za watu, makabila yote, yanapokea ushuhuda?​—Matendo 20:20, 21, NW; Ufunuo 14:6, 7.

¹⁸ Neno “kikamili” linaonekana pia katika maneno ya Paulo yanayofuata: “Mimi sifanyi nafsi yangu kuwa kitu cha maana sana kwangu, isipokuwa kumaliza mwendo wangu na huduma niliopewa kwa Bwana Yesu, kutoa kikamili ushuhuda wa habari njema za fadhili zisizostahilika za Mungu.” Matendo 20:24, NW) Nafsi yake, au uhai, haingekuwa na thamani yo yote kama hangetimiza huduma yake hivyo. Je! ndivyo sisi tunavyoona kuhusu huduma yetu? Wakati hizi siku za mwisho zinapokimbia zikamalizike na wakati mikazo, mateso, magonjwa, au miaka ya uzee inapotusonga-songa, je! bado sisi tunaonyesha roho kama ya Paulo kwa kutafuta kikamili tupate nyumba “zinazostahili”?​—Mathayo 10:12, 13, NW; 2 Timotheo 2:3, 4; 4:5, 7.

19. Kwa sababu gani Paulo aliweza kusema, “Mimi sina hatia kwa damu ya mtu awaye yote”?

¹⁹ Paulo hakutazamia kuwaona tena wazee hao wa Efeso. Lakini, yeye aliweza kuwaambia hivi akiwa na uhakika kamili: “Nawashuhudia wote siku hii ya leo, ya kuwa mimi sina hatia kwa damu ya mtu awaye yote.” Jinsi gani hivyo? Paulo hakuwa amemwaga damu vitani. Hakuwa amekula damu. Bali alikuwa amependezwa sana na maisha za wengine, zilizofananishwa na damu yao. Hakutaka kuwaona wakipoteza maisha zao katika siku ya Hukumu ya Mungu kwa sababu ya kushindwa kwake kutoa ushuhuda kamili. Hakuwa amesita-sita kuwaambia wazee hao na wengine “kusudi [shauri, NW] lote la Mungu.”​—Matendo 20:26, 27.

20. Kwa kupatana na onyo ambalo Yehova alirudia-rudia kumpa Ezekieli, ni daraka gani tunalopaswa kutekeleza leo (b) Ni jambo gani litakalotukia kwetu wenyewe na kwa wale wanaotusikiliza?

²⁰ Wakati dhiki kubwa inapoendelea kukaribia, uhitaji wa kutangaza kusudi lote la Mungu unakuwa wa haraka zaidi. Hali iko kama ile iliyokuwako karibu miaka 2,600 iliyopita wakati hukumu ilipokuwa ikiukaribia Yerusalemu. Neno la Yehova lilimjia Ezekieli nabii wake, likisema: “Mwanadamu, nimekuweka kuwa mlinzi wa nyumba ya Israeli; basi, sikia neno hili litokalo katika kinywa changu, ukawape maonyo haya yatokayo kwangu. Nimwambiapo mtu mbaya, Hakika utakufa: wewe usimpe maonyo, wala husemi na huyo mtu mbaya ili kumwonya, kusudi aache njia yake mbaya na kujiokoa [nafsi] yake; mtu yule mbaya atakufa katika uovu wake: lakini damu yake nitaitaka mkononi mwako.” Watumishi wapakwa-mafuta wa Yehova na “mkutano mkubwa” wa wenzi wao wanabeba daraka la namna ile ile leo. Ushuhuda wetu unapasa uwe kamili. Hivyo, katika siku ya kisasi cha Mungu tunaweza kuokoka pamoja na wale wanaotusikiliza. Isaya 26:20, 21; 1 Timotheo 4:16; Ufunuo 7:9, 15.

21. Ni kwa njia gani tunaweza kuonyesha heshima ya kimungu kwa damu, na matokeo yawe nini?

²¹ Katika mambo yanayohusu kutokuwamo kwa Kikristo, na kujiepusha na damu, ya kutoa ushuhuda kamili, na ya kujizoeza imani katika dhabihu ya Yesu yenye thamani kubwa,acheni kila mmoja apige moyo konde kutii kusudi lote la Mungu. Hivyo na tushiriki utimizo wenye furaha nyingi wa Zaburi 33:10-12, NW: “Yehova mwenyewe amevunja-vunja shauri la mataifa; ameondoshea kando mawazo ya jamii za watu. Shauri lenyewe la Yehova litasimama kwa wakati usiojulikana. . . lenye furaha ni taifa ambalo Mungu walo ni Yehova.”

Wewe Ungejibuje?

◻ Ni matumizi gani mamoja ya damu yanayoleta faida za kudumu?

◻ Sisi tunafaidikaje kwa kujiepusha na damu?

◻ Tunaweza kuendeleaje kuwa ‘hatuna hatia kwa damu ya mtu awaye yote’?

◻ Ni mfano gani wa kufanya kazi kikamili tunaopaswa kufuata?

18. (a) Kama Paulo, ni kwa njia gani inatupasa tuhusishe nafsi zetu katika utumishi wa Mungu? (b) Kama Paulo, inatupasa tusonge mbele kwa njia gani tunapokabiliwa na mikazo inayoongezeka?

[Blabu katika ukurasa wa 26]

Jarida The Wall Street Journal la Machi 20 1986, lilikuwa na makala chini ya kichwa “Benki cha Damu Hazina Usalama wa kutokuwa na UKIMWI.” Fungu la utangulizi linasema: “Akiba ya damu ya United States haina usalama kama vile matengenezo ya benki ya damu yanavyotaka kutuaminisha. Kutia watu damu mishipani ni njia kuu ya kueneza Ukosefu wa Kinga Mwilini inayoweza kuruka mipaka hata ugonjwa huo uache kupata vile vikundi vya watu wanaoelekea zaidi kupatwa nao kisha uenee kati ya watu wote kwa ujumla. Ule uchunguzi wa kuhakikisha kwamba damu haina viini vya UKIMWI unaotumiwa kuepuka damu mbaya iliyochangwa hauwezi kuthibitisha kwamba painti zote zenye viini hivyo zitagunduliwa. Jambo baya zaidi ni kwamba, wenye benki za damu hawataki kuchukua hatua ambazo zingeongeza usalama wa kutia watu damu mishipani”