Kigezo Chenye Kupuliziwa Roho cha Kazi ya Mishonari ya Kikristo
“Mnifuate [mniige, “NW”] mimi kama mimi ninavyomfuata Kristo.”—1 WAKORINTHO 11:1.
1. Ni njia zipi ambazo kwazo Yesu aliwawekea wafuasi wake mfano wenye kutokeza wa kuigwa? (Wafilipi 2:5-9)
YESU aliwawekea wanafunzi wake mfano wenye kutokeza kama nini! Aliacha utukufu wake wa kimbingu kwa hiari ili kuja duniani na kuishi miongoni mwa wanadamu wenye dhambi. Alikuwa na nia ya kuteseka sana kwa ajili ya wokovu wa ainabinadamu na, lenye maana zaidi, kwa ajili ya kutakaswa kwa jina la Baba yake wa kimbingu. (Yohana 3:16; 17:4) Alipojaribiwa kwa ajili ya uhai wake, Yesu alitangaza rasmi kwa ujasiri: “Mimi nimezaliwa kwa ajili ya haya, na kwa ajili ya haya mimi nalikuja ulimwenguni, ili niishuhudie kweli.”—Yohana 18:37.
2. Kwa nini Yesu aliyefufuliwa aliweza kuwaamuru wanafunzi wake waendeleze kazi aliyokuwa ameanza?
2 Kabla ya kifo chake, Yesu aliwaandalia wanafunzi wake mazoezi bora kabisa ili waweze kuendeleza kazi ya kushuhudia kweli ya Ufalme. (Mathayo 10:5-23; Luka 10:1-16) Hivyo, baada ya ufufuo wake, Yesu aliweza kutoa amri hii: “Enendeni mkawafanye mataifa yote kuwa wanafunzi, mkiwabatiza kwa jina la Baba, na Mwana, na Roho Mtakatifu [roho takatifu, NW]; na kuwafundisha kuyashika yote niliyowaamuru ninyi.”—Mathayo 28:19, 20.
3. Kazi ya kufanya wanafunzi ilipanukaje, lakini ilikaziwa hasa katika maeneo gani?
3 Kwa miaka mitatu na nusu iliyofuata, wanafunzi wa Yesu walitii amri hiyo lakini walifanya wanafunzi tu miongoni mwa Wayahudi, na Waongofu wa dini ya Kiyahudi, na Wasamaria waliotahiriwa. Halafu, katika 36 W.K., Mungu alielekeza kwamba habari njema ihubiriwe kwa mtu asiyetahiriwa, Kornelio, na watu wa nyumba yake. Wakati wa mwongo uliofuata, Wasio Wayahudi wengine waliletwa ndani ya kundi. Hata hivyo, sehemu kubwa ya kazi hiyo yaonekana ilifanywa kwenye maeneo ya mashariki mwa Mediterania pekee.—Matendo 10:24, 44-48; 11:19-21.
4. Ni jambo gani la maana lililotukia yapata 47-48 W.K.?
4 Jambo fulani lilihitajiwa ili kuwachochea au kuwawezesha Wakristo wafanye wanafunzi Wayahudi na Wasio Wayahudi katika maeneo ya mbali. Kwa hiyo, yapata 47-48 W.K., wazee wa kundi la Antiokia ya Siria walipokea ujumbe huu wa kimungu: “Nitengeeni Barnaba na Sauli kwa kazi ile niliyowaitia.” (Matendo 13:2) Ona kwamba Paulo alijulikana wakati huo kwa jina lake la awali, Sauli. Ona pia, kwamba Mungu alimtaja Barnaba mbele ya Paulo, labda kwa sababu wakati huo Barnaba alionwa kuwa wa kwanza kati ya hao wawili.
5. Kwa nini rekodi ya safari ya mishonari ya Paulo na Barnaba ni yenye thamani kubwa kwa Wakristo leo?
5 Rekodi inayotia mambo mengi kuhusu safari ya mishonari ya Paulo na Barnaba ni yenye kitia-moyo kikubwa kwa Mashahidi wa Yehova, hasa kwa wamishonari na mapainia ambao wamehama kutoka makwao ili kumtumikia Mungu katika jumuiya ya kigeni. Zaidi ya hayo, pitio la Matendo sura ya 13 na ya 14 kwa hakika litachochea wengine zaidi wamwige Paulo na Barnaba na kupanua kushiriki kwao katika ile kazi yenye maana zaidi ya zote ya kufanya wanafunzi.
Kisiwa cha Kipro
6. Hao wamishonari waliweka mfano gani katika Kipro?
6 Bila kukawia hao wamishonari waliabiri kutoka bandari ya Siria ya Seleukia hadi kisiwa cha Kipro. Baada ya kufika Salami barani, hawakukengeushwa bali ‘walihubiri neno la Mungu katika masinagogi ya Wayahudi.’ Kwa kufuata kigezo cha Kristo, hawakuridhika na kukaa katika mji huo na kuwangojea wakaa-visiwani wawajie. Badala ya hivyo, walifanya kazi kwa “kupita katikati ya kisiwa chote.” Bila shaka hilo lilihusisha kutembea kwingi na kubadilisha-badilisha makao, kwani Kipro kilikuwa kisiwa kikubwa, na safari yao iliwapeleka kwenye upande wa kisiwa hicho uliokuwa mkubwa zaidi.—Matendo 13:5, 6.
7. (a) Ni jambo gani la maana lililotukia katika Pafo? (b) Rekodi hiyo hututia moyo tuwe na mtazamo gani?
7 Mwisho wa kukaa kwao huko, wanaume hao wawili walithawabishwa na ono zuri ajabu katika mji wa Pafo. Mtawala wa kisiwa hicho Sergio Paulo, alisikiliza ujumbe wao “akaamini.” (Matendo 13:7, 12) Paulo aliandika hivi baadaye: “Ndugu zangu, angalieni mwito wenu, ya kwamba si wengi wenye hekima ya mwilini, si wengi wenye nguvu, si wengi wenye cheo walioitwa.” (1 Wakorintho 1:26) Hata hivyo, miongoni mwa wale wenye nguvu walioitikia mlikuwa Sergio Paulo. Ono hilo lapasa liwatie moyo wote, hasa wamishonari, wawe na mtazamo chanya kuhusu kuwatolea ushahidi maofisa wa serikali, kama ambavyo tumetiwa moyo tufanye kwenye 1 Timotheo 2:1-4. Watu wenye mamlaka nyakati nyingine wamewapa watumishi wa Mungu msaada mkubwa.—Nehemia 2:4-8.
8. (a) Ni uhusiano gani kati ya Barnaba na Paulo uliobadilika kutoka wakati huo na kuendelea? (b) Barnaba alikuwa mfano mzuri katika njia gani?
8 Chini ya uvutano wa roho ya Yehova, Paulo alikuwa na daraka kuu katika wongofu wa Sergio Paulo. (Matendo 13:8-12) Pia, kutoka wakati huo na kuendelea, yaonekana kwamba Paulo ndiye aliyeongoza mambo. (Linganisha Matendo 13:7 na Matendo 13:15, 16, 43.) Hilo lilipatana na utume wa kimungu ambao Paulo alikuwa amepokea wakati wa wongofu wake. (Matendo 9:15) Labda jambo hilo lilijaribu unyenyekevu wa Barnaba. Hata hivyo, Badala ya kuona badiliko hilo kuwa udhia kwake mwenyewe, yaelekea Barnaba alitenda kulingana na maana ya jina lake, “Mwana wa Faraja,” na alimwunga mkono Paulo kwa uaminifu-mshikamanifu wakati wote wa safari hiyo ya mishonari na baadaye wakati baadhi ya Wakristo Wayahudi walipopinga huduma yao kwa Wasio Wayahudi wasiotahiriwa. (Matendo 15:1, 2) Huo ni mfano mzuri kama nini kwetu sote, kutia na wakazi wa makao ya wamishonari na ya Betheli! Twapaswa sikuzote kuwa na nia ya kukubali marekebisho ya kitheokrasi na kuwaunga mkono kabisa wale wanaowekwa rasmi kuongoza miongoni mwetu.—Waebrania 13:17.
Uwanda wa Juu wa Esia Ndogo
9. Tunajifunza nini kutokana na nia ya Paulo na Barnaba ya kusafiri hadi Antiokia ya Pisidia?
9 Kutoka Kipro, Paulo na Barnaba waliabiri kaskazini kwenda kwenye kontinenti ya Esia. Kwa kusudi lisilotajwa, hao wamishonari hawakukaa katika eneo la pwani lakini walifunga safari ndefu na yenye hatari ya karibu kilometa 180 kwenda Antiokia ya Pisidia, kwenye uwanda wa juu katikati mwa Esia Ndogo. Hiyo ilihusisha kupanda juu ya kipitio cha mlima na kushuka kwenye uwanda wenye urefu wa yapata meta 1,100 juu ya usawa wa bahari. Mwanachuo wa Biblia J. S. Howson husema hivi: “Desturi za uvunjaji sheria na za unyang’anyi za wakazi wa milima hiyo inayotenganisha ule uwanda wa juu . . . na nyanda zilizoko kwenye pwani ya kusini, zilijulikana sana katika sehemu zote za historia ya kale.” Kuongezea hayo, hao wamishonari walikabili hatari kutoka kwa hali za kiasili. “Hakuna wilaya katika Esia Ndogo,” aongeza Howson, “inayoathiriwa na ‘mafuriko ya maji’ kuliko lile eneo la Pisidia lenye milima, ambapo mito hububujika kwenye misingi ya magenge makubwa, au hutiririka chini kwa mshindo kupitia mabonde mebamba.” Mambo hayo madogomadogo hutusaidia tuweze kuwazia akilini aina ya safari ambazo hao wamishonari walikuwa na nia ya kufunga kwa ajili ya kueneza habari njema. (2 Wakorintho 11:26) Leo vilevile, watumishi wa Yehova wengi hujasiri aina zote za vizuizi ili kuwafikia watu na kushiriki nao habari njema.
10, 11. (a) Paulo alidumishaje msingi wa kuwa na ukubaliano na wasikilizaji wake? (b) Ni kwa nini yaelekea Wayahudi wengi walishangaa kusikia juu ya kuteseka kwa Mesiya? (c) Paulo aliwatolea wasikilizaji wake wokovu wa aina gani?
10 Kwa kuwa kulikuwako sinagogi la Kiyahudi katika Antiokia ya Pisidia, hao wamishonari walikwenda huko ili kuwapa wale waliofahamu Neno la Mungu zaidi, nafasi ya kukubali habari njema. Alipoalikwa kusema, Paulo alisimama na kutoa hotuba ya peupe yenye ustadi. Muda wote wa hotuba hiyo, alidumisha msingi wa kuwa na ukubaliano pamoja na Wayahudi na waongofu miongoni mwa wasikilizaji. (Matendo 13:13-16, 26) Baada ya utangulizi wake, Paulo alipitia historia mashuhuri ya Wayahudi, akiwakumbusha kwamba Yehova alikuwa amewachagua babu zao na kisha akawakomboa kutoka Misri, na pia jinsi alivyowasaidia kushinda wakazi wa Bara Lililoahidiwa. Halafu Paulo alikazia jinsi Yehova alivyoshughulika na Daudi. Habari ya jinsi hiyo ilikuwa yenye kuvutia Wayahudi katika karne ya kwanza kwa sababu walikuwa wakimtazamia Mungu atokeze mzao wa Daudi kuwa mwokozi na mtawala wa milele. Alipofika hapo, Paulo alitangaza hivi kwa ujasiri: “Katika uzao wa mtu huyo [Daudi] Mungu amewaletea Isra-eli Mwokozi, yaani, Yesu.”—Matendo 13:17-23.
11 Hata hivyo, aina ya mwokozi ambaye Wayahudi wengi walikuwa wakimngojea alikuwa shujaa wa kijeshi ambaye angewakomboa kutoka utawala wa Kiroma na kulikweza taifa la Kiyahudi juu ya mengine yote. Kwa hiyo, bila shaka walishangaa kumsikia Paulo akisema kwamba Mesiya alikuwa amekabidhiwa na viongozi wa kidini wao wenyewe akauawe. “Lakini Mungu akamfufua katika wafu,” Paulo akajulisha wazi kwa ujasiri. Kuelekea mwisho wa hotuba yake, aliwaonyesha wasikilizaji wake kwamba wangeweza kupata wokovu wa aina nzuri ajabu. “Basi, na ijulikane kwenu,” akasema, “ya kuwa kwa huyo mnahubiriwa msamaha wa dhambi; na kwa yeye kila amwaminiye huhesabiwa haki katika mambo yale yote asiyoweza kuhesabiwa haki kwa torati ya Musa.” Paulo alimalizia hotuba yake kwa kuwasihi wasikilizaji wake wasiwe miongoni mwa wale wengi ambao Mungu alikuwa ametabiri kwamba wangepuuza uandalizi huo mzuri ajabu wa wokovu.—Matendo 13:30-41.
12. Ni nini lililokuwa tokeo la hotuba ya Paulo, na hilo lapaswa litutiaje moyo?
12 Hiyo ilikuwa hotuba yenye msingi wa Maandiko iliyotolewa vizuri kama nini! Wasikilizaji waliitikiaje? “Wayahudi na waongofu watauwa wengi wakashikamana na Paulo na Barnaba.” (Matendo 13:43) Ni jambo lenye kutia moyo kama nini leo! Sisi vilevile na tufanye kadiri tuwezavyo kuitoa kweli kwa mafanikio, iwe ni katika huduma yetu ya peupe au katika maelezo na hotuba kwenye mikutano yetu ya kundi.—1 Timotheo 4:13-16.
13. Kwa nini hao wamishonari walihitaji kuondoka Antiokia ya Pisidia, na ni maswali gani yanayotokea kuhusu wale wanafunzi wapya?
13 Wenye kupendezwa hao wapya katika Antiokia ya Pisidia hawakuweza kukaa bila kushiriki habari hiyo njema. Likiwa tokeo, “Sabato ya pili, watu wengi, karibu mji wote, wakakusanyika walisikie neno la Mungu [Yehova, NW].” Na upesi ujumbe huo ulienea kupita mipaka ya mji huo. Kwa hakika, “Neno la Bwana [Yehova, NW] likaenea katika nchi ile yote.” (Matendo 13:44, 49) Badala ya kukaribisha jambo hilo la hakika, Wayahudi wenye wivu walifanikiwa katika mipango yao ya kuwaondosha hao wamishonari katika mji huo. (Matendo 13:45, 50) Hilo liliathirije wanafunzi hao wapya? Je! walivunjika moyo na kukata tamaa?
14. Ni kwa nini wapinzani wasingeweza kukomesha ile kazi ambayo hao wamishonari walikuwa wameanza, nasi tunajifunza nini juu ya hilo?
14 La, kwa sababu hiyo ilikuwa kazi ya Mungu. Pia, hao wamishonari walikuwa wameweka msingi thabiti wa imani katika ufufuo wa Bwana Yesu Kristo. Kwa wazi, basi, wanafunzi hao wapya walimwona Kristo, na si hao wamishonari, kuwa Kiongozi wao. Hivyo, twasoma kwamba “waliendelea kujawa na shangwe na roho takatifu.” (Matendo 13:52, NW) Hilo linawatia moyo kama nini wamishonari na wafanya wanafunzi wengineo leo! Tukifanya upande wetu kwa unyenyekevu na bidii, Yehova Mungu na Yesu Kristo watabariki huduma yetu.—1 Wakorintho 3:9.
Ikonio, Listra na Derbe
15. Hao wamishonari walifuata utaratibu gani katika Ikonio, wakiwa na tokeo gani?
15 Paulo na Barnaba sasa walisafiri karibu kilometa 140 kuelekea kusini-mashariki hadi ule mji uliofuata, Ikonio. Hofu ya mnyanyaso haikuwazuia wasifuate utaratibu uleule kama katika Antiokia. Likiwa tokeo, Biblia husema hivi: “Kundi kubwa la Wayahudi na la Wayunani [Wagiriki, NW] wakaamini.” (Matendo 14:1) Tena, wale Wayahudi wasiokubali habari njema walichochea upinzani. Lakini hao wamishonari walivumilia na kutumia wakati mwingi katika Ikonio wakisaidia wanafunzi wapya. Halafu, baada ya kupata habari ya kwamba wapinzani wao Wayahudi walikuwa karibu kuwapiga kwa mawe, Paulo na Barnaba kwa hekima walikimbilia eneo lililofuata, “Listra na Derbe . . . na nchi zilizo kando kando.”—Matendo 14:2-6.
16, 17. (a) Ni nini kilichompata Paulo katika Listra? (b) Kijana mmoja wa Listra aliathiriwaje na jinsi Mungu alivyoshughulika na mtume?
16 Kwa moyo mkuu “wakawa wanahubiri Habari Njema” katika eneo hilo mpya ambalo halikupata kuhubiriwa. (Matendo 14:7, Habari Njema kwa Watu Wote) Wakati Wayahudi katika Antiokia ya Pisidia na Ikonio waliposikia hayo yote, walikuja mwendo huo wote hadi Listra na wakawashawishi makutano ya watu wampige Paulo kwa mawe. Akishindwa kuponyoka kwa wakati, Paulo alivurumishiwa mawe, hivi kwamba wapinzani wake wakasadiki kwamba alikuwa amekufa. Walimburuta nje ya mji.—Matendo 14:19.
17 Je! waweza kuwazia jinsi jambo hilo lilivyowataabisha wanafunzi wapya? Lakini kwa kustaajabisha sana, walipomzunguka Paulo, alisimama! Biblia haisemi kama kijana aitwaye Timotheo alikuwa mmoja wa wanafunzi hao wapya. Kwa hakika kijana huyo alipata kujua wakati fulani jinsi Mungu alivyoshughulika na Paulo na hiyo ilivutia sana akili yake changa. Paulo aliandika hivi katika barua yake ya pili kwa Timotheo: “Wewe umeyafuata mafundisho yangu, na mwenendo wangu, . . . mambo yaliyonipata katika Antiokia, katika Ikonio, na katika Listra, kila namna ya adha niliyoistahimili; naye Bwana aliniokoa katika hayo yote.” (2 Timotheo 3:10, 11) Karibu mwaka mmoja au miwili baada ya kupigwa mawe kwa Paulo, alirudi Listra na kupata kwamba Timotheo mchanga alikuwa Mkristo mwenye mfano mzuri, ‘aliyeshuhudiwa vema na ndugu waliokaa Listra na Ikonio.’ (Matendo 16:1, 2) Kwa hiyo Paulo alimchagua kuwa msafiri mwenzake. Hilo lilimsaidia Timotheo akue katika kimo cha kiroho, na baadaye alistahili kutumwa na Paulo azuru makundi tofauti-tofauti. (Wafilipi 2:19, 20; 1 Timotheo 1:3) Leo, vilevile, watumishi wa Mungu wenye bidii huwa na uvutano mzuri ajabu juu ya wachanga, wengi wao ambao hukua kuwa watumishi wa Mungu wenye thamani, kama vile Timotheo.
18. (a) Ni jambo gani lililowapata hao wamishonari katika Derbe? (b) Walikuwa na nafasi ya kufanya nini sasa, lakini walichagua mwendo gani?
18 Asubuhi iliyofuata kuponyoka kwake katika Listra, Paulo aliondoka pamoja na Barnaba kwenda Derbe. Wakati huo, hakuna wapinzani waliofuata, na Biblia husema ‘walipata wanafunzi wengi [kidogo].’ (Matendo 14:20, 21) Baada ya kuanzisha kundi katika Derbe, Paulo na Barnaba walihitaji kuamua mambo. Barabara yenye kusafiriwa sana iliyojengwa na Waroma iliendelea kutoka Derbe hadi Tarso. Kutoka huko ilikuwa safari fupi kurudi Antiokia ya Siria. Labda hiyo ilikuwa njia iliyofaa zaidi kurudi, na hao wamishonari wangaliweza kuhisi kwamba sasa walihitaji pumziko. Lakini, kwa kumwiga Bwana Mkubwa wao, Paulo na Barnaba waliona uhitaji mkubwa zaidi.—Marko 6:31-34.
Kutimiza Kazi ya Mungu Kikamili
19, 20. (a) Yehova aliwabarikije hao wamishonari kwa ajili ya kurudi Listra, Ikonio, na Antiokia? (b) Hilo huandaa somo gani kwa watu wa Yehova leo?
19 Badala ya kuchukua njia hiyo fupi kwenda nyumbani, hao wamishonari walirudi kwa moyo mkuu na kutembelea tena miji ileile ambako uhai wao ulikuwa umekuwa hatarini. Je! Yehova aliwabariki kwa ajili ya hangaikio hilo lisilo la ubinafsi kwa ajili ya kondoo wapya? Bila shaka, ndiyo, kwani usimulizi huo husema walifaulu katika ‘kufanya imara roho za wanafunzi na kuwaonya wakae katika ile imani.’ Kwa kufaa, waliwaambia wanafunzi hao wapya hivi: “Imetupasa kuingia katika ufalme wa Mungu kwa njia ya dhiki nyingi.” (Matendo 14:21, 22) Paulo na Barnaba waliwakumbusha pia juu ya mwito wao wakiwa warithi washirika katika Ufalme wa Mungu uliokuwa ukija. Leo, twapaswa kuwapa wanafunzi wapya kitia-moyo icho hicho. Twaweza kuwaimarisha wavumilie majaribu kwa kuwatolea taraja la uhai wa milele duniani chini ya utawala wa Ufalme wa Mungu uleule ambao Paulo na Barnaba walikuwa wakihubiri juu yao.
20 Kabla ya kuondoka kila mji, Paulo na Barnaba walisaidia kundi la huko lipangwe kitengenezo vema zaidi. Kwa wazi, waliwazoeza watu waliostahili na kuwaweka rasmi kuongoza. (Matendo 14:23) Bila shaka hilo lilichangia upanuzi wa zaidi. Leo, vilevile wamishonari na wengine, baada ya kuwasaidia wale wasio na ujuzi wafanye maendeleo mpaka waweze kuchukua madaraka, nyakati nyingine wao huhamia kwingineko wakaendeleze kazi yao nzuri mahali pengine ambapo uhitaji ni mkubwa zaidi.
21, 22. (a) Ni nini kilichotukia baada ya Paulo na Barnaba kukamilisha safari yao ya mishonari? (b) Hilo latokeza maswali gani?
21 Hao wamishonari waliporudi Antiokia ya Siria, waliweza kuhisi wametosheka sana. Kwa kweli, rekodi ya Biblia hutaarifu kwamba ‘walikwisha kutimiza’ kazi ambayo Mungu alikuwa amewapa. (Matendo 14:26) Kwa kueleweka, kusimuliwa kwa maono yao ‘kuliwafurahisha sana ndugu hao wote.’ (Matendo 15:3, HNWW) Lakini namna gani wakati ujao? Je! wangeketi wakiwa wamestarehe na kuridhika na mafanikio yao bila kujitahidi zaidi? Bila shaka sivyo. Baada ya kutembelea baraza linaloongoza katika Yerusalemu ili kupata uamuzi juu ya suala la tohara, hao wawili walianza safari za mishonari tena. Wakati huu walienda njia tofauti-tofauti. Barnaba alimchukua Yohana Marko na kwenda Kipro, huku Paulo akipata mshiriki mpya, Sila, na kusafiri kupitia Siria na Kilikia. (Matendo 15:39-41) Ni katika safari hiyo alimomchagua Timotheo na kumtwaa aende pamoja naye.
22 Biblia haisemi matokeo ya safari ya pili ya Barnaba. Kwa habari ya Paulo, aliendelea hadi eneo jipya katika Ulaya na kuanzisha makundi katika angalau miji mitano—Filipi, Beroya, Thesalonike, Korintho, na Efeso. Ni nini kilichokuwa ufunguo wa ufanisi wenye kutokeza wa Paulo? Je! kanuni izo hizo hufanya kazi kwa wafanya wanafunzi Wakristo leo?
Je! Unakumbuka?
◻ Ni kwa nini Yesu alikuwa mfano wenye kutokeza wa kuigwa?
◻ Barnaba alikuwa mfano mzuri katika njia gani?
◻ Tunajifunza nini kutokana na hotuba ya Paulo katika Antiokia ya Pisidia?
◻ Paulo na Barnaba walitimizaje mgawo wao kikamili?
[Picha katika ukurasa wa 15]
Kuvumilia mnyanyaso kwa mtume Paulo kulikuwa na uvutano wenye kudumu juu ya kijana Timotheo