Kusababu

TUNAFURAHIA jinsi ambavyo Neno la Mungu limebadili maisha yetu, na tunataka wengine pia wafaidike. Na zaidi, tunatambua kwamba wakati ujao wa watu unategemea jinsi wanavyoitikia habari njema. (Mt. 7:13, 14; Yn. 12:48) Tunatamani sana wakubali kweli. Lakini mbali na kuwa na usadikisho thabiti na bidii, tunahitaji vilevile kutumia busara ili tuweze kuwasaidia vizuri.

Kwa kawaida ukifichua kwa madharau fundisho fulani la uwongo ambalo mtu anapenda sana, mtu huyo hatakubali kweli hata umsomee Maandiko mangapi. Kwa mfano, ukishutumu tu sherehe zinazopendwa kwamba ni za kipagani, huenda watu wasibadili maoni yao kuzihusu. Kwa kawaida unaweza kufanikiwa ukisababu naye. Kusababu kunahusisha nini?

Maandiko yanatuambia kwamba ‘hekima ya kutoka juu ni yenye kufanya amani, yenye kukubali sababu.’ (Yak. 3:17) Neno la Kigiriki ambalo limetafsiriwa “yenye kukubali sababu” hasa linamaanisha “kukubali maoni ya wengine.” Tafsiri nyingine zinalitafsiri kuwa “upole,” “-enye kufikiria wengine,” au “uvumilivu.” Ona kwamba kusababu kunahusiana na hali ya kufanya amani. Tito 3:2 linataja kukubali sababu pamoja na upole na kuitofautisha na sifa ya kupenda ugomvi. Wafilipi 4:5 linatuhimiza tuwe watu wanaojulikana kwa sifa ya “kukubali sababu.” Mtu anayekubali sababu anafikiria malezi, hali, na hisia za wale anaozungumza nao. Yuko tayari kubadilikana iwapo inafaa. Kushughulika na wengine kwa njia hiyo hufanya wafungue akili zao na mioyo yao ili wasikilize tunaposababu nao juu ya Maandiko.

Uanzie Wapi? Mwanahistoria Luka anaripoti kwamba mtume Paulo alipokuwa Thesalonike, alitumia Maandiko, “akieleza na kuthibitisha kwa marejezo kwamba ilikuwa lazima Kristo kuteseka na kufufuliwa kutoka kwa wafu.” (Mdo. 17:2, 3) Ona kwamba Paulo alifanya hivyo katika sinagogi la Wayahudi. Wasikilizaji waliheshimu Maandiko ya Kiebrania. Ilifaa kuanza mazungumzo kwa jambo walilokubali.

Paulo alipozungumza na Wagiriki katika Areopago huko Athene, yeye hakuanza kwa kunukuu Maandiko. Badala yake, alianza kuzungumzia mambo ambayo walijua na kukubali, na alitumia mambo hayo kuwaongoza kumfikiria Muumba na makusudi Yake.—Mdo. 17:22-31.

Kuna mabilioni ya watu siku zetu ambao hawaoni umuhimu wa Biblia katika maisha yao. Lakini karibu kila mtu anaathiriwa na hali ngumu za mfumo wa leo. Watu wanatamani hali bora. Basi ukihangaikia kwanza jambo linalowatatiza kisha uonyeshe jinsi Biblia inavyoelezea jambo hilo, kusababu kwa njia hiyo kunaweza kuwafanya wasikilize ujumbe wa Biblia kuhusu kusudi la Mungu kwa wanadamu.

Labda mwanafunzi wa Biblia anafuata imani na desturi fulani za kidini kwa sababu wazazi wake wanazifuata. Sasa, mwanafunzi huyo anajifunza kwamba imani hizo na desturi hizo hazimpendezi Mungu, naye anazikataa na kufuata mafundisho ya Biblia. Mwanafunzi huyo atawaelezaje wazazi wake uamuzi wake? Wazazi wake wanaweza kufikiri kwamba kwa sababu anakataa dini yao, anawakataa. Mwanafunzi huyo wa Biblia anaweza kukata kauli ya kwamba kabla ya kueleza sababu ya uamuzi wake kupitia Biblia, anahitaji kuwahakikishia wazazi wake anawapenda na kuwaheshimu.

Wakati wa Kukubali Maoni ya Wengine. Ingawa Yehova ana mamlaka ya kutoa amri, anaonyesha kukubali sababu kwa njia ya pekee sana. Malaika wa Yehova walipokuwa wakimwokoa Loti na familia yake kutoka Sodoma, walimhimiza hivi: “Ujiponye mlimani, usije ukapotea.” Lakini Loti akasihi akisema: “Sivyo, bwana wangu!” Akaomba aruhusiwe kutorokea Soari. Yehova alimsikiliza Loti akamruhusu aende huko; na Soari halikuangamizwa pamoja na majiji mengine. Lakini, baadaye Loti alifuata mwongozo wa awali wa Yehova akahamia milimani. (Mwa. 19:17-30) Yehova alijua Yeye hajakosea, lakini kwa subira alimwachilia Loti mpaka Loti alipotambua jambo hilo baadaye.

Ili sisi pia tufanikiwe kushughulika na wengine, tunahitaji kuwa wenye kusababu. Labda tuna hakika ya kwamba mtu mwingine amekosea, na huenda tuna sababu nzuri sana zinazothibitisha jambo hilo. Lakini haifai nyakati nyingine kumkaza mtu akubali kosa lake. Kukubali sababu hakumaanishi kushusha kanuni za Yehova. Ni afadhali kumshukuru mtu kwa kujieleza au kuachilia mambo fulani yasiyo ya kweli ambayo amesema ili ukazie jambo ambalo litamsaidia msikilizaji. Hata kama anashutumu imani yako, usikasirike. Unaweza kumwuliza kwa nini ana maoni hayo. Sikiliza kwa makini anapojibu. Hiyo itakusaidia ufahamu fikira zake. Na pia inaweza kusaidia kuweka msingi wa mazungumzo mazuri ya wakati ujao.—Mit. 16:23; 19:11.

Yehova amewapa wanadamu uwezo wa kutumia uhuru wao. Anawaruhusu watumie uwezo huo hata ingawa huenda wasiutumie kwa busara. Yoshua alipokuwa msemaji wa Yehova, alisimulia jinsi Mungu alivyotendea Israeli. Kisha akasema: “Nanyi kama mkiona ni vibaya kumtumikia BWANA, chagueni hivi leo mtakayemtumikia; kwamba ni miungu ile ambayo baba zenu waliitumikia ng’ambo ya Mto, au kwamba ni miungu ya wale Waamori ambao mnakaa katika nchi yao; lakini mimi na nyumba yangu tutamtumikia BWANA.” (Yos. 24:15) Mgawo wetu leo ni kutoa “ushahidi,” na tunautoa kwa usadikisho, lakini hatujaribu kuwalazimisha wengine wawe waamini. (Mt. 24:14) Ni lazima wachague wenyewe na hatuwanyimi haki hiyo.

Uliza Maswali. Yesu aliweka mfano mzuri wa kusababu alipozungumza na watu. Alifikiria malezi yao na alitumia mifano ambayo wangekubali kwa urahisi. Pia alitumia vizuri maswali. Maswali yaliwafanya wengine wajieleze na kufunua yaliyo mioyoni mwao. Pia yaliwasaidia kuona sababu za mambo waliyofundishwa.

Mtaalamu mmoja wa Sheria alimwuliza Yesu: “Mwalimu, ni kwa kufanya nini mimi nitarithi uhai udumuo milele?” Yesu angaliweza kumjibu mara moja. Lakini alimwuliza mtu huyo maoni yake. “Ni nini limeandikwa katika Sheria? Wewe wasomaje?” Mtu huyo akajibu kwa usahihi. Je, jibu lake sahihi lilimaliza mazungumzo hayo? La. Yesu alimwacha mtu huyo aendelee kuzungumza, na swali ambalo mtu huyo aliuliza lilidokeza kwamba alikuwa akijaribu kujionyesha kuwa mwadilifu. Aliuliza: “Ni nani kwa kweli aliye jirani yangu?” Yesu hakufafanua jambo hilo, kwa sababu huenda mtu huyo angempinga kwa sababu ya jinsi Wayahudi walivyowaona watu wa Mataifa na Wasamaria, badala yake alisababu naye kupitia mfano. Ni mfano wa Msamaria mwenye ujirani ambaye alimsaidia msafiri aliyeporwa na kupigwa, ilhali kuhani na Mlawi hawakumsaidia. Yesu alihakikisha mtu huyo ameelewa kwa kumwuliza swali rahisi. Yesu alisababu kwa njia ambayo ilimsaidia mtu huyo aelewe neno “jirani” kwa njia tofauti. (Luka 10:25-37) Huo ni mfano mzuri sana tunaoweza kuiga. Badala ya kuzungumza sana na kumfanya mwenye nyumba asifikiri, jifunze kutumia maswali na mifano kwa njia ya busara ili kumfanya yule anayekusikiliza afikiri.

Toa Sababu. Mtume Paulo alipozungumza katika sinagogi kule Thesalonike, hakusoma tu mambo yaliyopendeza wasikilizaji. Luka anaripoti kwamba Paulo alifafanua, akathibitisha, na kuonyesha matumizi ya jambo alilosoma. Basi “baadhi yao wakawa waamini na kujishirikisha wenyewe na Paulo na Sila.”—Mdo. 17:1-4.

Hata wasikilizaji wawe watu wa aina gani, kusababu nao kunafaidi. Ndivyo ilivyo unapowahubiria watu wa ukoo, unapozungumza na wafanyakazi au wanafunzi wenzako, unapowahubiria hadharani watu usiowafahamu, unapoongoza funzo la Biblia, au unapotoa hotuba kutanikoni. Unaposoma andiko, labda unalielewa vizuri sana lakini huenda mwingine asilielewe. Huenda unashikilia mno maoni yako unapofafanua andiko na kuonyesha matumizi yake. Ingefaa kutenga maneno fulani makuu katika andiko hilo na kuyafafanua, sivyo? Je, unaweza kuthibitisha jambo unalozungumzia kwa kutumia muktadha au andiko jingine lenye habari hiyo? Je, unaweza kutumia mfano kuonyesha sababu za jambo unalosema? Je, maswali yako yanaweza kuwasaidia wasikilizaji waone sababu ya jambo hilo? Kusababu hivyo kunaweza kuwavutia watu na kuwafanya wafikiri.