Je, Wazo la Kuamuliwa Kimbele Yatakayompata Mtu Laweza Kupatanishwa na Upendo wa Mungu?

“TWAFASILI kuamuliwa kimbele yatakayompata mtu kuwa mpango wa milele wa Mungu, ambao kwa huo aliamua kile alichotaka kufanya na kila mtu. Kwani hakuwaumba wote wakiwa na hali ileile, bali huamuru kimbele wengine kupokea uhai wa milele na wengine kupokea laana ya milele.”

Hivyo ndivyo Mrekebishaji wa Kidini Mprotestanti John Calvin alivyofasili wazo lake la kuamuliwa kimbele yatakayompata mtu katika kitabu Institutes of the Christian Religion. Dhana hii yategemea wazo la kwamba Mungu ni mwenye kujua yote na kwamba matendo ya viumbe vyake hayawezi kutilia shaka makusudi yake wala kumwajibisha abadili mambo.

Lakini je, kweli Biblia hudokeza hivyo kuhusu Mungu? La maana zaidi, je, elezo la jinsi hiyo lapatana na sifa za Mungu, hasa sifa yake yenye kutokeza zaidi—yaani upendo?

Mungu Mwenye Uwezo wa Kutabiri Wakati Ujao

Mungu aweza kutabiri wakati ujao. Yeye ajifafanua mwenyewe kuwa “[a]tangazaye mwisho tangu mwanzo, na tangu zamani za kale mambo yasiyotendeka bado; [a]kisema, Shauri langu litasimama, nami nitatenda mapenzi yangu yote.” (Isaya 46:10) Muda wote wa historia ya binadamu, Mungu amefanyiza unabii wake mwingi urekodiwe ili kuonyesha kwamba aweza kutumia uwezo wake wa kujua kimbele na kutabiri mambo kabla hayajatukia.

Hivyo, katika siku za Belshaza, mfalme wa Babiloni, wakati nabii Danieli alipokuwa na ndoto juu ya hayawani-mwitu wawili, mmoja akimpindua yule mwingine, Yehova alimpa ufafanuzi wayo: “Yule kondoo mume uliyemwona, mwenye pembe mbili, hizo ndizo wafalme wa Umedi na Uajemi. Na yule beberu, mwenye manyoya mengi, ni mfalme wa Uyunani [“Ugiriki,” New World Translation].” (Danieli 8:20, 21) Kwa wazi, Mungu alitumia uwezo wake wa kujua kimbele ili kufunua mfuatano wa serikali za ulimwengu. Ile Milki ya Babiloni iliyokuwa ikitawala wakati huo ingefuatwa na muungano wa Umedi na Uajemi kisha na Ugiriki.

Unabii waweza pia kuhusu mtu mmoja-mmoja. Mathalani, nabii Mika alitangaza kwamba Mesiya alipaswa azaliwe Bethlehemu. (Mika 5:2) Tena, katika kisa hiki Mungu alitumia uwezo wake wa kujua kimbele. Hata hivyo, tukio hilo lilitangazwa kwa kusudi fulani hususa—la kutambulisha Mesiya. Kisa hiki hakiungi mkono kutokeza kwa fundisho la ujumla la mtu mmoja-mmoja kuamuliwa kimbele yatakayompata.

Kinyume kabisa, Maandiko yafunua kwamba kuna hali ambazo Mungu huchagua kutojua matokeo kimbele. Kabla tu ya uharibifu wa Sodoma na Gomora, alitangaza hivi: “Nitashuka sasa nione kama wanayotenda ni kiasi cha kilio kilichonijia; na kama sivyo, nitajua.” (Mwanzo 18:21) Andiko hili latuonyesha kwa wazi kwamba Mungu hakujua kimbele kadiri ya upotovu katika majiji hayo kabla ya yeye kuchunguza mambo.

Ni kweli, Mungu aweza kuona mambo kimbele ya matukio fulani, lakini katika visa vingi, yeye amechagua kutotumia uwezo wake wa kujua kimbele. Kwa sababu Mungu ni mweza yote, yuko huru kutumia uwezo wake mbalimbali jinsi yeye atakavyo, si kulingana na vile wanadamu wasio wakamilifu watakavyo.

Mungu Awezaye Kusuluhisha Mambo

Kama vile Calvin, wengine husema kwamba Mungu aliamua kimbele kutumbukia dhambi kwa mwanadamu kabla ya kuumbwa kwake na kwamba alikuwa ameamua kimbele ‘wale waliochaguliwa’ kabla ya kule kutumbukia dhambi. Lakini ikiwa hilo lilikuwa kweli, je, lisingekuwa unafiki kwa Mungu kuwatolea Adamu na Hawa taraja la uhai wa milele, akijua kabisa kwamba wasingeweza kuyafikia? Isitoshe, Maandiko hayakani kokote kwamba wanadamu wawili wa kwanza walipewa chaguo: ama wafuate mielekezo ya kimungu na kuishi milele ama wayakatae na kufa.—Mwanzo, sura ya 2.

Lakini je, kweli dhambi ya Adamu na Hawa ilizuia kusudi la Mungu? La, kwa kuwa mara tu baada ya wao kutenda dhambi, Mungu alitangaza kwamba yeye angetokeza “mbegu” (NW) ili kumharibu Shetani na mawakili wake na kwamba yeye angesuluhisha mambo tena duniani. Kama vile wadudu wachache hawawezi kumzuia mkulima asiwe na mazao mazuri, ndivyo kutotii kwa Adamu na Hawa hakutamzuia Mungu asifanye dunia iwe paradiso.—Mwanzo, sura ya 3.

Mungu alifunua baadaye kwamba kungekuwa na serikali ya Ufalme ambayo ingepewa mzao wa Mfalme Daudi na kwamba wengine wangeshiriki katika Ufalme huo. Hao wengine wanaitwa “watakatifu wake Aliye juu.”—Danieli 7:18; 2 Samweli 7:12; 1 Mambo ya Nyakati 17:11.a

Kutabiri Si Kuamua Kimbele Yatakayompata Mtu

Jambo la kwamba Mungu hakuchagua kujua ni mwendo gani wanadamu wangechukua halikumzuia asitoe unabii juu ya matokeo ya matendo mazuri au mabaya ya mwanadamu. Mekanika amwonyaye dereva juu ya hali mbaya ya gari lake hawezi kuonwa kuwa ndiye mwenye kusababisha aksidenti iwapo moja yatukia au hawezi kushtakiwa juu ya kuamua kimbele juu yayo. Vivyo hivyo, Mungu hawezi kushtakiwa juu ya kuamua kimbele yale matokeo yenye kuhuzunisha ya matendo ya watu mmoja-mmoja.

Ilikuwa vivyo hivyo kwa wazao wa wanadamu wawili wa kwanza. Kabla ya Kaini kumuua ndugu yake, Yehova aliweka chaguo mbele ya Kaini. Je, yeye angekuwa na uwezo juu ya dhambi, au dhambi ingekuwa na uwezo juu yake? Hakuna chochote katika simulizi hilo lionyeshalo kwamba Yehova aliamua kimbele kwamba Kaini angefanya lile chaguo baya na kumuua kimakusudi ndugu yake.—Mwanzo 4:3-7.

Baadaye, Sheria ya Kimusa ilionya Waisraeli juu ya kile ambacho kingetukia ikiwa wangegeuka mbali kutoka kwa Yehova, kwa mfano, kwa kuchukua wake kutoka miongoni mwa mataifa ya kipagani. Kile kilichotabiriwa kilitukia. Hilo laweza kuonwa kutokana na kielelezo cha Mfalme Sulemani, ambaye katika miaka yake ya baadaye alivutwa na wake wa kigeni kuzoea ibada ya sanamu. (1 Wafalme 11:7, 8) Ndiyo, Mungu alionya watu wake, lakini hakuamua kimbele ni nini matendo yao mmoja-mmoja yangekuwa.

Wakristo wateule, au wale waliochaguliwa, wanatiwa moyo kudumu ikiwa hawataki kunyimwa ile thawabu iliyoahidiwa ya kutawala mbinguni pamoja na Kristo. (2 Petro 1:10; Ufunuo 2:5, 10, 16; 3:11) Kama vile wanatheolojia wengine wa zamani wameuliza, Kwa nini vikumbusha hivyo vilitolewa ikiwa mwito wa wale waliochaguliwa ulikuwa wa mkataa?

Wazo la Kuamuliwa Kimbele Yatakayompata Mtu na Upendo wa Mungu

Mwanadamu alipewa hiari, akiwa ameumbwa “kwa mfano wa Mungu.” (Mwanzo 1:27) Hiari ilikuwa ya lazima ikiwa wanadamu walipaswa wamheshimu na kumtumikia Mungu kutokana na upendo, si kama mashine zenye umbo la binadamu ambazo kila jambo zifanyalo limeamuliwa kimbele. Upendo wenye kuonyeshwa na viumbe wenye akili, walio huru, ungemwezesha Mungu akanushe mashtaka yasiyo ya haki. Yeye asema hivi: “Mwanangu, uwe na hekima na kunifurahisha moyo wangu; ili nipate kumjibu anilaumuye.”—Mithali 27:11.

Ikiwa watumishi wa Mungu walikuwa wameamuliwa kimbele yatakayowapata—au kutiwa ndani yao kimbele yale ya kufanya—je, uhalisi wa upendo wao kwa Muumba wao usingetiliwa shaka? Pia, je, kufanya chaguo lililoamuliwa kimbele la watu wanaokusudiwa kupokea utukufu na furaha bila kufikiria ustahili wao mmoja-mmoja kusingekuwa kinyume cha sifa ya Mungu ya kutopendelea? Isitoshe, ikiwa wengine watendewa kwa upendeleo hivyo hali wengine wakusudiwa kupokea adhabu ya milele, hili lisingeelekea kuchochea hisia za shukrani zenye unyoofu katika “wateule,” au “wale waliochaguliwa.”—Mwanzo 1:27; Ayubu 1:8; Matendo 10:34, 35.

Mwishowe, Kristo aliwaambia wanafunzi wake wahubiri habari njema kwa wanadamu wote. Ikiwa Mungu amechagua tayari wale wapaswao kuokolewa, je, hilo lisingepunguza bidii ambayo Wakristo huonyesha katika kueneza evanjeli? Je, lisingefanya kazi ya kuhubiri iwe bure?

Upendo usio na upendeleo kutoka kwa Mungu ndiyo kani yenye nguvu zaidi iwezayo kusukuma watu wampende pia. Wonyesho mkuu zaidi wa upendo wa Mungu ulikuwa kudhabihu Mwana wake kwa ajili ya wanadamu wasio wakamilifu, wenye dhambi. Kujua kimbele kwa Mungu kuhusu Mwana wake ni kisa cha pekee, lakini kinatuhakikishia kwamba ahadi za kurudisha hali nzuri zinazotegemea Yesu zitatimizwa kwelikweli. Kwa hiyo na tuweke imani katika Mwana huyo na kumkaribia Mungu. Acheni tuonyeshe uthamini wetu kwa kukubali mwaliko wa Mungu wa kuingia katika uhusiano mzuri pamoja na Muumba wetu. Leo, Mungu aelekeza mwaliko huu kwa wote watakao kudhihirisha hiari yao na kuonyesha upendo wao kwake.

[Maelezo ya Chini]

[Sanduku katika ukurasa wa 7]

KUAMULIWA KIMBELE YATAKAYOWAPATA WAKIWA JAMII

“Wale Mungu alijua kimbele, aliamua kimbele yatakayowapata ili pia wapatanishwe na mfano wa Mwana wake, ili aweze kuwa mzaliwa wa kwanza miongoni mwa ndugu wengi. Na wale aliamua kimbele yatakayowapata, aliwaita pia; wale aliwaita, aliwaona pia kuwa haki; wale aliwaona kuwa haki, alitukuza pia.” (Warumi 8:29, 30, New International Version) Tueleweje maneno “aliamua kimbele yatakayowapata” yaliyotumiwa na Paulo katika mistari hii?

Kusababu kwa Paulo hapa si hoja ya mkataa inayounga mkono wazo la mtu mmoja-mmoja kuamuliwa kimbele yatakayompata. Mapema zaidi katika karne yetu, Dictionnaire de théologie catholique ilieleza hoja za Paulo (Warumi, sura 9-11) kwa njia hii: “Kwa kuongezeka, wazo lenye kuenea miongoni mwa wasomi Wakatoliki ni kwamba dhana yenyewe ya kuamuliwa kimbele kupokea uhai wa milele haijafafanuliwa kwa urefu.” Halafu kitabu icho hicho cha marejezeo chamnukuu M. Lagrange kuwa akisema: “Swali hasa likuzwalo na Paulo halihusu hata kidogo [wazo la] kuamuliwa kimbele yatakayompata mtu na kuwekea kimbele laana bali tu ni lile la mwito wa Wasio Wayahudi kwenye neema ya Ukristo, kinyume chalo kikiwa ukosefu wa itikadi wa Wayahudi. . . . Lahusu vikundi, Wasio Wayahudi, Wayahudi, na si watu hususa moja kwa moja.”—Italiki ni zetu.

Karibuni zaidi, The Jerusalem Bible ilitoa mkataa uo huo kuhusu sura hizi (9-11), ikisema hivi: “Kwa hiyo, habari ya sura hizi si tatizo la kuamuliwa kimbele kwa mtu mmoja-mmoja kupokea utukufu, au hata kupokea imani, bali lahusu sehemu ya Israeli katika ukuzi wa historia ya wokovu wa wanadamu, tatizo pekee lililozushwa na taarifa zilizo katika A[gano] la K[ale].”

Mistari ya mwisho ya Warumi sura ya 8 ni ya muktadha uo huo. Hivyo, mistari hiyo yaweza kutukumbusha kwa kufaa kwamba Mungu aliona kimbele kuwako kwa jamii, au kikundi, miongoni mwa wanadamu ambacho kingeitwa kutawala pamoja na Kristo, pamoja na matakwa ambayo watu hao wangepaswa kutimiza—na hilo lilifanywa bila kukusudia kimbele watu hususa mmoja-mmoja ambao wangechaguliwa, kwa kuwa hilo lingekuwa kinyume cha upendo wake na haki yake.