HASIRA

Katika Biblia, maneno tofauti-tofauti ya Kiebrania na Kigiriki yanatumiwa kumaanisha hasira. Neno la Kiebrania linalotumiwa mara nyingi kumaanisha hasira ni ʼaph, ambalo kimsingi linamaanisha “pua; mianzi ya pua” ingawa mara kwa mara hutumiwa kwa njia ya mfano kumaanisha “hasira” kwa sababu ya hali ya kutoa pumzi kwa hasira au mkoromo wa mtu mwenye ghadhabu. (Linganisha Zb 18:7, 8.) Neno lingine sawa na ʼaph ni ʼa·naphʹ, linalomaanisha “kuwaka hasira.” Pia, katika Maandiko ya Kiebrania mara kwa mara hasira huhusianishwa na moto na hivyo inaweza kusemwa kwamba imewaka. Maneno mengine ya Kiebrania hutafsiriwa kuwa “ghadhabu,” “hasira kali,” na “kukasirika sana.” Katika Maandiko ya Kigiriki ya Kikristo, neno or·geʹ kwa kawaida hutafsiriwa “ghadhabu,” na neno thy·mosʹ mara nyingi hutafsiriwa “hasira.”

Hasira ya Mungu. Hasira inaweza kuwa ya haki au isiyo ya haki. Inapomhusu Mungu, sikuzote hasira yake ni ya haki, ikitegemea msingi wa kwamba ni yeye peke yake anayepaswa kuabudiwa naye ni mwaminifu katika kushikilia kweli; inaongozwa na upendo wake kuelekea uadilifu na wale wanaotenda kwa uadilifu. Hasira ya Mungu haitokani na hisia za ghafla na za muda mfupi, ambazo baadaye humfanya mtu ajute. Yehova anaona mambo yote yanayohusika katika jambo na ana ujuzi wote, na kamili wa hali. (Ebr 4:13) Yeye husoma moyo; hutambua ni kwa kiasi gani mtu hakuwa na ujuzi, alipuuza, au alitenda dhambi kimakusudi; naye huchukua hatua bila upendeleo.​—Kum 10:17, 18; 1Sa 16:7; Mdo 10:34, 35.

Kanuni zinazoongoza ghadhabu ya Mungu. Sikuzote hasira ya Mungu haipiti kiasi na inapatana na sifa yake ya upendo, hekima, na haki. Kwa sababu ya nguvu zake nyingi, Mungu huonyesha hasira yake kwa kiwango anachotaka. (1Yo 4:8; Ayu 12:13; 37:23) Hasira ya Mungu si ya bure. Hutegemea kabisa sababu za kutosha na sikuzote hutekelezwa. Hasira yake hutulizwa na kunyamazishwa baada tu ya kanuni zake kufuatwa. Kwa mfano, katika taifa la Israeli, fidia isingeweza kutolewa kwa ajili ya muuaji aliyekusudia. Nchi ingesafishwa na kuwa huru kutokana na hasira ya Mungu ikiwa tu muuaji huyo angeuawa. (Hes 35:16-18, 30-33) Hata hivyo, katika kisa cha muuaji asiyekusudia, mpango ulifanywa kwa msingi wa dhabihu na huduma za kuhani mkuu ili kutenda haki na kutuliza hasira ya mtu aliyewekwa na Mungu ili kulipiza kisasi cha damu, ambaye huenda moyoni mwake alikuwa na hasira “kali.” Mpango huo ulikuwa majiji ya makimbilio.​—Kum 19:4-7.

Hasira ya Yehova inaweza kutulizwa au kunyamazishwa ikiwa tu haki imetendeka kikamili. Mungu huonyesha ghadhabu yake dhidi ya ukosefu wote wa uadilifu. Hatavumilia ukosefu wa uadilifu au kukosa kumwadhibu mwenye hatia. (Kut 34:7; Hab 1:13) Hata hivyo, kwa msingi wa dhabihu ya Yesu Kristo, aliyekabili maumivu na adhabu wanayostahili wanadamu, hasira ya Mungu inaweza kupunguzwa na kuondolewa mbali kwa wale wanaoonyesha imani. (Isa 53:5) Kwa msingi wa mpango huo, Yehova Mungu anaweza kuonyesha uadilifu wake, “ili awe mwadilifu hata anapomtangaza kuwa mwadilifu mtu aliye na imani katika Yesu.” (Ro 3:26) Kwa njia hiyo, haki hutekelezwa kikamili, na bado Mungu anakuwa na msingi wa kuonyesha rehema. Ghadhabu ya Mungu hukaa juu ya yeyote asiyetii. (Yoh 3:36) Lakini mtu anapoonyesha imani, dhabihu ya Yesu Kristo humwokoa ili asipatwe na ghadhabu ya Mungu.​—1Th 1:10.

Njia anazotumia kuonyesha hasira na sababu za kuwa na hasira. Hasira ya Mungu inaweza kuonyeshwa kwa njia ya moja kwa moja au isiyo ya moja kwa moja. Anaweza kutumia sheria zake zinazoongoza vitu vya asili, au anaweza kutumia watu wengine kama vyombo vya kuonyesha hasira yake. Wale wasiotii sheria zake za maadili watakabili ghadhabu yake na kupokea ndani yao wenyewe “adhabu kamili, kwa sababu ya kosa lao.” Watu hao hupatwa na hali ya akili isiyokubalika, hawajiheshimu, hupatwa na magonjwa, mizozo, na kifo. (Ro 1:18, 24, 27-32) Mtu anapovunja sheria za nchi zinazopatana na sheria za Mungu na akaadhibiwa na mamlaka za serikali, huo ni wonyesho usio wa moja kwa moja wa ghadhabu ya Mungu kuelekea mtu huyo. (Ro 13:1-4) Yesu Kristo ni mtekelezaji mkuu wa hasira ya Mungu, na ataonyesha kikamilifu ghadhabu ya Mungu ili kutekeleza hasira yake dhidi ya waovu.​—Yer 30:23, 24; Ufu 19:7-16, 19-21.

Mitazamo na matendo yasiyofaa kuelekea watu waliochaguliwa na Mungu huchochea hasira yake. Wamisri walipatwa na mapigo kwa sababu ya kutowaruhusu Waisraeli waende kumwabudu Yehova. (Zb 78:43-50) Hasira ya Mungu iliwaka dhidi ya Miriamu na Haruni kwa sababu hawakumheshimu Musa, aliyechaguliwa na Mungu kuwa kiongozi. (Hes 12:9, 10) Hasira ya Yehova iliwaka dhidi ya waamuzi waliowakandamiza watu wa hali ya chini. (Isa 10:1-4) Wale wanaozuia kazi ya kuhubiri habari njema watakabili hasira ya Mungu.​—1Th 2:16.

Yehova hukasirishwa na ibada ya uwongo, hasa ikiwa watumishi wake wanaabudu miungu mingine. (Kut 32:7-10; Hes 25:3, 4; Amu 2:13, 14, 20; 1Fa 11:8, 9) Hasira yake husababishwa na uasherati, ukandamizaji wa kweli, kutotubu, kutotii habari njema, kudharau maneno yake, kudhihaki manabii wake, pupa, mambo mabaya, wivu, uuaji, mizozo, udanganyifu, mtazamo wa kuwaangamiza wengine; na wale ambao ni wanong’onezaji, wasengenyaji, wanaomchukia Mungu, wenye dharau, wenye majivuno, wenye kujidai, wanaotunga mambo mabaya, wasiotii wazazi, wanaovunja makubaliano, wasio na rehema, wanaowasiliana na roho, na wanaosema uwongo. Mambo hayo yote kutia ndani ukosefu wowote wa uadilifu, huchochea hasira ya Mungu.​—Kol 3:5, 6; 2Th 1:8; Ro 1:18, 29-31; 2:5, 8; 2Nya 36:15, 16; Ufu 22:15.

Hasira si sifa kuu ya Mungu. Hata hivyo, Yehova Mungu ‘si mwepesi wa hasira, naye ana upendo mwingi mshikamanifu.’ (Kut 34:6; Hes 14:18) Ikiwa mtu anamwogopa Yehova na kutenda kwa uadilifu, atapokea rehema kutoka kwa Yehova, kwa kuwa Mweza-Yote anatambua kwamba mwanadamu hajakamilika basi kwa msingi huo na ule wa dhabihu ya Yesu, ataonyesha rehema. (Zb 103:13, 14; Mwa 8:21; tazama pia Sef 2:2, 3.) Huizuia hasira yake kwa sababu ya jina lake na ili kutimiza kusudi lake kwa ajili ya watu wake aliowachagua. (Isa 48:9; Yoe 2:13, 14) Baada ya muda kupita, hasira ya Yehova hupungua kuelekea wale wanaomtumikia kikweli, wanaotambua dhambi zao, na kutubu. (Isa 12:1; Zb 30:5) Yeye si Mungu mwenye hasira bali ni Mungu mwenye furaha, si asiyefikika bali ni mwenye kupendeza, mwenye amani, na aliye tayari kumsikiliza yeyote anayemkaribia kwa njia inayofaa. (1Ti 1:11; Zb 16:11; linganisha Ufu 4:3.) Sifa hizo ni tofauti kabisa na sanamu za miungu ya kipagani inayoonyeshwa kuwa yenye hasira, isiyo na huruma, na yenye ukatili.

Mtumishi wa Mungu anapaswa kuwa na mtazamo gani kuhusu hasira?

Njia ya mwanadamu ya kuonyesha hasira inaweza kuwa sawa ikiwa inategemea kanuni zilizopo. Mtu anaweza kuonyesha hasira ya uadilifu kwa njia inayofaa. Tumepewa amri ya ‘kuchukia uovu.’ (Ro 12:9) Biblia ina mifano mingi ya watu walioonyesha hasira ya uadilifu.​—Kut 11:8; 32:19; Hes 16:12-15; 1Sa 20:34; Ne 5:6; Est 7:7; tazama pia 2Sa 12:1-6.

Hata hivyo, mara nyingi mwanadamu huonyesha hasira isiyo ya haki na hushindwa kuidhibiti. Mara nyingi hasira hiyo hutegemea sababu zisizo na msingi na huonyeshwa bila kujali matokeo. Yona alichukia “na akakasirika sana” baada ya Yehova kuwasamehe Waninawi. Yona hakuwa na sifa ya rehema, naye alihitaji kurekebishwa na Yehova. (Yon 4:1-11) Mfalme Uzia wa Yuda aliwaka hasira aliporekebishwa na makuhani wa Yehova na akatenda kwa kimbelembele, jambo lililosababisha aadhibiwe. (2Nya 26:16-21) Kiburi cha Naamani kilimfanya awake hasira na awe na ghadhabu hivi kwamba kidogo akose baraka kutoka za Mungu.​—2Fa 5:10-14.

Umuhimu wa kuzuia hasira. Hasira isiyo na sababu na isiyozuiwa imesababisha watu wengi kufanya dhambi nzito, na hata kutenda kikatili. ‘Kaini aliwaka hasira kali’ na kumuua Abeli. (Mwa 4:5, 8) Esau alitaka kumuua Yakobo aliyebarikiwa na baba yao. (Mwa 27:41-45) Sauli alipokuwa na hasira kali aliwatupia mikuki Daudi na Yonathani. (1Sa 18:11; 19:10; 20:30-34) Wahudhuriaji kwenye sinagogi la jiji la Nazareti, walijawa na hasira kutokana na mahubiri ya Yesu, nao walitaka kumtupa kutoka kwenye ukingo wa mlima. (Lu 4:28, 29) Viongozi wa kidini wenye hasira ‘walimrukia [Stefano] kwa pamoja’ na kumpiga mawe mpaka alipokufa.​—Mdo 7:54-60.

Hasira, hata inapokuwa ya haki, isipodhibitiwa inaweza kuwa hatari na kusababisha matokeo mabaya. Simeoni na Lawi walikuwa na sababu nzuri ya kuwa na ghadhabu kwa kuwa Shekemu alimbaka dada yao Dina, ijapokuwa kwa kiasi Dina alifaa kulaumiwa. Hata hivyo, uuaji huo mbaya sana wa Washekemu ulikuwa adhabu iliyopita kiasi. Ndiyo maana Yakobo, baba yao, alikemea na kuilaani hasira yao isiyodhibitiwa. (Mwa 34:1-31; 49:5-7) Mtu anapokasirishwa sana anapaswa kudhibiti hasira yake. Manung’uniko na uasi wa Waisraeli ulimkasirisha sana Musa, mtu mpole zaidi duniani, hivi kwamba akatenda kwa hasira na kushindwa kumtakasa Yehova, naye aliadhibiwa kwa sababu hiyo.​—Hes 12:3; 20:10-12; Zb 106:32, 33.

Milipuko ya hasira inatajwa pamoja na matendo ya mwili yenye kuchukiza kama vile, mwenendo mpotovu, ibada ya sanamu, kuwasiliana na roho, na ulevi. Mtu anayefanya mambo hayo hataurithi Ufalme wa Mungu. (Gal 5:19-21) Mtu yeyote kutanikoni hapaswi kuzungumza kwa hasira. Wanaume wanaoliwakilisha kutaniko katika sala hawapaswi kuwa na hasira na hisia za uchungu. (1Ti 2:8) Wakristo wamepewa amri ya kutokuwa wepesi wa hasira, kwa maana hasira ya mwanadamu haitokezi uadilifu wa Mungu. (Yak 1:19, 20) Wanashauriwa ‘waiachie nafasi ghadhabu’ na kumwacha Yehova alipe kisasi. (Ro 12:19) Mwanamume hawezi kuwa mwangalizi katika kutaniko la Mungu ikiwa anakasirika upesi.​—Tit 1:7.

Ijapokuwa mtu anaweza kukasirika na pindi fulani kuwa na haki ya kufanya hivyo, hapaswi kuiruhusu hasira yake iwe dhambi kwa kuidumisha au kuendelea kuwa katika hali ya kuchokozeka. Hapaswi kuruhusu jua litue akiwa katika hali hiyo, kwa sababu atakuwa anampa Ibilisi nafasi ya kumshawishi. (Efe 4:26, 27) Hasa ikiwa kuwaka hasira huko kumetokea kati yake na Mkristo mwenzake, anapaswa kuchukua hatua zinazofaa ili kufanya amani au kusuluhisha jambo hilo kulingana na mpango uliowekwa na Mungu. (Law 19:17, 18; Mt 5:23, 24; 18:15;Lu 17:3, 4) Maandiko yanatushauri kuwa waangalifu inapohusu wale tunaoshirikiana nao, na kuepuka kushirikiana na mtu yeyote anayekasirika au mwenye ghadhabu, jambo litakalotusaidia kutojitia mtegoni.​—Met 22:24, 25.

Alipokuwa duniani, Yesu Kristo alituwekea kielelezo kikamilifu. Masimulizi ya maisha yake hayaonyeshi pindi yoyote aliyoshindwa kudhibiti hasira yake au aliyoruhusu uasi sheria, uasi, na unyanyasaji kutoka kwa maadui wa Mungu, umkasirishe na kumfanya awatendee kwa hasira wafuasi wake au watu wengine. Pindi moja aliwatazama Mafarisayo kwa hasira akiwa ‘amehuzunika sana’ kwa sababu ya mioyo migumu. Kisha akatumia pindi hiyo kumponya mtu. (Mk 3:5) Pindi nyingine, alipowafukuza wale waliokuwa wakichafua hekalu la Mungu na kuvunja Sheria ya Musa kwa kuifanya nyumba ya Yehova kuwa nyumba ya biashara, alifanya mambo yote akiwa amedhibiti hasira yake. Maandiko yanaonyesha kwamba ilikuwa bidii iliyofaa kuelekea nyumba ya Yehova.​—Yoh 2:13-17.

Kuepuka madhara yanayotokana na hasira. Hasira hudhuru kwa kiasi kikubwa hali ya mtu ya kiroho na ya kimwili. Inaweza kusababisha shinikizo la damu, mabadiliko katika mishipa ya ateri, matatizo ya kupumua, matatizo ya ini, mabadiliko katika utokezaji wa nyongo, na madhara katika kongosho. Hasira na ghadhabu ni hisia kali, nazo zimetajwa na madaktari kuwa zinachangia, zinazidisha, au hata zinasababisha magonjwa kama vile pumu, matatizo ya macho, magonjwa ya ngozi, vipele, vidonda vya tumbo, matatizo ya meno na umeng’enyaji wa chakula tumboni. Ghadhabu na hasira kali inaweza kuvuruga uwezo wa kuchanganua mambo hivi kwamba mtu akashindwa kufanya maamuzi mazuri au yanayopatana na akili. Mara nyingi matokeo ya kuwa na ghadhabu ni msongo wa mawazo. Hivyo ni jambo la hekima kwa mtu kudhibiti hasira yake na kufuatilia amani na upendo, si ili tu apate faida ya kiroho bali pia ya kimwili.​—Met 14:29, 30; Ro 14:19; Yak 3:17; 1Pe 3:11

Kulingana na Maandiko, siku za mwisho ni siku za hasira kali na ghadhabu, mataifa yakiwa na hasira kumwelekea Yehova anapochukua mamlaka ya kutawala, huku Ibilisi ametupwa duniani, “akiwa na hasira kali, akijua kwamba ana kipindi kifupi cha wakati.” (Ufu 11:17, 18; 12:10-12) Katika hali hizo ngumu, Mkristo anapaswa kujidhibiti, akiepuka kuwa na hasira ambayo ni hisia mbaya na yenye kuharibu.​—Met 14:29; Mhu 7:9.