“Katika Hayo Lililo Kuu ni Upendo”

“Basi, sasa inadumu imani, tumaini, upendo, haya matatu; na katika hayo lililo kuu ni upendo.”—1 WAKORINTHO 13:13.

1. Mstadi mmoja wa kuchunguza asili za binadamu alisema nini juu ya upendo?

MMOJA wa wastadi walio mashuhuri zaidi ulimwenguni katika uchunguzi wa asili za binadamu alisema hivi wakati mmoja: “Sisi twaelewa kwa mara ya kwanza katika historia ya jamii yetu [ya kibinadamu] kwamba ulio wa maana zaidi wa mahitaji yote ya msingi ya saikolojia ya kibinadamu ni uhitaji wa kupendwa. Huo uko katikati ya mahitaji yote ya kibinadamu kama vile jua letu lilivyo katikati ya mfumo-jua wetu likiwa linazungukwa na zile sayari. . . . Mtoto ambaye amekuwa hapendwi atofautiana sana na yule ambaye amekuwa akipendwa katika utendaji wa kemikali mwilini, tabia za utendaji wa chembe mwilini, na katika njia ya kufikiri. Huyo wa kwanza hata hukua kwa njia tofauti na huyu wa wa pili. Kile tujuacho sasa ni kwamba binadamu amezaliwa ili aishi kana kwamba maisha na upendo ni kitu kimoja. Bila shaka, hilo si jambo jipya. Hiyo yaonyesha uhalali wa yale Mahubiri juu ya Mlima.”

2. (a) Mtume Paulo alionyeshaje umaana wa upendo? (b) Ni maswali gani ambayo sasa yastahili ufikirio?

² Ndiyo, kama alivyokubali mwanamume huyu mwenye elimu ya kilimwengu, ukweli huu juu ya umaana wa kuwa na upendo ili kuwe na hali njema ya kibinadamu si jambo jipya. Huenda ikawa ni sasa tu umekuja kuthaminiwa na watu wa ulimwengu wenye elimu, lakini ulitokea katika Neno la Mungu zaidi ya karne 19 zilizopita. Ndiyo sababu mtume Paulo angeweza kuandika hivi: “Basi, sasa inadumu imani, tumaini, upendo, haya matatu; na katika hayo lililo kuu ni upendo.” (1 Wakorintho 13:13) Je! wewe wajua kwa nini upendo ni mkubwa kuliko imani na tumaini? Kwa nini yaweza kusemwa kwamba ni upendo ulio mkuu kati ya sifa za Mungu na kati ya matunda ya roho yake?

Aina Nne za Upendo

3. Kuna vielelezo gani vya Kimaandiko juu ya upendo wa kimahaba?

³ Uwezo wa binadamu wa kuonyesha upendo ni wonyesho wa hekima na hangaiko la Mungu lenye upendo kwa ainabinadamu. Kwa kupendeza, Wagiriki wa kale walikuwa na maneno manne kwa “upendo.” Moja lilikuwa eʹros, likionyesha upendo wa kimahaba wenye kushirikiana na uvutio wa kijinsia. Waandikaji wa Maandiko ya Kigiriki ya Kikristo hawakuwa na pindi ya kutumia eʹros, ingawa Septuagint hutumia namna ya neno hilo kwenye Mithali 7:18 na 30:16, na kuna marejezo mengine kwa upendo wa kimahaba katika Maandiko ya Kiebrania. Mathalani, twasoma kwamba Isaka “akampenda” Rebeka. (Mwanzo 24:67) Kielelezo kifaacho kuangaliwa kweli kweli cha aina hii ya upendo chapatikana katika kisa cha Yakobo, ambaye kwa wazi alimpenda Raheli mrembo kwa kumwona mara ya kwanza. Kwa uhakika, “Yakobo akatumika miaka saba kwa kumpata Raheli. Ikawa machoni pake kama siku chache tu kwa vile alivyompenda.” (Mwanzo 29:9-11, 17, 20) Wimbo Ulio Bora (wa Sulemani) hushughulika na upendo wa kimahaba pia kati ya mchungaji na mwanamwali. Lakini ni sharti ikaziwe sana kwamba aina hii ya upendo, ambao waweza kuwa chanzo cha uradhi mwingi na shangwe, wapasa kuonyeshwa kupatana tu na viwango viadilifu vya Mungu. Biblia yatuambia kwamba mwanamume aweza ‘kushangilia daima’ kwa mapenzi ya mke wake mwenyewe tu aliyeoana naye kisheria.—Mithali 5:15-20.

4. Upendo wa kifamilia wafanyiwaje kielelezo katika Maandiko?

⁴ Halafu kuna ule upendo imara wa kifamilia, au shauku ya kiasili, iliyo na msingi wa uhusiano wa damu, ambayo neno la Wagiriki kwayo lilikuwa stor·geʹ. Hilo ndilo limesababisha ule usemi wa kwamba, “Damu ni nzito kuliko maji.” Tuna kielelezo kizuri cha hilo katika upendo ambao wale dada Mariamu na Martha walikuwa nao kwa Lazaro ndugu yao. Kwamba yeye alikuwa wa maana sana kwao yaweza kuonwa na jinsi walivyoomboleza sana kifo chake cha ghafula. Nao walishangilia kama nini Yesu alipomrudisha Lazaro mpendwa wao kwenye uhai! (Yohana 11:1-44) Upendo ambao mama anao kwa mtoto wake ni kielelezo kingine cha aina hii ya upendo. (Linganisha 1 Wathesalonike 2:7.) Hivyo, ili kukazia jinsi upendo wake ulivyokuwa mkubwa kwa Sayuni, Yehova alitaarifu kwamba hata ulikuwa mkubwa kuliko ule wa mama kwa mtoto wake.—Isaya 49:15.

5. Ukosefu wa shauku ya kiasili waonekanaje wazi leo?

⁵ Kionyeshi kimoja cha kwamba tunaishi katika “siku za mwisho” zenye “nyakati za hatari zilizo ngumu kushughulika nazo” ni ukosefu wa “shauku ya asili.” (2 Timotheo 3:1, 3, NW) Kwa sababu upendo wa kifamilia unakosekana, vijana fulani hukimbia nyumbani, na watoto fulani waliokua hukosa kuwajali wazazi wao wazee. (Linganisha Mithali 23:22.) Ukosefu wa shauku ya kiasili waonwa pia katika kuenea kwa utumizi mbaya wa watoto—wazazi fulani wakipiga watoto wao vibaya sana kiasi cha kuhitaji kupelekwa hospitali. Ukosefu wa upendo wa wazazi waonekana wazi, pia, katika kushindwa kwa wazazi wengi kuwatia nidhamu watoto wao. Kuacha watoto wafanye mambo kivyao si uthibitisho wa upendo bali ni sawa na kujilegeza ili kufuata mwendo usiohitaji jitihada nyingi. Baba apendaye watoto wake kweli kweli atawatia nidhamu wakati wowote ihitajiwapo.—Mithali 13:24; Waebrania 12:5-11.

6. Toa vielelezo vya Kimaandiko vya shauku kati ya marafiki.

⁶ Halafu kuna lile neno la Kigiriki phi·liʹa, linalomaanisha shauku (bila madokezo yoyote ya ngono) kati ya marafiki, kama vile kati ya wanaume au wanawake wawili wakomavu. Tuna kielelezo kizuri cha hilo katika upendo ambao Daudi na Yonathani walikuwa nao kwa mtu na mwenzake. Yonathani alipouawa katika pigano, Daudi alimwomboleza, akisema: “Nimesikitika kwa ajili yako, Yonathani, ndugu yangu, ulikuwa ukinipendeza sana; upendo wako kwangu ulikuwa wa ajabu, kupita upendo wa wanawake.” (2 Samweli 1:26) Pia twajifunza kwamba Kristo alikuwa na pendo maalumu kwa mtume Yohana, ajulikanaye kuwa mwanafunzi “ambaye Yesu alimpenda [alikuwa na shauku kwake, NW].”—Yohana 20:2.

7. Upendo wa a·gaʹpe ni wa hali gani, na upendo huu umeonyeshwaje?

⁷ Ni neno gani la Kigiriki ambalo Paulo alitumia kwenye 1 Wakorintho 13:13, ambapo alitaja imani, tumaini, na upendo na kusema kwamba “katika hayo lililo kuu ni upendo”? Hapa neno ni a·gaʹpe, lile lile ambalo mtume Yohana alitumia aliposema: “Mungu ni upendo.” (1 Yohana 4:8, 16) Huu ni upendo wenye kuongozwa au kusimamiwa na kanuni. Huenda ukahusisha au usihusishe shauku na upenzi mwingi, lakini ni hisia-moyo isiyo na ubinafsi au hisia ambayo yahangaikia kufanyia wengine mema bila kujali mastahili ya mpokeaji wala manufaa zozote zenye kumjia mtoaji. Upendo wa aina hii ulisababisha Mungu atoe hazina yake iliyo kipenzi kikubwa zaidi cha moyo wake, Mwana wake mzaliwa wa pekee, Yesu Kristo, “ili kila mtu amwaminiye [anayejizoeza imani katika yeye, NW] asipotee, bali awe na uzima wa milele.” (Yohana 3:16) Kama vile Paulo atukumbushavyo vizuri sana: “Si rahisi mtu kufa kwa ajili ya mtu mwadilifu; labda mtu anaweza kuthubutu kufa kwa ajili ya mtu mwema. Lakini Mungu amethibitisha kwamba anatupenda, maana wakati tulipokuwa bado wenye dhambi, Kristo alikufa kwa ajili yetu.” (Warumi 5:7, 8, HNWW) Ndiyo, a·gaʹpe hufanyia wengine mema bila kujali cheo chao maishani au gharama kwa mwenye kuonyesha upendo huo.

Kwa Nini Ni Mkubwa Kuliko Imani na Tumaini?

8. Kwa nini a·gaʹpe ni mkubwa kuliko imani?

⁸ Lakini kwa nini Paulo alisema kwamba aina hii ya upendo (a·gaʹpe) ilikuwa kubwa kuliko imani? Aliandika hivi kwenye 1 Wakorintho 13:2: “Nijapokuwa na unabii, na kujua siri zote na maarifa yote, nijapokuwa na imani timilifu kiasi cha kuweza kuhamisha milima, kama sina upendo, si kitu mimi.” (Linganisha Mathayo 17:20.) Ndiyo, kama jitihada zetu za kupata maarifa na kukua katika imani zingefanywa kwa kusudi la ubinafsi, hiyo haingetuletea manufaa yoyote kutoka kwa Mungu. Vivyo hivyo, Yesu alionyesha kwamba watu fulani ‘wangefanya unabii kwa jina lake, na kwa jina lake watoe pepo, na kwa jina lake wafanye miujiza mingi’ lakini hawangepata kibali chake.—Mathayo 7:22, 23.

9. Kwa nini upendo ni mkubwa kuliko tumaini?

⁹ Kwa nini ile namna ya upendo wa a·gaʹpe ni kubwa pia kuliko tumaini? Kwa sababu huenda tumaini likawa lategemea mapendezi ya kibinafsi, mtu akihangaikia hasa manufaa atakazopata yeye mwenyewe, hali upendo “hautafuti mambo yake.” (1 Wakorintho 13:4, 5) Zaidi ya hilo, tumaini—kama lile la kuishi kupita “dhiki kubwa” kuingia katika ulimwengu mpya—hukoma wakati kile kitumainiwacho kipatwapo. (Mathayo 24:21) Kama asemavyo Paulo: “Kwa matumaini hayo [tumaini hili, NW] sisi tumekombolewa; lakini tumaini halina maana ikiwa tunakiona kile tunachotumainia. Maana ni nani anayetumaini kitu ambacho tayari anakiona? Kama tunakitumaini kile ambacho hatujakiona bado, basi, tunakingojea kwa uvumilivu.” (Warumi 8:24, 25, HNWW) Upendo wenyewe huvumilia mambo yote, nao haushindwi kamwe. (1 Wakorintho 13:7, 8) Hivyo, upendo usio na ubinafsi (a·gaʹpe) ni mkubwa kuliko ama imani ama tumaini.

Je! Ni Mkubwa Kuliko Hekima, Haki, na Nguvu?

10. Kwa nini yaweza kusemwa kwamba upendo ndio mkubwa zaidi kati ya sifa kubwa zote nne za Mungu?

¹⁰ Acheni sasa tufikirie zile sifa kubwa nne za Yehova Mungu: hekima, haki, nguvu, na upendo. Je! yaweza pia kusemwa kwamba upe-ndo ndio mkuu kati yazo? Yaweza kweli kweli. Kwa nini? Kwa sababu upendo ndiyo kani yenye kusukuma lolote afanyalo Mungu. Ndiyo sababu mtume Yohana aliandika hivi: “Mungu ni upendo.” Ndiyo, Yehova ndiye kielelezo kizuri kabisa cha ufananisho wa upendo. (1 Yohana 4:8, 16) Hatusomi popote katika Maandiko kwamba Mungu ni hekima, haki, au nguvu. Bali, twaambiwa kwamba Yehova ana sifa hizi. (Ayubu 12:13; Zaburi 147:5; Danieli 4:37) Sifa nne hizi zimesawazika kwa ukamilifu ndani yake. Kwa kusukumwa na upendo, Yehova hutimiza makusudi yake kwa kutumia au kuhusisha sifa zile nyingine tatu.

11. Ni nini kilichomsukuma Yehova kuumba ulimwengu wote mzima na viumbe roho na wanadamu?

¹¹ Hivyo basi, ni nini kilichomsukuma Yehova aumbe ulimwengu wote mzima na viumbe roho na wanadamu wenye uelewevu? Je! ilikuwa hekima au nguvu? Sivyo, kwa maana Mungu alitumia tu hekima na nguvu yake katika uumbaji. Kwa kielelezo, twasoma hivi: “Kwa hekima BWANA [Yehova, NW] aliiweka misingi ya nchi.” (Mithali 3:19) Zaidi ya hilo, sifa yake ya haki haikuwa na takwa la kwamba aumbe viumbe walio na hiari ya kuchagua. Upendo wa Mungu ndio uliomfanya ashiriki na wengine shangwe za kuwa na maisha yenye uelewevu. Upendo ndio uliopata njia ya kuiondoa laana ambayo haki iliweka juu ya ainabinadamu kwa sababu ya mkiuko wa Adamu. (Yohana 3:16) Ndiyo, tena upendo ndio uliosukuma Yehova kukusudia kwamba ainabinadamu tiifu iishi katika Paradiso ya kidunia inayokuja.—Luka 23:43, ZSB.

12. Sisi twapaswa kuitikiaje nguvu, haki, na upendo wa Mungu?

¹² Kwa sababu ya nguvu ya Mungu ya kuweza yote, tusithubutu kuamsha wivu wake. Paulo aliuliza hivi: “Au twamtia Bwana [Yehova, NW] wivu? Je! tuna nguvu zaidi ya yeye?” (1 Wakorintho 10:22) Bila shaka, Yehova ni “Mungu mwenye wivu,” si katika maana mbaya, bali katika “kutoza ujitoaji usiohusisha mwingine ndani.” (Kutoka 20:5, NW; Union Version) Sisi Wakristo, twaduwazwa na yale madhihirisho mengi ya hekima ya Mungu isiyopimika. (Warumi 11:33-35) Staha yetu ku-bwa kwa haki yake yapasa kutusababisha tukae mbali na dhambi ya makusudi. (Waebrania 10:26-31) Lakini bila shaka upendo ndio mkubwa zaidi kati ya sifa nne kuu za Mungu. Na upendo wa Yehova usio na ubinafsi ndio hutuvuta kwake na kutufanya tutake kumpendeza, kumwabudu, na kushiriki katika kutakaswa kwa jina lake takatifu.—Mithali 27:11.

Lililo Kuu la Matunda ya Roho

13. Upendo ni namba ngapi miongoni mwa matunda ya roho ya Mungu?

¹³ Ni jinsi gani upendo ulivyo miongoni mwa matunda tisa ya roho ya Mungu, yaliyotajwa kwenye Wagalatia 5:22, 23, NW? Haya ni “upendo, shangwe, amani, ustahimilivu, fadhili, wema, imani, upole, kujidhibiti.” Paulo alikuwa na sababu nzuri ya kuorodhesha upendo kwanza. Je! upendo ni mkubwa kuliko shangwe, sifa ifuatayo kutajwa naye? Ndivyo, kwa maana hakuwezi kuwa na shangwe yenye kudumu bila upendo. Kwa uhakika, ulimwengu umekosa shangwe sana kwa sababu ya ubinafsi, ukosefu wa upendo. Lakini Mashahidi wa Yehova wana upendo miongoni mwao wenyewe, nao wana upendo kwa Baba yao wa kimbingu. Hivyo twapaswa kuwatarajia wawe wenye shangwe, na ilitabiriwa kwamba wao ‘wangelia kwa shangwe kwa sababu ya hali njema ya moyo.’—Isaya 65:14, NW.

14. Kwa nini yaweza kusemwa kwamba upendo ni mkubwa kuliko tunda la roho la amani?

¹⁴ Upendo ni mkubwa pia kuliko tunda la roho la amani. Kwa sababu ya ukosefu wa upendo, ulimwengu umejawa na mzozano na magombano. Lakini watu wa Yehova wana amani mtu na mwenzake kotekote duniani. Maneno ya mtunga zaburi ni ya kweli katika kisa chao: “BWANA [Yehova, NW] atawabariki watu wake kwa amani.” (Zaburi 29:11) Wao wana amani hii kwa sababu wana ile alama yenye kutambulisha Wakristo wa kweli, yaani, upendo. (Yohana 13:35) Upendo pekee waweza kushinda vigawanyishi vyote, viwe ni vya rangi ya ngozi, vya kitaifa, au vya kitamaduni. Huo ni “kifungo kikamilifu cha mwungano.”—Wakolosai 3:14, NW.

15. Ubora wa upendo uzidio mambo mengine yote waonwaje kwa kulinganishwa na tunda la roho la ustahimilivu?

¹⁵ Ubora wa upendo uzidio mambo mengine yote waonwa wakati ulinganishwapo na ustahimilivu, ambao ni uvumilivu wenye subira juu ya kutendwa kosa au kuchokozwa. Kuwa mstahimilivu kwamaanisha kuwa mwenye subira na pia si mwepesi wa kukasirika. Ni nini husababisha watu wakose subira na kufanya haraka kukasirika? Je! si ukosefu wa upendo? Hata hivyo, Baba yetu wa kimbingu ni mstahimilivu na “si mwepesi wa hasira.” (Kutoka 34:6; Luka 18:7) Kwa nini? Kwa sababu yeye atupenda na “hapendi mtu ye yote apotee.”—2 Petro 3:9.

16. Upendo walinganikaje na fadhili, wema, upole, na kujidhibiti?

¹⁶ Hapo kwanza tumeona kwa nini upendo ni mkubwa kuliko imani, na sababu zilizotolewa zatumika kwa matunda yaliyobaki ya roho, yaani, fadhili, wema, upole, na kujidhibiti. Zote hizi ni sifa zinazohitajiwa, lakini hazitatunufaisha bila upendo, hata kama vile Paulo alivyosema kwenye 1 Wakorintho 13:3,  ambapo aliandika hivi: “Tena nikitoa mali zangu zote kuwalisha maskini, tena nikijitoa mwili wangu niungue moto, kama sina upendo, hainifaidii kitu.” Kwa upande mwingine, upendo ndio hutokeza sifa kama fadhili, wema, imani, upole, na kujidhibiti. Hivyo, Paulo aliendelea kusema kwamba upendo ni mfadhili na kwamba “huvumilia yote; huamini yote; hutumaini yote; hustahimili yote.” Ndiyo, na “upendo haupungui neno wakati wo wote.” (1 Wakorintho 13:4, 7, 8) Kwa kufaa imesemwa kwamba matunda yale mengine ya roho ni madhihirisho au pande mbalimbali za upendo, ambao ulitajwa kwanza. Hivyo basi, kwa kweli upe-ndo ndio mkubwa kabisa kati ya matunda yote tisa ya roho.

17. Ni taarifa gani za Kimaandiko ziungazo mkono mkato wa shauri la kwamba upendo ndilo tunda kubwa zaidi la roho?

¹⁷ Yenye kuunga mkono mkato wa shauri la kwamba upendo ndio mkubwa kabisa wa matunda ya roho ya Mungu ni maneno ya Paulo: “Msiwe na deni kwa mtu yeyote, isipokuwa tu deni la kupendana. Ampendaye jirani yake ameitekeleza Sheria. Maana, amri . . . zimo katika amri hii moja: ‘Mpende jirani yako kama unavyojipenda mwenyewe.’ Ampendaye jirani yake hamtendei vibaya. Basi, kwa mapendo Sheria yote hutimizwa.” (Warumi 13:8-10, HNWW) Kwa kufaa kabisa, mwanafunzi Yakobo arejezea sheria hii ya kupenda jirani ya mtu kama yeye mwenyewe kuwa ndiyo “sheria ya kifalme.”—Yakobo 2:8.

18. Kuna uthibitisho gani zaidi kwamba upendo ndiyo sifa kubwa kupita zote?

¹⁸ Je! kungali kuna ushuhuda zaidi kwamba upendo ndiyo sifa iliyo kubwa kabisa? Ndivyo, hasa. Fikiria lililotukia wakati mwandishi mmoja alipomwuliza Yesu hivi: “Katika amri zote ni ipi iliyo ya kwanza?” Ingeweza kuwa alimtarajia Yesu anukuu moja ya Amri Kumi. Lakini Yesu alinukuu kutokana na Kumbukumbu 6:4, 5 na kusema: “Ya kwanza ndiyo hii, Sikia, Israeli, Bwana Mungu wetu ni Bwana mmoja; nawe mpende Bwana Mungu wako kwa moyo wako wote, na kwa roho yako yote, na kwa akili zako zote, na kwa nguvu zako zote.” Halafu Yesu akaongezea hivi: “Na ya pili ndiyo hii, Mpende jirani yako kama nafsi yako. Hakuna amri nyingine iliyo kuu kuliko hizi.”—Marko 12:28-31.

19. Ni nini baadhi ya matunda yenye kutokeza ya a·gaʹpe?

¹⁹ Kwa kweli, Paulo hakutia chumvi alipotaja imani, tumaini, na upendo na kusema hivi: “Katika hayo lililo kuu ni upendo.” Kuonyesha upendo hutokeza mahusiano mema pamoja na Baba yetu wa kimbingu na wengine, kutia na wale walio katika kundi na washiriki wa familia zetu. Upendo una matokeo yenye kutujenga. Na makala ifuatayo itaonyesha jinsi hasa upendo wa kweli uwezavyo kuthawabisha.

Wewe Ungejibuje?

◻ Ni jinsi gani upendo ulivyo mkubwa kuliko imani na tumaini?

◻ A·gaʹpe ni nini, na upendo wa jinsi hiyo huonyeshwaje?

◻ Kwa nini upendo ndio mkubwa kabisa kati ya zile sifa nne kuu za Mungu?

◻ Ni katika njia zipi upendo ni mkubwa kuliko yale matunda mengine ya roho?

[Picha katika ukurasa wa 13]

Upendo ulimsukuma Mungu kuumba ainabinadamu kwa ajili ya uhai katika paradiso ya kidunia. Je! wewe watumainia kuwapo?