Unaweza Kusimamiaje Nyumba?

 1. Kwa nini kusimamia nyumba kunaweza kuwa jambo gumu sana leo?

“MANDHARI ya ulimwengu huu inabadilika.” (1 Wakorintho 7:31) Maneno hayo yaliandikwa zaidi ya miaka 1,900 iliyopita, nayo ni ya kweli kama nini leo! Mambo yanabadilika, hasa kwa habari ya maisha ya familia. Mambo yaliyoonwa kuwa ya kawaida miaka 40 au 50 iliyopita mara nyingi hayakubaliki leo. Kwa sababu hiyo, kusimamia nyumba kwa mafanikio kunaweza kutokeza magumu makubwa mno. Hata hivyo, ikiwa shauri la Kimaandiko linafuatwa, unaweza kukabiliana na magumu hayo.

 2. Ni hali zipi za kiuchumi zinazosababisha mkazo katika familia?

² Leo watu wengi hawatosheki tena na maisha sahili, yenye kukaza fikira kwenye familia. Huku ulimwengu wa kibiashara unapozidi kutokeza bidhaa na kutumia stadi zao kutangaza ili kujaribu kuvuta watu wote kwa werevu, mamilioni ya akina baba na akina mama hutumia muda wa saa nyingi kazini ili waweze kununua bidhaa hizi. Mamilioni mengine hukabili shindano la kila siku la kupata tu chakula cha kulisha familia. Wanalazimika kutumia wakati mwingi zaidi kazini kuliko vile hali ilivyokuwa, labda wakiwa na kazi mbili, ili tu kulipia mahitaji ya lazima. Bado wengine wangefurahi kupata kazi, kwa kuwa ukosefu wa kazi za kuajiriwa ni tatizo lililoenea sana. Ndiyo, maisha si rahisi sana sikuzote kwa familia ya kisasa, lakini kanuni za Biblia zinaweza kusaidia familia zifanye kadiri ziwezavyo kulingana na hali zazo.

 3. Mtume Paulo alieleza kanuni gani, na kuitumia kunaweza kumsaidiaje mtu awe mwenye mafanikio katika kusimamia nyumba?

³ Mtume Paulo alipatwa na misongo ya kiuchumi. Katika kushughulika nayo, yeye alijifunza somo lenye thamani, analoeleza katika barua yake kwa rafiki yake Timotheo. Paulo aandika hivi: “Hatukuleta kitu katika ulimwengu, wala hatuwezi kupeleka kitu chochote nje. Kwa hiyo, tukiwa na riziki na cha kujifunika, tutakuwa wenye kuridhika na vitu hivi.” (1 Timotheo 6:7, 8) Ni kweli, familia yahitaji mambo zaidi kuliko chakula na mavazi tu. Yahitaji pia mahali pa kuishi. Watoto wanahitaji elimu. Na kuna gharama za matibabu na gharama nyinginezo za kulipia. Bado, kanuni ya maneno ya Paulo yahusu. Ikiwa tunaridhika na kutosheleza mahitaji yetu kuliko kutimiza kupita kiasi mambo tunayotaka, maisha yatakuwa rahisi zaidi.

 4, 5. Kufikiri kimbele na kupanga kunaweza kusaidiaje katika usimamizi wa nyumba?

⁴ Kanuni nyingine yenye kusaidia yapatikana katika kimojapo vielelezo vya Yesu. Yeye alisema: “Ni nani kati yenu atakaye kujenga mnara asiyeketi kwanza na kupiga hesabu ya gharama, ili aone kama ana kiasi cha kutosha kuukamilisha?” (Luka 14:28) Hapa Yesu anasema juu ya kufikiri kimbele, kupanga kimbele. Tuliona katika sura inayotangulia jinsi hilo husaidia wakati vijana wawili wanapofikiria kufunga ndoa. Na baada ya ndoa, hilo linasaidia pia katika kusimamia nyumba. Kufikiria kimbele katika jambo hili kunatia ndani kuwa na mpango wa matumizi ya fedha, kupanga kimbele kufanya matumizi yenye hekima zaidi ya fedha zinazopatikana. Kwa njia hii familia inaweza kudhibiti gharama, ikiweka kando fedha za kutumiwa kwa mambo muhimu kila siku au kila juma, na kuishi kulingana na mapato yayo.

⁵ Katika nchi fulani, kupanga huko matumizi ya fedha huenda kukamaanisha kukinza msukumo wa kukopa kwa riba za juu, ili kununua vitu visivyo vya lazima. Katika nchi nyinginezo, huenda kukamaanisha kudhibiti sana matumizi ya kadi za mikopo. (Mithali 22:7) Huenda pia kukamaanisha kukinza ununuzi wa ghafula—kununua kitu fulani kwa ghafula bila kupima mahitaji na matokeo. Zaidi, mpango wa matumizi ya fedha utaonyesha wazi kwamba kutumia fedha vibaya kwa ubinafsi kwa kucheza kamari, kwa kuvuta tumbaku, na kwa kunywa kupita kiasi kunaidhuru hali ya kiuchumi ya familia, na pia kunapingana na kanuni za Biblia.—Mithali 23:20, 21, 29-35; Waroma 6:19; Waefeso 5:3-5.

 6. Ni kweli zipi za Kimaandiko zinazosaidia wale wanaolazimika kuishi katika umaskini?

⁶ Lakini namna gani wale wanaolazimika kuishi katika umaskini? Kwanza, wao wanaweza kufarijiwa kujua kwamba tatizo hili la ulimwenguni pote ni la muda tu. Katika ulimwengu mpya unaokaribia upesi, Yehova ataondoa kabisa umaskini pamoja na maovu mengine yote yanayosababisha huzuni kwa wanadamu. (Zaburi 72:1, 12-16) Kwa wakati huu, Wakristo wa kweli, hata wakiwa ni maskini sana, hawahisi wakiwa katika hali ya kukata tamaa kabisa, kwani wana imani katika ahadi hii ya Yehova: “Hakika sitakuacha kwa vyovyote wala kukuachilia mbali kwa vyovyote.” Kwa sababu hiyo, mwamini aweza kusema hivi kwa uhakika: “Yehova ni msaidiaji wangu; hakika sitaogopa.” (Waebrania 13:5, 6) Katika siku hizi zilizo ngumu, Yehova amewategemeza waabudu wake katika njia nyingi wanapoishi kulingana na kanuni zake na kutanguliza Ufalme wake maishani mwao. (Mathayo 6:33) Wengi wao wanaweza kushuhudia, wakisema hivi, kwa kutumia maneno ya mtume Paulo: “Katika kila jambo na katika hali zote nimejifunza siri ya jinsi ya kushiba na pia jinsi ya kuwa na njaa, jinsi ya kuwa na wingi na pia jinsi ya kupatwa na uhitaji. Kwa mambo yote ninayo nguvu kwa njia ya yeye anipaye nguvu.”—Wafilipi 4:12, 13.

 7. Ni maneno gani ya Yesu, yakitumiwa, yatasaidia katika usimamizi wa nyumba wenye mafanikio?

⁷ Kuelekea mwisho wa huduma yake ya kidunia, Yesu alisema hivi: “Lazima umpende jirani yako kama wewe mwenyewe.” (Mathayo 22:39) Kutumia shauri hili katika familia husaidia sana katika usimamizi wa nyumba. Ingawaje, ni nani walio jirani zetu wa karibu zaidi ya wote, walio wapendwa zaidi ya wote ikiwa si wale wanaoshiriki pamoja nasi makao ya kifamilia—waume na wake, wazazi na watoto? Washiriki wa familia wanaweza kuonyeshanaje upendo?

 8. Upendo unaweza kuonyeshwaje katika familia?

⁸ Njia moja ni kwa kila mshiriki wa familia kufanya sehemu yake ifaayo ya kazi za nyumbani. Hivyo, watoto wanahitaji kufundishwa waondoe vitu baada ya kuvitumia, viwe ni nguo au vichezeo. Huenda ikachukua wakati na jitihada kufanya kitanda kiwe nadhifu kila asubuhi, lakini huo ni msaada mkubwa katika usimamizi wa nyumba. Bila shaka, mchafuko fulani mdogo, wa muda tu hauwezi kuepukika, lakini wote wanaweza kufanya kazi pamoja ili kuiweka nyumba ikiwa nadhifu ifaavyo, na pia kusafisha vyombo baada ya milo. Uvivu, kutimiza anasa za kibinafsi, na roho ya kinyongo, ya kusitasita huathiri kila mtu vibaya. (Mithali 26:14-16) Kwa upande ule mwingine, roho yenye uchangamfu, ya utayari hutia nguvu maisha ya familia yenye furaha. “Mungu hupenda mpaji mchangamfu.”—2 Wakorintho 9:7.

 9, 10. (a) Mara nyingi mwanamke wa nyumba huwa na mzigo gani wenye kulemea, nao unaweza kufanywaje uwe mwepesi? (b) Ni maoni gani yenye usawaziko ya kazi ya nyumbani yanayodokezwa?

⁹ Ufikirio na upendo utasaidia kuzuia hali ambayo ni tatizo zito katika nyumba fulani. Kimapokeo akina mama wamekuwa nguzo ya maisha ya nyumbani. Wao wametunza watoto, wamesafisha nyumba, wamefua nguo za familia, na kununua na kupika chakula. Katika nchi fulani, kidesturi wanawake wamefanya pia kazi mashambani, wameuza mazao sokoni, au wamechangia katika njia nyinginezo mpango wa matumizi ya fedha ya familia. Hata ambako hiyo haikuwa desturi hapo mbele, uhitaji umebidi mamilioni ya wanawake waliofunga ndoa watafute kazi za kuajiriwa nje ya nyumbani. Mke aliye mama anayejitahidi sana katika mambo haya tofauti-tofauti hustahili pongezi. Kama vile yule “mke mwema” anayefafanuliwa katika Biblia, siku zake zina shughuli nyingi sana. “Hali chakula cha uvivu.” (Mithali 31:10, 27) Lakini, hili halimaanishi kwamba mwanamke ndiye mtu pekee awezaye kufanya kazi nyumbani. Baada ya wote wawili, mume na mke kufanya kazi siku nzima nje ya nyumbani, je, mke peke yake ndiye apaswaye kuchukua mzigo wenye kulemea nyumbani huku mume wake na wale wengine wa familia wakistarehe tu? Bila shaka la. (Linganisha 2 Wakorintho 8:13, 14.) Basi, kwa kielelezo, ikiwa mama atatayarisha mlo, huenda akashukuru ikiwa washiriki wengine wa familia wanasaidia matayarisho kwa kuandaa meza, kununua vitu fulani, au kusafisha-safisha kidogo nyumbani. Ndiyo, wote wanaweza kushiriki hilo daraka.—Linganisha Wagalatia 6:2.

¹⁰ Huenda watu fulani wakasema: “Ninakoishi mimi kufanya mambo hayo si kazi ya mwanamume.” Huenda hilo likawa kweli, lakini je, isingekuwa vema kulifikiria kidogo jambo hili? Yehova Mungu alipoianzisha familia, yeye hakuamuru kwamba kazi fulani ingefanywa na wanawake pekee. Pindi moja, mwanamume Abrahamu alipotembelewa na wajumbe wa pekee kutoka kwa Yehova, yeye binafsi alishiriki katika utayarishaji na upakuaji wa mlo kwa hao wageni. (Mwanzo 18:1-8) Biblia hushauri hivi: “Waume wapaswa kuwa wakiwapenda wake zao kama miili yao wenyewe.” (Waefeso 5:28) Ikiwa, mwishoni mwa hiyo siku, mume amechoka na ataka kupumzika, je, haielekei kwamba mke ahisi vivyo hivyo, labda hata zaidi? (1 Petro 3:7) Basi, je, lisingekuwa jambo la kufaa na lenye upendo kwa mume kusaidia nyumbani?—Wafilipi 2:3, 4.

11. Ni kwa njia gani Yesu aliweka kielelezo bora kwa kila mshiriki wa nyumba?

¹¹ Yesu ndiye kielelezo bora zaidi cha mtu aliyempendeza Mungu na kuwaletea washiriki wake furaha. Ingawa hakuwa amefunga ndoa kamwe, Yesu alikuwa kielelezo chema kwa waume, na pia kwa wake na watoto. Yeye alisema hivi juu yake mwenyewe: “Mwana wa binadamu alivyokuja, si kuhudumiwa, bali kuhudumu,” yaani, kutumikia wengine. (Mathayo 20:28) Familia zile ambazo katika hizo washiriki wote wanasitawisha mtazamo huo ni zenye kupendeza kama nini!

12. Yehova hutaka wale wanaomtumikia wafanye nini?

¹² Kanuni nyingine ya Biblia iwezayo kusaidia katika usimamizi wa nyumba inapatikana kwenye 2 Wakorintho 7:1. Hapo twasoma hivi: “Acheni tujisafishe wenyewe kila unajisi wa mwili na wa roho.” Wale wanaotii maneno hayo yaliyopuliziwa wanakubalika kwa Yehova, anayetaka “ibada iliyo safi na isiyo na unajisi.” (Yakobo 1:27) Na nyumba zao hupokea manufaa zinazotokana na hilo.

13. Kwa nini usafi ni jambo la maana katika usimamizi wa nyumba?

¹³ Kwa kielelezo, Biblia hutuhakikishia kwamba siku itakuja ambapo maradhi na ugonjwa hautakuwako tena. Wakati huo, “hapana mwenyeji atakayesema, Mimi mgonjwa.” (Isaya 33:24; Ufunuo 21:4, 5) Hata hivyo, hadi wakati huo, kila familia inahitaji kushughulika na ugonjwa mara kwa mara. Hata Paulo na Timotheo walikuwa wagonjwa. (Wagalatia 4:13; 1 Timotheo 5:23) Hata hivyo, wastadi wa kitiba husema kwamba ugonjwa mwingi ni wenye kuzuilika. Familia zenye hekima huponyoka baadhi ya magonjwa yenye kuzuilika wakiepuka uchafu wa kimwili na wa kiroho. Acheni tuchunguze ni kwa jinsi gani.—Linganisha Mithali 22:3.

14. Ni katika njia gani usafi wa adili unaweza kuilinda familia dhidi ya ugonjwa?

¹⁴ Usafi wa kiroho hutia ndani usafi wa kiadili. Kama vile inavyojulikana vema, Biblia huendeleza viwango vya juu vya kiadili na hukataza aina yoyote ya uhusiano wa kingono nje ya ndoa. “Wala waasherati, . . . wala wazinzi, wala wanaume watunzwao kwa makusudi yasiyo ya asili, wala wanaume walalao pamoja na wanaume . . . hawatarithi ufalme wa Mungu.” (1 Wakorintho 6:9, 10) Kushika viwango hivyo halisi ni jambo la maana sana kwa Wakristo wanaoishi katika ulimwengu wa leo unaozidi kuzorota tabia. Kufanya hivyo kunampendeza Mungu na pia kunasaidia kulinda familia dhidi ya maradhi ya kupitishwa kingono kama vile UKIMWI, kaswende, kisonono, na klamidia.—Mithali 7:10-23.

15. Toa kielelezo cha ukosefu wa usafi wa kimwili unaoweza kusababisha ugonjwa usio wa lazima.

¹⁵ ‘Kujisafisha mwenyewe kila unajisi wa mwili’ husaidia kuilinda familia dhidi ya magonjwa mengine. Maradhi mengi husababishwa na ukosefu wa usafi wa kimwili. Kielelezo kikuu ni tabia ya kuvuta sigareti. Kuvuta sigareti hakutii uchafu tu mapafu, nguo, na hewa yenyewe bali pia hufanya watu wawe wagonjwa. Mamilioni ya watu hufa kila mwaka kwa sababu walivuta tumbaku. Ebu fikiria; kila mwaka mamilioni ya watu wasingalikuwa wagonjwa na kufa upesi ikiwa wangaliepuka ‘unajisi huo wa mwili’!

16, 17. (a) Ni sheria gani iliyotolewa na Yehova iliyowalinda Waisraeli dhidi ya magonjwa fulani? (b) Kanuni iliyo msingi wa Kumbukumbu la Torati 23:12, 13 inaweza kutumiwaje katika nyumba zote?

¹⁶ Fikiria kielelezo kingine. Karibu miaka 3,500 iliyopita, Mungu alipatia taifa la Israeli Sheria yake ili kuipanga vizuri ibada yao na, kwa kadiri fulani, maisha yao ya kila siku. Sheria hiyo ilisaidia kulinda taifa hilo dhidi ya maradhi kwa kuweka amri fulani za msingi za usafi wa kiafya. Sheria moja ya jinsi hiyo ilihusiana na kuondolea mbali kwa kinyesi cha kibinadamu, kilichopasa kuzikwa mbali na kambi ili eneo ambalo watu waliishi lisingechafuliwa. (Kumbukumbu la Torati 23:12, 13) Sheria hiyo ya kale ingali ni shauri zuri. Hata leo watu hupata ugonjwa na kufa kwa sababu hawaifuati.a

¹⁷ Kwa kupatana na kanuni iliyo msingi wa sheria hiyo ya Kiisraeli, chumba cha kuogea cha familia na eneo la choo—liwe ni ndani au nje ya makao—lapasa liwekwe likiwa safi na likiwa limetiwa dawa ya kuua viini vya magonjwa. Ikiwa eneo la choo haliwekwi likiwa safi na kufunikwa, mainzi watakusanyika hapo na kueneza viini vya ugonjwa kwenye maeneo mengine ya nyumba—na juu ya chakula tunachokula! Zaidi, watoto na watu wazima wanapaswa waoshe mikono yao baada ya kutembelea eneo hilo. Ama sivyo, wataleta viini vya ugonjwa kwenye ngozi yao. Kulingana na daktari Mfaransa, kuosha mikono “bado ni mojapo mahakikisho bora zaidi za kuzuia maambukizo fulani ya mfumo wa msago wa chakula, mfumo wa kupumua, au ya ngozi.”

18, 19. Ni madokezo gani yanayotolewa ili kudumisha nyumba iliyo safi hata katika ujirani wenye umaskini?

¹⁸ Ni kweli, usafi ni tatizo gumu katika ujirani wenye umaskini. Mtu mmoja anayefahamu maeneo ya jinsi hiyo alieleza hivi: “Tabia ya nchi iliyo yenye joto sana hufanya kazi ya kusafisha iwe ngumu maradufu. Dhoruba za vumbi hufunika kila ufa wa nyumba kwa unga laini wa rangi kahawia. . . . Idadi za watu zenye kuongezeka upesi katika majiji, na pia katika baadhi ya maeneo ya mashambani, hutokeza pia hatari za afya. Mabomba ya maji machafu yaliyo wazi, marundo ya takataka zisizoondolewa, vyoo vya kushiriki na wengi vilivyo vichafu sana, panya wenye viini vya maradhi, mende, na mainzi wamekuwa miono ya kawaida.”

¹⁹ Kudumisha usafi chini ya hali hizi ni jambo gumu. Bado, kunastahili jitihada. Sabuni na maji na kazi ya ziada kidogo inagharimu kidogo kuliko madawa na kulipa gharama za hospitali. Ikiwa unaishi katika mazingira ya jinsi hiyo, kadiri iwezekanavyo, weka nyumba na uwanja wako mwenyewe ukiwa safi na bila kinyesi cha wanyama. Ikiwa kijia kinachoelekea kwenye nyumba yako huelekea kuwa chenye matope wakati wa vipindi vya mvua, je, ungeweza kuweka changarawe au mawe ili kusaidia kuzuia matope yasiwe ndani ya nyumba? Ikiwa viatu au makubazi hutumiwa, je, hivyo vyaweza kuondolewa kabla ya mwenye kuvivaa kuingia ndani ya nyumba? Pia, ni lazima uweke mtungi wako wa maji ukiwa bila kutiwa uchafu. Inakadiriwa kwamba angalau vifo milioni mbili kwa mwaka huhusiana na maradhi yanayotokana na maji machafu na hali mbaya ya kutunza afya.

20. Ikiwa nyumba itakuwa safi, ni nani wapaswao kushiriki hilo daraka?

²⁰ Nyumba safi hutegemea kila mtu—mama, baba, watoto, na wageni. Mama mmoja mwenye watoto wanane katika Kenya alisema hivi: “Wote wamejifunza kufanya sehemu yao.” Nyumba safi, iliyo nadhifu huipa familia nzima sifa njema. Mithali ya Kihispania hutaarifu hivi: “Hakuna tofauti kati ya umaskini na usafi.” Mtu awe anaishi katika nyumba kubwa, nyumba ndogo, nyumba ya kiasi, au kibanda hafifu, usafi ndio ufunguo wa familia yenye afya zaidi.

21. Kwa kupatana na Mithali 31:28, ni nini kitakachosaidia kuletea nyumba furaha?

²¹ Kinapofafanua mke mwema, kitabu cha Mithali husema: “Wanawe huondoka na kumwita heri; mumewe naye humsifu.” (Mithali 31:28) Ni lini wakati wa mwisho ulipopongeza mshiriki wa familia yako? Kwa kweli, sisi ni kama mimea wakati wa masika iliyo tayari kuchanua inapopokea kadiri fulani ya ujoto na unyevu. Katika hali yetu, tunahitaji uchangamfu wa pongezi. Inasaidia kwa mke kujua kwamba mume wake huthamini jitihada yake na utunzaji wake wenye upendo na kwamba mume hamchukui vivi hivi tu. (Mithali 15:23; 25:11) Na ni jambo lenye kupendeza mke anapompongeza mume wake kwa kazi yake nje na ndani ya nyumba. Watoto pia husitawi wazazi wao wanapowasifu kwa jitihada zao nyumbani, shuleni, au katika kutaniko la Kikristo. Na shukrani kidogo hutimiza mengi kama nini! Kusema: “Asante,” kunagharimu nini? Kidogo sana, lakini malipo kutokana na uchangamfu wa familia yanaweza kuwa makubwa.

22. Ni nini kinachohitajiwa ili nyumba ‘ithibitike,’ nacho chaweza kupatikanaje?

²² Kusimamia nyumba si jambo rahisi kwa sababu nyingi. Bado, kunaweza kufanywa kwa mafanikio. Mithali ya Biblia husema: “Nyumba hujengwa kwa hekima, na kwa ufahamu huthibitika.” (Mithali 24:3) Hekima na ufahamu zaweza kupatikana ikiwa wote katika familia wanajitahidi kujifunza mapenzi ya Mungu na kuyatumia maishani mwao. Kwa hakika familia yenye furaha yastahili jitihada hiyo!