Kwa Nini Sauli Alinyanyasa Wakristo?

‘MIMI KWA KWELI NILIFIKIRI napaswa kufanya matendo mengi ya upinzani dhidi ya jina la Yesu Mnazareti; ambayo, kwa kweli, niliyafanya katika Yerusalemu. Wengi kati ya watakatifu niliwafunga gerezani, kwa kuwa nilikuwa nimepokea mamlaka kutoka kwa makuhani wakuu. Wakati wanafunzi walipokuwa wapaswa kufishwa, mimi nilitupa kura yangu dhidi yao. Kwa kuwaadhibu nyakati nyingi katika masinagogi yote, nilijaribu kuwalazimisha wakane imani yao. Kwa kuwa nilikuwa mwenye kujawa na kichaa kupita kiasi dhidi yao, nilifikia hatua ya kuwanyanyasa hata katika majiji ya nje.’—Matendo 26:9-11.

HIVYO ndivyo Sauli wa Tarso, ambaye pia huitwa mtume Paulo, alivyosema. Bila shaka, alikuwa amebadilika wakati aliposema hivyo. Wakati huu yeye hakuwa mpinzani wa Ukristo tena, bali alikuwa mmojawapo wa watetezi wake wenye bidii zaidi. Lakini ni nini kilichokuwa kimemchochea Sauli anyanyase Wakristo? Kwa nini alifikiri kwamba ‘alipaswa kufanya matendo’ ya aina hiyo? Na je, tunaweza kujifunza somo lolote kutokana na kisa chake?

Kupigwa Mawe kwa Stefano

Sauli atajwa mara ya kwanza katika Biblia akiwa miongoni mwa wale waliomwua Stefano. “Baada ya kumtupa [Stefano] nje ya jiji, wakaanza kumtupia mawe. Na wale mashahidi wakaweka chini mavazi yao ya nje kwenye miguu ya mwanamume kijana aliyeitwa Sauli.” “Sauli, kwa upande wake, alikuwa akikubali kuuawa kimakusudi kwake.” (Matendo 7:58; 8:1) Ni nini kilichosababisha shambulio hilo? Wayahudi, kutia ndani wengine kutoka Kilikia, walibishana na Stefano lakini hawakufua dafu. Haitajwi kama Sauli, aliyetoka Kilikia pia, alikuwa kati yao. Kwa vyovyote, walitumia mashahidi wa uwongo kumshtaki Stefano kuwa mkufuru na kumburuta mbele ya Sanhedrini. (Matendo 6:9-14) Baraza hilo, lililosimamiwa na kuhani wa cheo cha juu, ndilo lililokuwa mahakama kuu ya Wayahudi. Likiwa mahakama kuu zaidi ya kidini, washiriki wake pia walilinda yale waliyoamini kuwa mafundisho safi. Kwa maoni yao, Stefano alistahili kifo. Alithubutu kuwashutumu kwa kutoshika Sheria, sivyo? (Matendo 7:53) Basi wangemwonyesha jinsi ya kuishika!

Ni jambo linalopatana na akili kwamba Sauli alikubaliana na maoni hayo kwa sababu ya yale aliyoamini. Yeye alikuwa Farisayo. Dhehebu hili lenye nguvu lilitaka sheria na mapokeo zifuatwe barabara. Ukristo ulionwa kuwa unapingana na hayo, kwa kuwa ulifundisha njia mpya ya kupata wokovu kupitia Yesu. Wayahudi wa karne ya kwanza walitarajia Mesiya awe Mfalme mtukufu ambaye angewaweka huru na utumwa wa utawala wa Waroma waliouchukia. Hivyo, kulingana na maoni yao, lilikuwa jambo la ajabu, lisilokubalika na lenye kuchukiza kusema kwamba mtu ambaye alihukumiwa adhabu na Sanhedrini Kuu kwa shtaka la kukufuru, na baadaye akatundikwa kwenye mti wa mateso kama mhalifu mlaaniwa, alikuwa ndiye Mesiya.

Sheria ilisema kwamba mtu aliyeangikwa mtini alikuwa “amelaaniwa na Mungu.” (Kumbukumbu la Torati 21:22, 23; Wagalatia 3:13) Kulingana na maoni ya Sauli, “ni wazi kwamba maneno hayo yalimhusu Yesu,” Frederick F. Bruce aeleza. “Yeye alikufa akiwa amelaaniwa na Mungu, kwa hiyo haiwezekani awe ndiye Mesiya, ambaye kulingana na mapokeo ya Wayahudi, angebarikiwa na Mungu kwa njia isiyo na kifani. Kwa hiyo, lilikuwa jambo lenye kukufuru kudai kwamba Yesu alikuwa Mesiya; wale waliofanya madai hayo ya kipuuzi walistahili kuadhibiwa wakiwa wakufuru.” Kama vile Sauli mwenyewe alivyokiri baadaye, lile wazo hasa la “Kristo aliyetundikwa mtini [lilikuwa] kwa Wayahudi ni sababu ya kukwaza.”—1 Wakorintho 1:23.

Sauli alipinga kwa dhati fundisho la aina hiyo. Hata jitihada za kikatili zilipasa kufanywa ili kulikomesha kabisa. Alikuwa na uhakika kwamba hivyo ndivyo Mungu alivyotaka. Akifafanua mtazamo aliokuwa nao, Sauli alisema: “Kwa habari ya bidii, [nilikuwa] nikilinyanyasa kutaniko; kwa habari ya uadilifu ulio kwa njia ya sheria, mmoja aliyejithibitisha mwenyewe kuwa bila lawama.” “Kufikia hatua ya kuzidi mno nilifuliza kulinyanyasa kutaniko la Mungu na kuliangamiza kabisa, nami nilikuwa nikifanya maendeleo makubwa zaidi katika Dini ya Wayahudi kuliko wengi wa umri wangu katika jamii yangu, kwa kuwa nilikuwa mwenye bidii zaidi sana kwa mapokeo ya baba zangu.”—Wafilipi 3:6; Wagalatia 1:13, 14.

Kiongozi wa Mnyanyaso

Baada ya kifo cha Stefano, Sauli hatokei tena akiwa tu msaidizi bali atokea akiwa kiongozi wa mnyanyaso. Ni lazima alikuwa na sifa fulani mbaya akiwa kiongozi, kwa kuwa alipojaribu kujiunga na wanafunzi, hata baada ya yeye kugeuza imani yake, “wote walimwogopa, kwa sababu hawakuamini alikuwa mwanafunzi.” Ilipodhihirika kwamba yeye kwa kweli alikuwa Mkristo, kugeuza imani kwake kulileta shangwe na utoaji-shukrani miongoni mwa wanafunzi, ambao hawakusikia kwamba mtu yeyote tu aliyewapinga amebadili maoni yake, bali walisikia kwamba “yule mtu ambaye hapo zamani alitunyanyasa sasa anaitangaza habari njema juu ya imani ambayo hapo zamani aliangamiza kabisa.”—Matendo 9:26; Wagalatia 1:23, 24.

Damaski lilikuwa umbali wa kilometa 220 hivi—safari ya siku saba au nane kwa miguu—kutoka Yerusalemu. Hata hivyo, “akipumua tisho na uuaji-kimakusudi dhidi ya wanafunzi,” Sauli alienda kwa kuhani wa cheo cha juu na kumwomba barua za kwenda kwenye masinagogi huko Damaski. Kufanya nini? Ili apate kuwaleta hadi Yerusalemu wakiwa wamefungwa wowote ambao angewapata walio wa “Ile Njia.” Akiwa ameidhinishwa rasmi, Sauli ‘alianza kushughulikia kutaniko kwa njia mbaya kabisa akivamia nyumba moja baada ya nyingine, akikokota nje wanaume na pia wanawake, akawa akiwakabidhi gerezani.’ Wengine ‘akawapiga viboko katika sinagogi,’ naye ‘akaitupa kura yake’ (kihalisi, ‘jiwe lake la mviringo la kupigia kura’) kutaka wauawe.—Matendo 8:3; 9:1, 2, 14; 22:5, 19; 26:10, kielezi-chini katika New World Translation—With References.

Kwa kuzingatia yale ambayo Sauli alifunzwa na Gamalieli na uwezo aliokuwa nao sasa, wasomi fulani wanaamini kwamba Sauli alikuwa amefanya maendeleo kutoka kuwa mwanafunzi tu wa Sheria hadi kufikia kiwango cha kuwa na mamlaka ya kiasi fulani katika Dini ya Wayahudi. Kwa mfano, mmoja alidai kwamba inawezekana kwamba Sauli alikuwa mwalimu katika sinagogi fulani Yerusalemu. Hata hivyo, ni nini kimaanishwacho na Sauli ‘kutupa kura yake’—awe alikuwa mshiriki wa mahakama au mtu aliyeunga mkono kuuawa kwa Wakristo—hatuwezi kuwa na uhakika.a

Kwa kuwa mwanzoni Wakristo wote walikuwa Wayahudi au watu waliogeuza imani zao kufuata Dini ya Wayahudi, yaelekea Sauli aliuelewa Ukristo kuwa harakati ya uasi ndani ya Dini ya Wayahudi, naye alionelea kwamba dini rasmi ya Wayahudi ilikuwa na jukumu la kuwarekebisha wafuasi wake. “Haielekei,” msomi Arland J. Hultgren asema, “kwamba Paulo, yule mnyanyasaji, aliupinga Ukristo kwa sababu aliuona kuwa dini isiyohusiana na Dini ya Wayahudi au dini shindani. Aliiona harakati hiyo ya Kikristo na harakati nyinginezo kuwa bado chini ya mamlaka ya Wayahudi.” Basi, madhumuni yake yalikuwa kuwalazimisha Wayahudi waliopotoka wakane imani yao na kurudia ile ya kimapokeo, akitumia njia zozote zilizowezekana. (Matendo 26:11) Njia moja ambayo angeweza kutumia ilikuwa kutia watu gerezani. Nyingine ilikuwa kuchapa watu viboko katika masinagogi, njia ya kawaida ya kutia nidhamu ambayo ingeweza kutumiwa kuwaadhibu wale waliokosa kutii mamlaka ya kirabi katika mahakama yoyote ya kwao yenye waamuzi watatu.

Bila shaka, Paulo aliacha kufanya hayo yote alipokutana na Yesu akiwa njiani kwenda Damaski. Kwa ghafula, Sauli aliacha uadui wake mkali dhidi ya Ukristo, akawa mtetezi mwenye bidii wa huo, na muda si muda, Wayahudi waliokuwa Damaski wakajaribu kumwua. (Matendo 9:1-23) Kwa kinyume, akiwa Mkristo, Sauli angetendewa mambo mengi ambayo yeye mwenyewe aliwatendea wengine akiwa mnyanyasaji, hivi kwamba miaka kadhaa baadaye angeweza kusema hivi: “Kwa Wayahudi nilipokea mara tano mapigo arobaini kasoro moja.”—2 Wakorintho 11:24.

Bidii Yaweza Kuelekezwa Vibaya

“Hapo zamani nilikuwa mkufuru na mnyanyasaji na mtu fidhuli,” Sauli akaandika baada ya kugeuza imani yake, wakati alipojulikana vema zaidi kwa jina Paulo. “Hata hivyo, nilionyeshwa rehema, kwa sababu nilikuwa asiye na ujuzi na nilitenda kwa ukosefu wa imani.” (1 Timotheo 1:13) Hivyo, kuwa mnyofu na mtendaji katika dini yako, si uhakikisho wa kukubaliwa na Mungu. Sauli alikuwa mwenye bidii na alitenda kulingana na dhamiri, lakini hilo halikufanya yale aliyotenda yawe sawa. Bidii yake nyingi ilielekezwa vibaya. (Linganisha Waroma 10:2, 3.) Jambo hilo lapaswa kutufanya tufikiri.

Wengi leo wanasadiki kwa dhati kwamba Mungu huwataka tu wawe na mwenendo mzuri. Lakini ndivyo ilivyo? Ingekuwa vema kwa kila mmoja kutii himizo hili la Paulo: “Hakikisheni mambo yote; shikeni sana lililo bora.” (1 Wathesalonike 5:21) Hilo lamaanisha kutenga wakati wa kutwaa ujuzi sahihi wa Neno la Mungu la kweli, kisha kuishi kulingana nalo. Tuking’amua kutokana na uchunguzi wetu wa Biblia kwamba kuna mambo tunayohitaji kurekebisha, basi kwa vyovyote yatupasa kufanya hivyo bila kukawia. Labda ni wachache kati yetu waliopata kuwa wakufuru, wanyanyasaji, au wafidhuli kama vile Sauli alivyokuwa. Hata hivyo, tunaweza tu kupata upendeleo wa Mungu tukitenda kulingana na imani na ujuzi sahihi.—Yohana 17:3, 17.

[Maelezo ya Chini]