Je, Wengine Hulikubali Shauri Lako?
SHAURI zuri linalotolewa kwa njia nzuri huwa na matokeo mazuri sikuzote. Ni kweli? Si kweli! Hata shauri bora kabisa linalotolewa na washauri wastahilio mara nyingi hupuuzwa au hukataliwa.—Mithali 29:19.
Jambo hili lilitukia wakati Yehova alipomshauri Kaini, aliyekuwa amesitawisha chuki dhidi ya ndugu yake, Abeli. (Mwanzo 4:3-5) Akijua hatari ambayo chuki hiyo ingemletea Kaini, Mungu alimwambia: “Kwa nini una ghadhabu? na kwa nini uso wako umekunjamana? Kama ukitenda vyema, hutapata kibali? Usipotenda vyema dhambi iko, inakuotea mlangoni, nayo inakutamani wewe, walakini yapasa uishinde.”—Mwanzo 4:6, 7.
Kwa njia hiyo Yehova akaifananisha dhambi na mwindaji anayenyemelea ili kumrukia Kaini ikiwa yeye angeendelea kuweka kinyongo dhidi ya ndugu yake. (Linganisha Yakobo 1:14, 15.) Kaini alikuwa angali na wakati wa kuibadilisha nia yake, aanze ‘kutenda vyema’ badala ya kuufuatilia mwendo wenye kuleta msiba. Kwa kuhuzunisha, Kaini hakusikiza. Alilikataa shauri la Yehova, na matokeo yakawa mabaya sana.
Watu fulani hulichukia na kulikataa shauri la aina yoyote. (Mithali 1:22-30) Je, yawezekana kuwa shauri lakataliwa kwa sababu ya kosa la mshauri? (Ayubu 38:2) Wewe utoaye shauri, je, hufanya iwe vigumu kwa wengine kulikubali? Hali ya kutokamilika ya binadamu hufanya hilo liwe hatari halisi. Lakini waweza kujaribu kuzuia hilo lisitendeke kwa kufuata kanuni za Biblia kwa makini. Acheni tuzifikirie baadhi ya kanuni hizo.
‘Rekebisha Katika Roho ya Upole’
“Akina ndugu, hata ingawa mtu achukua hatua fulani isiyo ya kweli kabla ya yeye kuijua, nyinyi mlio na sifa za ustahili wa kiroho jaribuni kumrekebisha upya mtu wa namna hiyo katika roho ya upole, huku kila mmoja wenu akifuliza kujiangalia mwenyewe, kwa kuhofu wewe pia usipate kushawishwa.” (Wagalatia 6:1) Kwa njia hiyo mtume Paulo alionyesha kwamba wale walio na “sifa za ustahili wa kiroho” wajaribu kumrekebisha Mkristo ambaye “achukua hatua fulani isiyo ya kweli kabla ya yeye kuijua.” Nyakati nyingine huonekana kuwa wale wasio na sifa za ustahili ndio mara nyingi huelekea kutoa shauri. Hivyo, usiwe mwepesi sana kushauri wengine. (Mithali 10:19; Yakobo 1:19; 3:1) Hasa ni wazee wa kutaniko walio na sifa za ustahili wa kiroho kutoa shauri. Bila shaka, Mkristo yeyote mkomavu apaswa kutoa onyo amwonapo ndugu fulani akielekea hatarini.
Ikiwa watoa shauri, hakikisha kuwa msingi wa yale unayosema ni hekima ya kimungu, wala si dhana na falsafa za kibinadamu. (Wakolosai 2:8) Uwe kama mpishi mwangalifu anayehakikisha kuwa vichanganyiko vyovyote anavyotumia ni vyenye kujenga na havina chochote kinachoweza kuwa sumu. Hakikisha kwamba shauri lako lina msingi imara wa Neno la Mungu wala halitegemei tu maoni ya kibinafsi. (2 Timotheo 3:16, 17) Kwa kufanya hivyo, waweza kuwa na uhakika kwamba shauri lako halitamdhuru yeyote.
Lengo la shauri hilo ni “kumrekebisha upya” mwenye kukosea, wala si kulazimisha mabadiliko yasiyokubalika. Neno la Kigiriki linalotafsiriwa “kurekebisha upya” lahusianishwa na neno linalohusu kuunganisha tena mfupa ulioteguka ili kuzuia madhara zaidi. Kulingana na mbuni-kamusi W. E. Vine, neno hilo pia lina maana ya “uhitaji wa subira na uvumilivu katika kufanya hivyo.” Wazia wanana na ustadi unaohitajiwa ili kuepuka kusababisha uchungu usio wa lazima. Hali moja na hiyo, mshauri anahitaji kuwa mwangalifu sana ili asimuumize anayeshauriwa. Jambo hili ni gumu kwa kiasi fulani wakati mtu aombapo shauri. Lakini stadi na busara kubwa hata zaidi zahitajiwa wakati shauri lako halijaombwa.
Kwa hakika “[huta]mrekebisha upya” mtu yeyote ikiwa wewe wamfanya ahisi ametengwa. Ili ujiepushe kufanya hivyo, kumbuka uhitaji wa kuonyesha “shauku nyororo za huruma, fadhili, hali ya akili ya kujishusha chini, upole na ustahimilivu.” (Wakolosai 3:12) Ikiwa daktari akosa subira na kuwa mkali bila sababu, huenda mgonjwa akalipuuza shauri lake na asirudi kamwe kupata matibabu anayohitaji.
Hilo halimaanishi kwamba shauri lisiwe imara. Yesu Kristo alitoa shauri imara kwa yale makutaniko saba katika wilaya ya Asia. (Ufunuo 1:4; 3:1-22) Aliwapa mashauri ya moja kwa moja waliyohitaji kusikiliza na kutumia. Lakini imara ya Yesu sikuzote ilisawazishwa na sifa kama zile za huruma na fadhili, akidhihirisha roho ya upendo ya Baba yake wa mbinguni.—Zaburi 23:1-6; Yohana 10:7-15.
Toa Shauri kwa Upendezi
“Acheni tamko lenu liwe na upendezi sikuzote, lenye kukolezwa chumvi, ili kujua jinsi mpaswavyo kumpa jibu kila mmoja.” (Wakolosai 4:6) Chumvi yaweza kuongeza ladha ya chakula, ikikifanya kipendeze. Ikiwa shauri lako litakubalika, lazima litolewe kwa “upendezi sikuzote, lenye kukolezwa chumvi.” Hata hivyo, chakula chaweza kupikwa isivyofaa ingawa kina vichanganyiko bora kabisa, au chaweza kupakuliwa sahanini kwa rundo lisilovutia. Jambo hilo haliongezi hamu ya chakula. Kwa kweli, huenda ikawa vigumu kumeza hata funda moja la chakula kisichopendeza.
Unapotoa shauri, ni muhimu kuteua maneno yanayofaa. Solomoni, mtu mwenye hekima, alisema: ‘Neno linenwalo wakati wa kufaa, ni kama machungwa [“matofaa ya dhahabu,” NW] katika vyano vya fedha.’ (Mithali 25:11) Huenda Solomoni alifikiria chombo cha fedha kilichotiwa nakshi vizuri kikiwa na matofaa ya dhahabu yaliyochongwa vizuri sana juu yake. Chano hicho kingependeza jicho jinsi gani, nawe ungependezwa jinsi gani kukipokea kama zawadi! Kwa njia hiyohiyo, maneno yaliyoteuliwa vizuri, yapendezayo, yaweza kumvutia sana mtu unayejaribu kusaidia.—Mhubiri 12:9, 10.
Kinyume cha hiyo, “neno liumizalo huchochea ghadhabu.” (Mithali 15:1) Maneno yasiyoteuliwa vizuri yaweza kwa urahisi kutokeza maumivu na hasira badala ya shukrani. Kwa kweli, sio tu maneno yaliyoteuliwa vibaya bali pia namna mbaya ya sauti yaweza kumfanya mtu alikatae shauri ambalo ni zuri kimsingi. Kutoa shauri kwa njia isiyo ya busara, ya kutojali kwaweza kusababisha hasara kama ile ya kushambulia mtu kwa silaha. “Kuna anenaye bila kufikiri, kama kuchoma kwa upanga,” yasema Mithali 12:18. Kwa nini useme bila kufikiri na hivyo ufanye iwe vigumu kwa mtu kusikiliza shauri?—Mithali 12:15.
Kama alivyosema Solomoni, neno la kushauri lapasa kunenwa “wakati wa kufaa.” Ili shauri lifanikiwe, ni muhimu litolewe wakati unaofaa! Ni wazi kwamba huenda mtu ambaye amepoteza hamu yake ya chakula asikithamini chakula. Labda amekula chakula kingi karibuni, au huenda yeye ni mgonjwa. Kumlazimisha mtu asiyetaka kula ale si jambo la hekima wala halikubaliki.
Toa Shauri kwa Hali ya Akili ya Kujishusha Chini
“Fanyeni shangwe yangu ijae kwa kuwa nyinyi . . . [hamfanyi] lolote kwa ugomvi au kwa majisifu ya bure, bali kwa hali ya akili ya kujishusha chini mkifikiria kwamba wengine ni wakubwa kuliko nyinyi, mkifuliza kuangalia, si masilahi ya kibinafsi ya mambo yenu wenyewe tu, bali pia masilahi ya kibinafsi ya wale wengine.” (Wafilipi 2:2-4) Ikiwa wewe ni mshauri mzuri, utachochewa na “masilahi ya kibinafsi” katika hali njema ya wengine. Pia, utaonyesha “hali ya akili ya kujishusha chini” unaposhughulika na ndugu na dada wa kiroho, ukiona wengine kuwa wakubwa kuliko wewe. Hilo lamaanisha nini?
Hali ya akili ya kujishusha chini itakuzuia usiwe na mtazamo au namna ya sauti ya kujiona kuwa bora. Hakuna yeyote kati yetu aliye na sababu kamili ya kujiona kuwa bora kuliko waamini wenzake. Sisi sote hukosea mara kwa mara. Kwa vile huwezi kuusoma moyo, ni muhimu hasa usihukumu nia ya yule unayemshauri. Huenda asiwe na nia mbaya yoyote na asijue mtazamo wowote au matendo yoyote mabaya. Hata ikiwa yeye kwa namna fulani ajua kuwa hafuati matakwa ya Mungu, bila shaka itakuwa rahisi kwake kukubali shauri ikiwa latolewa kwa unyenyekevu pamoja na upendezi wa kweli katika hali njema yake ya kiroho.
Wazia jinsi ambavyo ungehisi kama ungealikwa kwa mlo lakini mwenye kukukaribisha akutende kwa njia ya dharau na isiyo ya kirafiki! Kwa hakika hungeufurahia mlo huo. Kwa kweli, “chakula cha mboga penye mapendano; ni bora kuliko ng’ombe aliyenona pamoja na kuchukiana.” (Mithali 15:17) Vivyo hivyo, hata shauri lililo bora kabisa laweza kuwa gumu kukubaliwa ikiwa mshauri adhihirisha chuki, au amdunisha na kumwaibisha yule anayemshauri. Ingawa hivyo, upendo, kuonyeshana staha, na kutumainiana zafanya iwe rahisi kutoa na kupokea shauri.—Wakolosai 3:14.
Shauri Ambalo Lilikubaliwa
Nabii Nathani alionyesha hali ya akili ya kujishusha chini alipomshauri Mfalme Daudi. Upendo na staha kwa Daudi vilikuwa dhahiri kwa yale ambayo Nathani alisema na kufanya. Nathani alianza kwa kutoa kielezi ambacho kilizingatia uwezekano wa ugumu ambao Daudi angeupata kulisikiliza shauri hilo. (2 Samweli 12:1-4) Nabii huyo alielekeza kwa sifa za Daudi za upendo na uadilifu, hata ingawa Daudi hakuzionyesha katika yale aliyomfanyia Bath-sheba. (2 Samweli 11:2-27) Wakati lengo la kielezi hicho lilipokaziwa, itikio la kuhisiwa moyoni la Daudi lilikuwa: “Nimemfanyia BWANA dhambi.” (2 Samweli 12:7-13) Kinyume cha Kaini, ambaye hakumsikiliza Yehova, Daudi alikubali kwa unyenyekevu kurekebishwa.
Bila shaka Yehova alimwongoza Nathani, akizingatia kutokamilika kwa Daudi na uwezekano wa kwamba angeitikia kwa njia isiyofaa. Nathani alianza kwa busara kubwa na kwa wazi alimfikiria Daudi kuwa mkubwa kwa sababu ya cheo cha Daudi akiwa mfalme aliyewekwa rasmi na Yehova. Ikiwa wewe una cheo cha mamlaka fulani, huenda ukatoa shauri linalofaa, lakini ingekuwa vigumu likubaliwe ikiwa ungekosa kuonyesha hali ya akili ya kujishusha chini.
Nathani alimrekebisha upya Daudi kwa roho ya upole. Maneno ya nabii huyo yalikuwa ya upendezi na yalitayarishwa vizuri ili Daudi akubali kwa njia ambayo ingetokeza manufaa kwake mwenyewe. Nathani hakuchochewa na masilahi ya kibinafsi, wala hakujaribu kujifanya kuwa bora kuliko Daudi kwa mambo ya adili na ya kiroho. Hicho ni kielelezo kizuri jinsi gani cha kusema maneno yanayofaa kwa njia inayofaa! Ukiionyesha roho kama hiyo, kuna uwezekano mkubwa kwamba wengine watalikubali shauri lako.
[Picha katika ukurasa wa 22]
Kama chakula chenye lishe, shauri lako lapaswa kuwa lenye kujenga
[Picha katika ukurasa wa 23]
Je, wewe hulifanya shauri lako lipendeze kama matofaa ya dhahabu katika vyano vya fedha?
[Picha katika ukurasa wa 24]
Nabii Nathani alivuta Daudi kwa unyenyekevu kwenye upendo wake wa haki na uadilifu