Sura 9

Agano la Mungu Pamoja na “Rafiki” Yake Tayari Lafaidi Mamilioni

 1, 2. (a) Ni uhusiano gani wa kirafiki ambao tayari umeanza kuwafaidi mamilioni? (b) Ni kwa sababu gani Abrahamu aliweza kuwa rafiki ya Mungu?

ZAIDI ya miaka 1,950 iliyopita rafiki ya kweli ya wanadamu wote alisema hivi: “Hakuna aliye na upendo mwingi kuliko huu, wa mtu kuutoa uhai wake kwa ajili ya rafiki zake.” (Yohana 15:13) Msemaji huyo, Yesu, alikuwa mzao wa mwanamume aliyeitwa rafiki ya Yule mwenye kutokeza zaidi katika ulimwengu wote, Yehova Mungu. Uhusiano huo wa kirafiki, ujapoonekana kidogo kuwa si sawa, tayari umeanza kuwafaidi mamilioni.

² Ni nani mwanamume huyo wa nyakati za kale aliyetupatia mengi hivyo kwa sababu ya urafiki wake pamoja na Mungu? Alikuwa Abrahamu, mzao wa yule mwanamume Shemu, aliyekuwa mmoja wa waokokaji wa Gharika ya duniani pote ya siku za Noa. Abrahamu aliingia katika uhusiano na Mungu, akaonyesha sifa za rafiki ya kweli. Akisukumwa na upendo na imani, Abrahamu alitenda katika upatani na mapenzi ya Mungu, na kwa sababu hiyo mwandikaji wa Biblia Yakobo anasema hivi: “Hivyo yakatimia yale Maandiko Matakatifu yasemayo: ‘Abrahamu alimwamini Mungu, na kwa imani yake akakubaliwa kuwa mtu mwadilifu’; na hivyo Abrahamu akaitwa rafiki [ya] Mungu.”—Yakobo 2:23, HNWW.

 3, 4. (a) Ni nini linaloonyesha namna Yehova alivyoona kuwa yenye thamani sana imani na uhakika ambao Abrahamu aliweka ndani yake? (b) Yehova alileta usemi wake katika Isaya 41:8 kwenye upeo mzuri ajabu kwa maneno gani?

³ Mwanamume huyo wa imani na tendo alitoka mji wa Uru wa Wakaldayo, na ndiye aliyekuwa wa kwanza kuitwa Mwebrania. (Mwanzo 14:13) Jina hilo likaja kutumiwa juu ya wazao wake wa taifa la Israeli. (Wafilipi 3:5) Kwa sababu ya kumfanya Abrahamu rafiki yake, Yehova Mungu vilevile alimwambia mengine ya mambo Yake ya siri. Hilo linaonyeshwa na yale yaliyoandikwa katika Mwanzo 18:17-19.

⁴ Hilo linaonyesha namna Yehova Mungu alivyoona kuwa yenye thamani kubwa imani na uhakika ambao Abrahamu aliweka ndani yake, ikitokeza utii usio na mashaka upande wa Abrahamu. Kwa hiyo bila kuona haya au masikitiko, Yehova alifikia upeo wa usemi wake kwa taifa la Israeli kwa kusema: “Nawe, Israeli, mtumishi wangu; Yakobo, niliyekuchagua; mzao wa [Abrahamu], rafiki yangu.”—Isaya 41:8.

Lile Agano la Kiabrahamu Laanza Kutenda

 5, 6. (a) Ni agano gani alilofanya Yehova pamoja na rafiki yake Abrahamu? (b) Ni kukiwa na hali gani zilizo kinyume kabisa ambapo Mungu alifanya ahadi kwa rafiki yake kuhusu “uzao”?

⁵ Imeonyeshwa kadiri ambayo kifungo cha mtu pamoja na rafiki mpendwa kinaweza kufika katika uhakika wa kwamba Mwenye Enzi Kuu ya ulimwengu wote, Yehova, alifanya agano pamoja na mtu huyu wa vivi hivi, Abrahamu. Katika Mwanzo 15:18 tunasoma hivi: “Siku ile [Yehova] akafanya agano na Abramu [Abrahamu], akasema, Uzao wako nimewapa nchi hii, kutoka mto wa Misri mpaka huo mto mkubwa, mto Frati.”

⁶ Mto Frati ndio ule Abrahamu na jamaa yake walivuka kuingia Nchi ya Ahadi. Wakati huo wa kuvuka, Abrahamu alikuwa bila mtoto, ingawa alikuwa amefikisha umri wa miaka 75, na mkeye alikuwa amepita umri wa kuweza kuzaa watoto. (Mwanzo 12:1-5) Hata hivyo, zijapokuwako hali hizo zilizo kinyume kabisa, Mungu alimwambia Abrahamu mwenye kutii hivi: “Tazama sasa mbinguni, kazihesabu nyota, kama ukiweza kuzihesabu. . . . Ndivyo utakavyokuwa uzao wako.”—Mwanzo 15:2-5.

 7. (a) Agano hilo linaitwaje? (b) Ni katika mwaka gani lilianza kutenda na kwa tukio gani katika maisha ya Abrahamu? (c) Hiyo ilikuwa miaka mingapi kabla ya agano la Torati kufanywa pamoja na taifa la Israeli?

⁷ Lile agano ambalo Yehova alifanya pamoja na “rafiki” yake tunaliita agano la Kiabrahamu. Agano hilo lilianza kutenda mwaka wa 1943 K.W.K. wakati Abrahamu alipotii matakwa ya agano la Mungu akavuka mto Frati akielekea Nchi ya Ahadi. Mwaka huo Yehova Mungu alikuja chini ya wajibu wa kumbariki Abrahamu asiyekuwa na mtoto kwa kumpa “uzao.” Ile Torati iliyokuwa ya agano lililofanywa pamoja na taifa la Israeli kwenye Mlima Sinai ilikuja kuwapo miaka 430 baadaye, katika mwaka wa 1513 K.W.K.—Mwanzo 12:1-7; Kutoka 24:3-8.

Agano la Torati Laongezwa Kwenye Agano la Kiabrahamu

 8. (a) Ni nini lililokuwa kusudi la agano la Torati? (b) Je! agano la Torati lilifuta lile agano la Kiabrahamu?

⁸ Kufikia wakati huo, wazao wa Abrahamu kupitia mwanaye Isaka walikuwa wamekuwa watu huru. Taifa hilo la Israeli lilikuwa limekombolewa kutoka Misri na kuongozwa kwenye Mlima Sinai Uarabuni. Kupitia Musa akiwa mpatanishi, wakiwa hapo waliingizwa katika agano la Torati pamoja na Yehova Mungu. Kwa kuwa Waisraeli hao tayari walikuwa wazao wa asili wa Abrahamu, “rafiki” ya Yehova, kulikuwa na kusudi gani hasa la agano la Torati kama hilo? Lilikuwa litumike kuwa ulinzi kwa watu wa Yehova waliochaguliwa. Agano la Torati hilo halikufuta lile agano la Kiabrahamu, ijapokuwa lilionyesha taifa hilo la Israeli kuwa lenye hatia ya makosa kulingana na sheria kamilifu ya Mungu.—Wagalatia 3:19-23.

 9, 10. (a) Kwa kawaida wazao wa Abrahamu walihisije juu ya “uzao” ambao kupitia huo mataifa yote yangejibariki yenyewe? (b) Je! Kufikiri kwao kumethibitika kuwa timamu?

⁹ Wao walihisi kwamba kwa sababu ya kuwa wazao wa asili wa Abrahamu, mara moja wakawa ndio ule “uzao” ambao kupitia huo mataifa yote wangejibariki wenyewe. Je! hilo limethibitika kuwa hivyo? Hapana! Leo, karibu miaka 3,500 baadaye, tunaiona Jamhuri ya Israeli isiyo ya kidini inayojitawala, lakini inapigania uhai wayo katikati ya mataifa mengi yenye uhasama.

¹⁰ Kwa hiyo mtu kuwa Myahudi mwongofu leo akiwa na wazo la kuwa sehemu ya “uzao” wa Abrahamu kwa njia hiyo kwa ajili ya kubariki wanadamu wengine siyo njia ya Yehova Mungu. Hivyo, basi, ni nini limetukia?

11. Mtume Paulo alielezaje jambo lililotukia kwa wazao wa asili wa Abrahamu?

¹¹ Mtume Paulo anatuelezea jambo hilo akisema: “Imeandikwa kwamba Abrahamu alipata wana wawili, yule mmoja kwa yule msichana-mtumishi [Hagari] na mmoja kwa yule mwanamke aliye huru [Sara]; lakini yule mmoja kwa msichana-mtumishi kwa kweli alizaliwa kwa jinsi ya mwili, yule mwingine kwa yule mwanamke aliye huru kupitia ahadi. Mambo haya yanakuwa kama mchezo wa kuigiza; kwa kuwa wanawake hawa wanafananisha maagano mawili, lile moja katika Mlima Sinai, ambalo linazaa watoto kwa utumwa, na ndilo Hagari. Basi huyu Hagari anamaanisha Sinai, Mlima katika Uarabu, naye analingana na Yerusalemu leo, kwa kuwa yumo katika utumwa pamoja na watoto wao. Lakini Yerusalemu wa juu yuko huru, naye ni mama yetu sisi.”—Wagalatia 4:22-26, NW.

12. Yule msichana-mtumishi Hagari alilingana na nani?

¹² Yerusalemu ambao msichana-mtumishi huyo Hagari alilingana nao ulikuwa wa kidunia, uliokaliwa na Wayahudi wa kimwili. Katika siku za Yesu Kristo, ndio uliokuwa mji mkuu wa taifa la Israeli na ulikuwa chini ya agano la Torati. (Mathayo 23:37, 38) Wakati agano la Torati ambalo Musa alikuwa mpatanishi walo lilipokuwa lingali linatenda, taifa la Israeli wa asili lilikuwa ndilo sehemu ionekanayo ya tengenezo la Yehova. Hivyo lingeweza kufananishwa na mwanamke, Hagari yule msichana-mtumishi wa Sara.

Wana wa Kweli wa Agano la Kiabrahamu

13. (a) Ni nini kilicholingana na Sara, mke wa Abrahamu? (b) Kwa sababu gani “Yerusalemu wa juu” unaweza kuitwa “huru”?

¹³ Kwa upande mwingine, “Yerusalemu wa juu” ulikuwa tengenezo lisiloonekana la kimbingu la Yehova. Kwa kulingana, lingeweza kufananishwa na mwanamke, na Sara, yule mke wa kweli wa Abrahamu. Lile agano la torati halikufanywa pamoja na tengenezo hilo, kwa hiyo “Yerusalemu wa juu” alikuwa huru, kama Sara wa kale. Hilo ndilo tengenezo linalotokeza ule “uzao” ulioahidiwa, na ndiyo sababu mtume Paulo angeweza kuliita “mama yetu sisi.”

14. Je! Agano la Kiabrahamu linahusu “Yerusalemu wa juu,” na kwa hiyo wale wanafunzi wa Yesu Kristo waliozaliwa kwa roho wanaweza kuitwaje?

¹⁴ Kwa kweli, basi, lile agano la Kiabrahamu linamhusu yeye akiwa ndiye mke wa mfano wa Abrahamu Mkubwa Zaidi, ndiyo, linahusu tengenezo la Yehova la ulimwengu mzima huko juu mbinguni. Kwa hiyo wale wanafunzi wa Yesu Kristo waliozaliwa kwa roho, kama vile mtume Paulo, ni wana au watoto wa agano la Kiabrahamu. Paulo anaendelea kutoa sababu kwa njia hiyo akisema:

15. Mtume Paulo alisema nini kwenye Wagalatia 4:27-31 kuhusu “watoto” wa agano la Kiabrahamu?

¹⁵ “Kwa maana imeandikwa: Furahi, ewe ‘mwanamke aliye tasa ambaye hajifungui mtoto; paza sauti na kulia kwa sauti kuu, ewe mwanamke asiye na maumivu ya kuzaa mtoto; kwa maana watoto wa mwanamke mkiwa ni wengi zaidi ya wale wa yeye aliye na mume. Sasa sisi, akina ndugu, tu watoto walio wa ahadi sawasawa na alivyokuwa Isaka. Lakini kama vile wakati ule yeye aliyezaliwa kwa jinsi ya mwili alivyoanza kumtesa yeye aliyezaliwa kwa jinsi ya roho, ndivyo ilivyo na sasa. Hata hivyo, Andiko lasema nini? ‘Fukuza msichana-mtumishi na mwana wake, kwa maana kamwe kamwe mwana wa msichana-mtumishi hatakuwa mrithi pamoja na mwana wa mwanamke aliye huru.’ Kwa sababu hiyo, akina ndugu, sisi ni watoto, si wa msichana-mtumishi, bali wa mwanamke aliye huru.”—Wagalatia 4:27-31, NW; Isaya 54:1.

16. Ule ulio kama mchezo wa kuigiza wa nyakati za kale ulitabiri nini kwa habari ya agano la Torati, hilo likiacha nini libaki?

¹⁶ Hivyo huo ulio kama mchezo wa kuigiza wa nyakati za kale ulitabiri kwamba Yehova Mungu, yule Abrahamu Mkubwa Zaidi, angeweka kando agano la Torati ambalo lingefanywa pamoja na Israeli kwenye Mlima Sinai. Katika njia hiyo nyongeza (agano la Torati) hiyo ya agano la Kiabrahamu ingetolewa, au kuondolewa mbali, iache lile agano la Kiabrahamu tu pamoja na ahadi yalo ya “uzao” ambao kupitia kwao jamaa zote za dunia zingejibariki zenyewe.

17. (a) Agano la Torati lingeendelea mpaka wakati gani? (b) Kwa sababu gani Yesu Kristo alikuwa ndiye mzao mkuu zaidi wa Abrahamu? (c) Ilitegemea nini ili Yesu awe Wakili Mkuu wa Mungu kwa ajili ya kubariki jamaa zote za dunia?

¹⁷ Kwa hiyo agano la Torati lililoongezwa lingeendelea mpaka “uzao” ulioahidiwa uje, na huo ulithibitika kuwa Yesu Kristo. Kwa mwujiza wa kimungu, alipata kuwa mzao wa kimwili wa Abrahamu. Akawa mzao mkuu wa mzee huyo wa ukoo. Si kwamba tu alikuwa mzao wa kimwili wa Abrahamu bali pia alikuwa Mwana wa Mungu, na hivyo mwanadamu mkamilifu, aliyebaki kuwa “mtakatifu, asiyekuwa na uovu, asiyekuwa na waa lo lote, aliyetengwa na wakosaji.” (Waebrania 7:26) Hata hivyo, kuwa kwake Wakili Mkuu wa Mungu kwa ajili ya kubariki jamaa zote za dunia kulitegemea dhabihu ya uhai wake mkamilifu wa kibinadamu na kutumiwa kwa ubora wa uhai huo kwa ajili ya wanadamu wote. Kwa kujitoa dhabihu hivyo, yeye angetumikia akiwa Kuhani Mkuu wa Yehova, akitoa dhabihu iliyotimiza matakwa yote ya kimungu.

Agano la Torati Lapigiliwa Misumari Kwenye Mti wa Mateso wa Yesu

18. (a) Faida za dhabihu hiyo ya ukombozi zingetolewa kwanza kwa nani, na kwa sababu gani? (b) Yesu akawa nini?

¹⁸ Faida za dhabihu hiyo ya ukombozi zingetolewa kwanza kwa ajili ya taifa la Kiyahudi ambalo Yesu alikuwa mshiriki walo kwa uzawa wake wa kimwujiza kupitia bikira Mariamu. Hilo lilikuwa jambo lenye maana kubwa, kwa kuwa Wayahudi walikuwa chini ya laana maradufu ya kifo. Vipi? Kwanza, walikuwa wazao wa Adamu mtenda dhambi, na pili, kwa sababu ya kutokamilika kwao wakawa walaaniwa kwa kushindwa kuishi kulingana na agano la Torati pamoja na Mungu. Hata hivyo, Yesu akaja kuwa laana kwa ajili yao. Kwa kugongomewa kwenye mti wa mateso mpaka kufa, aliweza kuondoa laana hiyo kutoka kwa “kondoo waliopotea wa nyumba ya Israeli.” Katika mwaka 33 W.K., agano hilo la Torati lilipigiliwa misumari kwenye mti wa mateso wa Yesu, na lile zizi la kondoo la Kiyahudi chini ya agano la Torati la muda tu likafungwa kabisa, likakomeshwa kabisa.—Mathayo 15:24; Wagalatia 3:10-13; Wakolosai 2:14.

19. (a) Ni zizi la kondoo gani jipya lililohitaji kufunguliwa, na ni nini lingekuwamo? (b) Kwa hiyo wale wanaoingizwa katika hilo zizi la kondoo jipya wanakuwa nini?

¹⁹ Basi, zizi la kondoo jipya lilihitaji kufunguliwa ili liweke ndani kondoo wa kiroho wa yule Mchungaji Mwema aliyefufuliwa, Yesu Kristo. Huyo Mchungaji Mwema mwenye kujidhabihu vilevile ndiye mlango wa mfano wa zizi hili jipya. (Yohana 10:7) Wale wanaoingizwa katika hili zizi jipya chini ya Mchungaji Mwema wanakuwa wana waliozaliwa kwa roho wa yule Abrahamu Mkubwa Zaidi na hivyo wanakuwa sehemu ya “uzao” Wake. (Warumi 2:28, 29) Kupatana na uhakika huo, wakati wa hizi siku za mwisho mabaki ya “uzao” huo wa kiroho yamekuwa yakitumika kuwa baraka kwa mamilioni ya watu wanaoendelea kuongezeka katika nchi zaidi ya 200.

[Picha katika ukurasa wa 80, 81]

Lile agano la Torati ya Musa lililofanywa kwenye Mlima Sinai lilikoma wakati lilipopigiliwa misumari kwenye mti wa mateso pamoja na Yesu