“Enendeni Kama Watoto wa Nuru”
“Mkavae utu mpya, ulioumbwa kwa namna ya Mungu katika haki [uadilifu, NW] na utakatifu [uaminifu-mshikamanifu, NW] wa kweli.”—WAEFESO 4:24.
1. Waabudu wa Yehova wamebarikiwa na nini? Kwa nini?
YEHOVA MUNGU ndiye “Baba wa mianga,” wala “giza lolote hamna ndani yake.” (Yakobo 1:17; 1 Yohana 1:5) Mwana wake, Yesu Kristo, alisema hivi juu yake mwenyewe: “Mimi ndimi nuru ya ulimwengu, yeye anifuataye hatakwenda gizani kamwe, bali atakuwa na nuru ya uzima.” (Yohana 8:12) Kwa hiyo, waabudu wa kweli wa Yehova, wafuasi wa Mwana wake, wanabarikiwa na mnurisho wa—kiakili, kiadili, na kiroho—nao ‘wanang’aa kama wamulikaji katika ulimwengu.’—Wafilipi 2:15, NW.
2. Ni tofauti gani kati ya watu wa Mungu na ulimwengu iliyotabiriwa?
2 Muda mrefu uliopita, nabii Isaya alipuliziwa kutabiri tofauti hii: “Maana, tazama, giza litaifunika dunia, na giza kuu litazifunika kabila za watu; bali BWANA [Yehova, NW] atakuzukia wewe, na utukufu wake utaonekana juu yako.” Kwa kweli, jamii yote ya kibinadamu iliyofarikishwa na Mungu inasemwa kuwa chini ya mamlaka na uvutano wa “wakuu wa giza hili.”—Isaya 60:2; Waefeso 6:12.
3. Ni Kwa sababu zipi twapendezwa sana na shauri la Paulo la wakati unaofaa?
3 Mtume Paulo alihangaika sana kwamba Wakristo wenzake waweze kubaki nje ya giza la jinsi hiyo. Aliwahimiza kwamba ‘wasienende kama mataifa waenendavyo’ bali kwamba ‘waenende kama watoto wa nuru.’ (Waefeso 4:17; 5:8) Alieleza pia jinsi ambavyo wangeweza kufanikiwa katika kufanya hivyo. Leo, giza na utusitusi unaoyafunika mataifa umekuwa mzito zaidi. Ulimwengu umedidimia ndani zaidi katika tope la ufilisi wa kiadili na wa kiroho. Waabudu wa Yehova wana vita ya kupiga inayozidi kuwa ngumu. Kwa hiyo, tunapendezwa sana na yale ambayo Paulo alisema.
Jifunze Juu ya Kristo
4. Paulo alimaanisha nini aliposema: “Sivyo mlivyojifunza Kristo”?
4 Baada ya kusimulia ufuatiaji mbalimbali usio na faida na uchafu wa ulimwengu, mtume Paulo aliwageuzia fikira Wakristo wenzake katika Efeso. (Tafadhali soma Waefeso 4:20, 21.) Paulo alikuwa ametumia karibu miaka mitatu akihubiri na kufundisha katika jiji hilo, na ni lazima iwe alikuwa amefahamiana kibinafsi na wengi kundini. (Matendo 20:31-35) Hivyo, aliposema, “Sivyo mlivyojifunza Kristo,” alikuwa akionyesha ujuzi wake binafsi wa kwamba wale Wakristo Waefeso hawakufundishwa namna ya kweli iliyokuwa yenye uendekevu, yenye kulegezwa, iliyoachilia aina za mwenendo mbaya sana alizokuwa amesimulia katika mistari 17 hadi 19. Alijua kwamba walikuwa wamefundishwa ifaavyo na kwa usahihi njia ya Kikristo ya kweli kama ilivyotolewa kielelezo na Yesu Kristo. Kwa sababu hiyo, hawakuenenda tena katika giza kama mataifa yalivyoenenda, lakini walikuwa watoto wa nuru.
5. Kuna tofauti gani kati ya kuwa katika kweli kijuujuu tu na kuwa na kweli ndani yetu?
5 Ni jambo la maana kama nini, basi, ‘kujifunza Kristo’ katika njia inayofaa! Je, kuna njia zisizofaa za kujifunza Kristo? Kwa kweli, ndiyo. Mapema, kwenye Waefeso 4:14, Paulo alikuwa amewaonya ndugu hivi: “Tusiwe tena watoto wachanga, tukitupwa huku na huku, na kuchukuliwa na kila upepo wa elimu, kwa hila ya watu, kwa ujanja, tukizifuata njia za udanganyifu.” Kwa wazi kulikuwako watu fulani waliokuwa wamejifunza juu ya Kristo lakini ambao bado walienenda katika njia za ulimwengu na hata wakajaribu kuwashawishi wengine wafanye hivyo. Je! hilo latuonyesha hatari ya kuwa katika kweli tu, kama vile wengine wanavyotumia usemi huo, tofauti na kuwa na kweli ndani yetu? Katika siku ya Paulo wale waliokuwa na uelewevu wa kijuujuu tu waliyumbishwa na wengine kwa urahisi na vyepesi, na ndivyo ilivyo leo. Ili kuzuia hilo, Paulo aliendelea kusema kwamba Waefeso walihitaji kuwa ‘wamemsikia Kristo na kuwa wamefundishwa kupitia Yesu.’—Waefeso 4:21, NW.
6. Twaweza kujifunza, kusikia, na kufundishwaje na Kristo leo?
6 Maneno “kujifunza,” “kusikia,” na “kufundishwa” yaliyotumiwa na Paulo yote hudokeza utaratibu wa masomo na maagizo, kama ilivyo katika shule. Bila shaka, hatuwezi kusikia, kujifunza kutoka kwa, au kufundishwa moja kwa moja na Yesu mwenyewe leo. Lakini yeye anaongoza kampeni ya elimu ya Biblia ya ulimwenguni pote kupitia “mtumwa [wake] mwaminifu mwenye akili.” (Mathayo 24:45-47; 28:19, 20) Twaweza ‘kujifunza Kristo’ ifaavyo na kwa usahihi tukitwaa kwa ukawaida chakula cha kiroho cha wakati ufaao kinachoandaliwa na jamii ya mtumwa, kujifunza chakula hicho kwa bidii nyendelevu iwe ni kibinafsi au katika kundi, kukitafakari, na kuzoea yale tunayojifunza. Acheni tuhakikishe kwamba tunatumia kikamili maandalizi yote ili tuweze kusema kwa ukweli kwamba ‘tumemsikia tukafundishwa kupitia yeye.’
7. Ni umaana gani waweza kuonwa katika maneno ya Paulo, “kweli ilivyo katika Yesu”?
7 Ni jambo la kupendeza kwamba kwenye Waefeso 4:21, baada ya kukazia utaratibu wa kujifunza, Paulo aliongeza hivi: “Kama kweli ilivyo katika Yesu.” Wafafanuzi wengine wa Biblia huelekeza fikira kwenye uhakika wa kwamba Paulo alitumia mara chache sana katika maandishi yake jina la kibinafsi Yesu likiwa peke yalo. Kwa kweli, hiyo ni mara pekee ya utumizi huo katika barua kwa Waefeso. Je! hilo lina maana yoyote ya pekee? Labda Paulo alikuwa akielekeza fikira kwenye kielelezo ambacho Yesu aliweka akiwa mwanadamu. Kumbuka kwamba wakati mmoja Yesu alisema hivi juu yake mwenyewe: “Mimi ndimi njia, na kweli, na uzima.” (Yohana 14:6; Wakolosai 2:3) Yesu alisema hivi: “Mimi ndimi . . . kweli” kwa sababu hakuisema na kuifundisha tu bali pia aliishi kulingana nayo na kuifananisha. Naam, Ukristo wa kweli si wazo tu bali ni njia ya maisha. ‘Kujifunza Kristo’ kunatia ndani kujifunza kumwiga katika kuishi kulingana na kweli. Je! wewe humwiga Yesu maishani mwako? Je! unafuata nyayo zake kwa ukaribu kila siku? Ni kwa kufanya hivyo tu ndivyo tuwezavyo kuenenda kama watoto wa nuru.
“Kuondolea Mbali Utu wa Zamani”
8. Paulo alitumia kielezi kipi kwenye Waefeso 4:22, 24, na kwa nini kinafaa?
8 Ili kuonyesha jinsi tunavyoweza ‘kujifunza Kristo’ kwa mafanikio na kuenenda kama watoto wa nuru, Paulo aliendelea kusema, kwenye Waefeso 4:22-24, kwamba kuna hatua tatu tofauti ambazo ni lazima tufuate. Ya kwanza kati yazo ni: “Mvue [mnapaswa kuondolea mbali, NW] kwa habari ya mwenendo wa kwanza utu wa zamani, unaoharibika kwa kuzifuata tamaa zenye kudanganya.” (Waefeso 4:22) Usemi “kuondolea mbali” (“kuvua,” Kingdom Interlinear) na ‘kuvaa’ (mstari 24) huleta wazo akilini la kuvua na kuvaa vazi. Huo ni mfano ambao Paulo alitumia mara nyingi, nao ni wenye matokeo. (Warumi 13:12, 14; Waefeso 6:11-17; Wakolosai 3:8-12; 1 Wathesalonike 5:8) Vazi letu linapokuwa chafu au kupata madoa, kama vile wakati wa mlo, tunalibadili mara tunapopata fursa. Je! tusihangaike vivyo hivyo juu ya kuchafuliwa kokote kwa hali yetu ya kiroho?
9. Mtu huondoleaje mbali utu wa zamani?
9 Basi, mtu huondoleaje mbali utu wa zamani? Kitenzi “kuondolea mbali” katika lugha ya awali kimo katika ile hali ya kuonyesha kitendo sahili. Kinaonyesha hatua inayochukuliwa mara moja tu au bila kurudiwa. Hilo latuambia kwamba ni lazima “utu wa zamani” (“mtu wa zamani,” Kingdom Interlinear), pamoja na “mwenendo [wetu] wa kwanza,” uondolewe mbali kwa hatua ya wazi na yenye kukata maneno, kikamili na kabisa. Si jambo ambalo twaweza kwa mafanikio kukawilisha au hata kusita kufanya. Kwa nini sivyo?
10. Kwa nini ni lazima mtu aondolee mbali utu wa zamani kwa kuazimia na kwa njia ya kukata maneno?
10 Usemi “unaoharibika” huonyesha kwamba “mtu wa zamani” yumo katika mwendo wa kushuka heshima kiadili wenye kuendelea hatua kwa hatua, kutoka ubaya hadi ubaya zaidi. Kwa kweli, kwa sababu ya kukatalia mbali kutiwa nuru kiroho, ainabinadamu yote inazidi kushuka hali kiadili. Hilo ni tokeo la “tamaa zenye kudanganya,” akasema Paulo. Tamaa za kimwili ni zenye kudanganya kwa sababu huenda zikaonekana kuwa zisizo na dhara, lakini mwishoni ni zenye kuleta uharibifu. (Waebrania 3:13) Ikiwa hazidhibitiwi, tokeo litakuwa unajisi na kifo. (Warumi 6:21; 8:13) Ndiyo sababu ni lazima utu wa zamani uondolewe mbali, uvuliwe kwa njia ya kukata maneno na kabisa, jinsi vazi la kale, lililo chafu linavyovuliwa.
‘Roho Mpya ya Akili’
11. Ni lazima kufanywa upya kiroho kuanze wapi?
11 Mtu anayeinuka kutoka katika kidimbwi cha matope hahitaji tu kuvua mavazi yake machafu bali pia anahitaji kuoga kabisa kabla ya kuvaa vazi jingine safi. Ndilo jambo hasa ambalo Paulo alieleza kuwa ndiyo hatua ya pili ya kutiwa nuru kiroho: “Mfanywe wapya katika roho ya nia [kani itendeshayo akili, NW] zenu.” (Waefeso 4:23) Kama alivyoonyesha mapema zaidi, katika mistari 17 na 18, (NW), mataifa yanaenenda “katika kukosa faida kwa akili zao” na yamo “katika giza kiakili.” Ni wazi kwamba, akili, kitovu cha ufahamu na uelewevu ndipo mahali ambapo kufanywa upya kwapasa kuanza. Hilo laweza kufanywaje? Paulo alieleza kwamba ni kwa kufanya mpya kani itendeshayo akili yetu. Hiyo kani ni nini?
12. Kani itendeshayo akili ni nini?
12 Je! roho takatifu ndiyo kani itendeshayo akili yetu, iliyotajwa na Paulo? La. Fungu la maneno “kani itendeshayo akili yenu” lasomwa kihalisi “roho ya akili yenu.” Hakuna mahali popote katika Biblia ambapo roho takatifu ya Mungu husemwa kuwa ya mwanadamu au kuwa sehemu ya mwanadamu. Neno “roho” lamaanisha kwa msingi “pumzi,” lakini hutumiwa pia katika Biblia “kuonyesha kani inayomsababisha mtu aonyeshe mtazamo, mwelekeo, au hisiamoyo fulani au kuchukua hatua au mwendo fulani.” (Insight on the Scriptures, Buku 2, ukurasa 1026) Kwa hiyo “roho ya akili” ni kani ichocheayo au itendeshayo akili yetu, mbetuko na mwelekeo wetu wenyewe wa kiakili.
13. Kwa nini ni lazima mwelekeo wetu wa kiakili ufanywe mpya?
13 Mbetuko na mwelekeo wa asili wa akili isiyokamilika ni kuelekea mambo halisi, ya kimwili, na ya kufuatia mali. (Mhubiri 7:20; 1 Wakorintho 2:14; Wakolosai 1:21; 2:18) Hata ikiwa mtu aondolea mbali utu wa zamani pamoja na mazoea yao mabaya, ikiwa mbetuko wake wa kiakili wenye dhambi haubadilishwi, utamsukuma hatimaye kurudia yale aliyoacha. Je! hilo si jambo ambalo limewapata wengi ambao kwa kielelezo, wamejaribu kuacha kuvuta sigareti, kuacha kunywa kileo kupita kiasi, au kuacha mazoea mengine mabaya? Ikiwa hawakufanya jitihada yoyote ya kufanywa wapya katika kani itendeshayo akili yao, kurudia zoea baya kulikuwa jambo ambalo karibu lisingeweza kuepukika. Ni lazima kugeuka kokote kwa kweli kuhusishe kufanywa upya kikamili kwa akili.—Warumi 12:2.
14. Kani itendeshayo akili yaweza kufanywaje mpya?
14 Basi, mtu hufanyaje kani hiyo mpya ili ielekeze akili yake pafaapo? Kitenzi “mfanywe wapya” katika maandishi ya Kigiriki kimo katika hali ya wakati uliopo, kikionyesha kitendo chenye kuendelea. Kwa hiyo ni kwa kuendelea kujifunza Neno la Mungu la kweli na kwa kutafakari juu ya maana yalo kwamba kani itendeshayo yaweza kufanywa mpya. Wanasayansi hutuambia kwamba katika ubongo wetu, habari katika namna ya ishara zilizopangiliwa za kiumeme na za kikemia husafiri kutoka nuroni hadi nuroni, ikivuka miunganisho mingi iitwayo sinapsi. “Kumbukumbu la aina fulani hufanyizwa kwenye sinapsi ya neva wakati ishara iliyopangiliwa inapopitia hapo, ikiacha nyuma chapa yayo moja,” chasema kitabu The Brain. Ishara iyo hiyo inapopita wakati mwingine, chembe za neva zaitambua na kuiitikia upesi zaidi. Hatimaye, hilo lafanyiza njia mpya ya kufikiri katika mtu huyo. Tunapoendelea kutwaa ndani habari ya kiroho yenye kujenga, njia mpya ya kuwaza inajengwa, na kani itendeshayo akili yetu inafanywa mpya.—Wafilipi 4:8.
“Mkavae Utu Mpya”
15. Utu mpya ni mpya katika maana gani?
15 Mwishoni, Paulo asema hivi: “Mkavae utu mpya, ulioumbwa kwa namna ya [kulingana na penzi la, NW] Mungu katika haki [uadilifu, NW] na utakatifu [uaminifu-mshikamanifu, NW] wa kweli.” (Waefeso 4:24) Naam, Mkristo huvaa utu mpya. Neno “mpya” hapo halirejezei wakati, bali ubora. Yaani ni kusema, si mpya kwa maana ya kuwa ya aina ya kisasa. Ni utu mpya kabisa “ulioumbwa kulingana na penzi la Mungu.” Kwenye Wakolosai 3:10, (NW) Paulo alitumia lugha kama hiyo na kusema kwamba “unafanywa mpya kulingana na mfano wa Yeye aliyeuumba.” Utu huo mpya hutokeaje?
16. Kwa nini yaweza kusemwa kwamba utu mpya ‘unaumbwa kulingana na penzi la Mungu’?
16 Yehova Mungu aliwaumba wenzi wa kibinadamu wa kwanza, Adamu na Hawa, katika mfano na ufanano Wake. Walipewa sifa za kiadili na za kiroho zilizowaweka kando na juu zaidi ya uumbaji wa wanyama. (Mwanzo 1:26, 27) Hata ingawa uasi wao uliitumbukiza ainabinadamu yote katika dhambi na kutokukamilika, sisi, tukiwa wazao wa Adamu, tungali na uwezo wa kuonyesha sifa za kiadili na za kiroho. Penzi la Mungu ni kwamba wale wanaozoea imani katika dhabihu ya fidia wanapaswa waondolee mbali utu wa zamani na kufurahia “uhuru wa utukufu wa watoto wa Mungu.”—Warumi 6:6; 8:19-21; Wagalatia 5:1, 24.
17. Kwa nini uadilifu na uaminifu-mshikamanifu ni sifa zenye kutokeza za utu mpya?
17 Uadilifu na uaminifu-mshikamanifu wa kweli ni sifa mbili zilizotokezwa na Paulo ambazo ni sehemu ya kawaida ya utu mpya. Hilo lakazia zaidi kwamba utu mpya unafanywa mpya kulingana na mfano wa Yeye aliyeuumba. Zaburi 145:17 hutuambia hivi: “BWANA [Yehova, NW] ni mwenye haki [mwadilifu, NW] katika njia zake zote, na mwenye fadhili [mwaminifu-mshikamanifu, NW] juu ya kazi zake zote.” Na Ufunuo 16:5 husema hivi juu ya Yehova: “Wewe u mwenye haki [mwadilifu, NW] uliyeko na uliyekuwako, Mtakatifu [mwaminifu-mshikamanifu, NW].” Kwa kweli, uadilifu na uaminifu-mshikamanifu ni sifa za muhimu ikiwa tutaishi kulingana na tulivyoumbwa katika mfano wa Mungu, tukiangaza utukufu wake. Na tuwe kama Zekaria, baba wa Yohana Mbatizaji, aliyesukumwa na roho takatifu kumsifu Mungu kwa ajili ya kuwapa watu Wake “[pendeleo la, NW] kumwabudu pasipo hofu kwa utakatifu [uaminifu-mshikamanifu, NW] na kwa haki [uadilifu, NW].”—Luka 1:74, 75.
“Enendeni Kama Watoto wa Nuru”
18. Paulo ametusaidiaje tuone jinsi njia za ulimwengu zilivyo hasa?
18 Tukiwa tumechunguza kwa ukamili maneno ya Paulo kwenye Waefeso 4:17-24, tuna mengi ya kufikiria. Katika mistari 17 hadi 19, Paulo atusaidia tuone jinsi njia za ulimwengu zilivyo hasa. Kwa kukatalia mbali ujuzi wa Mungu na kufanya mioyo yao iwe migumu kumwelekea, wale ambao wangali katika ulimwengu wamejitenganisha na chanzo cha kweli cha uhai. Kwa hiyo, wakiwa bila kusudi au mwelekezo wa kweli, jitihada zao zaishia katika upumbavu na ubatili. Wanazidi kudidimia katika ufilisi wa kiadili na wa kiroho. Hiyo ni hali yenye kusikitisha kama nini! Na hiyo ni sababu yenye nguvu kama nini kwetu kuazimia kuenenda kama watoto wa nuru!
19. Tuna kitia-moyo gani cha mwisho kutoka kwa Paulo cha kuenenda kama watoto wa nuru?
19 Halafu, katika mistari 20 na 21, Paulo akazia umaana wa kujifunza kweli kwa bidii ili tusishirikishwe tu na kweli bali tuishi kulingana nayo kama Yesu alivyofanya. Mwishoni, katika mistari 22 hadi 24, yeye atuhimiza tuvue utu wa zamani na kuvaa utu mpya—kwa njia ya kukata maneno, kwa kuazimia. Kwa sasa, ni lazima tuendelee kuelekeza mibetuko yetu ya kiakili kwenye njia inayofaa, ya kiroho. Zaidi ya yote, ni lazima tumtegemee Yehova ili kupata msaada tunapoenenda kama watoto wa nuru. “Kwa kuwa Mungu, aliyesema, Nuru itang’aa toka gizani, ndiye aliyeng’aa mioyoni mwetu, atupe nuru ya utukufu wa Mungu katika uso wa Yesu Kristo.”—2 Wakorintho 4:6.
Je! Wakumbuka?
◻ Tunawezaje ‘kujifunza Kristo’ leo?
◻ Kwa nini ni lazima utu wa zamani uondolewe mbali kwa njia ya kukata maneno?
◻ Kani itendeshayo akili ni nini, na yafanywaje mpya?
◻ Ni sifa zipi zinazotia alama utu mpya?
[Picha katika ukurasa wa 15]
Yesu alisema: “Mimi ndimi njia na kweli na uzima”
[Picha katika ukurasa wa 16]
‘Vueni kabisa utu wa kale, pamoja na matendo yake’—hasira, ghadhabu, uovu, matukano, matusi na uwongo. —Wakolosai 3:8, 9
[Picha katika ukurasa wa 17]
“Mkavae utu mpya ulioumbwa kwa namna ya Mungu katika haki [uadilifu, NW] na utakatifu [uaminifu-mshikamanifu, NW] wa kweli.”—Waefeso 4:24.