Ujitiisho Katika Ndoa Humaanisha Nini?
MWANAMKE Mkristo anapoolewa, anapaswa kufanya marekebisho mengi. Labda lile lililo kubwa zaidi katika hayo laathiri uhuru wake. Akiwa mtu mzima mseja, huenda ikawa alikuwa na uhuru wa kufanya mengi ya maamuzi yake mwenyewe bila kumwomba mtu yeyote shauri. Lakini sasa akiwa na mume, anapaswa kumwomba shauri na ruhusa ya kufanya mengi ya mambo yale aliyokuwa akijiamulia mwenyewe. Kwa nini iko hivyo?
Kwa sababu Muumba wa ainabinadamu alipomwoza mwanamke wa kwanza kwa mwanamume wa kwanza, Yeye alimweka mwanamume rasmi kuwa kichwa cha mke wake na cha watoto wao wa wakati ujao. Hilo lilikuwa jambo lililofaa tu. Katika kikundi chochote cha watu kilichofanywa kitengenezo, mtu fulani ahitaji kuongoza na kufanya maamuzi ya mwisho. Katika hali ya ndoa, Muumba aliagiza kwamba “mume ni kichwa cha mkewe.”—Waefeso 5:23.
Katika kuunga mkono hilo, agizo la kimungu linataarifu hivi: “Acheni wake wawe wakiwatii waume wao.” (Waefeso 5:22, NW) Jinsi mke anavyoathiriwa na mpango huo yategemea mambo mawili: Kwanza, ana nia ya kujitiisha kwa mpango huo kadiri gani? na pili, mume wake atatumiaje mamlaka yake? Kwa kweli, wenzi wote wawili wa ndoa wanapouona mpango huo inavyofaa, wanapata kwamba ni baraka kwa mke, kwa mume, na kwa watoto wao.
Si Mdhalimu
Mume apaswa kutumiaje mamlaka yake? Kwa kufuata mfano mwema wa Mwana wa Mungu. Biblia husema hivi: “Mume ni kichwa cha mkewe, kama Kristo naye ni kichwa cha Kanisa [kundi, NW]; naye ni mwokozi wa mwili. Enyi waume, wapendeni wake zenu, kama Kristo naye alivyolipenda Kanisa [kundi, NW], akajitoa kwa ajili yake.” (Waefeso 5:23, 25) Utumizi wa ukichwa wa Yesu Kristo ulikuwa baraka kwa kundi. Yeye hakuwa mdhalimu. Hakufanya wanafunzi wake wahisi wamezuiwa au kuonewa. Badala ya hivyo, alipata staha ya wote kwa kuwatendea kwa upendo na huruma. Ni mfano mwema kama nini wa kufuatwa na waume katika kuwatendea wake zao!
Lakini, kuna waume ambao hawafuati mfano huo mwema. Wao hutumia ukichwa wao wenye kupewa na Mungu kwa ubinafsi, badala ya kuutumia kwa faida ya wake zao. Wao hutawala wake zao kwa njia ya udhalimu, wakidai ujitiisho ulio kamili na mara nyingi kutowaruhusu wajifanyie maamuzi yoyote. Kwa wazi, wake za waume kama hao huishi maisha yasiyo ya furaha. Na mume kama huyo huteseka pia kwa sababu anashindwa kupata staha yenye upendo ya mke wake.
Ni kweli, Mungu hutaka mke astahi cheo ambacho mume wake hushikilia akiwa kichwa cha familia. Lakini ikiwa mume anatamani kuonea shangwe staha ya mke yenye kuhisiwa-moyoni kuelekea kwake akiwa mtu, ni lazima aistahili, na njia iliyo bora zaidi ya kufanya hivyo ni kwa kutenda kwa kujali madaraka na kusitawisha sifa njema za kimungu akiwa kichwa cha nyumba.
Ujitiisho Ni wa Kadiri
Mamlaka ya mume juu ya mke wake si ya kamili. Katika njia fulani ujitiisho wa mke waweza kulinganishwa na ujitiisho wa Mkristo kwa mtawala wa kilimwengu. Mungu huagiza kwamba ni lazima Mkristo “aitii mamlaka iliyo kuu.” (Warumi 13:1) Hata hivyo ni lazima ujitiisho huo usawazishwe sikuzote na yale tunayowiwa na Mungu. Yesu alisema: “Mpeni Kaisari yaliyo ya Kaisari, na yaliyo ya Mungu mpeni Mungu.” (Marko 12:17) Ikiwa Kaisari (serikali ya kilimwengu) anadai yaliyo ya Mungu, twakumbuka yale mtume Petro aliyosema: “Imetupasa kumtii Mungu kuliko wanadamu.”—Matendo 5:29.
Kwa njia inayofanana na hiyo, ikiwa mwanamke Mkristo ameolewa na mwanamume ambaye haelewi au akosa kustahi kanuni za Kikristo, yeye, hata hivyo, apaswa ajitiishe kwake. Badala ya kuasi dhidi ya mpango huu wenye kuagizwa na Mungu, angefanya vema kumtendea mume wake kwa upendo na ufikirio na hivyo kujaribu kupata uhakika wake. Labda mwenendo mwema kama huo utamfanya mume wake abadilike; huenda hata ukamvuta kwenye kweli. (1 Petro 3:1, 2) Mume wake akimwamuru afanye jambo fulani lililokatazwa na Mungu, anapaswa akumbuke kwamba Mungu ni Mtawala wake wa kwanza. Kwa mfano, mume akimtaka afanye mazoea ya ngono yasiyo ya kiadili, kama vile kubadilishana wake, hapaswi kutii. (1 Wakorintho 6:9, 10) Ujitiisho kwa mume wake unaongozwa na dhamiri yake na ujitiisho wake wa kwanza kwa Mungu.
Katika wakati wa Mfalme Daudi, Abigaili alikuwa ameolewa na Nabali, mwanamume ambaye hakustahi kanuni za kimungu na ambaye alitenda kwa ukali bila huruma na bila upendo kuelekea Daudi na wanaume wa Daudi. Hao walikuwa wamewalinda maelfu ya kondoo na mbuzi waliokuwa wa Nabali, lakini Daudi alipoomba msaada wa chakula, Nabali alikataa kuwapa kitu chochote.
Aliposikia kwamba mwelekeo wa mume wake wa uchoyo ungeleta msiba kwa familia, Abigaili alijiamulia kumpelekea Daudi chakula. “Abigaili akafanya haraka, akatwaa mikate mia mbili, na viriba viwili vya divai, na kondoo watano waliofanyizwa tayari, na vipimo vitano vya bisi, na vishada mia vya zabibu, na mikate ya tini mia mbili; akavipakia vitu hivi juu ya punda. Akawaambia vijana wake, Haya! tangulieni mbele yangu; angalieni, mimi nawafuata. Ila hakumwambia mumewe, Nabali.”—1 Samweli 25:18, 19.
Je! Abigaili alifanya vibaya katika kutenda kinyume cha mapenzi ya mume wake? Sio katika kisa hicho. Ujitiisho wa Abigaili haukumhitaji awe mwenye kukosa upendo kama mume wake, hasa kwa kuwa mwendo wa Nabali usio wenye hekima uliiweka familia yake yote katika hali ya hatari. Kwa hiyo, Daudi alimwambia Abigaili hivi: “Na ahimidiwe BWANA [Yehova, NW], Mungu wa Israeli, ambaye amekuleta hivi leo kunilaki; na ibarikiwe busara yako.” (1 Samweli 25:32, 33) Vivyo hivyo, wake Wakristo leo hawapaswi wafanye ubishi na kuasi dhidi ya ukichwa wa waume zao, lakini hao wakichukua mwendo usio wa Kikristo, wake hawalazimiki kuwafuata katika hilo.
Ni kweli, Paulo katika barua yake kwa Waefeso asema: “Kama vile Kanisa [kundi, NW] limtiivyo Kristo, vivyo hivyo wake nao wawatii waume zao katika kila jambo.” (Waefeso 5:24) Utumizi wa mtume wa maneno “kila jambo” hapa haumaanishi kwamba ujitiisho wa mke hauna mipaka yoyote. Maneno ya Paulo “kama vile Kanisa [kundi, NW] limtiivyo Kristo,” huonyesha lile alilokuwa akimaanisha. Kila jambo ambalo Kristo ataka kwa kundi lake ni lenye uadilifu, lenye kupatana na mapenzi ya Mungu. Kwa hiyo, kundi laweza kwa urahisi na kwa shangwe kuwa katika ujitiisho kwake katika kila jambo. Vivyo hivyo, mke wa mume Mkristo anayejitahidi sana kufuata mfano wa Yesu atafurahi kujitiisha kwake katika kila jambo. Mke anajua kwamba mume anahangaikia masilahi yake bora kabisa, na mume hatamwomba makusudi kamwe afanye jambo lisilopatana na mapenzi ya Mungu.
Mume atadumisha upendo na staha ya mke wake anapoangaza sifa za kimungu za kichwa chake, Yesu Kristo, aliyewaamuru wafuasi wake wapendane wao kwa wao. (Yohana 13:34) Hata ingawa mume ni mwenye kukosea na asiye mkamilifu, akitumia mamlaka yake kupatana na ukichwa wa Kristo wenye ubora wa juu zaidi, anafanya iwe rahisi zaidi kwa mke wake kufurahi kuwa naye akiwa kichwa chake. (1 Wakorintho 11:3) Ikiwa mke anasitawisha sifa za Kikristo za kiasi na fadhili-upendo, si vigumu kwake kujitiisha mwenyewe kwa mume wake.
Mnyenyekevu na Mwenye Kiasi
Waume na wake katika kundi ni ndugu na dada wa kiroho wenye msimamo ulio sawa mbele ya Yehova. (Linganisha Wagalatia 3:28.) Hata hivyo, wanaume wamepewa mgawo na Mungu wa kutoa uangalizi wa kikundi. Hilo linatambuliwa kwa furaha na wanawake wenye mioyo inayofaa katika ujitiisho wote. Na ule wajibu mzito unaowekwa juu ya wanaume wasijifanye mabwana juu ya kundi unatambuliwa kwa unyenyekevu na wanaume wakomavu kundini.—1 Petro 5:2, 3.
Ikiwa huo ndio uhusiano kati ya wanaume na wanawake kundini, mume Mkristo anaweza kuteteaje kutenda kwake kama mdhalimu juu ya mke wake, dada yake wa kiroho? Na mke aweza kuteteaje kushindana na mume wake juu ya ukichwa? Badala ya hivyo, wanapaswa kutendeana kama Petro anavyohimiza washiriki wote wa kundi: “Mwe na nia moja, wenye kuhurumiana, wenye kupendana kama ndugu, wasikitikivu, wanyenyekevu.” (1 Petro 3:8) Paulo pia alishauri hivi: “Jivikeni moyo wa rehema, utu wema, unyenyekevu, upole, uvumilivu, mkichukuliana, na kusameheana, mtu akiwa na sababu ya kumlaumu mwenzake; kama Bwana [Yehova, NW] alivyowasamehe ninyi, vivyo na ninyi.”—Wakolosai 3:12, 13.
Mielekeo kama hiyo yapasa isitawishwe kundini. Na yapasa hasa isitawishwe kati ya mume na mke katika nyumba ya Kikristo. Mume aweza kuonyesha shauku yake nyororo na upole wake kwa kusikiliza madokezo kutoka kwa mke wake. Apaswa afikirie maoni ya mke wake kabla ya kufanya uamuzi unaoathiri familia. Wake Wakristo si vichwa vitupu. Mara nyingi wanaweza kuwapa waume zao madokezo yenye thamani, kama Sara alivyompa mume wake, Abrahamu. (Mwanzo 21:12) Kwa upande mwingine, mke Mkristo hatakuwa mwenye kudai mengi kupita kiasi kwa mume wake. Ataonyesha fadhili na unyenyekevu wake wa akili kwa kufuata mwongozo wa mume wake na kuunga mkono maamuzi yake, hata ingawa nyakati nyingine huenda yakawa tofauti na mapendeleo yake mwenyewe.
Mume mwenye kiasi, kama vile mzee mwenye kiasi, ni mwenye kukaribika na mwenye fadhili. Mke mwenye upendo huitikia kwa kuwa mwenye huruma na mstahimilivu, akitambua jitihada za mume za kutimiza madaraka yake kujapokuwa kutokamilika na mibano ya maisha. Mielekeo kama hiyo inapositawishwa na mume na mke pia, ujitiisho katika ndoa hautakuwa tatizo. Bali, ni chanzo cha shangwe, usalama, na uradhi wenye kudumu.