Onyesha Wengine Heshima

“Katika kuonyeshana heshima iweni wenye kuongoza.”—WAROMA 12:10.

1, 2. (a) Ni lazima tujizoeze kufanya nini ili kuonyesha hali yetu ya akili ya kujishusha chini? (b) Mara nyingi Biblia hutumiaje neno “heshima,” na ni nani huliona kuwa jambo rahisi zaidi kuonyesha heshima?

MAKALA yetu iliyotangulia ilikazia shauri la Neno la Mungu: “Nyinyi nyote jifungeni hali ya akili ya kujishusha chini kuelekea mtu na mwenzake, kwa sababu Mungu hupinga wenye kiburi, lakini huwapa wanyenyekevu fadhili isiyostahiliwa.” (1 Petro 5:5) Njia moja ya kujifunga hali ya akili ya kujishusha chini ni kujizoeza kuwaonyesha wengine heshima.

² Mara nyingi neno “heshima” hutumiwa katika Biblia kuonyesha staha, uthamini, na ufikirio tunaopaswa kuwaonyesha wengine. Twawaheshimu wengine kwa kuwa wenye fadhili kwao, kwa kustahi adhama yao, kwa kusikiliza maoni yao, kwa kuwa tayari kutimiza mambo yafaayo wanayotuomba. Mara nyingi wale wenye hali ya akili ya kujishusha chini hawataona ugumu wa kufanya hivyo. Ingawa hivyo, wale wenye moyo wa kiburi huenda wakaona ni vigumu kuonyesha heshima ya kweli na huenda badala yake wakajaribu kupata mapendeleo na faida kwa kusifu mno kwa unafiki.

Yehova Huwaheshimu Wanadamu

3, 4. Yehova alimwonyeshaje Abrahamu heshima, na kwa nini?

³ Yehova mwenyewe huweka kielelezo katika kuonyesha heshima. Aliwaumba wanadamu wakiwa na hiari naye hawatendei kana kwamba wao ni mashine isiyo na hiari. (1 Petro 2:16) Kwa mfano, alipomwambia Abrahamu kwamba mji wa Sodoma ungeharibiwa kwa sababu ya uovu mbaya sana, Abrahamu aliuliza hivi: “Je! Utaharibu mwenye haki pamoja na mwovu? Huenda wakawapo wenye haki hamsini katika mji, utaharibu, wala hutauacha mji kwa ajili ya hao hamsini wenye haki waliomo?” Yehova alijibu kwamba angeuacha mji huo kwa ajili ya waadilifu hao 50. Kisha Abrahamu akaendelea kusihi kwa unyenyekevu. Itakuwaje kukiwa na 45? 40? 30? 20? 10 pekee? Yehova alimhakikishia Abrahamu kuwa hangeuharibu Sodoma ikiwa watu kumi tu waadilifu wangepatikana.—Mwanzo 18:20-33.

⁴ Yehova alijua kwamba hapakuwa na waadilifu kumi Sodoma, hata hivyo alimheshimu Abrahamu kwa kusikiliza maoni yake na kumtendea kwa staha. Kwa nini? Kwa sababu Abrahamu “a[li]mwamini BWANA, naye akamhesabia jambo hili kuwa haki.” Abrahamu aliitwa “rafiki ya Yehova.” (Mwanzo 15:6; Yakobo 2:23) Na zaidi, Yehova alitambua kuwa Abrahamu aliwaheshimu wengine. Bishano kuhusu eneo lilipotokea kati ya wachungaji wake na wachungaji wa Loti mpwa wake, Abrahamu alimheshimu Loti kwa kumwambia achague kwanza eneo alilotaka. Loti akachagua shamba aliloona kuwa bora, naye Abrahamu akaenda kwingine.—Mwanzo 13:5-11.

5. Yehova alimheshimuje Loti?

⁵ Hali kadhalika, Yehova alimheshimu Loti mwadilifu. Kabla ya Sodoma kuharibiwa, alimwambia Loti akimbilie eneo la milima-milima. Hata hivyo, Loti alisema kwamba hakutaka kwenda huko; alipendelea mji wa Soari uliokuwa karibu, ingawa mji huo ulikuwa katika eneo lililonuiwa kuharibiwa. Yehova akamwambia Loti: “Tazama, nimekukubali hata kwa neno hili, kwamba sitauangamiza mji huo uliounena.” Yehova alimwonyesha Loti mwaminifu heshima kwa kufanya lile aliloomba.—Mwanzo 19:15-22; 2 Petro 2:6-9.

6. Yehova alimheshimuje Musa?

⁶ Yehova alipomtuma Musa kurudi Misri ili kuwaongoza watu Wake kutoka utumwani na kuongea na Farao juu ya kuwaachilia watu Wake waende zao, Musa aliitikia hivi: “Ee, Bwana, mimi si msemaji.” Yehova alimhakikishia Musa: “Nitakuwa pamoja na kinywa chako, na kukufundisha utakalolinena.” Lakini Musa alisita bado. Ndipo Yehova akamtia Musa moyo naye akapanga kumtuma Aroni ndugu yake pamoja naye awe msemaji wake.—Kutoka 4:10-16.

7. Kwa nini Yehova alikuwa tayari kuwaheshimu wengine?

⁷ Katika visa hivyo vyote, Yehova alionyesha utayari wake wa kuwaheshimu wengine, hasa wale waliomtumikia. Ingawa huenda yale waliyoomba yalitofautiana na nia ya awali ya Yehova, aliyafikiria maombi yao na kuyakubali maadamu hayo hayakukiuka kusudi lake.

Yesu Aliwaheshimu Wengine

8. Yesu alimheshimuje mwanamke aliyekuwa mgonjwa sana?

⁸ Yesu alimwiga Yehova katika kuwaheshimu wengine. Siku moja katika umati, kulikuwepo mwanamke aliyetokwa damu kwa miaka 12. Madaktari walishindwa kumtibu. Chini ya Sheria ya Kimusa, alionwa kuwa asiye safi kisherehe naye hakupaswa kuwa hapo. Alienda nyuma ya Yesu, akagusa vazi lake, naye akaponywa. Yesu hakusisitiza kushika vifungu vidogo-vidogo vya Sheria, akimkemea kwa yale aliyofanya. Badala yake, kwa kujua hali zake, alimheshimu, akisema: “Binti, imani yako imekufanya upone. Nenda kwa amani, na uwe katika afya njema kutokana na ugonjwa wako wa kutia kihoro.”—Marko 5:25-34; Mambo ya Walawi 15:25-27.

9. Yesu alimheshimuje mtu Asiye Myahudi?

⁹ Wakati mwingine, mwanamke Mfoinike alimwambia Yesu: “Uwe na rehema juu yangu, Bwana, Mwana wa Daudi. Binti yangu ameshikwa vibaya na roho mwovu.” Huku akijua kwamba alitumwa kwa taifa la Israeli wala si kwa Wasio Wayahudi, Yesu alisema hivi: “Si sawa kuuchukua mkate wa watoto [wa Israeli] na kuutupa kwa mbwa wadogo [Wasio Wayahudi].” Mwanamke huyo akajibu: “Lakini kwa kweli hao mbwa wadogo hula baadhi ya makombo yanayoanguka kutoka kwenye meza ya mabwana-wakubwa wao.” Kisha Yesu akasema: “Ewe mwanamke, ni kubwa imani yako; acha itukie kwako kama utakavyo.” Binti yake aliponywa. Yesu alimheshimu mwanamke huyo Asiye Myahudi kwa sababu ya imani yake. Hata kutumia kwake fungu “mbwa wadogo,” badala ya kurejezea mbwa-mwitu, kulilainisha suala hilo na kuonyesha huruma yake.—Mathayo 15:21-28.

10. Yesu aliwafundisha wanafunzi wake funzo gani lenye nguvu, na kwa nini lilihitajika?

¹⁰ Wakati wote Yesu aliwafundisha wanafunzi wake uhitaji wa kuwa na hali ya akili ya kujishusha chini na kuwaheshimu wengine, kwa kuwa bado walikuwa na lile tatizo la mimi-kwanza. Wakati mmoja baada yao kubishana, Yesu aliwauliza hivi: “Mlikuwa mkibishania nini?” Walikaa kimya, kwa maana “walikuwa wamebishania miongoni mwao wenyewe nani aliye mkubwa zaidi.” (Marko 9:33, 34) Hata ule usiku uliotangulia kifo cha Yesu, “Ku[li]tokea pia bishano kali miongoni mwao juu ya ni yupi kati yao aliyeonekana kuwa mkubwa zaidi ya wote.” (Luka 22:24) Kwa hiyo, wakati wa mlo wa Sikukuu ya Kupitwa, Yesu “akatia maji ndani ya beseni akaanza kuosha miguu ya wanafunzi.” Ni funzo lenye nguvu kama nini! Yesu alikuwa Mwana wa Mungu, wa cheo cha pili kwa Yehova katika ulimwengu wote. Ingawa hivyo, aliwafundisha wanafunzi wake funzo lenye kuheshimika kwa kuwaosha miguu. Yeye alisema hivi: “Mimi niliweka kiolezo kwa ajili yenu, ili, kama vile nilivyowafanyia nyinyi, nyinyi mpaswe kufanya pia.”—Yohana 13:5-15.

Paulo Alionyesha Heshima

11, 12. Paulo alijifunza nini baada ya kuwa Mkristo, naye alitumiaje funzo hilo kuhusiana na Filemoni?

¹¹ Akiwa mwigaji wa Kristo, mtume Paulo aliwaheshimu wengine. (1 Wakorintho 11:1) Alisema hivi: “Wala hatujawa tukitafuta sana utukufu kutoka kwa wanadamu . . . Kinyume cha hilo, tulipata kuwa waanana katikati yenu, kama wakati mama mwenye kunyonyesha atunzavyo sana watoto wake mwenyewe.” (1 Wathesalonike 2:6, 7) Mama anayenyonyesha huwatunza watoto wake. Baada ya Paulo kuwa Mkristo, alijifunza kuwa mwenye hali ya akili ya kujishusha chini naye akawaonyesha heshima Wakristo wenzake kwa kuwatendea kwa upole. Kwa kufanya hivyo, yeye pia aliheshimu hiari yao, kama ilivyoonyeshwa na jambo lililotukia akiwa mfungwa huko Roma.

¹² Mtumwa-mtoro aliyeitwa Onesimo alisikiliza mafundisho ya Paulo. Akawa Mkristo na vilevile rafiki ya Paulo. Onesimo alikuwa mtumwa wa Filemoni, ambaye pia alikuwa Mkristo aliyeishi Asia Ndogo. Katika barua kwa Filemoni, Paulo aliandika jinsi Onesimo alivyokuwa na manufaa kwake, akisema: “Mimi ningetaka kumzuia kwa ajili yangu mwenyewe.” Ingawa hivyo, Paulo alimrudisha Onesimo kwa Filemoni, kwa kuwa aliandika hivi: “Bila kibali chako sitaki kufanya kitu chochote, ili tendo lako jema lipate kuwa, si kama kwa kushurutishwa, bali kwa hiari yako mwenyewe.” Paulo hakutumia uwezo wake akiwa mtume kwa kujifaidi, bali alimheshimu Filemoni kwa kuepuka kuomba kukaa na Onesimo huko Roma. Isitoshe, Paulo alimhimiza Filemoni amheshimu Onesimo, amtendee “akiwa zaidi ya mtumwa, akiwa ndugu mpendwa.”—Filemoni 13-16.

Kuonyesha Heshima Katika Siku Yetu

13. Waroma 12:10 hutuambia tufanye nini?

¹³ Neno la Mungu lashauri hivi: “Katika kuonyeshana heshima iweni wenye kuongoza.” (Waroma 12:10) Hii yamaanisha kwamba hatupaswi kungojea wengine watuonyeshe heshima kwanza, bali twapaswa kuchukua hatua ya kwanza. “Acheni kila mmoja afulize kutafuta sana, si faida yake mwenyewe, bali ya mtu yule mwingine.” (1 Wakorintho 10:24; 1 Petro 3:8, 9) Kwa hiyo, watumishi wa Yehova hutafuta fursa za kuwaonyesha heshima wale wa familia yao, Wakristo wenzao kutanikoni, na hata wale walio nje ya kutaniko.

14. Heshima huonyeshwaje kati ya mume na mke?

¹⁴ Biblia yataarifu hivi: “Kichwa cha kila mwanamume ni Kristo; nacho kichwa cha mwanamke ni mwanamume.” (1 Wakorintho 11:3) Yehova humtaka mwanamume amtendee mkewe kama Kristo alivyolitendea kutaniko. Kwenye 1 Petro 3:7, mume huamriwa amwonyeshe mkewe “heshima kama chombo dhaifu zaidi, kile cha kike.” Yeye aweza kufanya hivyo kwa kuonyesha nia ya kweli ya kusikiliza na kwa kuyafikiria madokezo ya mkewe. (Mwanzo 21:12) Huenda akatanguliza mapendezi ya mkewe ikiwa kanuni ya Biblia haihusiki, naye humsaidia na kumtendea mke kwa fadhili. Naye “mke apaswa kuwa na staha yenye kina kirefu kwa mume wake.” (Waefeso 5:33) Yeye humsikiliza mumewe, hapambani sikuzote kufanya mambo kwa njia yake mwenyewe, naye hamdharau wala kumsumbua mume. Yeye huonyesha hali ya akili ya kujishusha chini kwa kuepuka kumtawala mumewe, hata ikiwa ana sifa bora kuliko mume katika hali fulani.

15. Watu wazee huonyeshwa ufikirio gani, nao wapaswa kuitikiaje?

¹⁵ Katika kutaniko la Kikristo, kuna wale hasa wanaostahili heshima, kama vile watu wazee. “Mwondokeeni mtu mwenye mvi; heshimuni uso wa mtu mzee.” (Mambo ya Walawi 19:32) Hiyo yahusu hasa wale ambao wamemtumikia Yehova kwa miaka mingi wakiwa waaminifu kwa maana “kichwa chenye mvi ni taji ya utukufu, kama kikionekana katika njia ya haki.” (Mithali 16:31) Waangalizi wapaswa kuweka kielelezo kwa kuwafikiria ifaavyo Wakristo wenzao walio wazee zaidi yao. Bila shaka, waliozeeka wahitaji pia kuwa na mtazamo wenye staha kwa wachanga, hasa kwa wachanga wanaoshiriki daraka la kulichunga kundi.—1 Petro 5:2, 3.

16. Wazazi na watoto huheshimiana kwa njia gani?

¹⁶ Wachanga wapaswa kuwaheshimu wazazi wao: “Watoto, iweni watiifu kwa wazazi wenu katika muungano na Bwana, kwa maana hili ni lenye uadilifu: ‘Heshimu baba yako na mama yako’; ambayo ndiyo amri ya kwanza yenye ahadi: ‘Ili ipate kuwa vema kwako nawe upate kudumu muda mrefu juu ya dunia.’” Wazazi nao huwaheshimu watoto wao, kwa sababu wanaambiwa ‘wasiwe wakiwasumbua watoto wao, bali waendelee kuwalea katika nidhamu na rekebisho la akilini la Yehova.’—Waefeso 6:1-4; Kutoka 20:12.

17. Ni nani wanaostahili kupewa “heshima maradufu”?

¹⁷ Wengine wanaopaswa kuonyeshwa heshima ni wale wanaofanya kazi kwa bidii kulitumikia kutaniko: “Acha wanaume wazee wasimamiao katika njia bora wahesabiwe kustahili heshima maradufu, hasa wale wafanyao kazi kwa bidii katika kusema na kufundisha.” (1 Timotheo 5:17) Njia moja tunayoweza kuwaonyesha heshima ni kwa kufanya lile linalotaarifiwa kwenye Waebrania 13:17: “Iweni watiifu kwa wale ambao wanaongoza miongoni mwenu na kuwa wenye kunyenyekea.”

18. Twapaswa kuwatendea nini wale walio nje ya kutaniko?

¹⁸ Je, twapaswa kuwaonyesha watu walio nje ya kutaniko heshima? Ndiyo. Kwa kielelezo, twapewa agizo hili: “Acheni kila nafsi iwe katika ujitiisho kwa mamlaka zilizo kubwa.” (Waroma 13:1) Hizo ni watawala wa kilimwengu wanaoruhusiwa na Yehova kutawala hadi Ufalme wake uchukue mahali pao. (Danieli 2:44) Hivyo sisi “[huwalipa] wote haki zao, kwa yeye atakaye kodi, kodi; kwa yeye atakaye ushuru, ushuru; kwa yeye atakaye hofu, hofu hiyo; kwa yeye atakaye heshima, heshima hiyo.” (Waroma 13:7) Twapaswa ‘kuwaheshimu watu wa namna zote.’—1 Petro 2:17.

19. Twawezaje ‘kufanya lililo jema’ kuelekea wote na kuwaonyesha heshima?

¹⁹ Ingawa ni kweli kwamba twapaswa kuwaheshimu hata wale walio nje ya kutaniko, ona jambo linalokaziwa na Neno la Mungu: “Maadamu tuna wakati wenye kufaa kwa ajili ya hilo, acheni sisi tufanye lililo jema kuelekea wote, lakini hasa kuelekea wale ambao katika imani ni jamaa zetu.” (Wagalatia 6:10) Bila shaka, njia bora tunayoweza ‘kuwafanyia wengine lililo jema’ ni kwa kusitawisha na kutosheleza mahitaji yao ya kiroho. (Mathayo 5:3) Twaweza kufanya hivyo kwa kutii kikumbusha cha mtume Paulo: “Fanya yote uwezayo kabisa ili ujionyeshe mwenyewe kuwa mwenye kukubaliwa na Mungu, mtenda-kazi asiye na lolote la kuaibikia, ukilitumia sawasawa neno la ile kweli.” Tunapotumia kwa busara kila fursa ili kutoa ushahidi, ‘tukitimiza kikamili huduma yetu,’ huwa twawafanyia wote mema na vilevile kuwaonyesha heshima.—2 Timotheo 2:15; 4:5.

Kumheshimu Yehova

20. Ni nini kilichompata Farao na majeshi yake, na kwa nini?

²⁰ Yehova huwaheshimu viumbe wake. Basi, yastahili sisi tumheshimu vilevile. (Mithali 3:9; Ufunuo 4:11) Pia, Neno la Yehova lataarifu hivi: “Wao wanaoniheshimu nitawaheshimu, na wao wanaonidharau watahesabiwa kuwa si kitu.” (1 Samweli 2:30) Farao wa Misri alipoambiwa awaachilie watu wa Mungu waende, alijibu kwa kiburi hivi: “BWANA ni nani, hata niisikilize sauti yake?” (Kutoka 5:2) Farao alipoyatuma majeshi yake yawaangamize Waisraeli, Yehova aligawanya maji ya Bahari Nyekundu kwa ajili ya Israeli. Lakini Wamisri walipofuata, Yehova aliyarudisha maji. “Magari ya Farao na jeshi lake [Yehova] amewatupa baharini.” (Kutoka 14:26-28; 15:4) Kwa hiyo, kitendo cha Farao cha kukataa kwa kiburi kumheshimu Yehova kilifanya aangamie.—Zaburi 136:15.

21. Kwa nini Yehova alimchukulia Belshaza hatua, na kulitokea nini?

²¹ Mfalme Belshaza wa Babiloni alikataa kumheshimu Yehova. Kwenye karamu ya ulevi, yeye alimdhihaki Yehova kwa kunywa divai akitumia vyombo vya dhahabu na fedha vilivyochukuliwa kwenye hekalu la Yerusalemu. Naye alipokuwa akifanya hivyo, aliisifu miungu yake ya kipagani. Lakini Danieli mtumishi wa Yehova akamwambia hivi: “Hukujinyenyekeza moyo wako . . . Bali umejiinua juu ya Bwana wa mbingu.” Belshaza aliuawa usiku huohuo, na ufalme wake ukaondolewa kwake.—Danieli 5:22-31.

22. (a) Kwa nini hasira ya kisasi ya Yehova iliwajia viongozi wa Israeli na watu wao? (b) Yehova aliwapendelea akina nani, kukiwa na tokeo gani?

²² Katika karne ya kwanza W.K., Mfalme Herode alikuwa akihutubia umma, nao wakapaaza sauti hivi: “Sauti ya mungu, na si ya binadamu!” Mfalme huyo mwenye kiburi hakukataa bali alitaka utukufu huo. Mara hiyo, “malaika wa Yehova akampiga, kwa sababu hakumpa Mungu utukufu.” (Matendo 12:21-23) Herode alijiheshimu mwenyewe, hakumheshimu Yehova, naye akauawa. Viongozi wa kidini wa wakati huo walikuwa wamemdharau Mungu kwa kupanga njama ya kumwua Mwana wake, Yesu. Watawala fulani walijua kwamba Yesu alifundisha kweli lakini walikataa kumfuata, “kwa maana walipenda utukufu wa wanadamu zaidi ya hata utukufu wa Mungu.” (Yohana 11:47-53; 12:42, 43) Taifa zima halikumheshimu Yehova wala Mwakilishi wake aliyewekwa rasmi, Yesu. Tokeo ni kwamba Yehova hakuendelea kuwaheshimu bali aliwaacha waharibiwe pamoja na hekalu lao. Lakini akawahifadhi wale waliomheshimu yeye na Mwana wake.—Mathayo 23:38; Luka 21:20-22.

23. Ni lazima tufanye nini ili tuishi katika ulimwengu mpya wa Mungu? (Zaburi 37:9-11; Mathayo 5:5)

²³ Wote wanaotaka kuishi katika ulimwengu mpya wa Mungu baada ya mfumo uliopo kuharibiwa lazima wamheshimu na kumtii Mungu na Mwana wake, Kristo Yesu. (Yohana 5:22, 23; Wafilipi 2:9-11) Wale wasioonyesha heshima hiyo “watatengwa na nchi.” Kwa upande mwingine, wanyofu wanaomheshimu na kumtii Mungu na Kristo “watakaa katika nchi.”—Mithali 2:21, 22.

Kwa Kupitia

◻ Inamaanisha nini kuwaheshimu wengine, naye Yehova alifanyaje hivyo?

◻ Yesu na Paulo waliwaheshimuje wengine?

◻ Ni nani wanaostahili heshima siku yetu?

◻ Kwa nini ni lazima tumheshimu Yehova na Yesu?

[Picha katika ukurasa wa 17]

Yehova alimheshimu Abrahamu kwa kusikiliza kusihi kwake

[Picha katika ukurasa wa 18]

Katika ndoa zenye mafanikio, mume na mke huheshimiana