Heshimu Wanadamu Wa Namna Zote

“Heshimuni wanadamu wa namna zote, . . . mwe katika hofu ya Mungu, mwe na heshima kwa ajili ya mfalme.”—1 PETRO 2:17, NW.

 1. (a) Ni nani zaidi ya Mungu na Kristo wanaoheshimiwa kwa kufaa? (b) Ni katika maeneo gani wanadamu wanapaswa kuonyeshwa heshima kulingana na 1 Petro 2:17?

TUMEONA kwamba tuna wajibu wa kuwatolea heshima Yehova Mungu na Yesu Kristo. Hilo ndilo jambo linalofaa, la hekima, na lenye upendo kufanya. Hata hivyo Neno la Mungu linaonyesha pia kwamba tunapaswa kuheshimu wanadamu wenzetu. “Heshimuni wanadamu wa namna zote,” tunaambiwa. (1 Petro 2:17) Kwa kuwa mstari huu unamalizia kwa amri ya kwamba, “mwe na heshima kwa ajili ya mfalme,” wazo linalomaanishwa ni kwamba heshima inapasa kupewa kwa wale wanaostahili kuipokea kwa sababu ya cheo chao. Basi, ni nani ambao sisi tunapaswa kuwaheshimu inavyofaa? Idadi ya wanaostahili heshima huenda ikatia ndani wengi kuliko vile ambavyo huenda watu fulani wakafikiri. Tungeweza kusema kwamba kuna maeneo manne ambamo tunapaswa kuonyesha heshima kwa watu wengine.

Heshimuni Watawala wa Kisiasa

 2. Tunajuaje kwamba “mfalme” anayetajwa kwenye 1 Petro 2:17 ni kumaanisha mfalme yeyote wa kibinadamu au mtawala wa kisiasa?

² La kwanza la maeneo haya linahusiana na serikali za kilimwengu. Tunahitaji kuheshimu watawala wa kisiasa. Petro aliposhauri hivi: “Mwe na heshima kwa ajili ya mfalme,” kwa nini tunasema Petro alikuwa akifikiria watawala wa kisiasa? Kwa sababu anasema juu ya hali iliyo nje ya kundi la Kikristo. Alikuwa ametoka tu kumaliza kusema hivi: “Kitiini kila kilichoundwa na wanadamu: kwamba ni kwa mfalme akiwa mkuu au kwa magavana wakiwa wametumwa naye.” Angalia, pia, kwamba Petro anaweka Mungu akiwa tofauti na “mfalme,” akisema hivi: “Mwe katika hofu ya Mungu, mwe na heshima kwa ajili ya mfalme.” (1 Petro 2:13, 14, NW) Hivyo basi “mfalme” ambaye Petro anatusihi tuwe na heshima kwa ajili yake ni kumaanisha wafalme wa kibinadamu na watawala wa kisiasa.

 3. “Mamlaka za juu zaidi” ni nani, na zinastahili nini?

³ Vivyo hivyo mtume Paulo anaamuru hivi: ‘Mwe katika kutii mamlaka za juu zaidi.’ Hizi ‘mamlaka za juu zaidi’ si Yehova Mungu wala Yesu Kristo, bali ni watawala wa kisiasa, wakuu wa serikali. Akiwafikiria hawa, Paulo anaendelea kusema hivi: “Toeni kwa wote haki zao, . . . kwa yeye ambaye huitisha heshima, heshima hiyo.” Ndiyo, watu hao ambao wameruhusiwa na Mungu kutumia utawala wa kisiasa wanastahili heshima.—Warumi 13:1, 7, NW.

 4. (a) Heshima yaweza kuonyeshwaje kwa watawala wa kisiasa? (b) Ni mfano gani ambao mtume Paulo aliweka katika kuonyesha heshima kwa watawala?

⁴ Sisi tungeonyeshaje heshima kwa watawala wa kisiasa? Njia moja ni kwa kuwatendea kwa staha (heshima) ya kina kirefu. (Linganisha 1 Petro 3:15.) Na kwa sababu ya cheo chao, staha hiyo inawastahili hata ingawa huenda ikawa ni wanadamu waovu. Mwanahistoria Mroma Tasito alieleza juu ya Gavana Feliki kuwa mwanamume “aliyefikiri kwamba angeweza kutenda kitendo chochote kiovu bila kupata adhabu.” Hata hivyo Paulo alifungua utetezi wake mbele ya Feliki kwa njia yenye staha. Vivyo hivyo, Paulo alimwambia Mfalme Herode Agripa 2 kwa staha kwamba, “Najihesabu kuwa mwenye furaha kwamba ni mbele yako wewe mimi nafanya utetezi wangu,” hata ingawa Paulo alijua kwamba Agripa alikuwa akiishi katika uhusiano wa ngono ya kiukoo. Vivyo hivyo, Paulo alimwonyesha heshima Gavana Festo, akimtaja kuwa “mtukufu,” hata ingawa Festo alikuwa mwabudu sanamu.—Matendo 24:10; 26:2, 3, 24, 25, NW.

 5. Ni njia gani zaidi ambayo heshima inaonyeshwa kwa mamlaka za kiserikali, na Mashahidi wa Yehova wanawekaje mfano mwema katika kufanya jambo hili?

⁵ Njia nyingine ambayo tunawaonyesha heshima wakuu wa serikali inaonyeshwa na mtume Paulo alipoandika juu ya kutolea mamlaka za kiserikali haki zao. Alisema ‘kuwapa wote haki zao; mtu wa kodi, kodi; mtu wa ushuru, ushuru.’ (Warumi 13:7) Mashahidi wa Yehova wanatoa haki hizo hata iwe wanaishi katika nchi gani ulimwenguni. Katika Italia gazeti La Stampa liliona hivi: “Wao ndio raia walio waaminifu-washikamanifu zaidi ambao mtu yeyote angetaka kuwa nao: hawaepi kodi wala kutafuta kuepuka sheria zisizowafaa kwa faida yao wenyewe.” Na The Post la Palm Beach, Florida, U.S.A., lilisema hivi kuhusu Mashahidi wa Yehova: “Wao wanalipa kodi zao. Wao ni kati ya raia wanaofuata sana haki katika Jamhuri.”

Onyesheni Heshima kwa Mabwana wa Kazi

 6. Mitume Paulo na Petro wanasema heshima inapasa kuonyeshwa kwa nani mwingine?

⁶ Eneo la pili ambapo heshima inapasa ni kwenye mahali petu pa kazi. Wote wawili mitume Paulo na Petro wanakazia umaana wa Wakristo kuwaheshimu wale waliowekwa juu yao katika uhusiano wa kazi. Paulo aliandika hivi: “Wo wote walio chini ya kongwa, hali ya utumwa, na wawahesabie bwana zao kuwa wamestahili heshima yote, jina la Mungu lisitukanwe wala mafundisho . . . . Na wale walio na bwana waaminio wasiwadharau kwa kuwa ni ndugu; bali afadhali wawatumikie.” Naye Petro alisema hivi: “Enyi watumishi, watiini bwana zenu kwa hofu nyingi; sio wao walio wema na wenye upole tu, bali nao walio wakali [wale ambao ni vigumu kuwapendeza, NW].”—1 Timotheo 6:1, 2; 1 Petro 2:18; Waefeso 6:5; Wakolosai 3:22, 23.

 7. (a) Shauri la Biblia kwamba ‘watumwa’ wawaonyeshe heshima “bwana zao” linatumikaje leo kwa njia inayofaa? (b) Wafanya kazi Wakristo walio na mabwana wa kazi Wakristo wanapaswa kuwa waangalifu kushika jambo gani?

⁷ Bila shaka, utumwa haujaenea kote leo. Lakini kanuni zilizoongoza Wakristo katika uhusiano wa mtumwa na mwenyeji wake zinatumika kwa uhusiano wa mfanya kazi na bwana wa kazi. Hivyo, wafanya kazi Wakristo wana daraka la kuonyesha heshima hata kwa mabwana wa kazi ambao ni vigumu kuwapendeza. Namna gani ikiwa bwana wa kazi ni mwamini mwenzi pia? Badala ya kutazamia ufikirio au upendeleo wa pekee kwa sababu ya uhusiano huo, mfanya kazi anapaswa kutumikia bwana wake Mkristo kwa utayari hata zaidi, bila kumtumia kamwe kwa kujifaidi mwenyewe.

Heshima Katika Familia

8, 9. (a) Watoto wanatakiwa kuheshimu nani? (b) Kwa nini watoto wanapaswa kuonyesha heshima hii, nao wanaweza kuionyeshaje?

⁸ Eneo la tatu ambamo heshima inapasa kuwa ni ndani ya familia. Kwa mfano, watoto wako chini ya wajibu wa kuheshimu wazazi wao. Hili halikuwa takwa la Sheria aliyopewa Musa tu bali pia ulikuwa wajibu kwa Wakristo. Mtume Paulo aliandika hivi: “Enyi watoto, watiini wazazi wenu katika Bwana, maana hii ndiyo haki. Waheshimu baba yako na mama yako.”—Waefeso 6:1, 2; Kutoka 20:12.

⁹ Kwa nini watoto wanapaswa kuheshimu wazazi wao? Wanapaswa kuwaheshimu kwa sababu ya mamlaka ya wazazi wao ambayo wamepewa na Mungu na pia kwa sababu ya mambo ambayo wazazi wao wamefanya, wakisababisha kuzaliwa kwao na kuwalisha na kuwalea tangu utoto na kuendelea. Watoto wanapaswa kuheshimuje wazazi wao? Wanapaswa kufanya hivi hasa kwa kuwatii na kuwanyenyekea. (Mithali 23:22, 25, 26; Wakolosai 3:20) Kuwapa heshima hiyo kungeweza kutaka kwamba watoto walio watu wazima wawape wazazi wao wazee au wazazi wakuu msaada wa ziada, wa kimwili na wa kiroho pia. Jambo hili lahitaji kusawazishwa kwa hekima na madaraka mengine, kama vile mtu kutunza watoto wake mwenyewe na kushiriki kikamili katika ushirika wa Kikristo na huduma ya shambani.—Waefeso 5:15-17; 1 Timotheo 5:8; 1 Yohana 3:17.

10. Wake wana wajibu wa kuonyesha nani heshima, na ni kwa njia zipi wanaweza kufanya jambo hili?

¹⁰ Hata hivyo si watoto peke yao ambao wana wajibu wa kuwapa wengine heshima ndani ya familia. Wake wanapaswa kuwapa heshima waume zao. Mtume Paulo pia alisema kwamba “mke asikose kumstahi mumewe.” (Waefeso 5:33; 1 Petro 3:1, 2) Kwa uhakika kuwapa waume ‘staha’ ya kina kirefu kunatia ndani kuwapa heshima. Sara alimheshimu mume wake, Abrahamu, alipomwita “Bwana.” (1 Petro 3:6) Hivyo basi nyinyi wake, igeni Sara. Wapeni waume zenu heshima kwa kukubali maamuzi yao na kujitahidi kuyafanikisha. Kwa kufanya yote mwezayo kusaidia waume zenu wabebe mizigo yao, badala ya kuiongezea, mnawaonyesha heshima.

11. Kuhusu kuonyesha heshima, waume wana wajibu gani, na kwa nini?

¹¹ Namna gani waume? Wanaagizwa hivi katika Neno la Mungu: “Ninyi waume, kaeni na wake zenu kwa akili; na kumpa mke heshima, kama chombo kisicho na nguvu; na kama warithi pamoja wa neema ya uzima, kusudi kuomba kwenu kusizuiliwe.” (1 Petro 3:7) Kwa uhakika hilo linapasa kufanya kila mume afikiri. Ni kama kwamba mke amebeba kibandiko kinachosema “Ana Thamani. Anavunjika kwa Urahisi. Shika kwa uangalifu! Mpe heshima!” Hivyo basi acheni waume wakumbuke kwamba wasipowapa wake zao heshima kwa kuwaonyesha ufikirio unaopasa, watatia hitilafu katika uhusiano wao na Yehova Mungu, kwa maana sala zao zitazuiliwa. Kwa kweli, inafaa pande zote zinazohusika za washiriki wa familia zipeane heshima.

Katika Kundi

12. (a) Ni nani walio na daraka la kuonyesha heshima katika kundi? (b) Yesu alionyeshaje kwamba inafaa kupokea heshima?

¹² Pia kuna lile daraka ambalo kila mmoja analo la kuonyesha heshima ndani ya kundi la Kikristo. Tunashauriwa hivi: “Kwa heshima mkiwatanguliza wenzenu.” (Warumi 12:10) Yesu alionyesha katika mmoja wa mifano yake kwamba inafaa kukubali heshima. Alisema kwamba tunapoalikwa kwenye karamu, tunapaswa kuchukua mahali pa chini kabisa, kwa maana ndipo mkaribishaji wetu atakapotuomba tuchukue kiti cha juu zaidi, nasi tutapata heshima mbele ya wageni wenzetu wote. (Luka 14:10) Sasa, kwa kuwa sisi sote tunathamini kupewa heshima, je! hatupaswi kujitia katika hali za wengine na kupeana heshima mtu na mwenzake? Tunaweza kufanya hivi namna gani?

13. Ni nini nyingine za njia ambazo sisi tunaweza kuonyesha wengine heshima katika kundi?

¹³ Maneno ya uthamini kwa kazi iliyofanywa vizuri ni sawa na kutoa heshima. Hivyo basi tunaweza kupeana heshima mtu na mwenzake kwa kutoa pongezi, labda kwa ajili ya hotuba au elezo ambalo mtu fulani anatoa katika kundi. Kwa kuongezea, tunaweza kuheshimiana kwa kujivika unyenyekevu wa akili kuelekea ndugu na dada zetu Wakristo, kwa kuwatendea kwa staha ya kina kirefu. (1 Petro 5:5) Hivyo sisi tunaonyesha kwamba tunawathamini kuwa watumishi wenzi wa Yehova Mungu.

14. (a) Akina ndugu katika kundi wanaweza kuwapaje akina dada heshima inayowapasa? (b) Ni nini kinachoonyesha kwamba kutoa zawadi ni njia moja ya kutoa heshima?

¹⁴ Mtume Paulo alimshauri Timotheo kijana atendee dada Wakristo wa umri mkubwa kama akina mama na walio na umri mdogo kama dada wa kimwili, “katika usafi wote.” Ndiyo, akina ndugu wanapokuwa waangalifu wasiruke mipaka ya urafiki pamoja na dada zao Wakristo, kama kwa kuonyesha uzoeleano usiofaa, wanawapa heshima. Paulo aliendelea kuandika hivi: “Uwaheshimu wajane walio wajane kweli kweli.” Njia moja ambayo mjane mwenye uhitaji anapaswa kuheshimiwa ni kwa msaada wa kimwili. Lakini ili austahili, ni lazima ‘ashuhudiwe kwa matendo mema.’ (1 Timotheo 5:2-10) Kwa habari ya zawadi za kimwili, Luka aliandika hivi kuhusu watu katika kisiwa cha Melita: “Nao wakatuheshimu kwa heshima nyingi; basi tulipoabiri wakatupakilia vitu vile tulivyokuwa na haja navyo.” (Matendo 28:10) Hivyo heshima inaweza kuonyeshwa kwa mtu mwingine kwa kutoa zawadi za kimwili.

15. (a) Ni kuelekea nani sisi tuna wajibu wa pekee kuonyesha heshima? (b) Ni nini njia moja ambayo tunaweza kuonyesha heshima kuelekea wale wanaotoa uongozi?

¹⁵ Akiendeleza barua yake kwa Timotheo, Paulo anaandika hivi: “Wazee watawalao [wanaosimamia, NW] vema na wahesabiwe kustahili heshima maradufu; hasa wao wajitaabishao kwa kuhutubu na kufundisha.” (1 Timotheo 5:17) Ni kwa njia zipi tunaweza kuheshimu wazee, au waangalizi? Paulo alisema hivi: “Mnifuate [mniige, NW] mimi kama mimi ninavyomfuata [ninavyomwiga, NW] Kristo.” (1 Wakorintho 11:1) Tunapotii maneno ya Paulo kuwa waigaji wake, tunampa heshima. Hilo lingetumika kwa wale wanaotoa uongozi kati yetu leo. Kwa kadiri ambavyo sisi tunawaiga kwa kufuata mfano wao, tutakuwa tunawapa heshima.

16. Ni nini njia za ziada ambazo heshima inaweza kuonyeshwa kwa wale wanaotoa uongozi?

¹⁶ Njia nyingine ambayo tunaonyesha waangalizi heshima ni kwa kutii kitia moyo hiki: “Watiini wenye kuwaongoza, na kuwanyenyekea; maana wao wanakesha kwa ajili ya roho [nafsi, NW] zenu, kama watu watakaotoa hesabu.” (Waebrania 13:17) Kwa njia ile ile ambayo watoto wanaheshimu wazazi wao kwa kuwatii, ndivyo sisi tunavyowaheshimu wale wanaotoa uongozi kati yetu kwa kuwatii na kuwanyenyekea. Na, kama vile Paulo na waandamani wake walivyoheshimiwa kwa zawadi za kimwili na wale wakaaji wenye fadhili wa Melita, wawakilishi wengi wanaosafiri wa Sosaiti wameheshimiwa kwa njia kama hiyo tena na tena. Lakini, bila shaka, wao hawapaswi kuomba-omba zawadi hizo wala kudokeza kwamba zingethaminiwa au kwamba zahitajiwa.

17. Ni wajibu gani ambao wale wenye mapendeleo ya uangalizi wanayo juu ya kuonyesha heshima?

¹⁷ Kwa upande mwingine, wote wale walio katika vyeo vya uangalizi katika tengenezo la kitheokrasi—iwe ni katika kundi la mahali, katika mzunguko au wilaya wakiwa mwangalizi anayesafiri, katika moja la matawi ya Watch Tower Society, au ndani ya familia—wana wajibu wa kuwapa heshima wale walio chini ya usimamizi wao. Hii inataka kwamba waelewe hali za wengine na kujitia humo pia. Wanahitaji kuwa wenye kufikilika nyakati zote, wakiwa na tabia pole na wanyenyekevu katika moyo na akili, kama vile Yesu Kristo alivyosema yeye alikuwa.—Mathayo 11:29, 30.

Jitahidini Kuheshimiana

18. (a) Ni nini kinachoweza kutuzuia tusiwaonyeshe heshima wale wanaostahili? (b) Kwa nini hakuna cha kutetea uhaki wa kuwa na hali ya akili ya mwelekeo hasi na ya kutoa-toa makosa?

¹⁸ Sisi sote tunahitaji kujitahidi sana kuheshimiana, kwa maana kuna kizuizi chenye nguvu ili tusifanye hivyo. Kizuizi hicho, au kipingamizi, ni moyo wetu usio mkamilifu. “Mawazo ya moyo wa mwanadamu ni mabaya tangu ujana wake,” Biblia inasema. (Mwanzo 8:21) Moja la maelekeo ya kibinadamu ambalo lingeweza kuvuruga kuonyesha kwetu heshima kwa wengine ni kuwa na akili ya mwelekeo hasi (mbaya), ya kutoa-toa makosa. Sisi sote ni wanadamu dhaifu, wasiokamilika, wenye kuhitaji rehema ya Yehova na fadhili zisizostahiliwa. (Warumi 3:23, 24) Kwa kuthamini hilo, acheni tuwe waangalifu tusiweke fikira zetu saa zote juu ya udhaifu wa ndugu zetu au kuwahesabia ndugu zetu makusudio yenye mashaka.

19. Ni nini kitatusaidia tuzuie mwelekeo hasi wowote?

¹⁹ Dawa ya kuzuia elekeo lolote hasi (baya) ni upendo na kujidhibiti. Tunahitaji kuwa na mwelekeo chanya (mzuri) wa kusikitikia, wa uaminifu-mshikamanifu, kuhusu ndugu zetu, kuona mambo yao mazuri. Ikiwa kuna jambo fulani tusiloelewa, acheni sikuzote tuwe na nia ya kuwahesabu wao kuwa ndio wenye haki ikiwa hatuwezi kuthibitisha shaka fulani linalowahusu, na tutii shauri la Petro: “Zaidi ya yote iweni na juhudi nyingi katika kupendana; kwa sababu upendano husitiri wingi wa dhambi.” (1 Petro 4:8) Ni lazima tuwe na upendo wa aina hiyo ikiwa tutawapa ndugu zetu heshima inayowapasa.

20, 21. (a) Ni nini elekeo jingine ambalo litaelekea kuvuruga kuonyesha kwetu heshima kwa mtu na mwenzake? (b) Ni nini kitatusaidia tukinze elekeo hili?

²⁰ Kitabia kingine ambacho kitaelekea kuvuruga kuwaonyesha wengine heshima inayowapasa ni lile elekeo la kuudhiwa na mambo madogo sana, au kuwa na hasira inayogusika upesi mno. Wepesi wa kugusika hisia una mahali pao. Ni lazima wastadi wa sanaa wawe wepesi kusikia mivumo ya sauti au kutambua rangi mbalimbali kwa kuwa ni sehemu ya kazi yao. Lakini wepesi usiofaa wa kuudhika, au kugusika hasira upesi mno, katika mahusiano yetu na wengine ni namna fulani ya ubinafsi unaoweza kutunyang’anya amani yetu na kutuzuia tusionyeshe wengine heshima.

²¹ Yanayotupa sisi ushauri mwema katika habari hii ni maneno yanayopatikana kwenye Mhubiri 7:9: “Usifanye haraka kukasirika rohoni mwako, maana hasira hukaa kifuani mwa wapumbavu.” Hivyo basi wepesi usiofaa wa kukasirika au kuudhika haraka unaonyesha ukosefu wa hekima na kufikiri kuzuri, na pia ukosefu wa upendo. Ni lazima tulinde tusije tukaacha mielekeo yetu yenye dhambi, kama vile kuwa wenye maoni hasi, ya kutoa-toa makosa, au wepesi usiofaa wa kuudhika, ituzuie kuonyesha heshima kwa wote wale inaowapasa.

22. Wajibu wetu wa kuonyesha heshima unaweza kutolewaje muhtasari?

²² Kwa kweli, tuna sababu nyingi za kuonyesha wengine heshima. Na, kama vile tumeona, kuna njia nyingi sana ambazo tunaweza kuonyesha heshima hiyo. Nyakati zote ni lazima tulinde ili mwelekeo wowote hasi usije ukavuruga kuonyesha kwetu heshima. Hasa, tunahitaji kuwa waangalifu kuwaonyesha heshima wale walio katika familia yetu, waume na wake kwa mmoja na mwenzake na watoto kwa wazazi wao. Na katika kundi, tuna wajibu wa kuwaonyesha heshima waabudu wenzetu na, hasa, wale wanaotia bidii kati yetu wakiwa katika vyeo vya uangalizi. Katika maeneo yote haya, kuwapa heshima wale waliotajwa juu ni kwa manufaa yetu, kwa kuwa, kama Yesu alivyosema: “Kuna furaha nyingi katika kutoa kuliko zilivyo katika kupokea.”—Matendo 20:35, NW.

Wewe Ungejibuje?

◻ Ni kwa sababu gani na jinsi gani tunapaswa kuheshimu mamlaka za kiserikali?

◻ Ni shauri gani la Biblia linaloweza kutumiwa kwa uhusiano wa mfanya kazi na bwana wa kazi?

◻ Heshima inapasa kuonyeshwaje ndani ya familia?

◻ Ni heshima gani ya pekee inayoweza kuonyeshwa katika kundi, na kwa sababu gani?

◻ Udhaifu wa kibinadamu katika kushindwa kuheshimu wengine unaweza kushindwaje?