Vijana Wauliza . . .

Mama na Baba Hawakusoma Naweza Kuwastahi Namna Gani?

THOMAS EDISON anajulikana ulimwenguni pote kuwa mbuni wa balbu ya taa ya umeme. Naye Henry Ford hali moja na hiyo anajulikana ulimwenguni pote kwa ajili ya kuanzisha mbinu za utengenezaji vitu kwa wingi. Lakini je! ulipata kujua kwamba Henry Ford na Thomas Edison walikuwa na elimu ndogo ya shule?

Mitume Petro na Yohana walikuwa nguzo za kundi la Kikristo la mapema. Wao walikuwa wanenaji wa ukweli wenye ujasiri na wenye ufasaha. Hata hivyo, walisemwa kuwa “watu wasio na elimu [“na wa kawaida,” NW] ilipohusu elimu ya kilimwengu.—Matendo 4:13.

Ndiyo, katika historia yote kumekuwako wanaume na wanawake ambao wametimiza mambo makubwa wajapokuwa na elimu ndogo ya shule. Wala hakuna mtu mwenye akili ambaye angewachukua kwa heshima ndogo kwa sababu hiyo. Basi, ni wazi kwamba mengi yahusika katika kufaa kwa binadamu na staha yake zaidi ya elimu ya shule.

Hii si kusema kwamba elimu ya shule haina maana au kwamba kutojua kusoma, kutoweza kusoma na kuandika, si kizuizi. Katika mabara mengi, mtu asiye na cheti cha elimu ya shule ya sekondari anatatizika kupata kazi. Mtu asiyeweza kusoma hawezi kutwaa maarifa mengi mno yaliyomo ndani ya vitabu na mgazeti. Mtu asiyeweza kuandika aweza kuaibika anapoulizwa atie sahihi jina lake au ajaze fomu fulani.

Vipi, hata hivyo, ikiwa wazazi wa mtu hawakusoma? Katika Afrika na sehemu nyingine za ulimwengu unaositawi, ni jambo la kawaida kwa vijana kuwa na wazazi ambao hawawezi kusoma wala kuandika. Na hata katika mabara yenye maendeleo kiviwanda, vijana fulani wana manufaa fulani ya kielimu ambayo wazazi wao hawakupata. Vyovyote vile, kama ndivyo ilivyo katika kisa chako, unahisije juu ya wazazi wako? Je! wewe unaona haya kwa sababu ya kukosa kwao elimu? Au lililo baya hata zaidi, je! nyakati nyingine unahisi kwamba wao hawajui lolote na hawastahili staha?

Sababu Staha Inafaa

Ikiwa hisia hizo hasi (zisizofaa) zinakuathiri pindi kwa pindi, huenda ikakusaidia kufikiria uhakika wa kwamba Mungu anakutaka uheshimu wazazi wako. Waefeso 6:2, 3 linaamuru hivi: “Waheshimu [“wastahi,” NW] baba yako na mama yako; amri hii ndiyo amri ya kwanza yenye ahadi, Upate heri [iwe vema kwako, NW], ukae siku nyingi katika dunia.” Kamusi moja inafafanua kuonyesha staha kuwa ‘kutendea kwa heshima.’ Angalia, pia, kwamba mataraja yako ya uzima wa wakati ujao yanategemea kuonyesha kwako wazazi wako heshima. Kutowaheshimu kunamaanisha kutomheshimu Mungu.

Tena, wewe una deni la wazazi wako kwa ajili ya wao kukupa uhai. Kwa kadiri wawezayo, wanakuandalia chakula, mavazi, na makao—hilo likiwa ni jambo gumu katika mabara mengi yanayositawi—na bila shaka wataendelea kufanya hivyo kwa miaka mingi inayokuja. Hakuna bei ambayo ingeweza kukadiriwa juu ya thamani ya wakati wa wazazi wako, uangalizi mwororo, na mwelekezo wenye upendo. Je! wanapaswa kudharauliwa kwa sababu wanakosa manufaa fulani za kielimu? Wawe walisoma hawakusoma, wao ni wazazi wako.

Kumbuka, pia, wazazi wako ndio wamedhamini elimu yoyote ya shule ambayo umepata, mara nyingi wakijidhabihu sana. Je! hilo halipasi kuchochea uthamini wako?

Elimu Waliyo Nayo Wazazi

Kwa kweli, yawezekana wazazi wako wameelimika zaidi yako. Elimu ya shule inaandaa msingi mpana wa mtu kujengea maishani mwake mwote. Lakini haikufundishi yote unayohitaji kujua maishani.

Usemi wa kawaida katika Ghana ni: “Mtu mzima alikuwa mtoto wakati mmoja, lakini mtoto hajapata kamwe kuwa mtu mzima.” Wazazi wako wana jambo fulani ambalo huwezi kulipata kwenye kitabu: ujuzi wa maisha. Je! umepata kuwa na kazi ya kuajiriwa, kulipa gharama, kutunza watoto wadogo, au kusimamia jamaa? Tayari wazazi wako wamejumlisha miaka mingi ya ujuzi katika mambo hayo.

Biblia inaendelea kuonyesha kwenye Waebrania 5:14 kwamba uwezo wa utambuzi wa mtu ‘kwa kutumiwa, unazoezwa kupambanua mema na mabaya,’ si kupitia tu kusoma na kujifunza, bali “kwa kutumiwa”! Kwa hiyo wazazi wako wanaweza kukupa uongozi wa adili, kutia ndani yako thamani ya mambo. Hasa ndivyo ilivyo kama wazazi wako wanahofu Mungu.

Inapendeza kwamba manufaa ya ujuzi waliyo nayo wazazi wako juu yako haipungui hata unapokuwa na umri wa kutosha kusimamia jamaa yako mwenyewe! Mithali 23:22 husema: “Msikilize baba yako aliyekuzaa, Wala usimdharau mama yako akiwa mzee.” Shauri hilo lilielekezwa, si kwa watoto, bali kwa watu wazima wenye wazazi wanaozeeka. Ndiyo, hata mtu anapokuwa mzima, ni hekima kusikiliza wazazi, kuheshimu hekima ambayo wamepata kupitia ujuzi. Huenda ikawa wazazi hawakusoma, lakini hilo halimaanishi kwamba ushauri wao hauna thamani.

Hawakusoma Lakini Wanafanikiwa

Mambo ya kweli maishani mwa vijana waliolelewa na wazazi ambao hawakusoma yanaeleza vizuri ukweli wa yaliyotangulia kutajwa. Kwabena, kijana Mghana asema hivi juu ya mamake ambaye hakusoma: “Yeye alikuwa mtia ndihamu imara. Nimefikia kumpenda zaidi, kwa sababu ya kuthamini kanuni bora ambazo alisitawisha ndani yangu kwa faida yangu. Dada zangu wakubwa ni wake wenye kufanikiwa, na mamangu aweza kusifiwa kwa sehemu kubwa kwa ajili ya hilo.”

Reginald, kwa upande mwingine, alilelewa na babu yake ambaye pia hakusoma. Akumbuka hivi Reginald: “Mielekezo yake ilikuwa ya ukomavu na isiyo na kigeu-geu, ikachangia niweze kuchukua madaraka mazito mapema sana maishani.”

Kwasi ni kijana mwingine Mghana ambaye mamake hakufaidika kamwe na elimu ya shule. Je! hilo likawa pingamizi kubwa kati yake na mwanae? La. Akumbuka hivi Kwasi: “Sikuzote nimesifu sana mamangu kwa ajili ya akili yake chapu-chapu. Yeye alikuwa mfanya biashara, na wakati wa miaka yangu ya mapema kwenye shule ya sekondari, wakati wowote alipotaka zifanywe hesabu fulani, nililazimika kutumia kalamu na karatasi. Mama alihesabu kwa kutumia akili tu. Mara nyingi sana ndiye aliyepata majibu sahihi kwanza!”

Uwe Msaada kwa Wazazi Wako!

Ni kweli kwamba elimu inakupa manufaa fulani. Lakini hiyo si sababu ya kuwatendea wazazi wako kuwa watu wa chini. Akiwa kijana, Yesu Kristo alikuwa na manufaa moja kushinda wazazi wake. Yeye alikuwa mkamilifu. Hata hivyo, rekodi ya Biblia inaonyesha kwamba “alikuwa akiwatii.”—Luka 2:51.

Kwa sababu ya hayo, je! umefikiria ni jinsi gani ungeweza kutumia ustadi wako kunufaisha wazazi wako? Kwa kielelezo, wanaweza kuthamini ukiwasomea barua zao, gazeti, Biblia, na vichapo vyenye msingi wa Biblia. Au huenda wakafaidika kwa wewe kuandika barua au kujaza fomu kwa niaba yao.

Kumbuka, Yehova Mungu anapowasaidia watu wake, ‘huwapa wote kwa ukarimu, wala hakemei.’ (Yakobo 1:5) Ndiyo kusema, yeye hatufanyi tujihisi kuwa wapumbavu kwa kuwa tulihitaji msaada wake. Kwa hiyo shughulikia wazazi wako katika njia yenye kiasi, yenye neema, nao wataelekea zaidi kuukubali msaada wako.

Kwa kuwa ustadi wa kusoma na kuandika una manufaa sana katika kundi la Kikristo, huenda hata ukawapa wazazi wako kitia-moyo cha kiasi wanufaike na programu mbalimbali za kuelimisha zinazoweza kuwapo. Kwa kupendeza, katika mabara mengi ambako ukosefu wa elimu uko kwa wingi, Jumba la Ufalme la Mashahidi wa Yehova mara nyingi linatumiwa kuwa kitovu cha kujifunzia. Labda neno moja la fadhili lenye kutia moyo kutoka kwako laweza kuwa ndilo jambo wanalohitaji ili wachochewe wajifaidi na programu hiyo ya kielimu inayotolewa huko.

Katika mabara fulani ya Kiafrika, watoto husubiri hadi kifo cha wazazi wao na kuwapa “staha za mwisho” kwa kuandaa jeneza la thamani kubwa kwa ajili ya maziko yao. Jinsi inafaa zaidi kuwaonyesha wazazi wako heshima kubwa sasa wakati wangali hai. Usione haya kamwe kwamba walinyimwa fursa fulani walipokuwa wachanga. Wao wana sifa ambazo zinajazia ukosefu wao wa elimu ya kilimwengu. Sikuzote waonyeshe heshima, kwa neno na tendo. Uwe “tayari kusikiliza,” hata usipokubaliana nao. (Yakobo 3:17) Chukua kuwa hazina uchangamshi, upendo, na hekima ambayo wazazi wako wanayo, sifa ambazo ni za maana zaidi ya kuweza kusoma na kuandika.

[Picha katika ukurasa wa 15]

Wazazi wanaweza kuwa vyanzo vyenye wingi wa shauri hata wanapokuwa hawana stadi za kusoma na kuandika