Usafi wa Kiadili Ndio Uzuri wa Ujana

“Shangilia, mwanamume kijana, katika ujana wako, . . . nawe tembea katika njia za moyo wako na katika mambo yenye kuonwa na macho yako. Lakini jua kwamba kwa sababu ya yote haya Mungu wa kweli atakuleta wewe ndani ya hukumu.”—MHUBIRI 11:9, NW

 1, 2. (a) Yehova awatakia vijana jambo gani? (b) Kwa nini ni upumbavu kufuata lolote lile lenye kuvutia moyo na macho yako?

“UJANA, idili, na wororo ni kama siku za masika. Badala ya kulalamika . . . kuhusu ufupi wa muda wazo, jaribu kuiona shangwe yazo.” Ndivyo alivyoandika mshairi mmoja Mjeremani wa karne ya 19. Maneno hayo ya kushauri walio wachanga ni mrudio wa yale yaliyoandikwa mapema maelfu ya miaka iliyotangulia katika kitabu cha Biblia cha Mhubiri: “Shangilia, mwanamume kijana, katika ujana wako, na acha moyo wako ukufanyie wewe mema katika siku za uanaume [au, uanauke] wako wa ujanani, nawe tembea katika njia za moyo wako na katika mambo yenye kuonwa na macho yako.” (Mhubiri 11:9a, NW) Kwa hiyo Yehova Mungu hawi kwa lazima na maoni yasiyofaa kuhusu mambo yavutiayo tamaa zenye ujana. Yeye ataka wewe uone shangwe kamili kutokana na imara na nguvu za ujana wako.—Mithali 20:29.

² Ingawa hivyo, hiyo yamaanisha kwamba wewe waweza kufuatia lolote lile livutialo moyo na macho yako? Achia mbali hilo! (Hesabu 15:39; 1 Yohana 2:16) Andiko laendelea kusema: “Lakini jua kwamba kwa sababu ya yote haya [mafuatio ambayo wewe wachagua ili kutosheleza tamaa zako] Mungu wa kweli atakuleta wewe ndani ya hukumu.” (Mhubiri 11:9b, NW) Ndiyo, huwezi kuepuka matokeo ya vitendo vyako; walio wachanga, hali moja na wenye umri mkubwa zaidi, wamo katika hali ya kupasishwa hukumu ya Yehova.—Warumi 14:12.

 3, 4. (a) Kwa nini kudumisha kiwango cha juu cha usafi wa kiadili? (b) Ni mbano gani ambao wawekwa juu yako ili upoteze msimamo wako safi pamoja na Mungu, na ni maswali gani ambayo yatokea?

³ Kupokea hukumu yenye kupendeleka ya Yehova hakuongozi kwenye uhai wa milele tu bali pia kwenye uhusiano wa kindani pamoja na Mungu sasa. Hata hivyo, ni lazima wewe udumishe kiwango cha juu cha usafi wa kiadili. Zaburi 24, mistari 3 hadi 5, yaweka wazo hilo hivi: “Ni nani atakayepanda katika mlima wa Bwana [Yehova, NW]? Ni nani atakayesimama katika patakatifu pake? Mtu aliye na mikono safi na moyo mweupe, asiyeiinua nafsi yake kwa ubatili, wala hakuapa kwa hila. Atapokea baraka kwa Bwana [Yehova, NW], na haki [uadilifu, NW] kwa Mungu wa wokovu wake.” Ndiyo, wewe una uzuri wa kupendeza machoni pa Yehova wakati udumishapo usafi wa kiadili.

⁴ Hata hivyo, wewe hupatwa na mbano wa daima ili upoteze msimamo wako ulio safi pamoja na Mungu. Kadiri hizi siku za mwisho zisongapo mbele zikamalizike, kuna kipuku cha mwenendo usio wa kiadili na mavutano yasiyo safi. (2 Timotheo 3:1-5) Wito wa ushindani kuhusu kudumisha usafi wa kiadili haujapata kuwa mkubwa kwa vijana kama ulivyo sasa. Je! wewe unafanikiwa kukabiliana na wito huo wa ushindani? Je! utaendelea kufanya hivyo?

Wito wa Ushindani Ambao Wewe Wakabiliana Nao

 5. Ni mavutano gani yasiyo safi ambayo yafanya iwe vigumu kudumisha msimamo safi mbele za Mungu?

⁵ Vyombo vya habari za kutumbuiza vyashambulia vijana kwa vitu ambavyo husukuma kando mambo ya ustahifu na kutukuza yaliyo na utovu mbaya sana wa adili. Kwa kielelezo, baada ya kutolewa kwa moja ya mfululizo wa filamu za maogofyo yenye jeuri, mchambuzi mmoja wa sinema aliandika hivi: “Kawaida ya sinema hii ni kuonyesha tamasha zenye kubadilika-badilika mara zikiwa na mambo mengi mno ya ngono za kushtusha, mara uuaji wa kushtusha, na mara maneno machafu ya kushtusha. Ikiwa itahudhuriwa na watu wengi kuliko nyinginezo, itakuwa kumbukumbu la mshuko mwingine mkubwa katika kuzorota kwa . . . mkadirio wa sinema zifaazo.” Kuongezea sinema hizo kuna nyimbo ambazo zina maneno yenye kutaja ngono waziwazi na programu za televisheni, zenye kutukuza ngono haramu. Je! wewe waweza kujifunua wazi uingiwe na mionyesho hiyo iliyo dhahiri sana kuhusu “dimbwi la chini la ufasiki” na bado udumishe msimamo wako safi mbele za Mungu? (1 Petro 4:4, NW) Kama vile mithali isemavyo: “Je! mtu aweza kutia moto kifuani pake, na nguo zake zisiteketezwe?”—Mithali 6:27.

 6. Ni mbano gani ambao vijana wakabiliana nao kutoka kwa marika wao?

⁶ Mbano wenye kuwekwa juu yako ili upoteze msimamo wako ulio safi pamoja na Mungu watoka kwenye chanzo kingine pia—marika wako. Msichana mlimwengu wa miaka 17 aliomboleza hivi: “Mimi nilifanya ngono kwa mara ya kwanza kwa sababu za kimakosa kabisa: kwa sababu mvulana rafiki yangu alisisitiza na kwa sababu nilifikiri kila mtu anafanya hivyo.” Hakuna mtu atakaye kuchekwa. Ni jambo la kiasili kutaka kupendwa na wengine. Lakini uchukuapo msimamo wa kufuata maadili ya Biblia, huenda vijana wengine wakakudhihaki. Tamaa ya kutaka ufaane nao, ukubaliwe na marika wako, yaweza kukuweka chini ya mbano wa kufanya jambo ambalo wajua ni kosa.—Mithali 13:20.

 7. Kwa nini kupigana na mavutano yasiyo safi ni jambo gumu hususa kwa vijana, lakini maelfu ya vijana katika tengenezo la Yehova wamejionyesha kuwa nini?

⁷ Kupigana na mavutano haya ni jambo gumu hususa wakati wa “uzuri wa ujana,” wakati ambapo nyege huwa kali. (1 Wakorintho 7:36) Si ajabu kwamba tengenezo moja la utafiti lilikata shauri hivi: “Ni kijana asiye wa kikawaida ambaye hufika umri wa miaka 19 bila kufanya ngono kabla ya ndoa.” Hata hivyo, maelfu ya nyinyi vijana mlio katika tengenezo la Yehova mmejionyesha kuwa msio wa kikawaida. Nyinyi mnakabiliana barabara na ule wito wa ushindani na mnadumisha usafi wa kiadili.

 8. Kwa nini vijana fulani Wakristo wameruhusu mielekeo ya ulimwengu ya ukosefu wa adili iwapake mambo yasiyofaa, na tokeo likiwa nini?

⁸ Ingawa hivyo, yahuzunisha kwamba hesabu fulani ya vijana Wakristo wameruhusu mielekeo ya ulimwengu isiyo ya kiadili iwapake mambo yasiyofaa. Ingawa huenda wao wakadai kuwa wapenda mema, hawachukii yaliyo mabaya; angalau, hawayachukii kwa kadiri ya kutosha. (Zaburi 97:10) Katika visa fulani, wao hata huonekana kuwa wayapenda. Kama vile Zaburi 52:3 iwekavyo wazo hilo: “Umependa mabaya kuliko mema, na uongo kuliko kusema kweli [uadilifu, NW].” Baadhi yao hata hufikia kukataa mwelekezo wa wazi kabisa kutoka tengenezo la Yehova kuhusu mambo kama vile matembezi ya wavulana na wasichana, vitumbuizo, na maadili. Tokeo ni kwamba, mara nyingi wao huleta aibu juu yao wenyewe na wazazi wao. Hupoteza uzuri wao machoni pa Mungu.—2 Petro 2:21, 22.

Msaada Katika Kukabiliana na Huo Wito wa Ushindani

 9. Ni nini chahitajiwa ili kukabiliana na wito wa ushindani wa kubaki kuwa safi kiadili?

⁹ Wewe waweza kukabilianaje na wito wa ushindani wa kubaki ukiwa safi kiadili? Mtunga zaburi aliuliza swali ilo hilo: “Jinsi gani kijana aisafishe njia yake?” Ndipo akatoa jibu hili: “Kwa kutii, akilifuata neno lako.” (Zaburi 119:9) Ndiyo, wewe wahitaji mwongozo kutoka Neno la Mungu. Na Baba yetu wa kimbingu mwenye upendo amehakikisha kwamba tengenezo lake laandaa mwongozo huo ili kukusaidia wewe ukinze mibano isiyo safi ya ulimwengu huu.

10, 11. (a) Ni vichapo gani vimetayarishwa ili kusaidia vijana wabaki wakiwa safi kiadili? (b) Vijana fulani wamesaidiwaje na ule mfululizo “Vijana Wauliza . . . “? (c) Wewe binafsi umenufaikaje na mfululizo “Vijana Wauliza . . . “?

¹⁰ Muda wa miaka iliyopita vichapo kadhaa vimetayarishwa kwa kuwafikiria vijana hususa, kama kitabu Kupata Faida Zote za Ujana Wako. Tangu 1982, mfululizo “Vijana Wauliza . .. “katika gazeti Amkeni! umetoa mashauri mengi yenye msaada kuhusu mambo kama habari na picha za umalaya, riwaya za kimahaba, na mwenendo ufaao wakati wa uchumba. Je! habari hizo zimesaidia vijana kikweli? Fikiria kielelezo kimoja. Makala kadhaa katika mfululizo huo zilizungumza juu ya zoea la kupiga punyeto, zikionyesha kwamba tabia hiyo huchochea “hamu ya ngono” na yaweza kwa urahisi kusababisha mtu atumbukie katika ukosefu wa adili za ngono.a (Wakolosai 3; 5, NW) Madokezo yenye mafaa yalitolewa kuhusu jinsi ya kupigana dhidi ya tabia hiyo na jinsi ya kushughulika na mrudio wayo. Kwa kuitikia makala hizo, vijana fulani waliandika hivi: “Mimi nimekuwa na tatizo la kupiga punyeto tangu niwe na umri wa miaka 12. Sasa nina miaka 18, na pole kwa pole ninaendelea kupata nafuu, asante kwa makala zenu.” “Sasa baada ya mimi kufuata ushauri ambao makala hizo zimetoa, najikuta nikiwa katika hali bora ya akili. Nahisi nikiwa safi kuliko hapo kwanza.”

¹¹ Huchukua wakati mtu kusoma na kujifunza habari hizo, lakini kufanya hivyo kwaweza kukusaidia ubaki safi kiadili. Je! wewe unazitumia kwa faida kamili habari hizo zenye kutangazwa kwa chapa? Kwa kuitikia makala ya “Vijana Wauliza . . . “iliyohusu “Ngono Kabla ya Ndoa—Kwa Sababu Gani Zisifanywe?”b msichana mchanga mmoja, wakati huo akiwa mwanafunzi wa Biblia, aliandika hivi: “Mimi nazijua hisia mbaya, za hatia na wivu ambazo hutokea baada ya ngono kabla ya ndoa, nami najuta sana. Kila siku namtolea Yehova asante kwa kunipa ukubali na msamaha wake. Natumaini kwamba makala yenu itasaidia wengine kabla hawajafanya nilivyofanya. Ni maumivu kweli kweli. Sasa mimi naelewa kwa nini Yehova Mungu ataka sisi ‘tushike mwiko wa uasherati.’”

12. Ni nini kitatusukuma tutake kufurahisha Yehova?

¹² Hii yatuleta kwenye jambo jingine ambalo litakusaidia ufanikiwe kukabiliana na huo wito wa ushindani: Ni lazima uthamini kwamba Yehova ndiye Mwenye Enzi Kuu wa Ulimwengu Wote Mzima apasaye kutiiwa. (Ufunuo 4:11) Ingawa hivyo, wakati ule ule yeye ni Baba wa kimbingu mwenye upendo, na moyoni mwake ataka sisi tuwe na masilahi bora zaidi. (Mithali 2:20-22; Isaya 48:17) Sheria zake zakusudiwa kutulinda, wala si kutuwekea vizuizi visivyohitajiwa. Hivyo mwendo ulio wa hekima ni kuzitii. (Kumbukumbu 4:5, 6) Kuelewa wazi ni kwa nini Yehova asisitiza juu ya usafi wa kiadili kutakusaidia uone uzuri halisi uliomo na kutakusukuma utake kumfurahisha.—Zaburi 112:1.

13. Wewe ungeelezaje kwamba Yehova anatoa sheria ya kukataza uasherati kwa kututakia masilahi bora zaidi moyoni mwake?

¹³ Fikiria uhakika wa kwamba Mungu huweka mipaka ili ngono ifanywe ndani ya ndoa tu naye hukataza uasherati kabisa kabisa. (Waebrania 13:4) Je! kutii sheria hii kwakunyima wewe wema wowote? Je! Baba wa kimbingu mwenye upendo angefanyiza sheria ikunyime kuona shangwe maishani? Bila shaka sivyo! Tazama linalotendeka katika maisha za marika wako wenye kupuuza sheria ya Mungu ya kiadili. Mara nyingi mimba zisizotakwa huongoza kwenye visa vya kutoa mimba au, labda, ndoa zisizokomaa. Katika visa vingi humaanisha kulea mtoto bila mume. Zaidi ya hilo, vijana ambao huzoea uasherati ‘wanatenda dhambi dhidi ya miili yao wenyewe’ na kujifunua wazi waingiwe na magonjwa yenye kuambukizwa kingono. (1 Wakorintho 6:18, NW) Na wakati kijana aliyejiweka wakfu kwa Yehova afanyapo uasherati, athari za kando zenye kuumiza hisiamoyo zaweza kumharibu sana. Kujaribu kukandamiza chokochoko za dhamiri yenye hatia kwaweza kummaliza nguvu na kufanya awe na masiku ya kukosa usingizi. (Zaburi 32:3, 4; 51:3) Basi, je! si wazi kwamba sheria ya Yehova inayokataza uasherati ni ya kusudi la kukulinda wewe? Kuna manufaa halisi katika kudumisha usafi wa kiadili!

14. Kuhusu dai la kwamba ndoa ya utineja ni ulinzi, eleza twapaswa kuwa na maoni gani juu ya maneno ya Paulo kwenye 1 Wakorintho 7:9 na 7:36

¹⁴ Yakubaliwa wazi kwamba si rahisi kushikamana na sheria za Mungu ambazo zakazia kabisa kufuata maadili. Kwa sababu hiyo, vijana fulani wamekata shauri kwamba ulinzi bora zaidi ni kufunga ndoa wakiwa wangali katika miaka yao ya utineja. ‘Ingawaje,’ wao watoa sababu, ‘kwani 1 Wakorintho 7:9 haisemi: “Ikiwa hawawezi kujizuia, na waoe; maana ni afadhali kuoa kuliko kuwaka tamaa”?’ Ingawa hivyo, hayo ni maoni ya muono mfupi. Maneno ya Paulo hayakuelekezwa kwa vijana-matineja bali kwa wale ambao ‘wamepita uzuri wa ujana.’ (1 Wakorintho 7:36) Katika visa vilivyo vingi wale ambao wangali katika uzuri wa ujana hawajasitawi kihisia-moyo na kiroho kwa kadiri ambayo yatosha kufanya wavumilie mibano na madaraka yenye kuletwa na ndoa. Journal of Marriage and the Family laripoti hivi: “Watu ambao hufunga ndoa mapema hupata utoshelevu wa kadiri ndogo zaidi kutokana na ndoa kwa sababu huwa hawakujitayarisha kutimiza fungu lipasalo kila mmoja wao. Kutotimiza vizuri fungu lipasalo kila mmoja hupunguza utoshelevu, na jambo hilo nalo huleta ukosefu wa imara katika ndoa.” Kwa hiyo jibu si kufunga ndoa ungali mchanga, bali ni kudumisha useja safi mpaka uwe umekuza sifa zote ambazo zahitajiwa ili kufanikisha ndoa.

Jiendeleze Ukiwa Safi!

15. Ni hatua gani imara ambazo wahitaji kuchukua ikiwa utabaki ukiwa safi kiadili?

¹⁵ Mtume Paulo aliandika hivi: “Basi, vifisheni [viueni] viungo vyenu vilivyo katika nchi, uasherati, uchafu, tamaa mbaya, mawazo mabaya, na kutamani [hamu ya ngono, NW].” (Wakolosai 3:5) Ndiyo, hatua imara zahitaji kuchukuliwa; ni lazima wewe upige moyo konde kubaki ukiwa safi kiadili. Ikieleza juu ya kitenzi kilichotafsiriwa ‘fisha,’ The Expositor’s Bible Commentary yasema: “Hicho chadokeza kwamba hatupaswi kukandamiza tu au kudhibiti vitendo na mielekeo ya uovu. Twapaswa kuvifutilia mbali kabisa, kukomesha kabisa njia ya zamani ya maisha. Kusema ‘kuchinja kabisa kabisa’ huenda kukaonyesha mkazo wa kitenzi hicho. . . . Maana ya kitenzi chenyewe na mkazo uliopo kuhusu wakati wa kutendwa kwacho yadokeza kwamba ni kitendo cha kibinafsi cha kupiga moyo konde kwa jitihada nyingi na maumivu.”—Linganisha Mathayo 5:27-30.

16. Ili ubaki ukiwa safi kiadili, kwa nini ni lazima ufanye bidii kujiendeleza ukiwa safi kiakili, na waweza kufanikiwaje kufanya hivyo?

¹⁶ Ingawa hivyo, ni jinsi gani wewe waweza “kuchinja kabisa kabisa” au ‘kufutilia mbali’ vitendo na mielekeo isiyo safi kiadili? Yesu aliufikia mzizi wa tatizo lenyewe aliposema: “Ndani ya mioyo ya watu hutoka mawazo mabaya, uasherati. . . uzinzi, tamaa mbaya.” (Marko 7:21, 22) Moyo wa kitamathali ni kutia ndani nguvu za kufikiri, na ndiyo sababu washirikishwa na “mawazo.” Basi, ili ubaki ukiwa safi kiadili ni lazima ujitahidi kujiendeleza ukiwa safi kiakili. Jinsi gani? Kwa kuwa akili hulishwa kupitia milango ya maarifa iliyo mwilini, wahitaji kujikinga dhidi ya mambo utazamayo kwa macho yako, uepuke vitabu, programu za televisheni, au sinema ambazo zaonyesha au zaruhusu ukosefu wa adili katika ngono. Pia, wahitaji kuwa mwangalifu kuhusu mambo ambayo wewe husikiliza kwa masikio yako, ukiepuka sana nyimbo ambazo zina maneno yenye kutoboa wazi mambo ya ngono. Wahitajiwa kuwa na moyo mkuu ndipo uweze kuchukua msimamo huo hasa kwa kukabiliana na marika wako, lakini kufanya hivyo kutakusaidia ubaki ukiwa safi kiadili na kudumisha hali yako ya kujistahi.

17. Kwa nini ukosefu wa usafi wa kiadili haupasi hata kutajwa miongoni mwenu?

¹⁷ Mtume Paulo alishauri hivi pia: “Uasherati usitajwe kwenu kamwe, wala uchafu wo wote wala kutamani, kama iwastahilivyo watakatifu.” (Waefeso 5:3; ona pia mstari wa 12.) Kwa hiyo ukosefu wa usafi katika maadili haupasi hata kutajwa, yaani, usiwe jambo la kukaakaa likizungumzwa wala kutumiwa kama habari ya kufanyiwa mzaha. Kwa nini? Kama vile William Barclay mwanachuo wa Biblia awekavyo wazo hilo: “Kuongea juu ya jambo, kufanya mzaha juu yalo, kuliongea-ongea mara nyingi ni kuliingiza akilini ndani, na ni kulileta karibu zaidi na kitendo halisi cha jambo lenyewe.” (Yakobo 1:14, 15) Kuupiga moyo konde kweli kweli kwahitajiwa ili ‘kutia lijamu ya kutunza kinywa chako,’ hasa vijana wengine wanapokuwa wakisema vichekesho vichafu au wanapotumia usemi usiopendeza ili kueleza utendaji wa ngono. (Zaburi 39:1) Lakini kwa kubaki ukiwa mnyoofu na safi, wewe utateremesha moyo wa Yehova.—Zaburi 11:7; Mithali 27:11.

18. (a) Ili kulishinda pigano dhidi ya ukosefu wa usafi wa kiadili, kwa nini haitoshi kukataa fikira na uneni usio safi? (b) Wewe waweza kunufaikaje na shauri la Paulo kwa Wafilipi?

¹⁸ Ili kulishinda pigano dhidi ya ukosefu wa usafi wa kiadili, haitoshi kukataa fikira na uneni usio safi. Mithali ya Kichina husema hivi: “Akili iliyo na nafasi wazi yaweza kuingiwa na madokezo yote.” (Linganisha Mathayo 12:43-45.) Paulo alitambua uhitaji wa kuijaza akili fikira zenye mafaa na zilizo safi. Kwa sababu hiyo, aliwahimiza hivi Wafilipi: “Mambo yo yote yaliyo ya kweli, yo yote yaliyo ya staha, yo yote yaliyo ya haki [uadilifu, NW], yo yote yaliyo safi, yo yote yenye kupendeza, yo yote yenye sifa njema; ukiwapo wema wo wote, ikiwapo sifa nzuri yo yote, yatafakarini hayo [‘yafanyeni kuwa habari ya kufikiriwa kwa uangalifu’c].”—Wafilipi 4:8.

19. Kwa nini ufanye funzo la bidii ya uendelevu kuhusu Neno la Mungu, na kufanya hivyo kutakusaidiaje ubaki ukiwa safi kiadili?

¹⁹ Hiyo yamaanisha kufanya funzo la bidii ya uendelevu kuhusu Neno la Mungu. (Yoshua 1:8; Zaburi 1:2) Kufanya hivyo kutaimarisha akili na moyo wako na kukusaidia ukuze uhusiano wa kibinafsi ulio na ukaribiano pamoja na Yehova. Hivyo utakuwa katika hali bora zaidi ya kukinza vishawishi vya kujitia katika mwenendo usio safi kiadili. Wewe utakataa kabisa kujasiria kulivunjia heshima jina la Yehova na kuaibisha jamaa yenu na kundi. Badala ya hivyo, utatumia imara na nguvu nyingi za ujana wako kwa njia ambayo haitakuletea majuto baadaye. Ndiyo, wewe utafuata mwendo wa usafi wa kiadili, ambao kwa kweli ndio uzuri wa vijana ambao hupatikana Wakimtumikia Yehova!—Mithali 3:1-4.

[Maelezo ya Chini]

Vijana—Nyinyi Mngejibuje?

◻ Kwa nini ni lazima mdumishe kiwango cha juu cha usafi wa kiadili?

◻ Ni mibano gani inafanya uwe wito wa ushindani kudumisha msimamo safi pamoja na Mungu?

◻ Ni nini chaweza kukusaidia wewe ukabiliane na wito wa ushindani wa kubaki ukiwa safi kiadili?

◻ Ni hatua gani imara ambazo zahitajiwa ndipo wewe ujiendeleze ukiwa safi?

[Picha katika ukurasa wa 13]

Walio wengi kati ya wale ambao wangali katika uzuri wa ujana ni wachanga mno wasiweze kutunza madaraka ya uzazi