Sabato

Je, Wakristo wana wajibu wa kushika siku ya sabato ya kila juma?

Kut. 31:16, 17: “Wana wa Israeli lazima waishike sabato, ili kuitimiza sabato katika vizazi vyao. Ni agano mpaka wakati usio na kipimo [“agano la milele,” UV]. Kati yangu na wana wa Israeli ni ishara mpaka wakati usio na kipimo.” (Ona kwamba kushika sabato kulikuwa ishara kati ya Yehova na Israeli; haingekuwa hivyo ikiwa watu wengine wote wangekuwa na wajibu wa kushika Sabato. Neno la Kiebrania lililotafsiriwa “milele” katika UV ni ‛oh·lamʹ, ambalo kwa msingi linamaanisha kipindi cha wakati ambacho, kwa sasa, hakina kipimo au kimefichwa lakini ni cha muda mrefu. Hicho kinaweza kumaanisha milele, lakini si lazima kiwe hivyo. Katika Hesabu 25:13 neno lilelile la Kiebrania linatumiwa kuhusu ukuhani, ambao baadaye ulikoma, kulingana na Waebrania 7:12.)

Rom. 10:4: “Kristo ndiye mwisho wa Sheria, ili kila mtu anayeonyesha imani awe na uadilifu.” (Kushika sabato kulikuwa sehemu ya Sheria hiyo. Mungu alimtumia Kristo kuikomesha Sheria hiyo. Kupata msimamo wenye uadilifu mbele za Mungu kunategemea imani katika Kristo, wala si kushika sabato ya kila juma.) (Ona pia Wagalatia 4:9-11; Waefeso 2:13-16)

Kol. 2:13-16: “[Mungu] alitusamehe kwa fadhili makosa yetu yote na kuifuta kabisa ile hati iliyoandikwa kwa mkono kutupinga, iliyokuwa na amri na iliyokuwa ikitupinga sisi . . . Kwa hiyo mtu yeyote asiwahukumu ninyi katika kula na kunywa au kuhusu sherehe au kuhusu kushika mwezi mpya au sabato.” (Ikiwa mtu alikuwa chini ya Sheria ya Musa na alihukumiwa kuwa na hatia ya kuitia Sabato unajisi, yeye alipaswa kupigwa mawe na kutaniko zima mpaka afe, kulingana na Kutoka 31:14 na Hesabu 15:32-35. Wengi wanaosema kwamba watu washike sabato wana sababu ya kufurahi kwamba sisi hatuko chini ya Sheria hiyo. Kulingana na andiko ambalo limenukuliwa hapa, si lazima mtu ashike sabato ambayo Waisraeli waliagizwa washike ili akubaliwe na Mungu.)

Jumapili ilikujaje kuwa siku kuu ya ibada kwa sehemu kubwa ya Jumuiya ya Wakristo?

Ijapokuwa Kristo alifufuliwa siku ya kwanza ya juma (ambayo sasa huitwa Jumapili), Biblia haina agizo la kutenga siku hiyo ya juma kuwa takatifu.

“Kutunzwa kwa jina la kale la Kipagani ‘Dies Solis,’ au ‘Siku ya Jua,’ kwa ajili ya sikukuu ya Kikristo ya kila juma, kwa kadiri kubwa, ni kwa sababu ya muungano wa Upagani na [lile linaloitwa] wazo la Kikristo ambalo kwake siku ya kwanza ya juma ilipendekezwa na Konstantino [kwa amri mwaka wa 321 W.K.] kwa raia zake, Wapagani na Wakristo pia, kuwa ndiyo ‘siku ya kuheshimiwa ya Jua.’ . . . Huo ulikuwa mtindo wake wa kuzipatanisha dini zenye kutofautiana za Milki chini ya shirika moja la ujumla.”—Lectures on the History of the Eastern Church (New York, 1871), A. P. Stanley, uku. 291.

Je, takwa la kushika sabato lilitolewa kwa Adamu na hivyo kufanywa liwe lazima kwa wazao wake wote?

Yehova Mungu alipumzika kuhusiana na kazi zake za uumbaji duniani baada ya kuitayarisha dunia kuwa makao ya wanadamu. Hilo limeandikwa katika Mwanzo 2:1-3. Lakini hakuna lolote katika maandishi ya Biblia linalosema kwamba Mungu alimwagiza Adamu ashike siku ya saba ya kila juma kuwa sabato.

Kum. 5:15: “[Israeli] ukumbuke kwamba ulikuwa mtumwa katika nchi ya Misri na Yehova Mungu wako akakutoa huko kwa mkono wenye nguvu na kwa mkono ulionyooshwa. Ndiyo sababu Yehova Mungu wako alikuamuru uendelee kuishika siku ya sabato.” (Hapa Yehova anaihusianisha sheria ya sabato aliyoitoa pamoja na kukombolewa kwa Israeli kutoka utumwani Misri, wala si na matukio katika Edeni.)

Kut. 16:1, 23-29: “Kusanyiko zima la wana wa Israeli mwishowe likafika katika nyika ya Sini . . . siku ya kumi na tano ya mwezi wa pili baada ya kutoka kwao katika nchi ya Misri. . . . [Musa] akawaambia: ‘Ndivyo Yehova amesema. Kesho kutakuwa na kushika sabato, sabato takatifu kwa Yehova. . . . Siku sita [mtaokota mana], lakini siku ya saba ni sabato. Siku hiyo hakuna chochote kitakachofanyizwa.’  . . . Yehova akamwambia Musa: . . . ‘Kumbukeni kwamba Yehova amewapa ninyi sabato.’” (Kabla ya wakati huo, majuma ya siku saba kila moja yalikuwa yakipimwa, lakini huu ndio mtajo wa kwanza wa kushika sabato.)

Je, Sheria ya Musa imegawanywa katika sehemu za “sherehe” na za “adili,” na je, “sheria ya adili” (zile Amri Kumi) zinapaswa kushikwa na Wakristo?

Je, Yesu alirejezea Sheria kwa njia iliyoonyesha kwamba imegawanywa katika sehemu mbili?

Mt. 5:17, 21, 23, 27, 31, 38: “Msifikiri nilikuja kuharibu Sheria au Manabii. Sikuja kuharibu, bali kutimiza.” Sasa ona yale ambayo Yesu alitia katika maelezo yake. “Mlisikia kwamba watu wa kale waliambiwa, ‘Usiue [Kut. 20:13; Amri ya Sita]’ . . . Basi, ikiwa unaleta zawadi yako kwenye madhabahu [Kum. 16:16, 17; haikuwa sehemu ya zile Amri Kumi] . . . Mlisikia kwamba ilisemwa, ‘Usifanye uzinzi [Kut. 20:14; Amri ya Saba].’ Zaidi ya hayo ilisemwa, ‘Yeyote yule anayemtaliki mke wake, na ampe cheti cha talaka [Kum. 24:1; si sehemu ya zile Amri Kumi].’ Mlisikia kwamba ilisemwa, ‘Jicho kwa jicho na jino kwa jino [Kut. 21:23-25; si sehemu ya zile Amri Kumi].’” (Kwa hiyo, Yesu alitaja Amri Kumi na sehemu nyingine za Sheria kwa kuzichanganya, bila kuzitofautisha. Je, sisi nasi tunapaswa kuzitofautisha?)

Yesu alipoulizwa, “Mwalimu, amri iliyo kuu katika ile Sheria ni gani?” je, alizitenga zile Amri Kumi? Badala yake, alijibu: “‘Lazima umpende Yehova Mungu wako kwa moyo wako wote na kwa nafsi yako yote na kwa akili yako yote.’ Hii ndiyo amri iliyo kuu na ya kwanza. Ya pili, kama hiyo, ni hii, ‘Mpende jirani yako kama wewe mwenyewe.’ Sheria yote na Manabii hutegemea amri hizo mbili.” (Mt. 22:35-40) Ikiwa watu fulani wanashikilia Amri Kumi (Kum. 5:6-21), wakisema kwamba ni za lazima kwa Wakristo lakini zile nyingine si za lazima, je, kwa kweli hawakatai yale ambayo Yesu alisema (akinukuu Kum. 6:5; Law. 19:18) kuhusu amri zilizo kuu?

Wakati inapotaja kuhusu kupitilia mbali kwa Sheria ya Musa, je, Biblia inasema moja kwa moja kwamba Amri Kumi zilitiwa ndani ya zile zilizokomeshwa?

Rom. 7:6, 7: “Sasa tumefunguliwa kutoka katika Sheria, kwa sababu tumekufa kwa kile ambacho kilikuwa kimetufunga . . . Basi, tuseme nini? Je, Sheria ni dhambi? Isiwe hivyo kamwe! Kwa kweli singejua dhambi kama isingekuwa kwa sababu ya Sheria; na, kwa mfano, mimi singejua tamaa kama Sheria haingesema: ‘Usitamani.’” (Hapa, mara tu baada ya kuandika kwamba Wakristo Wayahudi walikuwa ‘wamefunguliwa kutoka katika Sheria,’ Paulo anataja mfano gani kutoka katika Sheria? Ni Amri ya Kumi, hivyo akionyesha kwamba ilitiwa ndani ya Sheria ambayo walifunguliwa kutoka kwake.)

2 Kor. 3:7-11: “Ikiwa sheria ambazo hutoa kifo na ambazo zilichongwa kwa herufi katika mawe zilikuja kwa utukufu, hivi kwamba wana wa Israeli hawakuweza kuutazama uso wa Musa kwa sababu ya utukufu wa uso wake, utukufu ambao ungekuja kuondolewa mbali, kwa nini kutolewa kwa roho kusiwe kwenye utukufu zaidi? . . . Kwa maana ikiwa kile ambacho kingeondolewa mbali kiliingizwa na utukufu, basi kile ambacho kinabaki kingekuwa na utukufu hata zaidi.” (Hapa sheria ambazo “zilichongwa kwa herufi katika mawe” zinatajwa na inasemekana kwamba “wana wa Israeli hawakuweza kuutazama uso wa Musa” wakati walipokabidhiwa sheria hizo. Hilo linaeleza nini? Andiko la Kutoka 34:1, 28-30 huonyesha kwamba ni kutolewa kwa zile Amri Kumi; hizo ndizo amri zilizochongwa katika mawe. Kwa wazi hizo zinatiwa ndani ya kile ambacho andiko linasema hapa “kingeondolewa mbali.”)

Je, kuondolewa mbali kwa Sheria ya Musa, kutia ndani zile Amri Kumi, kunamaanisha kuondolewa mbali kwa vizuizi vyote vya adili?

Sivyo hata kidogo; viwango vingi vya adili kati ya vile vilivyoandikwa katika Amri Kumi vilirudiwa tena katika vitabu vilivyoongozwa na roho ya Mungu vya Maandiko ya Kigiriki ya Kikristo. (Hata hivyo, sheria ya sabato haikurudiwa.) Lakini hata sheria ikiwa nzuri namna gani, maadamu maelekeo yenye dhambi yanaendelea kutawala tamaa za mtu, kutakuwako uasi-sheria. Hata hivyo, kwa habari ya agano jipya, ambalo limechukua mahali pa agano la Sheria, andiko la Waebrania 8:10 linasema hivi: “‘Kwa maana hili ndilo agano nitakalofanya pamoja na nyumba ya Israeli baada ya siku hizo,’ asema Yehova. ‘Nitazitia sheria zangu katika akili yao, nami nitaziandika katika mioyo yao. Nami nitakuwa Mungu wao, nao watakuwa watu wangu.’” Sheria hizo zina matokeo kama nini kuliko zile zilizochongwa juu ya mabamba ya mawe!

Rom. 6:15-17: “Je, tufanye dhambi kwa sababu hatuko chini ya sheria bali chini ya fadhili zisizostahiliwa? Hilo lisitendeke kamwe! Je, hamjui kwamba ikiwa mnaendelea kujitoa wenyewe kwa yeyote kuwa watumwa ili kumtii yeye, ninyi ni watumwa wake kwa sababu mnamtii yeye, ama watumwa wa dhambi kwa kutazamia kifo ama wa utii kwa kutazamia uadilifu? Lakini ni shukrani kwa Mungu kwamba mlikuwa watumwa wa dhambi lakini kutoka moyoni mkawa wenye kutii namna ile ya fundisho ambayo mliwekwa chini yake.” (Ona pia Wagalatia 5:18-24.)

Sabato ya kila juma ina umuhimu gani kwa Wakristo?

Kuna “pumziko la sabato” ambalo Wakristo hushiriki kila siku

Andiko la Waebrania 4:4-11 linasema: “Katika mahali fulani [Mwanzo 2:2 ] yeye [Mungu] amesema hivi juu ya siku ya saba: ‘Na Mungu akapumzika siku ya saba kutokana na kazi zake zote,’ na tena katika mahali hapa [Zaburi 95:11]: ‘Hawataingia katika pumziko langu.’ Basi, kwa kuwa bado inabaki watu fulani waingie katika hilo, na wale ambao walitangaziwa kwanza habari njema hawakuingia kwa sababu ya kutotii, yeye tena anaweka siku fulani kwa kusema hivi baada ya wakati mrefu sana katika zaburi ya Daudi [Zaburi 95:7, 8] ‘Leo’; kama ilivyosemwa hapo juu: ‘Leo ikiwa mtaisikiliza sauti yake, msiifanye mioyo yenu kuwa migumu.’ Kwa maana kama Yoshua angekuwa amewaingiza katika mahali pa pumziko, Mungu hangesema baadaye juu ya siku nyingine. Kwa hiyo bado limebaki pumziko la sabato kwa ajili ya watu wa Mungu. Kwa maana mtu ambaye ameingia katika pumziko la Mungu yeye mwenyewe pia amepumzika kutokana na kazi zake mwenyewe, kama Mungu alivyopumzika kutokana na kazi zake mwenyewe. Kwa hiyo acheni sisi tufanye yote tunayoweza ili kuingia katika pumziko hilo, yeyote asije akaanguka katika kielelezo kilekile cha kutotii.”

Wakristo wanasihiwa wapumzike kutoka katika nini? Kutoka katika ‘kazi zao wenyewe.’ Hizo ni kazi gani? Kazi ambazo kupitia hizo hapo zamani walitafuta kujithibitisha wenyewe kuwa waadilifu. Sasa wao hawaamini tena kwamba wanaweza kujipatia kibali cha Mungu na kupata uzima wa milele kwa kufuata kanuni na desturi fulani. Hilo ndilo lililokuwa kosa la Wayahudi wasio na imani ambao, kwa ‘kutafuta kujiwekea uadilifu wao wenyewe, hawakujitiisha kwa uadilifu wa Mungu.’ (Rom. 10:3) Wakristo wa kweli wanatambua kwamba sisi sote tulizaliwa tukiwa watenda-dhambi na kwamba ni kwa imani tu katika dhabihu ya Kristo ndipo yeyote anaweza kuwa na msimamo wa uadilifu mbele za Mungu. Wanajitahidi kuzingatia na kutumia mafundisho yote ya Mwana wa Mungu. Wanakubali kwa unyenyekevu shauri na karipio kutoka katika Neno la Mungu. Hilo halimaanishi kwamba wanafikiri wanaweza kujipatia wenyewe kibali cha Mungu kwa njia hiyo; badala yake, wanalofanya ni wonyesho wa upendo na imani yao. Kwa mwendo huo wa maisha wanaepuka kile ‘kielelezo cha kutotii’ cha taifa la Kiyahudi.

Ile “siku ya saba,” inayotajwa katika Mwanzo 2:2, haikuwa siku yenye saa 24 tu. (Ona ukurasa wa 394, chini ya kichwa “Uumbaji.”) Vivyo hivyo, “pumziko la sabato” ambalo Wakristo wa kweli wanashiriki halimaanishi tu siku yenye saa 24. Kwa kuwa na imani na kutii shauri la Biblia, wao wanaweza kuifurahia kila siku, na hasa watafanya hivyo katika mfumo mpya wa Mungu.

Kuna pumziko la “sabato” la miaka elfu lililoko mbele ya wanadamu

Marko 2:27, 28: “[Yesu] akaendelea kuwaambia: ‘Sabato ilikuja kwa ajili ya mwanadamu, wala si mwanadamu kwa ajili ya sabato; kwa sababu hiyo Mwana wa binadamu ni Bwana hata wa sabato.’”

Yesu alijua kwamba Yehova alikuwa ameanzisha Sabato kuwa ishara kati ya Mungu na Israeli, na kwamba ilikusudiwa iwaletee kitulizo kutoka katika kazi zao. Yesu pia alijua kwamba kifo chake mwenyewe kingetoa msingi wa kuiondoa Sheria ya Musa kwa sababu yeye ameitimiza. Alitambua kwamba Sheria, pamoja na takwa lake la sabato, iliandaa “kivuli cha mambo mema yatakayokuja.” (Ebr. 10:1; Kol. 2:16, 17) Kuhusiana na hayo “mambo mema” kuna “sabato” ambayo yeye atakuwa Bwana wake.

Akiwa Bwana wa mabwana, Kristo ataitawala dunia yote kwa miaka elfu. (Ufu. 19:16; 20:6; Zab. 2:6-8) Alipokuwa duniani, Yesu kwa rehema alifanya baadhi ya kazi zake za kustaajabisha zaidi za kuponya katika siku ya Sabato, hivyo akionyesha kitulizo ambacho atawaletea watu kutoka katika mataifa yote wakati wa Utawala wake wa Miaka Elfu. (Luka 13:10-13; Yoh. 5:5-9; 9:1-14) Wale wanaotambua maana halisi ya Sabato watapata nafasi pia ya kufaidika na pumziko la “sabato.”

‘Ni lazima Wakristo washike Sabato’

Unaweza kujibu hivi: ‘Kwa nini una maoni hayo?’ Kisha unaweza kuongezea: ‘Yale ambayo Biblia inasema kwa hakika yanapaswa yaongoze kufikiri kwetu juu ya jambo hilo, sivyo?  . . . Kuna maandiko fulani ya Biblia ambayo nimeona kwamba yanaweza kumsaidia mtu kuhusu habari hii. Tafadhali niache niyazungumzie pamoja nawe. (Kisha tumia habari zinazofaa katika kurasa zilizotangulia.)’

‘Kwa nini ninyi hamshiki Sabato?’

Unaweza kujibu hivi: ‘Jibu langu litategemea sabato unayomaanisha. Je, unajua kwamba Biblia inasema kuhusu sabato kadhaa? . . . Mungu aliwapa Wayahudi sheria za sabato. Lakini unajua kwamba Biblia inasema kuhusu sabato fulani tofauti ambayo Wakristo wanapaswa kushika?’ Kisha unaweza kuongezea: (1) ‘Sisi hatushiki siku moja kila juma kuwa Sabato kwa sababu Biblia inasema kwamba takwa hilo ‘lingeondolewa mbali.’ (2 Kor. 3:7-11; ona maelezo kuhusu jambo hilo katika ukurasa wa 253, 254.)’ (2) ‘Lakini kuna sabato ambayo sisi hushika kwa ukawaida. (Ebr. 4:4-11; ona ukurasa wa 254, 255.)’