Wazazi Wana Mkazo
WENZI wanaopata mtoto kwa mara ya kwanza mara nyingi huonekana kuwa na shangwe sana. Karibu kila kitu kuhusu mtoto wao mchanga huonekana kuwa chenye kuwasisimua sana. Tabasamu ya kwanza ya mtoto, maneno ya kwanza, na hatua za kwanza za mtoto za kutembea huonwa na wazazi kuwa pindi kubwa kwelikweli. Wao huwasimulia daima marafiki na watu wa ukoo hadithi zake na kuwaonyesha picha zake. Hakuna shaka kwamba wao wampenda mtoto wao.
Lakini, katika familia fulani msiba husitawi miaka ipitapo. Michezo ya wazazi hugeuka kuwa maneno makali na machungu; makumbatio ya upendo hugeuka kuwa mapigo machungu au kukosekana kwa miguso ya upendo vilevile; fahari ya mzazi hugeuka kuwa uchungu. “Laiti nisingepata watoto,” wengi husema. Katika familia nyingine tatizo hilo ni baya hata zaidi—wazazi hawakuonyesha upendo hata mtoto alipokuwa angali mchanga! Katika hivyo visa viwili, ni nini lililotokea? Upendo u wapi?
Bila shaka, watoto hawajui sana majibu ya maswali hayo. Lakini hiyo haiwazuii kufikia mikataa yao wenyewe. Ndani moyoni, mtoto aweza kufikia mkataa huu, ‘Ikiwa mama au baba hanipendi, ni kwa sababu nina kasoro fulani. Ni lazima mimi ni mbaya sana.’ Yeye aweza kushikilia sana wazo hilo—nalo laweza kumdhuru sana maishani mwote.
Ingawa hivyo, ukweli ni kwamba huenda wazazi wakakosa kuonyesha watoto upendo wanaohitaji kwa sababu nyingi mbalimbali. Ni lazima ikubaliwe kwamba leo wazazi wanakabili mikazo mikubwa, mingine isiyo na kifani. Kwa wazazi ambao hawajajitayarisha vizuri kuikabili mikazo ifaavyo, mikazo hiyo inaweza kuathiri sana kazi yao wakiwa wazazi. Msemo mmoja wa kale wenye hekima watangaza hivi: “Jeuri humpumbaza mwenye hekima.” — Mhubiri 7:7.
“Nyakati za Hatari Zilizo Ngumu Kushughulika Nazo”
Enzi ya Ukamilifu. Ndilo jambo ambalo watu wengi wametarajia kuona likisitawi katika karne hii. Ebu wazia — hakuna tena mikazo ya kiuchumi, njaa kuu, ukame, vita! Lakini matumaini kama hayo hayajatimizwa. Badala yake, ulimwengu wa leo umegeuka ukawa jinsi mwandikaji mmoja wa Biblia alivyotabiri huko nyuma katika karne ya kwanza W.K. Yeye aliandika kwamba katika siku zetu tungekabili “nyakati za hatari zilizo ngumu kushughulika nazo.” (2 Timotheo 3:1-5) Wazazi wengi wangekuwa wa kwanza kukubaliana na maneno hayo.
Wenzi wengi waliopata mtoto kwa mara ya kwanza hushangaa kwa sababu ya gharama kubwa sana ya kulea watoto katika ulimwengu wa leo. Mara nyingi, wazazi wote wawili hulazimika kufanya kazi ya kuajiriwa ili kuandaa mahitaji ya msingi. Gharama za matibabu, mavazi, shule, utunzaji wa kila siku, na hata chakula na makao yaweza kutokeza matumizi makubwa ya pesa ambayo yaweza kufanya wazazi wengi wahisi wako karibu kuzama kwa madeni. Hali ya kiuchumi huwakumbusha wanafunzi wa Biblia unabii ulio katika Ufunuo unaotabiri wakati ambapo watu wangetumia ujira wa siku nzima ili kununua tu mahitaji yao ya siku moja! — Ufunuo 6:6.
Hatuwezi kutarajia watoto kuelewa mikazo hii yote inayokabili wazazi wao. La, kwa asili yao, watoto huhitaji na kutaka upendo na uangalifu. Na mkazo wanaopata kutoka kwa vyombo vya habari na kutoka kwa wanashule ya kuwa na vichezeo, mavazi, na vifaa vya elektroni vya kisasa zaidi mara nyingi huwapa wazazi mkazo wa kununua vitu vingi vinavyoongezeka ambavyo watoto wao wanataka.
Mkazo mwingine kwa wazazi ambao huonekana kuwa unazidi kuwa mbaya katika siku hizi, ni uasi. Kwa kupendeza, Biblia ilitabiri juu ya mweneo wa watoto kutowatii wazazi wao kuwa wonyesho mwingine wa nyakati zetu zenye matatizo. (2 Timotheo 3:2) Ni kweli kwamba matatizo ya nidhamu kwa watoto si jambo jipya. Na hakuna mzazi awezaye kudai kwa haki kumtenda mtoto wake vibaya eti kwa sababu ya tabia yake mbaya. Lakini je, hungekubali kwamba ni lazima wazazi wakabiliane na hali ya kulea watoto katika mazingira ya uasi kabisa? Muziki upendwao ambao huendeleza hasira kali, uasi, na kukata tumaini; programu za televisheni ambazo huonyesha wazazi wakiwa wapumbavu na watoto kuwa bora na werevu; sinema zinazotukuza kutenda kijeuri — leo watoto hushambuliwa na mavutano kama hayo. Watoto ambao hufuata na kuiga mwenendo huo wa uasi waweza kuwasababishia wazazi wao mikazo mikubwa sana.
“Wasio na Shauku ya Kiasili”
Hata hivyo, kuna upande mwingine wa unabii huuhuu wa kale ambao unatabiri hata matatizo zaidi kwa familia za leo. Hiyo yaonyesha kwamba watu wengi sana ‘hawangekuwa na shauku ya kiasili.’ (2 Timotheo 3:3) Shauku ya kiasili ndiyo inayoshikamanisha familia pamoja. Na hata wale ambao hutilia shaka zaidi unabii wa Biblia ni lazima wakubali kwamba nyakati zetu zimepatwa na mvunjiko mbaya sana wa maisha ya familia. Ulimwenguni pote, talaka zimeongezeka sana. Katika jumuiya nyingi, familia zenye mzazi asiye na mwenzi na familia za kambo ni nyingi zaidi ya familia za kawaida. Wazazi wasio na wenzi na wazazi wa kambo nyakati nyingine hukabili magumu na mikazo ya kipekee ambayo hufanya iwe vigumu kwao kuwaonyesha watoto upendo wanaohitaji.
Lakini, kuna athari kubwa zaidi. Wengi wa wazazi wa leo wenyewe wamelelewa katika familia ambazo hazikuwa na “shauku ya kiasili” — familia zilizovunjwa na uzinzi na talaka; familia zilizoharibiwa na ubaridi na chuki; labda hata familia ambamo kutendwa vibaya kwa maneno, kihisia-moyo, kimwili, au kingono kulikuwa jambo la kawaida. Kukua katika familia kama hizo hakudhuru tu watoto bali pia kwaweza kuwadhuru wakiwa watu wazima. Takwimu zaonyesha hali mbaya — wazazi waliotendwa vibaya wakiwa watoto wanaelekea zaidi kuwatenda vibaya watoto wao. Katika nyakati za Biblia, Wayahudi walikuwa na msemo: “Baba wamekula zabibu mbichi, nao watoto wakatiwa ganzi la meno.” — Ezekieli 18:2.
Lakini, Mungu aliwaambia watu wake kwamba haikuwa lazima mambo yawe hivyo. (Ezekieli 18:3) Ni lazima jambo muhimu litajwe hapa. Je, mikazo hii yote juu ya wazazi yamaanisha kwamba hawawezi kujizuia kuwatenda watoto wao wenyewe vibaya? La hasha! Ikiwa wewe ni mzazi na wajikuta uking’ang’ana na mikazo fulani iliyotajwa mapema na una wasiwasi kama kweli unaweza kuwa mzazi mzuri, jipe moyo! Unaweza kubadilika. Wakati wako uliopita hauamui wakati ujao wako.
Kwa kupatana na uhakikisho wa Kimaandiko kwamba unaweza kufanya maendeleo, kitabu Healthy Parenting chaeleza hivi: “Bila ya [wewe] kuchukua hatua za kuwa na tabia tofauti na ya wazazi wako, mambo ya utotoni mwako yatarudi upende usipende. Ili kuyazuia, unahitaji kufahamu mambo yenye kudhuru unayoyaendeleza na ujue jinsi ya kuyabadili.”
Ndiyo, ikihitajika, unaweza kuacha kuwa mzazi mwenye kutenda vibaya! Na unaweza kushughulika na mikazo ambayo hufanya hali ya kuwa mzazi iwe ngumu sana leo. Lakini kwa njia gani? Ni wapi uwezapo kujifunza viwango bora na vyenye kutegemeka zaidi vya kuwa mzazi mzuri? Makala yetu ifuatayo itajadili jambo hili.
[Picha katika ukurasa wa 6]
Wakiwa na mikazo, wazazi fulani hukosa kuwaonyesha watoto wao upendo
[Picha katika ukurasa wa 7]
Wazazi wapaswa kuonyesha upendo ambao watoto wao wahitaji