Endelea Kukua Katika Ujuzi

“Katika imani yenu tieni . . . maarifa [ujuzi, NW].”—2 PETRO 1:5.

1, 2. (a) Ungeweza kujifunza nini kwa kutazama mbingu? (Warumi 1:20) (b) Kuongeza ujuzi kwa mwanadamu ni kwa kadiri gani hasa?

UNGEJIFUNZA nini kwa kwenda nje katika usiku wenye giza, usio na mawingu angani na kuutazama ule mwezi mwangavu na zile nyota nyingi mno? Ungeweza kujifunza jambo fulani juu ya Yule aliyeviumba vitu hivyo vyote.—Zaburi 19:1-6; 69:34.

² Ikiwa ungetaka kuongeza ujuzi huo, je, ungepanda kwenye paa ya nyumba yako na kutazama kutoka huko? Labda sivyo. Wakati mmoja Albert Einstein alitumia kielezi cha jinsi hiyo ili kuonyesha kwamba kwa kweli wanasayansi hawajaongeza sana ujuzi wao wa ulimwengu wote mzima na kwa hakika wana ujuzi kidogo sana juu ya Yule aliyeuumba.a Dakt. Lewis Thomas aliandika hivi: “Jambo moja kubwa zaidi ambalo sayansi imetimiza katika karne hizi zenye matokeo mengi zaidi ya kisayansi ni ule uvumbuzi wa kwamba tuna ujuzi kidogo sana; tunajua kidogo sana kuhusu maumbile na tunaelewa kidogo hata zaidi.”

3. Kuongeza ujuzi kunaongeza huzuni katika maana gani?

³ Hata kama ungetumia miaka yote inayobaki ya urefu wa maisha ya kawaida ukitafuta ujuzi huo, huenda ukazidi kujua tu jinsi uhai ulivyo mfupi na kuona kwa wazi zaidi kwamba matumizi ya ujuzi wa mwanadamu yanazuiwa na hali ya kutokamilika na hali ya ‘kupotoka’ ya ulimwengu. Sulemani alionyesha jambo hilo, akiandika hivi: “Katika wingi wa hekima mna wingi wa huzuni; naye aongezaye maarifa [ujuzi, NW] huongeza masikitiko.” (Mhubiri 1:15, 18) Naam, kwa kawaida kupata ujuzi na hekima isiyopatana hata kidogo na makusudi ya Mungu kunahusisha huzuni na masikitiko.—Mhubiri 1:13, 14; 12:12; 1 Timotheo 6:20.

4. Ni ujuzi gani tunaopaswa kutaka tuupate?

⁴ Je! Biblia inapendekeza kwamba tusipendezwe na kuongeza ujuzi wetu? Mtume Petro aliandika hivi: “Lakini, kueni katika neema, na katika kumjua Bwana wetu na Mwokozi Yesu Kristo. Utukufu una yeye sasa na hata milele.” (2 Petro 3:18) Tunaweza na tunapaswa kukubali himizo hilo kuwa latuhusu sisi, likitusihi tukue katika ujuzi. Lakini ujuzi wa aina gani? Tunaweza kuuongezaje? Na je, kweli tunafanya hivyo?

5, 6. Petro alikaziaje kwamba tunahitaji kupata ujuzi?

⁵ Kuongeza ujuzi sahihi wa Muumba wa ulimwengu wote mzima na wa Yesu kulikuwa ndilo wazo kuu katika barua ya pili ya Petro. Alianza kwa kuandika hivi: “Neema [fadhili yasiyostahiliwa, NW] na iwe kwenu na amani iongezwe katika kumjua Mungu na Yesu Bwana wetu. Kwa kuwa uweza wake wa Uungu umetukirimia vitu vyote vipasavyo uzima na utauwa, kwa kumjua yeye aliyetuita kwa utukufu wake na wema wake mwenyewe.” (2 Petro 1:2, 3) Kwa hiyo anahusisha kupata fadhili yasiyostahiliwa na amani, na kupata kwetu kumjua Mungu na Mwana wake. Hilo lafaa, kwa kuwa Muumba, Yehova, ndiye kiini cha ujuzi wa kweli. Mtu anayemhofu Mungu anaweza kuona mambo ifaavyo na kufikia mikataa mizuri.—Mithali 1:7.

⁶ Ndipo Petro akahimiza: “Katika imani yenu tieni na wema [wema-adili, NW], na katika wema wenu maarifa [ujuzi, NW], na katika maarifa yenu kiasi, na katika kiasi chenu saburi, na katika saburi yenu utauwa, na katika utauwa wenu upendano wa ndugu, na katika upendano wa ndugu, upendo. Maana mambo hayo yakiwa kwenu na kujaa tele, yawafanya ninyi kuwa si wavivu wala si watu wasio na matunda, kwa kumjua Bwana wetu Yesu Kristo.” (2 Petro 1:5-8)b Katika sura ifuatayo, tunasoma kwamba kupata ujuzi kunawasaidia watu waepuke uchafu mbalimbali wa ulimwengu. (2 Petro 2:20) Hivyo Petro alielewesha wazi kwamba wale wanaokuwa Wakristo wanahitaji ujuzi, kama vile wale wanaomtumikia Yehova tayari. Je! wewe umo katika kimojapo vikundi hivyo?

Jifunze, Rudia, Tumia

7. Wengi wamepataje ujuzi sahihi wa kweli za msingi za Biblia?

⁷ Huenda ikawa unajifunza Biblia pamoja na Mashahidi wa Yehova kwa sababu unaiona kweli katika ujumbe wao. Mara moja kwa juma, kwa muda wa saa moja hivi, mnazungumzia kichwa fulani cha Biblia mkitumia msaada kama vile Unaweza Kuishi Milele Katika Paradiso Duniani. Bora sana! Wengi ambao wamejifunza hivyo pamoja na Mashahidi wa Yehova wamepata ujuzi sahihi. Lakini, unaweza kufanya nini ili kuongeza kiasi ambacho wewe binafsi unajifunza? Kuna madokezo kadhaa hapa.c

8. Anapojitayarisha kwa ajili ya funzo, mwanafunzi anaweza kufanya nini ili kujifunza zaidi?

⁸ Kwanza, unapojitayarisha kwa ajili ya funzo lako, chunguza habari itakayozungumzwa. Hilo lamaanisha kuangalia kichwa cha sura, vichwa vidogo, na picha zozote zinazotumiwa kutolea kielezi habari hiyo. Halafu, unaposoma fungu moja au sehemu fulani ya kichapo hicho, tafuta mambo makuu na maandiko yanayoyaunga mkono, ukiyapiga mstari au kuyatia alama. Kuona ikiwa umejifunza kweli zilizopitiwa, jaribu kuyajibu maswali kwenye mafungu mbalimbali. Unapofanya hivyo, jaribu kuunda majibu katika maneno yako mwenyewe. Mwishoni, pitia somo hilo, ukijaribu kukumbuka mambo makuu na hoja zinazoyaunga mkono.

9. Kutumia madokezo juu ya namna ya kujifunza kutamsaidiaje mtu ajifunze?

⁹ Unaweza kutazamia kuongeza ujuzi ukitumia madokezo hayo. Kwa nini? Sababu moja ni kwamba utakuwa ukiifikia habari hiyo ukitamani sana kujifunza, ni kana kwamba unatayarisha udongo. Kwa kupata maoni ya ujumla kisha kutafuta mambo makuu na njia mbalimbali za kutoa sababu, utaona jinsi mambo madogo-madogo yanavyohusiana na kichwa au na umalizio. Pitio la mwisho litakusaidia ukumbuke yale ambayo umejifunza. Namna gani baadaye, katika funzo lako la Biblia?

10. (a) Kwa nini kurudia-rudia tu mambo ya hakika au habari mpya hakufaidi sana? (b) Ni nini kinachohusika katika “kukumbuka mambo hatua kwa hatua katika vipindi vipindi”? (c) Yawezekana wana Waisraeli walinufaikaje kutokana na kurudia-rudia?

¹⁰ Wastadi katika uwanja wa elimu wanajua thamani ya kurudia-rudia habari kwa wakati unaofaa na kwa kusudi zuri. Huko si kurudia kikasuku maneno yaleyale tu, jambo ambalo huenda ikawa ulijaribu ulipokuwa shuleni wakati wa kujifunza jina, jambo, au wazo fulani, kwa kukariri. Lakini je, uliona kwamba ulisahau upesi yale uliyokuwa umekariri, kwamba yalikuwa yametoweka upesi kutoka katika kumbukumbu? Kwa nini? Kurudia-rudia tu neno au jambo fulani jipya kwaweza kuwa jambo lenye kuchosha, na matokeo hayadumu. Ni nini kiwezacho kubadili hilo? Kutaka kwako sana kujifunza kutasaidia. Ufunguo mwingine ni kurudia-rudia kwa kusudi zuri. Dakika kadhaa baada ya kujifunza jambo fulani, kabla ya kulisahau, jaribu kujiuliza lile ambalo umejifunza. Hilo limeitwa “kukumbuka mambo hatua kwa hatua katika vipindi mbalimbali.” Ukijikumbusha mambo kabla ya kusahau, unarefusha muda wa kuyakumbuka. Katika Israeli, akina baba walipaswa wakazie kikiki amri za Mungu katika wana wao. (Kumbukumbu la Torati 6:6, 7) “Kukazia kikiki” (NW) kunamaanisha kufundisha kwa kurudia-rudia. Yaelekea, wengi wa baba hao kwanza waliwajulisha wana wao sheria hizo; baadaye walirudia habari hiyo; kisha wakawauliza wana wao maswali juu ya yale waliyojifunza.

11. Ni nini linaloweza kufanywa wakati wa funzo la Biblia ili kujifunza zaidi?

¹¹ Ikiwa Shahidi anaongoza funzo la Biblia pamoja na wewe, yeye anaweza kukusaidia ujifunze kwa njia ya mihtasari ya mambo makuu hatua kwa hatua kwenye vipindi vipindi wakati wa funzo. Hilo si jambo la kitoto. Ni mbinu inayofanya kujifunza kuwe bora zaidi, kwa hiyo shiriki kwa furaha mapitio hayo ya pindi kwa pindi. Halafu, mwishoni mwa funzo, shiriki katika pitio la mwisho ambamo unajibu kutokana na kumbukumbu. Unaweza kuyaeleza mambo kwa maneno yako mwenyewe kama vile ungefanya katika kumfundisha mtu mwingine. (1 Petro 3:15) Hilo litasaidia kufanya yale ambayo umejifunza yawe sehemu ya kumbukumbu lako la kudumu muda mrefu.—Linganisha Zaburi 119:1, 2, 125; 2 Petro 3:1.

12. Mwanafunzi mwenyewe anaweza kufanya nini ili kuboresha kumbukumbu lake?

¹² Hatua nyingine itakayokusaidia ni kumwambia mtu mwingine yale ambayo umejifunza, labda mwanafunzi mwenzako, mfanyakazi mwenzako, au jirani, katika muda wa siku moja au mbili. Ungeweza kutaja kichwa kisha useme kwamba unataka tu kuona kama unaweza kukumbuka njia kuu za kutoa sababu au maandiko kutoka Biblia yanayounga mkono. Hilo laweza kuamsha kupendezwa kwa yule mtu mwingine. Hata kama halifanyi hivyo, utaratibu wenyewe wa kurudia-rudia kwako habari hiyo mpya baada ya kipindi cha siku moja au mbili utaiimarisha katika kumbukumbu lako. Ndipo utakapokuwa umejifunza habari hiyo kikweli, ukifanya lile ambalo 2 Petro 3:18 linavyohimiza.

Kujifunza kwa Bidii

13, 14. Kwa nini tutake kupita hatua ya kupata kuikumbuka tu habari?

¹³ Kujifunza si kutwaa ndani tu mambo ya hakika au kuweza kuikumbuka habari. Watu wa kidini katika siku ya Yesu walifanya hivyo na sala zao za kurudiwa-rudiwa. (Mathayo 6:5-7) Lakini waliathiriwaje na habari hiyo? Je! walikuwa wakitoa matendo yenye uadilifu? Hasha. (Mathayo 7:15-17; Luka 3:7, 8) Sehemu ya tatizo ilikuwa kwamba ujuzi huo haukupenya mioyoni mwao, na kuwaathiri kwa njia yenye mafaa.

¹⁴ Kulingana na Petro, inapasa iwe tofauti kwa Wakristo, huko nyuma na sasa. Yeye atuhimiza tutie katika imani yetu ujuzi ambao ungetusaidia tuepuke kuwa wavivu au wasio na matunda. (2 Petro 1:5, 8) Ili hilo lithibitike kuwa kweli katika hali yetu, ni lazima tutake kukua katika ujuzi huo na kutaka utuathiri sana, ukigusa utu wetu wa ndani kabisa. Huenda hilo lisitukie sikuzote.

15. Ni tatizo jipi lililositawi kwa baadhi ya Wakristo Waebrania?

¹⁵ Katika siku ya Paulo Wakristo Waebrania walikuwa na tatizo kuhusiana na hilo. Wakiwa Wayahudi, walikuwa na ujuzi fulani wa Maandiko. Walimjua Yehova na baadhi ya matakwa yake. Baadaye waliongeza ujuzi kuhusu Mesiya, wakazoea imani, na kubatizwa wakiwa Wakristo. (Matendo 2:22, 37-41; 8:26-36) Kwa muda wa miezi na miaka iliyopita, ni lazima iwe walihudhuria mikutano ya Kikristo, ambako wangeweza kushiriki katika kusoma maandiko na katika kutoa maelezo. Bado, wengine hawakukua katika ujuzi. Paulo aliandika hivi: “Kwa maana, iwapasapo kuwa waalimu, (maana wakati mwingi umepita), mnahitaji kufundishwa na mtu mafundisho ya kwanza ya maneno ya Mungu; nanyi mmekuwa mnahitaji maziwa wala si chakula kigumu.” (Waebrania 5:12) Hilo lingewezekanaje? Je! jambo hilo laweza kutupata sisi?

16. Permafrost (mgando-daima) ni nini, nayo inaathirije mimea?

¹⁶ Kwa kielezi, fikiria permafrost (mgando-daima), ile ardhi iliyoganda daima katika Aktiki na maeneo mengine ambako halijoto ni chini ya kiwango mgando. Udongo, miamba, na maji ya ardhini huganda na kuwa tungamano mango (gumu), ambalo nyakati nyingi hufikia kina cha meta 900. Katika kiangazi, huenda barafu ikayeyuka katika udongo ulio juu (unaoitwa tabaka lenye utendaji). Hata hivyo, mara nyingi tabaka hilo jembamba la udongo wenye barafu iliyoyeyuka ni lenye matope kwa sababu maji hayo hayawezi kupenya ardhi ya chini iliyoganda daima. Mara nyingi mimea inayokua katika lile tabaka jembamba la juu ni midogo au imevia; mizizi yayo haiwezi kupenya ndani ya ardhi hiyo iliyoganda daima. Huenda ukajiuliza ‘Ardhi iliyoganda daima inahusianaje na kama ninakua katika ujuzi wa kweli wa Biblia?’

17, 18. Ardhi iliyoganda daima na tabaka layo lenye utendaji vinaweza kutumiwaje kutolea kielezi ile hali iliyositawi kwa baadhi ya Wakristo Waebrania?

¹⁷ Ardhi iliyoganda daima inatoa kielezi kizuri cha hali ya mtu ambaye nguvu zake za kiakili hazihusiki kwa bidii katika kutwaa ndani, kukumbuka, na kutumia ujuzi sahihi. (Linganisha Mathayo 13:5, 20, 21.) Yaelekea mtu huyo ana uwezo wa kiakili wa kujifunza habari mbalimbali, kutia na kweli ya Biblia. Alijifunza “mafundisho ya kwanza ya maneno ya Mungu” na huenda ikawa alistahili kubatizwa, kama vile wale Wakristo Waebrania. Lakini, huenda ‘asikaze mwendo ili aufikilie ukomavu,’ kwenye mambo yanayozidi “mafundisho ya kwanza ya Kristo.”—Waebrania 5:12; 6:1.

¹⁸ Ebu wazia baadhi ya Wakristo hao wakiwa kwenye mikutano wakati huo wa nyuma. Walikuwapo na walikuwa macho, lakini je, akili zao zilihusika katika kujifunza? Je! walikuwa wakikua katika ujuzi kwa bidii na kwa juhudi? Labda sivyo. Kwa wale wasio wakomavu, kujihusisha kokote katika mikutano kulitukia kana kwamba ni katika lile tabaka jembamba lenye utendaji, huku sehemu ya chini ikiwa mgando wenye kina kirefu. Mizizi ya kweli ngumu zaidi au zilizo tata zaidi haikuweza kupenya ndani ya hali hiyo ya mgando-daima wa kiakili.—Linganisha Isaya 40:24.

19. Mkristo mwenye uzoefu leo anaweza kuwa kama Wakristo Waebrania katika njia gani?

¹⁹ Ingeweza kuwa vivyo hivyo kwa Mkristo leo. Ingawa yupo kwenye mikutano huenda asitumie pindi hizo ili kukua katika ujuzi. Namna gani kushiriki katika mikutano hiyo kwa bidii? Huenda ikahitaji bidii nyingi kwa mtu mpya au mchanga kujitolea kusoma andiko au kutoa elezo kwa kutumia maneno ya fungu, akionyesha kwamba ametumia uwezo wake vizuri na kwa njia inayostahili pongezi. Lakini Paulo alionyesha kwamba wengine, kwa sababu ya muda ambao wamekuwa Wakristo, wanapaswa kufanya maendeleo kupita hatua hiyo ya kwanza ya kushiriki ikiwa wanataka kuendelea kukua katika ujuzi.—Waebrania 5:14.

20. Kila mmoja wetu anapaswa kujiuliza maswali gani ya kujichunguza?

²⁰ Ikiwa Mkristo mwenye uzoefu hakufanya maendeleo kupita hatua ya kusoma tu mstari wa Biblia au kutoa elezo la msingi moja kwa moja kutoka kwa fungu, yaelekea kushiriki kwake kumetoka kwenye lile “tabaka [la juu] lenye utendaji” la akili yake. Mkutano baada ya mkutano ungepita huku vina vya uwezo wake wa kiakili vikiendelea vikiwa katika hali ya mgando-daima, kwa kuendelea na kielezi chetu cha ardhi iliyoganda daima. Tunapaswa kujiuliza hivi: ‘Je! ni hivyo kwa habari yangu? Je! nimeruhusu aina fulani ya mgando-daima wa kiakili usitawi? Mimi niko macho kadiri gani kiakili na ninapendezwa kadiri gani na kujifunza?’ Hata tusipopendezwa na majibu yetu ya moyo mweupe, tunaweza kuanza sasa kuchukua hatua za kukua katika ujuzi.

21. Ni hatua zipi zilizozungumziwa mapema zaidi ambazo unaweza kutumia katika kujitayarisha kwa ajili ya mikutano au katika kuihudhuria?

²¹ Sisi mmoja mmoja tunaweza kutumia madokezo yaliyomo katika fungu 8. Haidhuru ni muda gani tumeshirikiana na kutaniko, tunaweza kuazimia kukaza mwendo tuufikilie ukomavu na ujuzi mwingi zaidi. Kwa wengine hilo litamaanisha kujitayarisha kwa ajili ya mikutano kwa bidii-nyendelevu zaidi, labda kurudia mazoea yaliyofuatwa miaka kadhaa iliyopita lakini ambayo yaliacha kufuatwa polepole. Unapojitayarisha, jaribu kutambua mambo makuu na kuelewa maandiko usiyoyafahamu ambayo yametumiwa ili kusitawisha njia za kutoa sababu. Tafuta maoni au maelezo yoyote mapya katika habari hiyo unayojifunza. Vivyo hivyo, wakati wa mkutano, jaribu kutumia mwenyewe madokezo yanayotajwa katika mafungu 10 na 11. Jitahidi kuwa macho kiakili, kana kwamba unadumisha halijoto ya akili yako ikiwa yenye kiwango cha juu. Hilo litazuia mwelekeo wowote wa kuanzishwa kwa hali ya “mgando-daima”; jitihada hiyo ya kudhamiria itayeyusha pia hali yoyote ya “mgando” ambayo huenda ikawa ilisitawi kabla ya hapo.—Mithali 8:12, 32-34.

Ujuzi, Msaada Fulani Kuelekea Kuwa Mwenye Matunda

22. Tutanufaikaje tukijitahidi kuongeza ujuzi wetu?

²² Sisi mmoja mmoja tutanufaikaje tukijitahidi katika jambo hili la kukua katika fadhili yasiyostahiliwa na ujuzi wa Bwana na Mwokozi wetu Yesu Kristo? Kwa kujitahidi sana kudumisha nguvu zetu za kiakili zikiwa macho, tayari kutwaa ndani ujuzi, mbegu za kweli za Biblia zilizo mpya na zilizo tata zaidi zitakuwa na mizizi yenye kina kirefu, na uelewevu wetu utaongezeka na kuwa wenye kudumu. Italingana na yale ambayo Yesu alisema katika kielezi tofauti juu ya mioyo. (Luka 8:5-12) Mbegu zinazoanguka kwenye udongo mzuri zinaweza kumeesha mizizi yenye nguvu ili kutegemeza mimea inayokuwa na matokeo na kuzaa matunda.—Mathayo 13:8, 23.

23. Matokeo yaweza kuwa nini tunapozingatia moyoni 2 Petro 3:18? (Wakolosai 1:9-12)

²³ Kielezi cha Yesu kilikuwa tofauti kwa njia fulani, lakini yale matokeo mazuri yalifanana na yale ambayo Petro aliahidi: “Kwa sababu iyo hiyo mkijitahidi sana kwa upande wenu, katika imani yenu tieni na wema, na katika wema wenu maarifa [ujuzi, NW] . . . Maana mambo hayo yakiwa kwenu na kujaa tele, yawafanya ninyi kuwa si wavivu wala si watu wasio na matunda, kwa kumjua Bwana wetu Yesu Kristo.” (2 Petro 1:5-8) Naam, kukua kwetu katika ujuzi kutatusaidia tuwe wenye matunda. Tutaona kwamba kutwaa ndani ujuzi hata zaidi kutakuwa jambo la kupendeza hata zaidi. (Mithali 2:2-5) Utakumbuka kwa urahisi zaidi yale unayojifunza na yatakuwa yenye mafaa kwako unapowafundisha wengine kuwa wanafunzi. Basi kwa njia hiyo pia, utakuwa mwenye matunda zaidi na utamletea Mungu na Mwana wake utukufu. Petro alifunga barua yake ya pili hivi: “Kueni katika neema, na katika kumjua Bwana wetu na Mwokozi Yesu Kristo. Utukufu una yeye sasa na hata milele.”—2 Petro 3:18.

[Maelezo ya Chini]

Je! Waweza Kukumbuka?

◻ Kwa nini upendezwe na kuongeza ujuzi wako?

◻ Mwanafunzi mpya wa Biblia anaweza kunufaikaje zaidi kutokana na funzo lake?

◻ Unataka kuepuka hatari gani, kama ilivyotolewa kielezi na ardhi iliyoganda daima?

◻ Kwa nini uazimie kuboresha uwezo wako wa kuongeza ujuzi?

[Picha katika ukurasa wa 15]

Je! mimi nina tatizo la mgando-daima wa kiakili?