Kitabu Cha Biblia Namba 29—Yoeli

Mwandikaji: Yoeli

Mahali Kilipoandikiwa: Yuda

Uandikaji Ulikamilishwa: c. (karibu) 820 K.W.K.(?)

 1. Ni matukio gani ya kutazamisha yanayokazia unabii wa Yoeli?

WIMBI juu ya wimbi, kikosi cha wadudu chafanya bara liwe ukiwa. Moto ulio mbele yao na mwali ulio nyuma wakamilisha teketezo hilo. Kila mahali kuna njaa kubwa. Jua lageuka kuwa giza na mwezi kuwa damu, kwa maana siku kubwa yenye kutia hofu ya Yehova iko karibu. Yeye atoa amri ya kutupa mundu na kukusanya mataifa yapate uharibifu. Hata hivyo, “watakuwako watu watakaookoka.” (Yoe. 2:32) Ufikirio wa matukio hayo ya kutazamisha wafanya unabii wa Yoeli uwe wenye kupendeza sana na wenye mafaa makubwa kwetu.

 2. Sisi twajua nini juu ya Yoeli na hali zake za kutoa unabii?

² Kitabu hiki chapewa utangulizi wa kuwa “neno la BWANA [Yehova, NW] lililomjia Yoeli, mwana wa Pethueli.” Biblia haituambii zaidi ya hilo kuhusu Yoeli mwenyewe. Ujumbe wa kiunabii ndio unaokaziwa wala si mwandikaji wacho. Jina “Yoeli” (Kiebrania: Yoh.’elʹ) laeleweka kumaanisha “Yehova Ni Mungu.” Uzoefu wa Yoeli mwenyewe na Yerusalemu, hekalu lao, na mambo yote hata vijambo vilivyohusiana na utumishi wa hekaluni huenda ukaonyesha kwamba aliandika kitabu chake katika Yerusalemu au Yuda.—Yoe. 1:1, 9, 13, 14; 2:1, 15, 16, 32.

 3. Ni kwa sababu gani tarehe ya karibu 820 K.W.K. yadokezwa kwa unabii huo?

³ Kitabu cha Yoeli kiliandikwa lini? Hiyo haiwezi kusemwa kwa uhakika. Wasomi hutaja tarehe mbalimbali kuanzia na kabla 800 K.W.K. hadi karibu 400 K.W.K. Uelezaji wa hukumu ya Yehova juu ya mataifa katika uwanda wa Yehoshafati wadokeza kwamba Yoeli aliandika unabii wake muda fulani baada ya ushindi mkubwa wa Yehova kwa niaba ya Mfalme Yehoshafati wa Yuda, na kwa sababu hiyo ilikuwa ni baada ya Yehoshafati kuwa mfalme katika 936 K.W.K. (Yoe. 3:2, 12; 2 Nya. 20:22-26) Huenda nabii Amosi akawa alinukuu kutokana na maandishi ya Yoeli. Hivyo, basi, hilo lingemaanisha kwamba unabii wa Yoeli uliandikwa kabla ya ule wa Amosi, ambaye alianza kutoa unabii wakati fulani kati ya 829 na 804 K.W.K. (Yoe. 3:16; Amo. 1:2) Tarehe ya mapema yaweza pia kuonyeshwa na mahali ambapo kitabu hiki kimepangiwa katika orodha ya Kiebrania baina ya Hosea na Amosi. Kwa sababu hiyo unabii wa Yoeli wadokezwa kuwa wa tarehe ya 820 K.W.K. hivi.

 4. Kuna vithibitisho gani vya uasilia wa Yoeli?

⁴ Uasilia wa unabii huu wathibitishwa na manukuu na marejezo yanayofanywa kuuhusu katika Maandiko ya Kigiriki ya Kikristo. Siku ya Pentekoste, Petro alinena juu ya “nabii Yoeli” na kutumia mmoja wa unabii wake. Paulo alinukuu unabii uo huo na kuonyesha utimizo wao kuelekea Myahudi na asiye Myahudi pia. (Yoe. 2:28-32; Mdo. 2:16-21; Rum. 10:13) Unabii mbalimbali wa Yoeli juu ya mataifa jirani ulitimizwa wote. Jiji kubwa la Tiro lilizingirwa na Nebukadreza, na baadaye, jiji la kisiwani, likaharibiwa na Aleksanda Mkuu. Vivyo hivyo Ufilisti ulipotelea mbali. Edomu ikawa nyika. (Yoe. 3:4, 19) Wayahudi hawakutilia shaka kamwe kukubaliwa kwa Yoeli, na waliweka kitabu hicho kikiwa cha pili miongoni mwa waitwao manabii wenye umaana mdogo.

 5. Ni kwa njia gani unabii wa Yoeli una uhai wenye kutokeza?

⁵ Mtindo wa Yoeli ni wa wazi sana na wenye uhai pia. Yeye arudia-rudia mambo ili kutia mkazo na atumia mifananisho. Nzige waitwa taifa, jamii ya watu, na jeshi. Meno yao ni kama yale ya simba, sura yao kama farasi, na mvumo wao kama magari-vita ya jeshi lililojipanga tayari kwa ajili ya pigano. The Interpreter’s Bible yanukuu mjuzi mmoja wa uzuiaji wa nzige kuwa akisema hivi: “Uelezaji wa Yoeli juu ya uvamizi wa nzige haujawa na mwingine wa kuupita kwa kutaja kila kijambo kwa usahihi wa kustaajabisha.”a Sikiliza sasa wakati Yoeli anapotoa unabii juu ya siku ya Yehova yenye kutia hofu.

YALIYOMO KATIKA YOELI

 6. Ni njozi gani mbaya sana ambayo Yoeli aona kwanza?

⁶ Uvamizi wa wadudu waliacha bara uchi; siku ya Yehova iko karibu (1:1–2:11). Yoeli aona njozi mbaya kama nini ya afa! Shambulio la uteketezaji lenye kuletwa na kiwavi-mkubwa (tunutu, UV), nzige, nzige mtambaaji asiye na mabawa (parare, UV), na kombamwiko (madumadu, UV). Mizabibu na mitini imeachwa uchi, na bara lakaribia kufa-njaa. Hakuna matoleo ya nafaka wala ya kinywaji kwa ajili ya nyumba ya Yehova. Yoeli aonya makuhani na wahudumu wa Mungu watubu. “Ole wake siku hii!” yeye apaaza sauti, “kwa maana siku ya BWANA [Yehova, NW] inakaribia, nayo itakuja kama uangamivu utokao kwake aliye Mwenyezi.” (1:15) Wanyama watanga-tanga kwa mvurugiko. Miali imechoma bara la malishoni na miti, na nyika imekaushwa na moto.

 7. Jeshi la kivita la Yehova lenye kuvamia laelezwaje?

⁷ Vumisheni sauti ya kutia chonjo! “Pigeni tarumbeta katika Sayuni, pigeni na kelele katika mlima wangu mtakatifu.” (2:1) Siku ya Yehova iko karibu, siku ya giza na weusi tititi. Tazama! Jamii ya watu walio wengi sana na wenye uweza. Wageuza lile bara lililo kama Edeni kuwa nyika yenye ukiwa. Hakuna kinachoponyoka. Wao wakimbia kama farasi na wakiwa na mvumo kama wa magari-vita juu ya vilele vya milima. Kama jamii ya watu walio katika mpangilio wa pigano waingia mbio katika jiji, wakipanda kuta na nyumba na kupitia madirishani. Lile bara lasukwa-sukwa na mbingu zatikisika. Yehova ndiye amiri wa jeshi hilo la kivita la watu wengi sana. “Siku ya BWANA [Yehova, NW] ni kuu, yenye kitisho sana; naye ni nani awezaye kuistahimili?”—2:11.

 8. (a) Uvamizi huo wa wadudu unaweza kusimamishwa kwa njia gani tu? (b) Ni lipio gani ambalo Yehova aahidi?

⁸ Geukieni Yehova; roho itamiminwa (2:12-32). Lakini jambo fulani laweza kufanywa kusimamisha uvamizi huo. Yehova ashauri hivi: “Nirudieni mimi kwa mioyo yenu yote, . . . rarueni mioyo yenu, wala si mavazi yenu, mkamrudie BWANA [Yehova, NW], Mungu wenu.” (2:12, 13) Mpulizo wa mbiu huita watu kwenye kusanyiko lenye mambo mazito. Ikiwa wao watamrudia yeye, ‘Yehova ataona wivu kwa ajili ya nchi yake, awahurumie watu wake.’ (2:18) Kutakuwa na mibaraka na msamaha, na mvamizi atageuzwa aelekee alikotoka. Badala ya kuwa wakati wa hofu, ni wakati wa kuwa na shangwe na furaha kuu, kwa maana kutakuwa na matunda na nafaka na divai mpya na mafuta. Yehova atalipia miaka ambayo jeshi lake kubwa la kivita la nzige limekula. Ahadi yake ni kwamba: “Mtakula chakula tele na kushiba, na kulihimidi jina la BWANA [Yehova, NW], Mungu wenu, aliyewatendea mambo ya ajabu.” (2:26) Wao watajifunza kwamba Yehova peke yake ndiye Mungu wao katikati ya Israeli.

 9. Ni unabii gani wenye kuchochea moyo unaofuata?

⁹ “Hata itakuwa, baada ya hayo, ya kwamba nitamimina roho yangu juu ya wote wenye mwili,” asema Yehova, “na wana wenu, waume kwa wake, watatabiri, wazee wenu wataota ndoto, na vijana wenu wataona maono; tena juu ya watumishi wenu, wanaume kwa wanawake, katika siku zile, nitamimina roho yangu.” Kutakuwa na ishara za kuogofya katika jua na mwezi kabla ya kuja kwa siku ya Yehova. Hata hivyo watu fulani wataokoka. “Itakuwa ya kwamba mtu awaye yote atakayeliitia jina la BWANA [Yehova, NW] ataponywa.”—2:28-32.

10. Ni jambo gani ambalo litatukia katika uwanda wa Yehoshafati?

¹⁰ Mataifa kuhukumiwa katika “bonde la Yehoshafati” (3:1-21). Yehova atarejesha watekwa wa Yuda na Yerusalemu. Mataifa yatakusanywa; Tiro, Sidoni na Ufilisti zitalipa bei kubwa kwa kusuta na kutumikisha watu wa Yehova. Sikiliza Yehova akiyatolea mataifa mwito wa ushindani: “Takaseni vita; waamsheni mashujaa; watu wa vita na wakaribie; na wapande juu.” (3:9) Acheni wafue majembe ya plau kuwa panga na kupanda juu kwenye bonde la Yehoshafati (jina linalomaanisha “Yehova Ni Hakimu”). Amri ya Yehova yavumisha mlio huu: “Utieni mundu, maana mavuno yameiva . . . shinikizo limejaa, mapipa nayo yanafurika; kwani uovu wao ni mwingi sana. Makutano makubwa, makutano makubwa, wamo katika bonde la kukata maneno! kwa maana siku ya BWANA [Yehova, NW] i karibu.” (3:13, 14) Jua na mwezi vyawa na giza. Yehova anguruma kutoka Sayuni, akisababisha mbingu na dunia zitikisike, lakini athibitika kuwa kimbilio na ngome kwa ajili ya watu wake mwenyewe. Wao watapaswa kujua kwamba yeye ni Yehova Mungu wao.

11. Halafu Yoeli aelezaje mibaraka ambayo itafuata kutoka kwa Yehova?

¹¹ Lo, ni utele ulioje wa kiparadiso ambao utaonekana “siku ile”! (3:18) Milima itadondokwa na divai, vilima vitatiririka kwa maziwa, na sakafu za vijito zitabubujika maji mengi. Chemchemi yenye kuburudisha itatoka kwenye nyumba ya Yehova. Misri na Edomu, ambao wamemwaga damu isiyo na hatia katika Yuda, watakuwa ukiwa usio na kitu, lakini Yuda na Yerusalemu zitakaliwa kwa wakati usiojulikana, “na Yehova atakuwa anakaa katika Sayuni.”—3:21, NW.

KWA NINI NI CHENYE MAFAA

12. Ni maana gani ya kiunabii ya Yoeli aliyokazia Petro kwenye Pentekoste?

¹² Waelezaji fulani wameeleza Yoeli kuwa nabii mwenye kutabiri huzuni. Hata hivyo, kwa maoni ya watu wa Mungu mwenyewe, yeye aonekana kuwa mtangazaji wa habari tukufu za wokovu. Mtume Paulo akazia wazo hilo kwenye Warumi 10:13, akisema: “Kwa kuwa, kila atakayeliitia Jina la Bwana [Yehova, NW] ataokoka.” (Yoe. 2:32) Kulikuwako utimizo wenye kutokeza wa unabii wa Yoeli siku ya Pentekoste 33 W.K. Katika pindi hiyo Petro alipuliziwa na Mungu aeleze kwamba kumiminwa kwa roho ya Mungu juu ya wanafunzi wa Kristo kulikuwa ni utimizo wa unabii wa Yoeli. (Mdo. 2:1-21; Yoe. 2:28, 29, 32) Petro alikazia sana maana ya kiunabii ya maneno ya Yoeli: “Kila atakayeliitia jina la Bwana [Yehova, NW] ataokolewa.”—Mdo. 2:21, 39, 40.

13. (a) Ni ufanani gani mbalimbali wenye kutokeza unaoweza kuonekana kati ya Yoeli na Ufunuo? (b) Ni ulingani gani mbalimbali wa Yoeli unaoonekana na unabii mwingineo mbalimbali?

¹³ Ufanani mbalimbali wenye kutokeza waweza kuonekana baina ya tauni ya nzige inayoelezwa na Yoeli na tauni iliyotabiriwa katika Ufunuo sura ya 9. Kwa mara nyingine jua latiwa giza. Nzige hao wafanana na farasi waliotayarishwa kwa ajili ya pigano, wanatoa mvumo kama ule wa magari-farasi ya kivita, nao wana meno kama yale ya simba. (Yoe. 2:4, 5, 10; 1:6; Ufu. 9:2, 7-9) Unabii wa Yoeli katika Yoeli 2:31, unaoeleza juu ya jua kugeuka kuwa giza, ni tukio linalolingana na maneno katika Isaya 13:9, 10 na Ufunuo 6:12-17, na pia katika Mathayo 24:29, 30, ambapo Yesu aonyesha unabii kuwa wahusu wakati ajapo akiwa Mwana wa Adamu kwa uwezo na utukufu mkuu. Maneno ya Yoeli 2:11, “siku ya BWANA [Yehova, NW] ni kuu, yenye kitisho sana,” yaelekea yarejezewa katika Malaki 4:5. Maelezo yenye kulingana na hii “siku ya giza na weusi” yapatikana pia katika Yoeli 2:2 na Sefania 1:14, 15.

14. Ni vifungu vipi katika Yoeli vinavyoadhimisha enzi kuu ya Yehova na fadhili-zisizostahiliwa zake?

¹⁴ Unabii wa Ufunuo waelekeza mbele kwenye “siku iliyo kuu” ya ghadhabu ya kimungu. (Ufu. 6:17) Pia Yoeli atabiri juu ya wakati huo, akionyesha kwamba ‘siku ya Yehova’ ijapo juu ya mataifa, wale wamwitiao kwa ajili ya ulinzi na wokovu ‘wataponywa.’ ‘Yehova atakuwa kimbilio la watu wake.’ Ufanisi wa Kiedeni utarejeshwa: “Tena itakuwa siku ile, ya kwamba milima itadondoza divai tamu, na vilima vitatiririka maziwa, na vijito vyote vya Yuda vitatoa maji tele; na chemchemi itatokea katika nyumba ya BWANA [Yehova, NW].” Katika kutokeza ahadi hizo nyangavu za kurejeshwa, Yoeli pia aadhimisha enzi kuu ya Yehova Mungu na kusihi wale wenye moyo mweupe kwa msingi wa rehema kuu Yake: “Mkamrudie BWANA [Yehova, NW], Mungu wenu; kwa maana yeye ndiye mwenye neema, amejaa huruma; si mwepesi wa hasira, ni mwingi wa rehema, naye hughairi mabaya.” Wote wanaotii ombi hilo lililopuliziwa na Mungu watavuna mafaa ya milele.—Yoe. 2:1, 32; 3:16, 18; 2:13.

[Maelezo ya Chini]