Habari Inayofuatana Vizuri

KABLA ya kupanga habari kwa njia inayofuatana vizuri, unahitaji kuwa na lengo fulani. Je, lengo lako ni kufundisha wengine jambo fulani hususa—imani fulani, maoni fulani, sifa fulani, mwenendo fulani, au maisha ya aina fulani? Je, unakusudia kuunga mkono jambo fulani au kulikanusha? Je, unataka wasikilizaji wathamini jambo fulani au unataka kuwachochea wachukue hatua fulani? Iwe utazungumza na mtu mmoja au utahutubia watu wengi, ili ufaulu unahitaji kujua mambo ambayo tayari wanafahamu kuhusu habari hiyo na maoni yao kuihusu. Baada ya kufanya hivyo, panga habari kwa njia itakayokusaidia kutimiza kusudi lako.

Matendo 9:22 linaripoti hivi kuhusu huduma ya Sauli (Paulo) kule Damasko: “Alikuwa akiwatatanisha Wayahudi waliokaa katika Damasko alipokuwa akithibitisha kwa mawazo yenye kufuatana vizuri kwamba huyu ndiye Kristo.” Uthibitisho huo wenye kufuatana vizuri ulihusu nini? Kama ilivyoonyeshwa na huduma ya Paulo ya baadaye kule Antiokia na Thesalonike, kwanza alitumia ule msingi wa kwamba Wayahudi walikubali Maandiko ya Kiebrania na walidai kuamini mambo ambayo Maandiko yanasema kumhusu Mesiya. Pili, Paulo alichagua Maandiko ambayo yalihusu maisha ya Mesiya na huduma yake. Aliyanukuu na kuyalinganisha na matukio yaliyomhusu Yesu. Kisha akafikia uamuzi wa wazi, kwamba Yesu ndiye Kristo, au Mesiya. (Mdo. 13:16-41; 17:2, 3) Hata wewe ukieleza wengine kweli ya Biblia kwa njia inayofuatana vizuri, hiyo kweli inaweza kuwavutia.

Kupanga Hotuba. Unaweza kupanga habari kwa njia kadhaa zinazofuatana vizuri. Ikifaa, unaweza kutumia njia kadhaa kwa wakati mmoja. Ebu ona njia chache tu unazoweza kutumia.

Kupanga habari kulingana na vichwa tofauti-tofauti: Huku ni kupanga habari katika sehemu mbalimbali, kila sehemu ikihusiana sana na lengo lako. Sehemu hizo zinaweza kuwa mambo muhimu yanayofanya habari yako ieleweke. Au zinaweza kuwa mambo hususa yanayothibitisha jambo au yanayolipinga. Mambo mengine yanayohusiana na habari hiyo yanaweza kutajwa au kuachwa bila kutajwa ikitegemea wasikilizaji wako au lengo lako.

Ebu ona mfano mmoja wa kupanga habari kulingana na vichwa tofauti-tofauti. Hotuba fupi inayohusu jina la Mungu inaweza kutia ndani (1) kwa nini ni muhimu kujua jina la Mungu, (2) Mungu anaitwaje, na (3) jinsi tunavyoweza kuliheshimu jina hilo.

Tunaweza kujifunza mengi kuhusu kupanga habari kulingana na vichwa mbalimbali kwa kuchunguza vichapo ambavyo vimetayarishwa na “mtumwa mwaminifu na mwenye busara” ambavyo vinatumiwa kuongoza mafunzo ya Biblia ya nyumbani. (Mt. 24:45) Mara nyingi vichapo hivyo hutia ndani vichwa ambavyo vinaweza kuwasaidia wanafunzi kufahamu kweli za Biblia kwa ujumla. Vichapo vikubwa hutumia vichwa vidogo kugawanya kila sura. Kila kichwa humtayarisha mwanafunzi kwa ajili ya mambo yanayofuata na kumsaidia kupata picha kamili ya habari inayozungumziwa.

Kisababishi na matokeo: Kuzungumzia kisababishi na matokeo ya mambo ni njia nyingine ya kufuatanisha habari vizuri.

Ikiwa unahutubia watu au unaongea na watu wanaohitaji kufikiria kwa makini matokeo ya jambo wanalofanya au wanalopanga kufanya, njia hii inaweza kufaa sana. Mithali sura ya 7 ina mfano bora wa njia hii. Inafafanua wazi jinsi kijana asiye na ujuzi ambaye ‘hana akili’ (kisababishi) anavyojihusisha na kahaba na kupata madhara mabaya sana (matokeo).—Mit. 7:7.

Ili kukazia zaidi jambo unalozungumzia, unaweza kulinganisha matokeo mabaya yanayowapata wale wanaoshindwa kufuata njia za Yehova na matokeo mazuri wanayopata wale wanaomsikiliza Yehova. Musa alifanya hivyo alipochochewa na roho ya Yehova wakati alipozungumza na taifa la Israeli kabla ya kuingia katika Nchi ya Ahadi.—Kum., sura ya 28.

Nyakati nyingine, ni vizuri kuanzisha mazungumzo kwa kutaja matokeo ya hali fulani kisha uzungumzie kisababishi. Mara nyingi hiyo inamaanisha kutaja tatizo kisha kuzungumzia suluhisho lake.

Tatizo na suluhisho: Unapozungumzia tatizo linalohangaisha watu ukiwa katika huduma ya shambani na uonyeshe kwamba kuna suluhisho bora, watu wanaweza kuvutiwa kusikiliza. Huenda ukataja tatizo hilo au huenda yule unayezungumza naye akalitaja.

Labda mnazungumzia kuzeeka na kufa, kuenea kwa uhalifu, au ukosefu mwingi wa haki. Huhitaji mazungumzo marefu kuthibitisha kwamba kwa kweli kuna tatizo hilo kwa sababu jambo hilo ni wazi. Anza kwa kutaja tu tatizo fulani, kisha zungumzia suluhisho ambalo Biblia inataja.

Pia inawezekana kwamba mtu ana tatizo fulani, labda ni magumu ya kuwa mzazi asiye na mwenzi wa ndoa, kuvunjika moyo kwa sababu ya ugonjwa unaomsumbua, au magumu ya kutendwa vibaya na mtu mwingine. Ili ufaulu kabisa, ni lazima kwanza uwe msikilizaji mzuri. Biblia ina habari muhimu kuhusu matatizo hayo yote. Lakini tunahitaji kuitumia kwa busara. Ili umfaidi mtu, inafaa utaje mambo halisi. Hakikisha kwamba anaelewa wazi ikiwa unazungumzia suluhisho la kudumu, suluhisho la muda mfupi, au kama unazungumzia jinsi ya kukabiliana na tatizo ambalo haliwezi kusuluhishwa katika mfumo huu wa mambo. Yaani, hakikisha kwamba mambo unayomweleza kupitia Maandiko yanaunga mkono mkataa unaofikia. Usipofanya hivyo, huenda asielewe suluhisho unalotaja.

Kwa kufuata utaratibu wa matukio: Habari nyingine hufaa kutolewa kwa kufuata utaratibu wa matukio. Kwa mfano, katika kitabu cha Kutoka, yale Mapigo Kumi yameorodheshwa kwa kufuata utaratibu wa jinsi yalivyotokea. Katika Waebrania sura ya 11, orodha ya mtume Paulo ya wanaume na wanawake wenye imani wanaostahili kuigwa inafuata utaratibu wa wakati.

Kusimulia matukio yaliyopita kwa utaratibu wa jinsi yalivyotokea kunaweza kuwasaidia wasikilizaji waelewe jinsi hali fulani zilivyotokea. Hali hii inahusu historia ya siku hizi na vilevile matukio ya nyakati za Biblia. Kwa hiyo, unaweza kutumia kwa pamoja ile njia ya kufuata utaratibu wa jinsi mambo yalivyotokea na njia ya kuzungumzia kisababishi na matokeo yake. Kama umepanga kuzungumzia matukio ya wakati ujao kama yanavyoonyeshwa katika Biblia, wasikilizaji wanaweza kuelewa kwa urahisi na kukumbuka mambo ukitaja matukio hayo kwa kufuata utaratibu wa jinsi yatakavyotokea.

Kuzungumzia matukio kwa kufuata utaratibu wa jinsi yalivyotokea hakumaanishi kwamba ni lazima nyakati zote uanze na tukio la kwanza. Nyakati nyingine, inaweza kuwa bora kusimulia kwanza sehemu yenye kutazamisha sana ya masimulizi hayo. Kwa mfano, unaposimulia jambo, unaweza kuchagua pindi ambapo uaminifu wa mtu kwa Mungu ulijaribiwa. Baada ya kuamsha upendezi kwa kusimulia sehemu hiyo kwanza, unaweza kusimulia mambo mengine yaliyoongoza kwenye hali hiyo kwa kufuata utaratibu wa jinsi yalivyotokea.

Kutumia Habari Zinazohusika Pekee. Hata iwe umepanga habari yako kwa njia gani, tumia tu habari zinazohusika. Fikiria kichwa kikuu cha hotuba unapochagua habari ya kutumia. Pia wafikirie wasikilizaji. Jambo fulani linaweza kufaa sana wasikilizaji fulani ilhali linaweza kupita kiasi likitajwa kwa wasikilizaji wengine. Pia uwe na hakika ya kwamba habari zote unazotaka kutumia zitakusaidia kutimiza kusudi lako. Usipofanya hivyo, hotuba yako haitakuwa na matokeo hata ingawa inaweza kuwa yenye kupendeza.

Unapofanya utafiti unaweza kupata habari nyingi zenye kupendeza zinazohusiana na habari yako. Utumie habari hizo kwa kadiri gani? Huwezi kufaulu ukiwalemea wasikilizaji kwa habari nyingi mno. Ni rahisi kukumbuka mambo machache yanayofafanuliwa vizuri kuliko mambo mengi yanayotajwa kwa mbio za kukata na shoka. Haimaanishi kwamba mambo madogo-madogo yenye kupendeza yasitajwe. Lakini mambo hayo yasikukengeushe kwenye lengo lako. Ona jinsi mambo madogo-madogo kama hayo yalivyoingizwa kwa busara katika Biblia kwenye Marko 7:3, 4 na Yohana 4:1-3, 7-9.

Unapomaliza kuzungumzia jambo moja na kuanza jingine, jihadhari usikatishe mazungumzo kwa ghafula na kupoteza wasikilizaji. Ili mawazo yatokeze maana yakiwa pamoja, unaweza kuyaunganisha. Unaweza kutumia fungu fulani au sentensi nzima ambayo inaonyesha uhusiano ulioko kati ya mawazo hayo. Katika lugha nyingi, maneno rahisi yanaweza kutumiwa kuonyesha uhusiano ulioko kati ya wazo unaloanza kuzungumzia na wazo lililotangulia.

Ukitumia habari zinazohusika pekee na kuzipanga kwa njia inayofuatana vizuri, zote zitakusaidia kutimiza kusudi lako.