“Kisha . . . Kukosa Kupatana”

1-3. (a) Ni nini ingetokeza mugawanyiko kati ya Wakristo wa mu karne ya kwanza? (b) Namna gani hii habari yenye kuwa mu kitabu ya Matendo inaweza kutusaidia?

PAULO na Barnaba wako na furaha sana. Wamefika tena Antiokia ya Siria kwenye walipita mu safari yao ya kwanza ya umisionere. Wanafurahi sana juu Yehova alikuwa “amefungulia mataifa mulango wa kuingia katika imani.” (Mdo. 14:26, 27) Ni ile njo iko inatokea Antiokia. Habari njema iko inahubiriwa na “wengi” wenye hawako Wayahudi wako nakuwa Wakristo.​—Mdo. 11:20-26.

² Bila kukawia, ile habari yenye kufurahisha inafika Yudea. Lakini ile haifurahishe watu wote. Inatokeza mabishano makubwa kuhusu kutahiriwa. Wakristo Wayahudi na Wakristo wenye hawako Wayahudi wanapaswa kutendeana namna gani? Wakristo wenye hawako Wayahudi wanapaswa kutii Sheria ya Musa? Ile inaleta mabishano makali kati ya ndugu, yenye inaweza kugawanya Wakristo. Ile tatizo itashugulikiwa namna gani?

³ Wakati tutakuwa nachunguza hii habari yenye kuwa mu kitabu ya Matendo, tutajifunza mambo mingi. Ile itatusaidia tutende kwa hekima wakati kunatokea matatizo yenye inaweza kutugawanya leo.

 4. Wakristo fulani Wayahudi walikuwa na mawazo gani yenye haifae, na ile inatokeza maulizo gani?

⁴ Mwanafunzi Luka aliandika hivi: “Watu fulani wakashuka [kuenda Antiokia] kutoka Yudea na wakaanza kufundisha ndugu: ‘Kama hamutahiriwe kulingana na desturi ya Musa, hamuwezi kuokolewa.’” (Mdo. 15:1) Biblia haionyeshe wazi ikiwa wale “watu . . . kutoka Yudea” walikuwa Wafarisayo mbele wakuwe Wakristo ao hapana. Lakini inaonekana kama walikuwa wangali nachochewa na mawazo ya Wafarisayo wenye walikuwa wanafuata Sheria kupita kiasi. Zaidi ya ile, inaonekana kuwa walisema mafundisho yao ilitoka kwa mitume na wazee wa Yerusalemu, lakini ile haikukuwa kweli. (Mdo. 15:23, 24) Juu ya nini Wakristo Wayahudi waliendelea kukazia mambo ya kutahiriwa hata kama kulikuwa kumepita miaka 13 tangu Yehova amuonyeshe wazi mutume Petro kama anakubali Watu wa Mataifa mu kutaniko ya Kikristo?a​—Mdo. 10:24-29, 44-48.

5, 6. (a) Juu ya nini Wakristo fulani Wayahudi waliwaza kama kutahiriwa ilikuwa ingali ya lazima? (b) Amri ya kutahiriwa ilikuwa mu agano yenye Mungu alifanya na Abrahamu? Fasiria. (Ona maelezo ya chini.)

⁵ Kunaweza kuwa sababu mingi. Sababu moya inaweza kuwa ni juu ni Yehova mwenyewe njo alitolea watu wake amri ya kutahiriwa. Na ile ilikuwa alama ya uhusiano wa pekee pamoja naye. Mungu alipatia Abrahamu na watu wa nyumba yake amri ya kutahiriwa, na aliongeza ile amri mu Sheria ya Musa yenye alipatia Waisraeli.b (Law. 12:2, 3) Chini ya Sheria ya Musa, hata watu wenye hawakukuwa Waisraeli walipaswa kutahiriwa mbele ya kufanya mambo fulani, sawa vile kula chakula ya Pasaka. (Kut. 12:43, 44, 48, 49) Na kwa hiyo, Wayahudi waliona mwanaume mwenye hatahiriwe kuwa haiko safi na hawezi kumutumikia Mungu.​—Isa. 52:1.

⁶ Iliomba imani na unyenyekevu ili Wakristo Wayahudi wajipatanishe na ile mwangaza mupya. Agano jipya ilikuwa imekamata nafasi ya agano ya Sheria. Kwa hiyo, haiko juu tu mutu alizaliwa Muyahudi njo angekuwa mutu wa Mungu. Juu Wakristo Wayahudi walikuwa wanaishi na Wayahudi wengine, iliomba uhodari ili kuwa mwanafunzi wa Kristo na ili kuabudu pamoya na Watu wa Mataifa wenye hawatahiriwe.​—Yer. 31:31-33; Lu. 22:20.

 7. Wale “watu . . . kutoka Yudea” walishindwa kuelewa mafundisho gani?

⁷ Kusema kweli, kanuni za Mungu hazikubadilika. Kanuni za musingi zenye zilikuwa mu Sheria ya Musa zilipatikana pia mu agano jipya. (Mt. 22:36-40) Kwa mufano, kuhusu kutahiriwa, Paulo alifikia kuandika hivi: “Yeye ni Muyahudi ule mwenye kuwa vile kwa ndani, na kutahiriwa kwake ni kule kwa moyo kupitia roho, lakini hapana kupitia sheria zenye ziliandikwa.” (Ro. 2:29; Kum. 10:16) Lakini wale “watu . . . kutoka Yudea” hawakuelewa ile mafundisho. Walikazia kama Mungu angali anaomba watu wake waheshimie amri ya kutahiriwa. Wangekubali kubadilisha mawazo yao?

 8. Sababu gani ile tatizo ya kutahiriwa ilipelekwa Yerusalemu ku baraza yenye kuongoza?

⁸ Luka aliendelea kufasiria hivi: “Lakini kisha Paulo na Barnaba kukosa kupatana na kubishana sana na watu hao [wale watu wenye ‘walishuka kutoka Yudea’], ikapangwa kuwa Paulo, Barnaba, na wamoja kati ya wale wengine wapande kuenda kwa mitume na wazee kule Yerusalemu juu ya jambo hilo.”c (Mdo. 15:2) Ndugu ‘walikosa kupatana na walibishana’ kuhusu tatizo ya kutahiriwa na kila mumoja alishikilia wazo yake na kuwaza kama njo ilikuwa sawa, na hawakuweza kuelewana. Juu mu kutaniko muendelee kuwa umoja na amani, kwa hekima waliamua kupeleka ile jambo kwa “mitume na wazee kule Yerusalemu,” wenye walifanyiza baraza yenye kuongoza. Ile jambo yenye wazee wa Antiokia walifanya inaweza kutufundisha nini?

9, 10. Ni mu njia gani wazee wa Antiokia pamoya na Paulo na Barnaba walituachia mufano muzuri?

⁹ Jambo ya maana yenye tunajifunza hapa ni kama tunapaswa kutumainia tengenezo ya Mungu. Fikiria hii jambo: Ndugu wa Antiokia walijua kama ndugu wote wa mu baraza yenye kuongoza walikuwa Wakristo Wayahudi. Hata vile walitumainia kama ile baraza yenye kuongoza itashugulikia ile tatizo kupatana na Maandiko. Sababu gani? Kutaniko ilikuwa hakika kama Yehova ataongoza mambo kupitia roho yake takatifu na Yesu Kristo mwenye ni Kichwa ya kutaniko. (Mt. 28:18, 20; Efe. 1:22, 23) Leo pia wakati matatizo mazito inatokea, tuige mufano ya Wakristo wa Antiokia, tutumainie tengenezo ya Mungu na Baraza Yenye Kuongoza yenye kufanyizwa na Wakristo watiwa-mafuta.

¹⁰ Hii habari inatufundisha pia kama ni jambo ya maana kuonyesha sifa ya unyenyekevu na uvumilivu. Ni roho takatifu njo ilichagua Paulo na Barnaba waende kuhubiria watu wa mataifa. Hata vile, hawakuona kama wako na mamlaka ya kushugulikia ile tatizo ya kutahiriwa palepale wakati walikuwa Antiokia. (Mdo. 13:2, 3) Zaidi ya ile, Paulo alifikia kuandika hivi: “Nilipanda kuenda kule [Yerusalemu] kwa sababu nilipewa ufunuo.” Ile inaonyesha kama aliongozwa na roho ya Mungu. (Gal. 2:2) Leo pia wazee wanajikaza kuwa wanyenyekevu na wavumilivu wakati kunatokea matatizo yenye inaweza kuvuruga amani na umoja wa kutaniko. Kuliko kukazia mawazo yao, wanachunguza Maandiko, maagizo, na muongozo wenye mutumwa muaminifu anatoa ili kujua mawazo ya Yehova.​—Flp. 2:2, 3.   

11, 12. Juu ya nini ni jambo ya maana kumungojea Yehova?

¹¹ Wakati fulani, pengine inaomba kungoya Yehova atusaidie kuelewa mambo muzuri. Kumbuka kama ndugu wa mu wakati wa Paulo walipaswa kungoya mupaka mwaka 49 K.K.Y., ni kusema miaka 13 hivi, tangu Kornelio atiwe mafuta mu mwaka 36 K.K.Y., mbele Yehova aonyeshe wazi kama haikukuwa lazima watu wa mataifa watahiriwe. Juu ya nini Yehova alingoya ile miaka yote? Pengine Mungu alipenda kupatia Wayahudi wenye mioyo mizuri wakati wa kutosha ili wabadilishe maoni yao na waipatanishe na mawazo yake. Kwa kweli, ilikuwa badiliko kubwa kwa sababu amri ya kutahiriwa, yenye Yehova alikuwa amepatia Abrahamu mwenye walipenda na kuheshimia sana ilikuwa imefanya miaka 1900!​—Yoh. 16:12.

¹² Ni pendeleo kubwa sana kufundishwa na kufinyangwa na Baba yetu wa mbinguni mwenye kuonyesha uvumilivu na wema! Mafundisho yake inakuwaka tu ya muzuri, na sikuzote inatuleteaka faida. (Isa. 48:17, 18; 64:8) Kwa hiyo, hata siku moya tusikazie mawazo yetu, na kukatala kukubali mabadiliko yenye inafanywa mu tengenezo ao kukatala kukubali mafasirio ya mupya ya maandiko fulani. (Muh. 7:8) Ukiona kama unaanza kuwa na ile muelekeo, hata ya kidogo tu, utafakari juu ya kanuni zenye kupatikana mu Matendo sura ya 15 na umuombe Yehova akusaidie kuzitumikisha.d

13. Namna gani tunaweza kuiga uvumilivu wa Yehova mu mahubiri?

¹³ Tunaweza pia kuwa na lazima ya uvumilivu wakati tuko najifunza Biblia na watu wenye wako na magumu ya kuachana na mafundisho ya uongo ao desturi zenye hazipatane na Maandiko zenye wanapenda sana. Mu hali za vile, ni muzuri tuache wakati ipite ili roho ya Mungu iguse moyo wa mwanafunzi. (1 Ko. 3:6, 7) Pia, ni jambo ya lazima kusali kwa ajili ya ule mwanafunzi. Mu njia moja ao mu njia ingine, na kwa wakati wenye kufaa, Yehova atatusaidia kujua ni nini njo tunapaswa kufanya juu ya kumusaidia.​—1 Yo. 5:14.

14, 15. Namna gani kutaniko ya Antiokia ilionyesha heshima Paulo, Barnaba, na wengine wenye walikuwa wanasafiri pamoja nao, na namna gani Paulo na wenzake walitia moyo Wakristo wenye walikutana nao mu safari yao?

¹⁴ Luka anaendelea kueleza hivi: “Kisha kutaniko kuwasindikiza umbali fulani, watu hao wakaendelea na safari, wakapitia Foinike na Samaria, wakieleza kwa urefu juu ya kugeuka kwa watu wa mataifa na kuletea ndugu wote furaha kubwa.” (Mdo. 15:3) Juu kutaniko ilisindikiza Paulo, Barnaba, na wengine wenye walikuwa wanasafiri pamoya nao kwa umbali fulani, ile inaonyesha kama waliwapenda na kuwaheshimia na walipenda Yehova abariki safari yao. Ndugu wa Antiokia wanatuachia mufano ingine ya muzuri! Unaonyeshaka ndugu na dada zako heshima “zaidi sana [wazee] wenye wanafanya kazi kwa bidii katika kusema na kufundisha”?​—1 Ti. 5:17.

¹⁵ Wakati walikuwa mu safari ya kuenda Yerusalemu Paulo na wenzake walipitia Foinike na Samaria. Kule walitia ndugu na dada moyo kwa kuwaelezea “kwa kirefu” juu ya watu wengi wa mataifa wenye walikuwa wanaingia mu kutaniko ya Kikristo. Inawezekana kati ya wale wenye walikuwa wanawasikiliza kulikuwa Wakristo Wayahudi wenye walikimbiliaka mu ile maeneo wakati Stefano aliuawa. Leo pia, ripoti kuhusu namna Yehova iko anabariki kazi ya kufanya wanafunzi inatiaka sana ndugu na dada moyo, zaidi sana wale wenye wako napambana na magumu. Unajikazaka sana juu usikose zile ripoti kwa kuhuzuria mikutano, mikusanyiko, na kusoma habari juu ya maisha ya watu mu vichapo vyetu vyenye kuchapishwa ao ku jw.org?

16. Ni nini inaonyesha kama tatizo ya kutahiriwa imekuwa jambo nzito?

¹⁶ Kisha kusafiri kilometre 550 hivi kusini, ile kikundi yenye kutoka Antiokia inafika sasa Yerusalemu. Luka aliandika hivi: “Wakati walifika Yerusalemu, kutaniko na mitume na wazee wakawakaribisha kwa fazili, na wakaeleza mambo mengi yenye Mungu alifanya kupitia wao.” (Mdo. 15:4) “Lakini wamoja kati ya wale wa zehebu la Wafarisayo wenye walikuwa wameamini wakasimama kutoka kwenye viti vyao na kusema: ‘Ni lazima kuwatahiri na kuwaamuru washike Sheria ya Musa.’” (Mdo. 15:5) Ni wazi kama tatizo ya kuamua ikiwa watu wenye hawako Wayahudi wanapaswa kutahiriwa ao hapana imekuwa jambo nzito na inapaswa kushugulikiwa.

17. Ni nani walifanyiza baraza yenye kuongoza ya Yerusalemu, na pengine juu ya nini “wazee” walikuwa kati yao?

¹⁷ Mezali 13:10 inasema hivi: “Hekima ni ya wale wenye kutafuta shauri.” Kulingana na kanuni yenye kuwa mu ile andiko, “mitume na wazee wakakusanyika pamoja ili kuchunguza [tatizo yenye kuhusu kutahiriwa].” (Mdo. 15:6) “Mitume na wazee” walikuwa wanakamata maamuzi kwa ajili ya kutaniko yote, sawa vile Baraza Yenye Kuongoza inafanyaka leo. Juu ya nini “wazee” walitumika pamoya na mitume? Kumbuka kama mutume Yakobo alikuwa ameuawa, na kwa muda fulani mutume Petro alikuwa mu gereza. Je, inawezekana mitume wengine walikuwa wanapambana na hali za vile? Kama ilikuwa vile, iliomba kukuwe ndugu wengine watiwa-mafuta wa kusaidia kuongoza kazi.

18, 19. Petro alisema maneno gani yenye kuchochea, na ile ingefanya watu wenye kumusikiliza wafikie kuwa na mawazo gani?

¹⁸ Luka anaendelea kueleza hivi: “Kisha mabishano makali kufanyika, Petro akasimama na kuwaambia: ‘Wanaume, ndugu, munajua muzuri kwamba tangu siku za zamani Mungu alinichagua kati yenu ili kupitia kinywa changu watu wa mataifa wasikie neno la habari njema na waamini. Na Mungu, mwenye anajua moyo, alitoa ushahidi kwa kuwapatia roho takatifu, kama vile alitupatia sisi pia. Na hakufanya tofauti yoyote kati yetu nao, lakini alitakasa mioyo yao kwa imani.’” (Mdo. 15:7-9) Kulingana na kitabu kimoya, neno ya Kigiriki “mabishano makali” yenye kutumiwa mu mustari wa 7 inaweza kumaanisha “kutafuta; kuuliza maulizo.” Kwa hiyo, inawezekana ndugu walikuwa na mawazo tofauti, lakini kila mumoja wao alieleza waziwazi mawazo yake.

¹⁹ Maneno yenye kuchochea ya Petro ilikumbusha ndugu wote kama alikuwa pale wakati kwa mara ya kwanza watu wa mataifa, ni kusema Kornelio na watu wa nyumba yake, walipokea roho takatifu mu mwaka wa 36 K.K.Y. Kwa hiyo, kama Yehova hakufanya tofauti kati ya Wayahudi na watu wenye hawako Wayahudi, mwanadamu ni nani ili afanye vile? Zaidi ya ile, Mungu alikubali ibada ya mutu, hapana kwa sababu anatii Sheria ya Musa, lakini kwa sababu anaamini Kristo.​—Gal. 2:16.

20. Ni mu njia gani wale wenye walikazia amri ya kutahiriwa walikuwa ‘wanamujaribu Mungu’?

²⁰ Kwa kutegemea mambo yenye Mungu alikuwa amesema waziwazi na namna alikuwa anatumia roho yake takatifu, Petro alifikia kusema hivi: “Basi sababu gani sasa munamujaribu Mungu kwa kuweka kwenye shingo za wanafunzi nira yenye mababu zetu na sisi wenyewe hatukuweza kubeba? Tofauti na hilo, sisi tunaamini kwamba tunaokolewa kupitia fazili zenye hazistahiliwe za Bwana Yesu sawasawa na watu hao.” (Mdo. 15:10, 11) Kwa kweli, wale wenye walikazia amri ya kutahiriwa walikuwa ‘wanamujaribu Mungu,’ ao ‘kujaribu uvumilivu wake’ sawa vile tafsiri ingine inasema. Walikuwa wanalazimisha Watu wa Mataifa kushika sheria yenye Wayahudi wenyewe walishindwa kushika kwa ukamili na ile ilifanya wahukumiwe. (Gal. 3:10) Kuliko kukazia kutahiriwa, Wayahudi wenye walikuwa wanamusikiliza Petro walipaswa kumushukuru Mungu kwa sababu ya fazili zake zenye hazistahiliwe, zenye alionyesha kupitia Yesu.

21. Barnaba na Paulo walisema nini yenye ilisaidia pia mu ile mazungumuzo?

²¹ Ni wazi kama maneno ya Petro iligusa sana wasikilizaji wake, kwa sababu ‘kikundi chote kilinyamaza.’ Kisha pale, Barnaba na Paulo wakaeleza “alama nyingi na maajabu yenye Mungu alifanya kupitia wao kati ya mataifa.” (Mdo. 15:12) Sasa, mitume na wazee walikuwa na habari zote zenye zingewasaidia kuchunguza mambo na kukamata uamuzi wenye ungepatana na mapenzi ya Mungu kuhusu tatizo ya kutahiriwa.

22-24. (a) Namna gani Baraza Yenye Kuongoza leo inaiga mufano wa baraza yenye kuongoza ya wakati wa mitume? (b) Namna gani wazee wote wanaweza kuonyesha kama wanaheshimia mupango ya kiteokrasi?

²² Leo pia, wakati ndugu wa Baraza Yenye Kuongoza wanakutana wanachunguza Neno ya Mungu ili kupata muongozo na wanasali sana ili roho takatifu iwasaidie. (Zb. 119:105; Mt. 7:7-11) Kwa hiyo, kila ndugu wa Baraza Yenye Kuongoza anapewaka mbele ya wakati programu yenye kuonyesha mambo yenye watazungumuzia, juu afikirie na kusali sana juu ya ile mambo. (Mez. 15:28) Wakati wanakutana, wale ndugu watiwa-mafuta, wanakuwaka huru kutoa mawazo yao na wanafanyaka vile kwa heshima. Mu mazungumuzo yao wanatumikishaka sana Biblia.

²³ Wazee wa kutaniko wanapaswa kuiga mufano wao. Kisha kuzungumuzia jambo fulani nzito ku mukutano wa wazee lakini wanakosa njia ya muzuri ya kuishugulikia, wanaweza kuzungumuza na biro ya tawi ao wajumbe wake sawa vile waangalizi wa muzunguko. Biro ya tawi nayo, inaweza kuandikia Baraza Yenye Kuongoza, kama ni lazima.

²⁴ Kwa kweli, Yehova anabariki wale wenye kuheshimia mupango wa kiteokrasi na kuonyesha unyenyekevu, ushikamanifu, na uvumilivu. Sawa vile tutaona mu sura yenye kufuata, baraka yenye watapata ni amani, umoja, na ongezeko mu kutaniko.