บทความศึกษา 46
พระยะโฮวารับประกันยังไงว่าคำสัญญาเรื่องอุทยานจะเป็นจริง?
“ทุกคนในโลกที่ขอพรให้ตัวเองจะได้พรนั้นจากพระเจ้าแห่งความจริง”—อสย. 65:16
เพลง 3 กำลัง ความหวัง และความมั่นใจของเรา
ใจความสำคัญa
1. ผู้พยากรณ์อิสยาห์เขียนอะไรถึงชาวอิสราเอล?
ผู้พยากรณ์อิสยาห์บอกว่าพระยะโฮวาเป็น “พระเจ้าแห่งความจริง” คำว่าความจริงในที่นี้แปลตรงตัวว่า “อาเมน” (อสย. 65:16, เชิงอรรถ) คำว่า “อาเมน” หมายถึง “ขอให้เป็นอย่างนั้น” หรือ “แน่นอน” ในคัมภีร์ไบเบิลมักมีการใช้คำว่า “อาเมน” เพื่อเป็นการยืนยันว่าสิ่งที่พระยะโฮวาหรือพระเยซูพูดเป็นความจริง นั่นเป็นการรับประกันว่าสิ่งนั้นเป็นความจริง ดังนั้น คำพูดของอิสยาห์ที่เขียนถึงชาวอิสราเอลจึงหมายความว่า เมื่อพระยะโฮวาบอกล่วงหน้าว่าจะเกิดอะไรขึ้น มันก็จะเกิดขึ้นจริง ๆ เพราะพระองค์รักษาสัญญาเสมอ
2. ทำไมเราสามารถมั่นใจในคำสัญญาของพระยะโฮวาเกี่ยวกับอนาคตได้? และเราจะคุยกันเกี่ยวกับคำถามอะไรบ้างในบทความนี้?
2 เราจะมั่นใจในคำสัญญาของพระยะโฮวาเกี่ยวกับอนาคตได้ไหม? ประมาณ 800 ปีต่อมาหลังจากสมัยของอิสยาห์ อัครสาวกเปาโลบอกว่า “พระเจ้าโกหกไม่ได้” (ฮบ. 6:18) ให้เราลองคิดถึงตัวอย่างของน้ำพุที่มีน้ำจืดพุ่งออกมา คงเป็นไปไม่ได้ใช่ไหมที่จะมีน้ำเค็มพุ่งออกมาจากน้ำพุเดียวกัน? เหมือนกัน พระยะโฮวาซึ่งเป็นแหล่งของความจริงก็โกหกไม่ได้ ดังนั้น เราเลยสามารถมั่นใจในคำสัญญาทุกอย่างของพระยะโฮวา ซึ่งรวมถึงคำสัญญาเกี่ยวกับอนาคตของเราด้วย ในบทความนี้เราจะมาคุยกันเกี่ยวกับคำถามที่ว่า พระยะโฮวาสัญญาอะไรบ้างเกี่ยวกับอนาคต? และพระยะโฮวาทำอะไรที่เป็นการรับประกันว่าคำสัญญาของพระองค์จะเป็นจริง?
พระยะโฮวาสัญญาอะไร?
3. (ก) คำสัญญาอะไรที่ผู้รับใช้พระยะโฮวาทุกคนรอคอยมานาน? (วิวรณ์ 21:3, 4) (ข) เมื่อเราอ่านคำสัญญานี้ให้เจ้าของบ้านฟัง บางคนรู้สึกยังไง?
3 คำสัญญาหนึ่งที่เราจะคุยกันเป็นคำสัญญาที่ผู้รับใช้พระยะโฮวาทุกคนรอคอยมานาน (อ่านวิวรณ์ 21:3, 4) พระยะโฮวาสัญญาว่าในอนาคต “ความตายจะไม่มีอีกต่อไป ความโศกเศร้าหรือเสียงร้องไห้เสียใจหรือความเจ็บปวดจะไม่มีอีกเลย” ตอนไปประกาศ พวกเราหลายคนชอบอ่านข้อคัมภีร์นี้ให้เจ้าของบ้านฟัง เพื่อจะช่วยให้เขาเห็นว่าในโลกใหม่ที่เป็นอุทยานชีวิตจะเป็นยังไง แล้วพอเจ้าของบ้านได้ยิน พวกเขารู้สึกยังไง? บางคนอาจบอกว่า “ดีขนาดนี้เลยเหรอ มันเป็นไปไม่ได้หรอก”
4. (ก) ตอนที่พระยะโฮวาสัญญาเรื่องอุทยานบนโลก พระองค์รู้อะไรบ้าง? (ข) นอกจากที่พระยะโฮวาสัญญาแล้ว พระองค์ทำอะไรอีก?
4 ตอนที่พระยะโฮวาดลใจให้อัครสาวกยอห์นบันทึกคำสัญญาของพระองค์เรื่องอุทยาน พระองค์รู้ว่าพวกเราที่เป็นผู้รับใช้ของพระองค์ต้องไปบอกคนอื่นเรื่องความหวังนี้แน่นอน นอกจากนั้น พระยะโฮวาก็ยังรู้ด้วยว่าจะมีหลายคนไม่เชื่อว่าสิ่งเหล่านี้จะเกิดขึ้นได้ (อสย. 42:9; 60:2; 2 คร. 4:3, 4) ดังนั้น เราจะทำให้คนอื่นมั่นใจในคำสัญญาที่วิวรณ์ 21:3, 4 ได้ยังไง? ไม่เพียงเท่านั้น เราจะทำให้ตัวเราเองมั่นใจในคำสัญญานี้ของพระยะโฮวาได้ยังไง? พระยะโฮวาไม่ใช่แค่สัญญาเรื่องที่ทำให้เรามีความสุขเท่านั้น แต่ยังช่วยให้เรามั่นใจในคำสัญญาของพระองค์ด้วย พระองค์ทำอะไรบ้าง?
พระยะโฮวารับประกันว่าคำสัญญาของพระองค์จะเป็นจริง
5. ข้อคัมภีร์ไหนช่วยให้เรามั่นใจในคำสัญญาของพระยะโฮวา? และข้อนั้นบอกว่ายังไง?
5 เราเห็นหลักฐานที่ทำให้เรามั่นใจในคำสัญญาของพระยะโฮวาเรื่องอุทยานได้จากคำพูดของพระองค์ที่บอกว่า “พระองค์ผู้นั่งบนบัลลังก์นั้นพูดว่า ‘เรากำลังสร้างทุกสิ่งขึ้นใหม่’ พระองค์พูดอีกว่า ‘เขียนไว้เถอะ เพราะคำพูดทั้งหมดนี้เชื่อถือได้และเป็นความจริง’ แล้วพระองค์พูดกับผมว่า ‘เรื่องทั้งหมดนี้สำเร็จแล้ว เราเป็นอัลฟาและโอเมกา เป็นจุดเริ่มต้นและจุดจบ’”—วว. 21:5, 6ก
6. ทำไมวิวรณ์ 21:5, 6 ถึงทำให้เรามั่นใจในคำสัญญาของพระยะโฮวา?
6 ทำไมข้อคัมภีร์เหล่านี้ถึงทำให้เรามั่นใจในคำสัญญาของพระยะโฮวา? ในหนังสือพระธรรมวิวรณ์ใกล้จะถึงจุดสุดยอด พูดถึงข้อคัมภีร์เหล่านั้นว่า “ราวกับว่าพระยะโฮวาเองทรงลงพระปรมาภิไธยในหนังสือค้ำประกันหรือหนังสือแสดงกรรมสิทธิ์ให้มนุษยชาติที่ซื่อสัตย์สำหรับพระพรเหล่านี้ในอนาคต”b คำสัญญาของพระยะโฮวาอยู่ในวิวรณ์ 21:3, 4 แต่ข้อ 5 และ 6 เป็นเหมือนลายเซ็นของพระยะโฮวาที่เป็นการรับประกันว่าพระองค์จะทำให้สิ่งที่พระองค์สัญญาเป็นจริงแน่นอน ให้เรามาดูด้วยกันว่าพระยะโฮวาพูดอะไรที่เป็นการรับประกันกับเรา
7. คำพูดในวิวรณ์ 21:5 เป็นของใคร? และนี่พิเศษยังไง?
7 ข้อ 5 เริ่มต้นว่า “พระองค์ผู้นั่งบนบัลลังก์นั้นพูดว่า” (วว. 21:5ก) คำพูดนี้พิเศษมากเพราะในหนังสือวิวรณ์มีแค่ 3 ครั้งที่บอกว่าพระยะโฮวาเป็นผู้พูด นี่แสดงว่าผู้รับประกันคำสัญญาไม่ใช่ทูตสวรรค์หรือพระเยซู แต่เป็นพระยะโฮวา ดังนั้น เราสามารถมั่นใจคำพูดต่อจากนั้นได้ร้อยเปอร์เซ็นต์ เพราะอะไร? ก็เพราะว่าพระยะโฮวา “โกหกไม่ได้” (ทต. 1:2) ดังนั้น คำพูดที่อยู่ในวิวรณ์ 21:5, 6 เชื่อถือได้แน่นอน
“เรากำลังสร้างทุกสิ่งขึ้นใหม่”
8. คำพูดของพระยะโฮวาเน้นยังไงว่าคำสัญญาของพระองค์จะเป็นจริงแน่นอน? (อิสยาห์ 46:10)
8 พระยะโฮวาบอกว่า “เรากำลังสร้างทุกสิ่งขึ้นใหม่” (วว. 21:5) ที่จริง พระยะโฮวากำลังพูดถึงสิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคต แต่พระองค์พูดเหมือนกับว่ากำลังเกิดขึ้นแล้ว นี่แสดงว่าพระองค์มั่นใจมากว่าคำสัญญานี้จะเกิดขึ้นจริงแน่นอน—อ่านอิสยาห์ 46:10
9. (ก) การ “สร้างทุกสิ่งขึ้นใหม่” หมายถึงอะไร? (ข) จะเกิดอะไรขึ้นกับ “ฟ้าสวรรค์” และ “โลก” ที่มีอยู่ตอนนี้?
9 ประโยคที่บอกว่า “สร้างทุกสิ่งขึ้นใหม่” ในวิวรณ์ 21:5 หมายถึงอะไร? ในวิวรณ์บทนี้พูดถึง 2 อย่างที่พระยะโฮวาจะทำ นั่นคือการแทนที่และการฟื้นฟูขึ้นใหม่ พระยะโฮวาจะแทนที่อะไร? ที่วิวรณ์ 21:1 บอกว่า “ฟ้าสวรรค์เก่าและโลกเก่านั้นสูญสิ้นไปแล้ว” คำว่า “ฟ้าสวรรค์เก่า” หมายถึงรัฐบาลต่าง ๆ ของมนุษย์ที่อยู่ภายใต้การปกครองของซาตานกับพรรคพวกของมัน (มธ. 4:8, 9; 1 ยน. 5:19) ส่วนคำว่า “โลก” ในคัมภีร์ไบเบิลอาจหมายถึงคนที่อยู่ในโลกด้วย (ปฐก. 11:1; สด. 96:1) ดังนั้น “โลกเก่า” จึงหมายถึงคนชั่วในทุกวันนี้ พระยะโฮวาไม่ได้แค่ปรับปรุงหรือแก้ไข “ฟ้าสวรรค์” และ “โลก” ที่มีอยู่ แต่พระองค์จะกำจัดให้หมดสิ้นไป และพระองค์จะแทนที่ด้วย “ฟ้าสวรรค์ใหม่และโลกใหม่” ซึ่งก็คือรัฐบาลใหม่ที่จะปกครองคนดีในสายตาของพระเจ้า
10. พระยะโฮวาจะสร้างทุกสิ่งขึ้นใหม่ยังไง?
10 พระยะโฮวาจะสร้างทุกสิ่งขึ้นใหม่ยังไง? (วว. 21:5) พระยะโฮวาจะฟื้นฟูโลกและมนุษย์ให้สมบูรณ์แบบ และอย่างที่อิสยาห์บอกไว้ล่วงหน้า ทั่วทั้งโลกจะเป็นสวนอุทยานเหมือนสวนเอเดนอีกครั้ง และพระยะโฮวาจะฟื้นฟูเราให้มีร่างกายสมบูรณ์แบบเหมือนกลายเป็นคนใหม่ พระองค์จะรักษาคนที่พิการ ตาบอด และหูหนวกให้หายดี และจะปลุกคนตายให้กลับมามีชีวิตอีกครั้งด้วย—อสย. 25:8; 35:1-7
“คำพูดทั้งหมดนี้เชื่อถือได้และเป็นความจริง . . . เรื่องทั้งหมดนี้สำเร็จแล้ว”
11. พระยะโฮวาสั่งให้ยอห์นทำอะไร? และทำไม?
11 พระยะโฮวาพูดอะไรอีกเพื่อรับประกันว่าเราสามารถมั่นใจในพระองค์ได้? พระองค์พูดกับยอห์นว่า “เขียนไว้เถอะ เพราะคำพูดทั้งหมดนี้เชื่อถือได้และเป็นความจริง” (วว. 21:5) พระยะโฮวาไม่ได้แค่สั่งให้ยอห์น “เขียน” เท่านั้น แต่พระองค์ให้เหตุผลว่าทำไมต้องเขียนด้วย พระองค์บอกว่า “เพราะคำพูดทั้งหมดนี้เชื่อถือได้และเป็นความจริง” เราดีใจที่ยอห์นเชื่อฟังคำสั่งนี้ เพราะนี่ทำให้เราได้อ่านคำสัญญาของพระเจ้าเรื่องอุทยานและได้คิดใคร่ครวญสิ่งดี ๆ ที่รอเราอยู่ข้างหน้า
12. ทำไมพระยะโฮวาถึงสามารถพูดได้ว่า “เรื่องทั้งหมดนี้สำเร็จแล้ว”?
12 พระยะโฮวายังบอกต่ออีกว่า “เรื่องทั้งหมดนี้สำเร็จแล้ว” (วว. 21:6) พระยะโฮวาพูดถึงคำสัญญาเรื่องอุทยานเหมือนกับว่ามันได้เกิดขึ้นแล้ว ที่พระยะโฮวาพูดแบบนั้นได้ก็เพราะไม่มีอะไรจะมาขัดขวางความต้องการของพระองค์ ตอนนี้ให้เรามาดูด้วยกันอีกว่าพระยะโฮวาบอกอะไรที่ทำให้เรามั่นใจคำสัญญาของพระองค์ได้
“เราเป็นอัลฟาและโอเมกา”
13. ทำไมพระยะโฮวาถึงพูดว่า “เราเป็นอัลฟาและโอเมกา”?
13 อย่างที่พูดถึงก่อนหน้านี้ ในหนังสือวิวรณ์มี 3 ครั้งที่พระยะโฮวาพูดด้วยตัวพระองค์เอง (วว. 1:8; 21:5, 6; 22:13) และแต่ละครั้งพระองค์บอกว่า “เราเป็นอัลฟาและโอเมกา” อัลฟาเป็นตัวอักษรแรกในภาษากรีก และโอเมกาเป็นตัวอักษรสุดท้าย ดังนั้น การที่พระยะโฮวาพูดถึงตัวเองว่า “เราเป็นอัลฟาและโอเมกา” ก็หมายความว่าเมื่อพระองค์เริ่มต้นทำอะไรแล้ว พระองค์ก็จะทำสิ่งนั้นให้สำเร็จ
เมื่อพระยะโฮวาเริ่มต้นทำอะไรแล้ว พระองค์ก็จะทำสิ่งนั้นให้สำเร็จ (ดูข้อ 14, 17)
14. (ก) ตอนไหนเป็น “อัลฟา” และ “โอเมกา” ของพระยะโฮวา? (ข) ปฐมกาล 2:1-3 ช่วยให้เรามั่นใจในเรื่องอะไร?
14 หลังจากพระยะโฮวาสร้างอาดัมกับเอวา พระองค์ก็บอกความประสงค์ที่มีต่อมนุษย์และโลก คัมภีร์ไบเบิลบันทึกเรื่องนี้ว่า “พระเจ้าอวยพรพวกเขาว่า ‘ให้เกิดลูกหลานมากมายและเพิ่มจำนวนให้เต็มโลก ให้มีอำนาจเหนือแผ่นดิน’” (ปฐก. 1:28) ตอนที่พระยะโฮวาบอกความประสงค์นี้แหละคือตอนที่เป็น “อัลฟา” และตอนที่ทั้งโลกกลายเป็นสวนอุทยานและมีแต่มนุษย์สมบูรณ์แบบที่เชื่อฟังบนโลก ตอนนั้นแหละที่ความประสงค์ของพระยะโฮวาเป็นจริงอย่างครบถ้วน และนั่นก็คือ “โอเมกา” หลังจากที่พระยะโฮวาสร้าง “ฟ้าและโลกรวมทั้งสิ่งต่าง ๆ บนฟ้าและโลก” พระองค์ให้คำรับรองซึ่งบันทึกไว้ที่ปฐมกาล 2:1-3 (อ่าน) พระยะโฮวาบอกว่าวันที่ 7 เป็นวันบริสุทธิ์ นี่หมายความว่าอะไร? พระยะโฮวารับประกันว่าพระองค์จะทำให้ความประสงค์ที่มีต่อมนุษย์และโลกเกิดขึ้นจริงแน่นอน ซึ่งความประสงค์ของพระองค์จะเกิดขึ้นอย่างครบถ้วนตอนสิ้นสุดวันที่ 7
15. ทำไมตอนแรกอาจดูเหมือนว่าซาตานขัดขวางความประสงค์ของพระยะโฮวาได้สำเร็จ?
15 หลังจากที่อาดัมกับเอวากบฏ พวกเขาก็กลายเป็นคนบาป นี่จึงทำให้ลูกหลานของพวกเขากลายเป็นคนบาปและต้องตาย (รม. 5:12) เราเลยอาจคิดว่าซาตานสามารถขัดขวางความประสงค์ของพระยะโฮวาที่ต้องการให้มนุษย์สมบูรณ์แบบที่เชื่อฟังพระองค์มีอยู่เต็มโลก และสิ่งที่ซาตานทำอาจทำให้ดูเหมือนว่าพระยะโฮวาคงไม่มีทางพูดว่า “โอเมกา” ได้ ซาตานอาจจะคิดว่าพระยะโฮวาเหลือทางเลือกไม่เยอะ ทางเลือกหนึ่งที่พระองค์อาจต้องทำก็คือพระองค์ต้องฆ่าอาดัมกับเอวาและสร้างมนุษย์สมบูรณ์แบบขึ้นมาใหม่เพื่อจะทำให้ความประสงค์ของพระองค์เป็นจริง แต่ถ้าพระยะโฮวาทำอย่างนั้น ซาตานก็อาจจะกล่าวหาว่าพระองค์โกหกได้ เพราะอะไร? เพราะอย่างที่บอกในปฐมกาล 1:28 พระยะโฮวาบอกอาดัมกับเอวาว่าลูกหลานของพวกเขาจะเพิ่มจำนวนจนเต็มโลก
16. ทำไมซาตานอาจคิดว่าพระยะโฮวาไม่มีทางรักษาสัญญาได้?
16 อะไรอาจเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่ซาตานคิดว่าพระยะโฮวาจะทำ? มันอาจคิดว่าพระยะโฮวาคงยอมให้อาดัมกับเอวามีลูก แต่ลูกหลานของพวกเขาก็จะเป็นมนุษย์ไม่สมบูรณ์แบบ (ปญจ. 7:20; รม. 3:23) ซึ่งถ้าเป็นแบบนั้นซาตานก็คงบอกได้ว่าพระยะโฮวาล้มเหลว เพราะโลกจะมีแต่มนุษย์ไม่สมบูรณ์แบบ
17. พระยะโฮวาแก้ไขปัญหาเรื่องการกบฏของซาตานและมนุษย์คู่แรกยังไง? และในที่สุดวิธีนี้จะทำให้เกิดอะไรขึ้น? (ดูภาพด้วย)
17 วิธีที่พระยะโฮวาแก้ไขปัญหาต้องเป็นแบบที่ซาตานคิดไม่ถึงแน่ ๆ เพราะนี่เป็นวิธีที่ดีที่สุดที่จะทำให้ความประสงค์ของพระองค์เป็นจริง ถึงแม้อาดัมกับเอวาจะกบฏก็ตาม (สด. 92:5) ที่พระยะโฮวายอมให้อาดัมกับเอวามีลูกหลานจนเต็มโลกเป็นข้อพิสูจน์ว่าพระองค์ไม่ได้โกหก พระยะโฮวายังพิสูจน์ด้วยว่าพระองค์ไม่ได้ล้มเหลวเพราะพระองค์ได้เตรียม “ลูกหลาน” คนหนึ่งไว้เพื่อจะช่วยลูกหลานของอาดัมกับเอวาที่เชื่อฟังให้รอดได้ (ปฐก. 3:15; 22:18) ซาตานคงตกตะลึงกับการจัดเตรียมนี้แน่ ๆ เพราะนี่เป็นการแสดงความรักที่ไม่เห็นแก่ตัวของพระยะโฮวา ซึ่งตัวมันเองไม่เคยมีความรักแบบนี้เลย (มธ. 20:28; ยน. 3:16) แล้วการจัดเตรียมเรื่องค่าไถ่จะทำให้เกิดอะไรขึ้นตอนสิ้นสุดสมัยพันปีที่พระเยซูปกครอง? ลูกหลานของอาดัมและเอวาที่เชื่อฟังจะกลายเป็นมนุษย์สมบูรณ์แบบ และพวกเขาจะได้อยู่ในโลกที่เป็นสวนอุทยานอย่างที่พระยะโฮวาตั้งใจไว้ตั้งแต่แรก ตอนนั้นแหละจะเป็นเหมือนกับว่าพระยะโฮวาพูดว่า “โอเมกา”
เราจะมั่นใจมากขึ้นได้ยังไงในคำสัญญาของพระยะโฮวาเรื่องอุทยาน?
18. มีเหตุผล 3 อย่างอะไรที่ทำให้เรามั่นใจในคำสัญญาของพระยะโฮวา? (ดูกรอบ “เหตุผล 3 อย่างที่เรามั่นใจในคำสัญญาของพระยะโฮวา” ด้วย)
18 บทความนี้เราได้คุยกันเกี่ยวกับเหตุผลที่ทำให้มั่นใจในคำสัญญาของพระเจ้าเรื่องอุทยาน แต่สำหรับคนที่ยังไม่มั่นใจล่ะ? เรามีเหตุผลอะไรบ้างที่จะบอกพวกเขา? เหตุผลแรก พระยะโฮวาให้คำสัญญานี้ด้วยตัวเอง หนังสือวิวรณ์บอกว่า “พระองค์ผู้นั่งบนบัลลังก์นั้นพูดว่า ‘เรากำลังสร้างทุกสิ่งขึ้นใหม่’” และพระยะโฮวามีสติปัญญา พลังอำนาจ และความต้องการที่จะทำให้คำสัญญาของพระองค์เกิดขึ้นจริง เหตุผลที่สอง พระยะโฮวามั่นใจมากว่าคำสัญญาของพระองค์จะเกิดขึ้นจริง ถึงขนาดที่พระองค์พูดเหมือนกับว่ามันกำลังเกิดขึ้นแล้ว พระองค์บอกว่า “คำพูดทั้งหมดนี้เชื่อถือได้และเป็นความจริง . . . เรื่องทั้งหมดนี้สำเร็จแล้ว” เหตุผลที่ 3 เมื่อพระยะโฮวาเริ่มต้นทำอะไรแล้ว พระองค์ก็จะทำสิ่งนั้นให้สำเร็จ พระองค์ยืนยันโดยบอกว่า “เราเป็นอัลฟาและโอเมกา” พระยะโฮวาจะพิสูจน์ว่าซาตานนั่นแหละที่โกหกและล้มเหลว
19. ถ้าบางคนรู้สึกว่าคำสัญญาของพระเจ้าเกี่ยวกับอุทยานเป็นเรื่องที่เชื่อได้ยาก คุณจะทำยังไง?
19 จำไว้ว่ายิ่งคุณบอกคนอื่นเกี่ยวกับคำรับประกันของพระยะโฮวา คุณก็ยิ่งทำให้ตัวเองมั่นใจมากขึ้น ดังนั้น คราวหน้าถ้าคุณได้อ่านวิวรณ์ 21:4 ให้ใครสักคนฟัง แล้วเขาบอกว่า “ดีขนาดนี้เลยเหรอ มันเป็นไปไม่ได้หรอก” คุณจะทำยังไง? ลองอ่านวิวรณ์ 21:5, 6 แล้วอธิบายให้เขาฟัง ให้เขาได้ดูว่าพระยะโฮวารับประกันว่าคำสัญญานี้จะเป็นจริงแน่นอน พระองค์เซ็นชื่อรับรองไว้แล้ว—อสย. 65:16
เพลง 145 คำสัญญาของพระเจ้าเรื่องอุทยาน
a บทความนี้เราจะมาดูกันว่าพระยะโฮวารับประกันยังไงว่าคำสัญญาเรื่องอุทยานจะเป็นจริง ยิ่งเราบอกคนอื่นเรื่องนี้ ก็จะยิ่งทำให้เรามั่นใจในคำสัญญาของพระยะโฮวามากขึ้น