บทความศึกษา 1
“ไม่ต้องกังวล เพราะเราเป็นพระเจ้าของเจ้า”
“ไม่ต้องกลัว เพราะเราอยู่กับเจ้า ไม่ต้องกังวล เพราะเราเป็นพระเจ้าของเจ้า เราจะทำให้พวกเจ้าเข้มแข็ง และเราจะช่วยพวกเจ้า”—อสย. 41:10
เพลง 7 พระยะโฮวาทำให้เราเข้มแข็ง
ใจความสำคัญa
1-2. (ก) ข้อความในอิสยาห์ 41:10 มีผลกับพี่น้องโยชิโกะอย่างไร? (ข) พระยะโฮวาให้มีการเก็บข้อความนี้ในคัมภีร์ไบเบิลเพื่อใครบ้าง?
โยชิโกะซึ่งเป็นพี่น้องหญิงที่รับใช้อย่างซื่อสัตย์ได้ยินข่าวร้าย หมอบอกว่าเธอจะมีชีวิตอยู่ได้อีกไม่กี่เดือน เธอทำอย่างไรตอนที่หมอบอกแบบนั้น? โยชิโกะคิดถึงข้อคัมภีร์โปรดข้อหนึ่งคือ อิสยาห์ 41:10 (อ่าน) แล้วเธอก็รู้สึกสงบใจและบอกกับหมอว่าเธอไม่กลัวเพราะพระยะโฮวาจับมือเธอไว้b ข้อคัมภีร์ที่ให้กำลังใจนี้ช่วยพี่น้องหญิงที่รักของเราให้ไว้วางใจพระยะโฮวาสุดหัวใจ และข้อคัมภีร์เดียวกันนี้ก็ช่วยเราให้สงบใจและพร้อมจะรับมือกับความยากลำบากแสนสาหัสได้เหมือนกัน เพื่อจะรู้ว่าข้อคัมภีร์นี้ช่วยเราอย่างไร ให้เรามาดูกันก่อนว่าทำไมพระยะโฮวาพูดอย่างนั้นกับอิสยาห์
2 ตอนแรกพระยะโฮวาให้อิสยาห์เขียนข้อความนี้เพื่อให้กำลังใจชาวยิวที่อีกหน่อยจะถูกจับไปเป็นเชลยที่บาบิโลน แต่ไม่ใช่แค่นั้น พระองค์ยังให้เก็บข้อความนี้ไว้ในคัมภีร์ไบเบิลเพื่อประโยชน์ของประชาชนของพระองค์ทุกคนตั้งแต่สมัยนั้นเป็นต้นมาด้วย (อสย. 40:8; รม. 15:4) ทุกวันนี้เราอยู่ใน “ช่วงเวลาวิกฤติที่มีแต่ความยุ่งยากลำบาก” เราต้องการกำลังใจจากหนังสืออิสยาห์มากกว่ายุคสมัยไหน—2 ทธ. 3:1
3. (ก) ในอิสยาห์ 41:10 ซึ่งเป็นข้อคัมภีร์ประจำปี 2019 มีคำสัญญาอะไรบ้าง? (ข) ทำไมคำสัญญาเหล่านี้จำเป็นสำหรับเรา?
3 บทความนี้จะเน้นคำสัญญาของพระยะโฮวาc 3 อย่างที่เสริมความเชื่อซึ่งพบได้ในอิสยาห์ 41:10 คำสัญญาเหล่านั้นคือ (1) พระยะโฮวาจะอยู่กับเรา (2) พระองค์เป็นพระเจ้าของเรา และ (3) พระองค์จะช่วยเรา คำสัญญาทั้งหมดนี้จำเป็นสำหรับเรา เพราะเราก็เป็นเหมือนพี่น้องโยชิโกะที่เจอปัญหาหลายอย่างในชีวิต แถมยังต้องเจอความกดดันและความยากลำบากที่เกิดจากสภาพการณ์ของโลกที่แย่ลง และพวกเราบางคนก็ต้องอดทนการข่มเหงจากรัฐบาลที่มีอำนาจด้วย ให้เรามาดูคำสัญญาเหล่านี้ทีละอย่าง
“เราอยู่กับเจ้า”
4. (ก) คำสัญญาแรกที่เราจะดูด้วยกันคืออะไร? (ดูเชิงอรรถ) (ข) พระยะโฮวาพูดถึงความรู้สึกที่มีต่อเราอย่างไรบ้าง? (ค) การที่รู้ว่าพระเจ้ารู้สึกอย่างไรกับคุณ มีผลต่อคุณอย่างไร?
4 คำสัญญาแรก พระยะโฮวาบอกว่า “ไม่ต้องกลัว เพราะเราอยู่กับเจ้า”d พระยะโฮวาแสดงให้เห็นว่าอยู่กับเราโดยสนใจเราจริง ๆ และรักเรา ขอให้สังเกตว่าพระองค์พูดถึงความรู้สึกจากใจที่มีต่อเราอย่างไร พระองค์บอกว่า “พวกเจ้ามีค่าสำหรับเรา” “เราให้เกียรติพวกเจ้าและรักพวกเจ้าเสมอมา” (อสย. 43:4) ไม่มีพลังอะไรในเอกภพที่ทำให้พระยะโฮวาเลิกรักคนที่รับใช้พระองค์ได้ พระองค์ภักดีต่อเราไม่เปลี่ยนแปลง (อสย. 54:10) การที่พระองค์รักเราและให้เราได้เป็นเพื่อนกับพระองค์ช่วยให้เรามีความกล้ามากขึ้น พระองค์จะปกป้องคุ้มครองเราในทุกวันนี้เหมือนที่พระองค์ปกป้องคุ้มครองอับราม (อับราฮัม) เพื่อนของพระองค์ พระยะโฮวาบอกกับเขาว่า “อย่ากลัวเลย อับราม เราเป็นผู้คุ้มครองเจ้า”—ปฐก. 15:1
เราสามารถ “ลุยข้าม” ปัญหาและความยากลำบากที่เป็นเหมือน “แม่น้ำ” และ “ไฟ” ได้เพราะพระยะโฮวาช่วยเรา (ดูข้อ 5-6)e
5-6. (ก) เรารู้ได้อย่างไรว่าพระยะโฮวาอยากช่วยเราตอนที่เจอกับความยากลำบากในชีวิต? (ข) เราได้บทเรียนอะไรจากตัวอย่างของพี่น้องโยชิโกะ?
5 เรารู้ว่าพระยะโฮวาอยากช่วยเรารับมือกับความยากลำบากในชีวิต พระองค์สัญญากับผู้รับใช้ของพระองค์ว่า “เมื่อพวกเจ้าข้ามน้ำข้ามทะเล เราจะอยู่กับพวกเจ้า เมื่อลุยข้ามแม่น้ำ น้ำจะไม่ซัดท่วมเจ้า เมื่อพวกเจ้าเดินลุยไฟ พวกเจ้าจะไม่ถูกเผา เปลวไฟจะไม่เผาพวกเจ้าเลย” (อสย. 43:2) คำพูดนี้หมายถึงอะไร?
6 พระยะโฮวาไม่ได้สัญญาว่าจะทำให้ปัญหาที่ทำให้ชีวิตเรายุ่งยากนั้นหมดไป แต่พระองค์จะไม่ยอมให้ปัญหามากมายที่เป็นเหมือน “แม่น้ำ” มาท่วมทับเราจนทำให้เราเลิกรับใช้พระองค์ และจะไม่ยอมให้ความยากลำบากที่เป็นเหมือน “ไฟ” มามีผลเสียต่อเราอย่างถาวร พระองค์สัญญาว่าจะอยู่กับเราและช่วยเราให้ “ลุยข้าม” ปัญหาเหล่านั้น พระองค์จะทำอย่างไร? พระองค์จะทำให้เราไม่กลัวเพื่อที่เราจะซื่อสัตย์มั่นคงต่อพระองค์ได้แม้ต้องเจอความตาย (อสย. 41:13) พี่น้องโยชิโกะที่พูดถึงตอนแรกยอมรับว่ามันเป็นแบบนั้นจริง ๆ ลูกสาวของพี่น้องโยชิโกะเล่าว่า “เราประทับใจมากที่แม่สงบเยือกเย็นขนาดนี้ เราเห็นเลยว่าพระยะโฮวาช่วยให้แม่มีความสงบใจจริง ๆ แม่ยังประกาศกับพยาบาลและผู้ป่วยคนอื่นเรื่องพระยะโฮวาและคำสัญญาของพระองค์จนถึงวันที่แม่ตาย” เราเรียนอะไรได้จากตัวอย่างของโยชิโกะ? ถ้าเราไว้วางใจคำสัญญาของพระยะโฮวาที่บอกว่า “เราจะอยู่กับเจ้า” เราก็จะมีความกล้าหาญและเข้มแข็งตอนที่ต้องอดทนกับความยากลำบากต่าง ๆ
“เราเป็นพระเจ้าของเจ้า”
7-8. (ก) คำสัญญาที่สองที่เราจะดูด้วยกันคืออะไร? และคำว่า “กังวล” ในข้อนี้หมายถึงอะไร? (ข) ทำไมพระยะโฮวาบอกกับชาวยิวที่เป็นเชลยว่า “ไม่ต้องกังวล”? (ค) คำพูดส่วนไหนในอิสยาห์ 46:3, 4 ที่ช่วยให้ประชาชนของพระเจ้าไม่ต้องกลัว?
7 ขอให้สังเกตคำสัญญาที่ 2 ที่บอกว่า “ไม่ต้องกังวล เพราะเราเป็นพระเจ้าของเจ้า” คำว่ากังวลในข้อนี้หมายถึงอะไร? คำในภาษาเดิมที่แปลว่า “กังวล” ทำให้คิดถึง “การเอาแต่มองข้างหลังด้วยความหวาดระแวงว่าจะมีใครหรืออะไรมาทำร้าย” หรือ “ตกใจกลัวเหมือนคนที่กำลังเจออันตราย”
8 ทำไมพระยะโฮวาบอกกับชาวยิวที่จะถูกเนรเทศไปบาบิโลนว่า “ไม่ต้องกังวล”? พระองค์รู้ว่าผู้คนที่อยู่ในบาบิโลนจะกลัว แล้วอะไรทำให้พวกเขากลัว? ช่วงท้ายของ 70 ปีที่ชาวยิวเป็นเชลย ประเทศบาบิโลนจะถูกกองทัพที่ยิ่งใหญ่ของมีเดีย-เปอร์เซียมาโจมตี พระยะโฮวาจะใช้กองทัพนี้ปลดปล่อยประชาชนของพระองค์จากการเป็นเชลยที่บาบิโลน (อสย. 41:2-4) ตอนที่ชาวบาบิโลนกับคนชาติอื่นที่อยู่ที่นั่นรู้ว่าศัตรูกำลังเข้ามาใกล้ พวกเขาพยายามให้กำลังใจกันและกันโดยบอกว่า “เข้มแข็งเข้าไว้” แล้วก็สร้างรูปเคารพเพิ่มขึ้นโดยหวังว่ามันจะช่วยปกป้องคุ้มครองพวกเขา (อสย. 41:5-7) ตอนนั้นพระยะโฮวาทำให้ชาวยิวที่เป็นเชลยมีความสงบใจโดยบอกว่า “อิสราเอลเป็นผู้รับใช้ของเรา [พวกเจ้าไม่เหมือนคนชาติอื่น] . . . ไม่ต้องกังวล เพราะเราเป็นพระเจ้าของเจ้า” (อสย. 41:8-10) ขอสังเกตว่าพระยะโฮวาบอกว่า “เราเป็นพระเจ้าของเจ้า” พระองค์พูดแบบนี้เพื่อรับรองกับผู้นมัสการที่ภักดีต่อพระองค์ว่าพระองค์ไม่ได้ลืมพวกเขา พระองค์ยังคงเป็นพระเจ้าของพวกเขาและพวกเขาก็ยังคงเป็นประชาชนของพระองค์อยู่ พระองค์บอกพวกเขาว่า “เราจะอุ้มและ . . . ช่วยเหลือพวกเจ้า” คำพูดที่ให้กำลังใจนี้จะต้องทำให้ชาวยิวที่เป็นเชลยรู้สึกเข้มแข็งขึ้นแน่ ๆ—อ่านอิสยาห์ 46:3, 4
9-10. ทำไมเราไม่ต้องกลัว? ขอยกตัวอย่าง
9 ทุกวันนี้ผู้คนรอบตัวเรายิ่งกังวลกับสภาพการณ์ของโลกที่แย่ลงเรื่อย ๆ ที่จริงเราก็อาจเจอปัญหาเดียวกับพวกเขา แต่เราไม่ต้องกลัว พระยะโฮวาบอกว่า “เราเป็นพระเจ้าของเจ้า” ทำไมคำพูดนี้ทำให้เรามีเหตุผลหนักแน่นที่จะสงบใจได้?
10 ลองคิดถึงตัวอย่างนี้ จิมกับเบนเป็นผู้โดยสารบนเครื่องบินลำหนึ่ง เครื่องบินลำนั้นตกหลุมอากาศเพราะสภาพอากาศแปรปรวนมากจนทำให้เครื่องบินสั่น แต่แล้วก็มีเสียงประกาศว่า “กรุณารัดเข็มขัดที่นั่ง เรากำลังจะบินผ่านบริเวณที่อากาศแปรปรวนครับ” จิมกลัวมากและกัปตันก็พูดต่อว่า “ไม่ต้องกลัวนะครับ นี่กัปตันพูด” พอได้ยิน จิมก็ส่ายหัวแล้วบอกว่า “จะเชื่อได้ยังไง!” แต่จิมสังเกตว่าเบนดูไม่กังวลเลย จิมจึงถามว่า “ทำไมไม่เห็นคุณกลัวเลย?” เบนยิ้มและบอกว่า “ผมรู้จักกัปตันคนนี้ดี เขาเป็นพ่อผมเอง” แล้วเบนก็พูดต่อว่า “เดี๋ยวผมจะเล่าเรื่องพ่อให้ฟัง ผมแน่ใจว่าถ้าคุณได้รู้จักเขา และรู้ว่าเขาเก่งขนาดไหน คุณก็จะไม่กลัวเหมือนกัน”
11. เราได้บทเรียนอะไรจากตัวอย่างเกี่ยวกับผู้โดยสาร 2 คนนั้น?
11 เราเรียนอะไรได้จากตัวอย่างนี้? เราก็เป็นเหมือนเบนได้ เราสงบใจเพราะรู้จักพระยะโฮวาพระเจ้าผู้เป็นพ่อในสวรรค์ดี เรารู้ว่าพระองค์จะช่วยนำทางเราให้ปลอดภัยผ่านปัญหาต่าง ๆ ที่เป็นเหมือนพายุซึ่งพัดกระหน่ำในสมัยสุดท้ายนี้ (อสย. 35:4) เราไว้วางใจพระยะโฮวา เราเลยสงบใจได้แม้คนทั้งโลกจะมีแต่ความหวาดกลัว (อสย. 30:15) นอกจากนั้น เราจะทำเหมือนเบนที่บอกคนอื่นให้รู้เหตุผลว่าทำไมเราถึงมั่นใจในพระยะโฮวา แล้วพวกเขาก็จะมั่นใจเหมือนกันว่า ไม่ว่าจะเจอปัญหาอะไรพระองค์จะช่วยพวกเขาได้แน่นอน
“เราจะทำให้พวกเจ้าเข้มแข็ง และเราจะช่วยพวกเจ้า”
12. (ก) คำสัญญาที่สามที่เราจะดูด้วยกันคืออะไร? (ข) คำว่า “แขน” ของพระยะโฮวาทำให้เราคิดถึงอะไร?
12 ให้เรามาดูคำสัญญาที่ 3 ด้วยกัน ที่นั่นบอกว่า “เราจะทำให้พวกเจ้าเข้มแข็ง และเราจะช่วยพวกเจ้า” ในบทก่อนหน้านี้อิสยาห์บอกว่าพระยะโฮวาได้ทำอะไรเพื่อช่วยประชาชนของพระองค์ให้เข้มแข็งขึ้น เขาบอกว่า “พระยะโฮวา . . . มีพลังอำนาจมาก พระองค์จะให้แขนของพระองค์มาปกครอง” (อสย. 40:10, เชิงอรรถ) คัมภีร์ไบเบิลมักใช้คำว่า “แขน” เพื่อเป็นสัญลักษณ์หมายถึงพลัง ดังนั้น คำพูดที่บอกว่าพระยะโฮวาจะให้ “แขนของพระองค์มาปกครอง” ทำให้เราคิดถึงพระองค์ว่าเป็นกษัตริย์ที่มีอำนาจมาก พระยะโฮวาใช้พลังที่ไม่มีใครสู้ได้เพื่อช่วยเหลือและปกป้องคุ้มครองคนของพระองค์ในอดีต และจะยังปกป้องคุ้มครองคนที่วางใจพระองค์ในทุกวันนี้และทำให้พวกเขาเข้มแข็ง—ฉธบ. 1:30, 31; อสย. 43:10, เชิงอรรถ
ไม่มีอาวุธอะไรจะสู้แขนของพระยะโฮวาได้ พระองค์จะปกป้องคุ้มครองเราแน่นอน (ดูข้อ 12-16)f
13. (ก) พระยะโฮวาสัญญาว่าจะทำให้เราเข้มแข็งตอนไหนเป็นพิเศษ? (ข) คำสัญญาอะไรที่ช่วยให้เราเข้มแข็งและมั่นใจมากขึ้น?
13 เรื่องนี้จะเกิดขึ้นจริงโดยเฉพาะตอนที่มีศัตรูมากดขี่ข่มเหงเรา พระยะโฮวาจะรักษาสัญญาที่ว่า “เราจะทำให้พวกเจ้าเข้มแข็ง” ในทุกวันนี้ มีบางประเทศที่ศัตรูพยายามอย่างมากที่จะหยุดงานประกาศของเราและสั่งห้ามงานขององค์การ ถึงจะเป็นแบบนั้นเราก็ไม่ต้องกังวลมากเกินไป พระยะโฮวารับประกันว่าพระองค์จะช่วยให้เราเข้มแข็งและมั่นใจมากขึ้น พระองค์สัญญาว่า “ไม่มีอาวุธอะไรที่สร้างขึ้นมาต่อสู้เจ้าจะทำร้ายเจ้าได้” (อสย. 54:17) คำพูดนี้เตือนเราให้นึกถึงข้อเท็จจริงสำคัญ 3 อย่าง
14. ทำไมเราไม่ต้องแปลกใจที่ศัตรูของพระเจ้าโจมตีเรา?
14 ข้อเท็จจริงอย่างที่ 1 คือ ในฐานะที่เราเป็นผู้ติดตามพระคริสต์ เราคาดหมายได้เลยว่าเราจะโดนเกลียด (มธ. 10:22) พระเยซูบอกล่วงหน้าว่าสาวกของท่านจะถูกข่มเหงอย่างหนักในสมัยสุดท้าย (มธ. 24:9; ยน. 15:20) ข้อเท็จจริงอย่างที่ 2 ก็คือคำพยากรณ์ของอิสยาห์เตือนเราล่วงหน้าว่า ศัตรูจะไม่ใช่แค่เกลียดเราเท่านั้น แต่พวกเขาจะใช้อาวุธหลายอย่างมาทำร้ายเรา อาวุธเหล่านั้นมีทั้งการโกหกแบบมีเล่ห์เลี่ยม การใส่ร้าย และการข่มเหงอย่างโหดเหี้ยม (มธ. 5:11) พระยะโฮวาจะไม่ขัดขวางศัตรูไม่ให้ใช้อาวุธเหล่านี้มาทำร้ายเรา (อฟ. 6:12; วว. 12:17) แต่เราไม่ต้องกลัว เพราะอะไร?
15-16. (ก) ข้อเท็จจริงอย่างที่ 3 ซึ่งเราต้องจำไว้คืออะไร? และอิสยาห์ 25:4, 5 สนับสนุนข้อเท็จจริงนี้อย่างไร? (ข) อิสยาห์ 41:11, 12 บอกว่าคนที่มาสู้กับเราต้องเจออะไร?
15 ข้อเท็จจริงอย่างที่ 3 ซึ่งเราต้องจำไว้ก็คือ พระยะโฮวาบอกว่า “ไม่มีอาวุธอะไรที่สร้างขึ้นมาต่อสู้เจ้าจะทำอะไรเจ้าได้” เหมือนกับกำแพงที่ป้องกันพายุฝนที่พัดกระหน่ำ พระยะโฮวาก็ปกป้องคุ้มครองเราให้พ้นจาก “ผู้กดขี่” (อ่านอิสยาห์ 25:4, 5) ศัตรูเหล่านั้นจะไม่มีทางทำให้เราได้รับผลเสียอย่างถาวร—อสย. 65:17
16 นอกจากนั้น พระยะโฮวายังทำให้เราไว้วางใจพระองค์มากขึ้นโดยบอกเราด้วยว่า “พวกคนที่มาเกรี้ยวกราดใส่”เราต้องเจออะไร (อ่านอิสยาห์ 41:11, 12) ไม่ว่าศัตรูจะโจมตีเราหนักหรือรุนแรงแค่ไหน ผลลัพธ์ก็จะไม่มีอะไรเปลี่ยน นั่นคือพวกศัตรูทุกคนของพระยะโฮวาจะต้อง “พินาศสาบสูญไป”
เราจะไว้วางใจพระยะโฮวามากขึ้นได้อย่างไร
เราจะไว้วางใจพระยะโฮวามากขึ้นได้โดยการอ่านเรื่องราวเกี่ยวกับพระองค์ในคัมภีร์ไบเบิล (ดูข้อ 17-18)g
17-18. (ก) การอ่านคัมภีร์ไบเบิลช่วยเราให้ไว้วางใจพระยะโฮวามากขึ้นได้อย่างไร? ขอยกตัวอย่าง (ข) การคิดใคร่ครวญข้อคัมภีร์ประจำปี 2019 ช่วยเราอย่างไร?
17 เราจะไว้วางใจพระยะโฮวามากขึ้นได้โดยรู้จักพระองค์ให้ดีขึ้น วิธีเดียวที่เราจะรู้จักพระองค์ได้ดีจริง ๆ ก็คือการอ่านคัมภีร์ไบเบิลอย่างละเอียดและคิดใคร่ครวญสิ่งที่เราอ่าน คัมภีร์ไบเบิลมีบันทึกที่เชื่อถือได้ที่บอกให้รู้ว่าพระยะโฮวาปกป้องคุ้มครองคนของพระองค์ในอดีตอย่างไร บันทึกเหล่านั้นทำให้เรามั่นใจว่าพระองค์จะดูแลและปกป้องคุ้มครองเราในตอนนี้เหมือนกัน
18 ลองดูตัวอย่างเปรียบเทียบเรื่องหนึ่งที่อิสยาห์ใช้ เขาทำให้เห็นภาพที่น่าประทับใจว่าพระยะโฮวาปกป้องคุ้มครองเราอย่างไร อิสยาห์บอกว่าพระยะโฮวาเป็นผู้เลี้ยงแกะ และผู้รับใช้ของพระองค์เป็นเหมือนลูกแกะ เขาบอกว่า “พระองค์จะรวบรวมลูกแกะมาไว้ในอ้อมกอดของพระองค์ จะอุ้มพวกมันไว้แนบอก” (อสย. 40:11) เมื่อเราได้อ่านว่าพระยะโฮวาใช้แขนที่แข็งแรงของพระองค์กอดเราไว้ มันทำให้เรารู้สึกปลอดภัยและสงบใจจริง ๆ และเพื่อจะช่วยเราทุกคนให้ยังคงสงบใจแม้เจอปัญหา ทาสที่ซื่อสัตย์และสุขุมจึงได้เลือกอิสยาห์ 41:10 เป็นข้อคัมภีร์ประจำปี 2019 ข้อนั้นบอกว่า “ไม่ต้องกังวล เพราะเราเป็นพระเจ้าของเจ้า” ขอให้คุณคิดใคร่ครวญคำสัญญานี้ของพระเจ้า มันจะทำให้คุณเข้มแข็งขึ้นตอนที่คุณต้องรับมือกับปัญหาต่าง ๆ ที่รออยู่ข้างหน้า
เพลง 38 พระองค์จะทำให้คุณเข้มแข็ง
a ข้อคัมภีร์ประจำปี 2019 ที่เลือกไว้ ให้เหตุผล 3 อย่างที่เรายังคงสงบใจอยู่ได้แม้จะมีสิ่งไม่ดีหลายอย่างเกิดขึ้นในโลกหรือในชีวิตเรา บทความนี้เราจะดูกันว่าเหตุผลเหล่านั้นคืออะไร นอกจากนั้น บทความนี้จะช่วยเราให้กังวลน้อยลงและไว้วางใจพระยะโฮวามากขึ้น ขอให้คุณคิดใคร่ครวญข้อคัมภีร์ประจำปีนี้และพยายามจำให้ได้ การทำแบบนี้จะช่วยให้คุณเข้มแข็งมากขึ้นและพร้อมจะรับมือกับปัญหาต่าง ๆ ที่รออยู่ข้างหน้า
b ดูหอสังเกตการณ์ กรกฎาคม 2016 น. 18
c อธิบายคำศัพท์ คำสัญญาของพระยะโฮวาคือคำพูดที่เป็นความจริงและเชื่อถือได้ของพระยะโฮวาว่าบางสิ่งกำลังจะเกิดขึ้นแน่นอน คำสัญญาของพระองค์จะช่วยเราให้รู้สึกกังวลน้อยลงกับปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในชีวิต
d อิสยาห์ 41:10, 13, 14 มีวลี “ไม่ต้องกลัว” ถึง 3 ครั้ง และมีการใช้สรรพนาม “เรา” (หมายถึงพระยะโฮวา) หลายครั้ง ทำไมพระองค์ถึงให้อิสยาห์ใช้คำว่า “เรา” บ่อยขนาดนี้? พระองค์ต้องการเน้นความจริงสำคัญที่ว่า มนุษย์จะเลิกกลัวได้ก็ต่อเมื่อไว้วางใจพระยะโฮวาเท่านั้น
e คำอธิบายภาพ แต่ละคนในครอบครัวเจอปัญหาต่าง ๆ ทั้งที่ทำงาน ความเจ็บป่วย ที่เขตประกาศ และที่โรงเรียน
f คำอธิบายภาพ ตำรวจจู่โจมการประชุมของพยานฯ ซึ่งจัดขึ้นในบ้าน แต่พี่น้องไม่กลัวจนลนลาน
g คำอธิบายภาพ การนมัสการครอบครัวเป็นประจำช่วยให้เราเข้มแข็งและอดทนได้มากขึ้น